«Һаятимиз вә хизмитимиз. Иш дәптири» үчүн мәлумат мәнбәлири
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3—9 МАРТ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Йәһва Худаға тайинидиғанлиғиңизни көрситиң
1 Һабаккук бу соалларни Йәһваға вә Униң вәдилиригә болған ишәнчи аҗизлашқанлиқтин сориғанму? Әлвәттә, яқ! Пәйғәмбәр гумандин хали болуш вә қийинчилиқлар билән күришиш үчүн Йәһвадин ярдәм сориған. Бу униң Йәһваға ишәнч бағлап, үмүт үзмигәнлигини көрситиду. Һабаккук бәзи нәрсиләрни чүшәнмигәнликтин, ғәм-қайғуға патқан. У Йәһваниң немә үчүн һәрикәт қилмайватқанлиғини вә қийинчилиқларға йол бериватқанлиғини чүшәнмигән. Йәһва Худа Һабаккукниң өз ғәм-әндишисини Язмиларға яздурғанлиғидин бир муһим савақ алимиз. Биз Йәһваға өз ғәм-әндишилиримиз яки гуманлиримизни ейтиштин қорқмаслиғимиз керәк. Әмәлийәттә, У бизни Униңға дуа қилип, ич-бағримизни төкүшкә чақириду (Зәбур 50:15; 62:8). Пәнд-нәсиһәтләр 3:5тә мундақ сөзләр бар: «Пүткүл қәлбиң билән Йәһваға ишинип, өз әқлиңгә зади таянма». Һабаккук бу сөзләргә қулақ салған.
Һабаккук өзиниң Дости вә Атиси болған Йәһваға ишәнгән вә Униң билән яхши мунасивәткә егә болушқа һәрикәт қилған. У ғәм қилип, вәзийәтни өз қолиға алмай, әксичә дуада өз һис-туйғулири вә ғәм-тәшвишлирини билдүргән. Бу биз үчүн яхши үлгә. Дуаларни Аңлиғучи Йәһва бизни дуада ич-бағримизни төкүп, Униңға тайинидиғанлиғимизни көрситишкә чақириду (Зәбур 65:2). Шундақ қилсақ, Йәһваниң дуалиримизға җавап беридиғанлиғини көримиз. У бизгә тәсәлли бәргәндә вә йетәклигәндә, бизни бағриға басқандәк һис қилимиз (Зәбур 73:23, 24). Биз мәйли қандақ синаққа дуч келәйли, Йәһва вәзийитимизгә болған көзқаришини чүшинишимизгә ярдәм бериду. Дуа қилиш — Йәһваға тайинидиғанлиғимизни көрситишниң әң яхши усулларниң биридур.
4 Қедимда әскәрләр җәңгә һәрқачан тәйяр болуш үчүн, қалқинини дайим тәкшүрүп турғандәк, бизму етиқадимизни дайим тәкшүрүп турушимиз керәк. Худаниң хизмәтчилири болған биз роһий җәңгә қатнишип, вәһший роһларға қарши җәң қиливатимиз (Әфәс. 6:10—12). Һечким қалқинимизни яки етиқадимизни биз үчүн сақлап қалалмайду. Ундақта, синақ вақтида етиқадиңизниң мәһкәм болуши үчүн немә қилалайсиз? Биринчидин, Худаға дуа қилип ярдәм сораң. Кейин өзүңизни тәкшүрүш үчүн вә Худаниң сизгә қандақ қарайдиғанлиғини чүшиниш үчүн Худаниң Сөзини оқуң (Ибр. 4:12). Муқәддәс китапта: «Пүткүл қәлбиң билән Йәһваға ишинип, өз әқлиңгә зади таянма»,— дәп йезилған (Пәнд н. 3:5, 6). Бу сөзләрни әстә тутуп, йеқинда чиқарған қарарлириңиз тоғрилиқ ойлап көрүң. Мәсилән, пул тәрәптин қисилған вақтиңиз болғанму? Шу чағда Йәһва Худаниң Ибранийларға 13:5тики «Сени һәргиз қалдурмаймән һәм сени һечқачан ташлимаймән» дегән вәдиси есиңизгә кәлдиму? Бу вәдә сизни Йәһва чоқум ярдәм беридиғанлиғиға ишәндүрдиму? «Һә» дәп җавап бәрсиңиз, етиқат қалқиниңиз яхши һаләттә сақлиниватқанлиғи ениқ.
10 Мәйли қандақ талант вә қабилийәткә егә болайли яки Йәһваға хизмәт қилишта қандақ утуққа еришәйли, бизму Йәһваниң ярдимигә муһтаҗ. Пәқәт Йәһваға таянсақла, һәқиқий утуққа еришишниң мүмкинлигини кәмтәрлик билән етирап қилишимиз муһим. Шимшон Йәһва бәргән суни ичкәндин кейин қайта күч-қувәткә толған. Худди Шимшондәк, бизму Йәһваға садиқ қелиш үчүн Униң ярдимини қобул қилишимиз керәк (Мәт. 11:28).
Роһий гөһәрләрни издәйли
БИР-БИРИМИЗГӘ садиқ меһир-муһәббәт көрситишниң муһим сәвәплири бар. Уларниң бирқанчисини Пәнд-нәсиһәтләр китавидин тапалаймиз: «Меһрибанлиқ вә садақәтни [садиқ меһир-муһәббәтни, ЙД] ташлима... Таписән шәпқәт вә иззәт шу чағда Худаниң һәм адәмләрниң нәзәридә... Кәлтүрәр рәһимдил [садиқ меһир-муһәббәт көрсәткән киши, ЙД] өзигә пайда... Һәққанийәт вә садиқлиқни [садиқ меһир-муһәббәтни, ЙД] издигәнләр, чин һаятлиқ, һәққанийлиқ вә һөрмәткә еришәр» (Пәнд н. 3:3, 4; 11:17; 21:21).
2 Пәнд-нәсиһәтләр китавидики айәтләрдин садиқ меһир-муһәббәт көрситишниң үч сәвәвини көрдуқ. Биринчи, садиқ меһир-муһәббәт көрсәтсәк, Йәһва Худа бизни қәдирләйду. Иккинчи, садиқ меһир-муһәббәт көрситиш өзүмиз үчүн пайдилиқ. Мәсилән, йеқин достларни тапалаймиз. Үчинчи, садиқ меһир-муһәббәт көрситиш үчүн тиришсақ, мәңгү һаятлиқни өз ичигә алған кәлгүсидики түрлүк бәрикәтләргә йол ечилиду. Демәк, садиқ меһир-муһәббәт көрситишниң муһим сәвәплири бар. Шуңа Йәһваниң мону агаһландурушиға қулақ салайли: «Бир-бириңларға [садиқ, ЙД] меһир-муһәббәт вә рәһим-шәпқәт көрситиңлар» (Зәк. 7:9).
10—16 МАРТ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
«Жүригиңни сақла»
Пәнд-нәсиһәтләр 4:23тики «қәлб» дегән сөз адәмниң қәлбидики һәрбир чоңқур сирларни билдүриду (Пәнд-нәсиһәтләр 20:27ни оқуң). Башқа сөзләр билән ейтқанда, «қәлб» йошурун ойлиримиз, һис-туйғулиримиз, нийәтлиримиз вә арзу-һәвәслиримизни өз ичигә алиду. Бу ташқи көрүнишимиздин башқиларға қандақ адәм болуп көрүнишимизни әмәс, ичимиздә һәқиқәтән қандақ адәм екәнлигимизни билдүриду.
10 Қәлбимизни қоғдашни халисақ, хәтәрни байқап, өзүмизни һимайә қилиш үчүн дәрру һәрикәт қилишимиз лазим. Бу қедимдики күзәтчиниң хизмитини есимизгә салиду. Сулайман падишаниң күнлиридә күзәтчиләр шәһәрниң тамлирида туруп, хәтәрни байқиғанда, башқиларни агаһландуратти. Бу мисал Шәйтанниң көзқаришини бузушиға йол бәрмәслик үчүн немә қилиш керәклигимизни чүшинишкә ярдәм бериду.
11 Қедимда күзәтчиләр дәрвазичилар билән һәмкарлашқан (Сам. 2-яз. 18:24—26). Дүшмән йеқинлишиватқанда, улар шәһәрни қоғдаш үчүн дәрвазиниң йепиқ болғанлиғиға көз йәткүзгән (Нәһ. 7:1—3). Муқәддәс китап асасида тәрбийиләнгән вижданимиз b күзәтчигә охшаш, бизни Шәйтанниң һуҗумидин агаһландуруши мүмкин. Башқа сөзләр билән ейтқанда, Шәйтан ой-пикримиз, һис-туйғулиримиз, нийәтлиримиз вә арзу-һәвәслиримизгә тәсир қилмақчи болғанда, вижданимиз бизни агаһландуриду. Демәк, вижданимиз бизни хәвп-хәтәрдин агаһландурғанда, қәлбимизниң дәрвазисини йепип қоюшимиз керәк.
14 Қәлбимизни қоғдаш үчүн яман һәвәсләрни рәт қилишла йетәрлик әмәс. Жүригимизни яхши нәрсиләр билән толдурушимиз керәк. Там билән қоршалған шәһәрни мисалға алайли. Дүшмән бесип кирмәслиги үчүн, дәрвазичи дәрвазини япиду. Бирақ бәзи вақитларда шәһәргә озуқ-түлүк яки башқа нәрсиләр киргүзүш үчүн у дәрвазини ачиду. Әгәр шундақ қилмиса, шәһәрниң турғунлири ачарчилиқтин өлүп кетәтти. Дәл шундақ, Худаниң ой-пикри дайим жүригимизгә тәсир қилиши үчүн, қәлбимизниң «дәрвазисини» ечип турушимиз муһим.
15 Қәлбиңизни қоғдаң. Муқәддәс китап мундақ дәйду: «Һәммидин авал жүригиңни сақла, чүнки униңдин һаятлиқ мәнбәлири чиқмақта» (Пәнд н. 4:23). Адәттә удул мәнадики жүригимизни қоғдаш үчүн немә қилишимиз керәклигини ойлап көрүң. Сағлам йемәкликләрни йәп, йетәрлик чиниқишимиз вә начар адәтләрдин жирақ турушимиз лазим. Шуниңға охшаш қәлбимизни қоғдаш үчүн ишларни қилимиз. Һәр күни Худаниң Сөзи билән озуқлинип, җамаәт учришишлириға тәйярлиқ қилимиз вә уларға қатнишимиз. Дайим вәз хизмитигә қатнишип, қизғинлиғимизни сақлаймиз. Биз йәнә әхлақсиз көңүл ечиш вә яманлар билән дост болуштәк ой-пикримизни чирикләштүридиған һәрқандақ ишлардин жирақ туруп, өзүмиздә начар адәтләрни йетилдүрүштин сақлинимиз.
Роһий гөһәрләрни издәйли
4 Муқәддәс китапта мундақ принцип бар: «Һәққанийлар йоли нурлуқ қуяштәк, У күнниң чүш мәзгилигә кәлгичә, Ярқин вә парлақ йоруйду» (Пәнд н. 4:18). Бу айәт, Худа Өз хәлқигә Униң ирадисини аста-аста чүшинишигә ярдәм беридиғанлиғини ениқ көрситиду. Шундақла бу принцип, Худа хизмәтчиси һаятида өзгиришләрни қилип, Йәһваға техиму йеқин болалайдиғанлиғини чүшинишимизгә ярдәм бериду. Йәһваға йеқинлишиш үчүн вақит кетиду. Әгәр биз Худа Сөзи вә Униң тәшкилатидин кәлгән нәсиһәтләрни әстаидил тәтқиқ қилип, һаятимизда қоллансақ, аста-аста Әйсаға охшаш пәзиләтләрни йетилдүрәләймиз. Бизниң Худа һәққидики билимлиримизму ашиду. Буни Әйсаниң қандақ мисал билән чүшәндүргәнлигигә қарап бақайли.
17—23 МАРТ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Җинсий әхлақсизлиқтин нери туруң
w00 7/15 29-б., 1-абз.
Пәнд-нәсиһәтләр китави тоғра йолдин чәтнәп кәткән адәмни «ят аял» яки паһишә аял дәп тәсвирләйду. Униң еғизидин «һәсәл тамиду вә униң сөзлири зәйтун дәрәқниң мейидинму юмшақ болиду» дәп йезилған. Адәттә әхлақсиз иш-һәрикәтләрниң көпинчиси шундақ башлиниду. Катип болуп ишләйдиған 27 яшлиқ гөзәл Эми қериндишимиз мундақ дәйду: «Мениң бир хизмәтдишим маңа көп көңүл бөлүп, дайим мени махташниң пурситини издәйду. Амма униң нийити пәқәт җинсий әхлақсизлиқ қилиш екәнлигини ениқ билимән. Мән бу тузаққа чүшүп қалғум кәлмәйду». Аздуруватқан әр яки аял кишиниң нийитини чүшәнмигичә, униң сөзлири һәсәлдәк татлиқ болуп билиниду. Униң нийитини чүшиниш үчүн әқил-парасәтлик болушимиз муһим.
9 Җинсий әхлақсизлиқтин сақлинишимизниң интайин муһим сәвәплири бар. Әқилсиз аялниң «оғриланған сулар татлиқтур» дегәнлиги тәсвирләнгән. Оғриланған су дегән немә? Муқәддәс китапта некалиқ әр-аялниң җинсий мунасивәттин һузурлинишини кишигә һузур-бәхш етидиған су билән селиштурған (Пәнд н. 5:15—18). Пәқәт некада бағланған җүп җинсий мунасивәттин һузур алалайду. Амма оғриланған су болса пәриқлиқ. У мәнъий қилинған әхлақсиз җинсий мунасивәтни көрситиду. Худди оғри дайим йошурун оғрилиқ қилғанға охшаш, җинсий әхлақсизлиқму йошурун болиду. Әгәр әхлақсизлиқ қилған кишиләр өзлириниң гунасини башқилардин йошуруп қалалиса, «оғриланған су» бәкму татлиқ көрүнүши мүмкин. Нәқәдәр ечинишлиқ алдамчилиқ бу-һә! Йәһва Худа һәммини көриду. Йәһваниң меһир-муһәббитидин айрилип қелиштин яман ақивәт йоқ. Шуңа, наһайити ениқки, у һәргизму татлиқ нәрсә әмәс (Кор. 1-х. 6:9, 10). Бу гунаниң ақивети пәқәт буниң биләнла түгимәйду.
10 Җинсий әхлақсизлиқ шәрмәндичиликкә қелиш, өзини һечнәрсигә яримас һис қилиш, халимиған һалда һамилдар болуш вә аилиниң бузулушидәк яман ақивәтләрни кәлтүрүп чиқириду. Демәк, наһайити ениқки, әқилсиз аялниң өйигә кирип тамаққа еғиз тегиштин жирақ туруш даналиқтур. Униңдин башқа, Йәһва билән болған достлуқ бузулупла қалмай, җинсий әхлақсизлиқ қилғучилар өлүмгә йетәкләйдиған ағриқларға гириптар болиду (Пәнд н. 7:23, 26). Пәнд-нәсиһәтләр 9:18-айәттә: «У чақирған меһманлар гөрдә» болидиғанлиғини ейтип, уларниң ақиветини хуласиләйду. Ундақта, немә үчүн шунчә көп кишиләр шундақ паҗиәлик ақивәткә йетәкләйдиған езиқтуруш тәкливини қобул қилиду? (Пәнд н. 9:13—18)
w00 7/15 29-б., 5-абз.
Биз әхлақсиз кишиләрниң тәсиридин җирақ турушимиз үчүн бар күчимизни селишимиз зөрүр. Чириклишип кәткән музыкини тиңшап, әхлақсиз оюн-тамашиларни яки порнографияни көрүп, өзүмизни хәтәргә тикишниң немә һаҗити бар? (Пәнд н. 6:27; Кор. 1-х. 15:33; Әфәс. 5:3—5) Көзқаш ойнитип, әдәпсиз сиртқи көрүнүшимиз билән әхлақсиз адәмләрни өзүмизгә җәлип қилиш немә дегән ахмақлиқ! (Тим. 1-х. 4:8; Пет. 1-х. 3:3, 4)
Роһий гөһәрләрни издәйли
Җинсий мунасивәт — Йәһва Худадин кәлгән соға. Яратқучимиз некада бир-биригә бағланған әр-аялниң бу соғидин һузурлинишини халайду. Бу соға арқилиқ әр-аяллар пәрзәнтлик болупла қалмай, бәлки бир-биригә болған сөйгү-муһәббитини тәбиий вә һузурлуқ шәкилдә ипадиләләйду. Шуңлашқа, Худаниң Сөзи мундақ дәйду: «Яшлиғиндики аялиң билән раһәтләнгин» (Пәнд-нәсиһәтләр 5:18, 19). Йәһва турмуш қурған Мәсиһ әгәшкүчилиридин өз җүптигә вападар болушни тәләп қилиду, шуңа улар һәргизму зина қилмаслиғи керәк (Ибранийларға 13:4ни оқуң).
24—30 МАРТ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Чүмүлиләрдин немини үгинәләймиз?
w10 7/01 9-б., 1—3 абз.
Пәнд-нәсиһәтләр 6:6—8 айәтләрдә мундақ дәп йезилған: «Һорун, чүмүлигә берип, униң Йоллириға беқип, дана бол. Униң үстидин йә башчиси, йә сотчиси, Йә һакими йоқтур, Лекин у ненини язда тәйярлайду, Ома вақта амбириға озуғини жиғиду».
Чүмүлиләрниң бәзибир түрлири һәқиқәтән озуқ жиғиду. Пәнд-нәсиһәтләрдә тилға елинған чүмүлә — һосул жиғидиған чөмүлә дәп атилиду.
Бир мәлуматқа асасланғанда, «һосул жиғидиған чүмүлиләр һава райи яхши болғанда, угусидин чиқип, озуқ издәйду вә жилниң қолайлиқ болидиған айлирида дан җиғиду». Улар данни өсүмлүкләрдин яки йәрдин терип алиду. Бу һашарәтләр угулирини етиз, амбар вә хаманларға йеқин йәрләргә салиду.
w09 4/15 16-б., 9, 10-абз.
Чүмүлиләрдин немини үгинәләймиз? Мәсилән, яхши нәтиҗигә еришиш үчүн бар күчимизни чиқиришимиз керәк. Пәнд-нәсиһәтләр 6:6—8дә мундақ дәп йезилған: «Һорун, чүмүлигә берип, униң Йоллириға беқип, дана бол. Униң үстидин йә башчиси, йә сотчиси, Йә һакими йоқтур, Лекин у ненини язда тәйярлайду, Ома вақта амбириға озуғини жиғиду». Йәһва Худа һәм Униң чевәр ярдәмчиси Әйса Мәсиһму әмгәк қилишни яхши көриду. Әйса: «Мениң Атам та һазирғичә әмгәк қилмақта, шуңа мәнму әмгәк қиливатимән»,— дегән (Йоһан 5:17).
Худа билән Әйсаға охшаш, бизму әмгәкчан болушимиз керәк. Худаниң тәшкилатида қандақ хизмәт қилмайли, Пәрвәрдигарниң хизмитидә көп ишлишимиз лазим (Кор. 1-х. 15:58). Шу сәвәптин әлчи Паулниң Римдики мәсиһийләргә язған мошу сөзлиригә қулақ салғинимиз әвзәл: «Ишиңларда еринмәңлар. Роһуңлар ялқунлисун. Йәһваға Униң қуллиридәк хизмәт қилиңлар» (Рим. 12:11). Йәһваниң ирадисини орунлашта қиливатқан әмгигимиз һечқачан бекарға кәтмәйду. Муқәддәс китап бизни мону сөзләргә ишәндүриду: «Униң исмиға көрситилгән меһир-муһәббитиңларни һәм муқәддәсләргә хизмәт қилип вә һазирму давамлаштуруватқан әмгигиңларни унтуп қалғидәк, Худа һәққанийсиз әмәстур» (Ибр. 6:10).
Роһий гөһәрләрни издәйли
w00 9/15 27-б., 3-абз.
Бу айәттә зулумлуқниң асасий йәттә түрлири кәлтүрүлгән. Рәзил ишларниң һәммиси мошу топларға ятиду. Мәсилән, «тәкәббур көзләр, ялғанчи тил» адәм өз ойида қилған гуналарға ятиду. «Төһмәтчи, ялғанни ейтидиған гувачи» — гунакар сөзләр. «Бегуна қанни төкүдиған қоллар» вә «яманлиқ қилишқа алдирайдиған путлар» — рәзил ишлар. Болупму инақлиқта яшайдиған адәмләрниң арисида бөлгүнчилик һасил қилиштин хошал тапидиған киши Йәһва Худаниң нәзәридә жиркиничликтур. Бу айәттики алтә саниниң йәттигә өзгәргәнлиги барлиқ зулум ишларниң толуқ тизимини билдүрмәйду. Чүнки адәмләр зулум ишларниң йеңи түрлирини дайим ойлап тапиду.
31-МАРТ—6-АПРЕЛЬ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Езиқтуридиған вәзийәтләрдин нери туруң
9 У жигит еғир гуна өткүзүштин авал немә қилған? Авал «у паһишәниң кочиси билән жүрүп, униң өйи тәрипигә меңипту» (Пәнд-нәсиһәтләр 7:8, 9ни оқуң). Кейин жигит шу аялни көргәндә, дәрһал көзини елип қачмиған вә аялниң сөйүшлирини қобул қилған. Аял өзиниң бузуқ аял әмәслигини көрситиш үчүн течлиқ қурбанлиғини тәғдим қилғанлиғини ейтқанда, жигит аялниң сөзлирини диққәт билән тиңшап турған (Пәнд-нәсиһәтләр 7:13, 14, 21ни оқуң). Әгәр яш жигит еғир гунаға башлайдиған хәвп-хәтәрләрдин жирақ турған болса, у езиқтурулуш вә гуна садир қилиштин сақланған болатти.
w15 6/15 16-б., 8-абз.
Пәнд-нәсиһәтләр 5:8дә: «Униңдин йолуңни жирақ тут вә өйиниң босуғиға йеқинлашма»,— дейилгән. Бу мәслиһәткә сәл қарашниң хәтәрлиги тоғрилиқ Пәнд-нәсиһәтләрниң 7-бабидин оқалаймиз. Бу бапта яш бир жигитниң кәчқурун қараңғу чүшкәндә, паһишә аялниң өйиниң йениға сәйлә қилип барғанлиғи йезилған. Өйдин бир хотун чиқип уни күтүвалди. Униң кийими паһишә аялларниңкидәк еди. У һелиқи яш жигитни тартип, уни сөйүшкә башлиди. Паһишә аялниң шерин сөзлиридин жигитниң хаһишлири ойғинип, униң алдамчи халтисиға чүшүп қалди. Бу җинсий әхлақсизлиққа елип кәлди. Еһтимал, яш жигитниң гуна қилишқа нийити болмиған. У яш вә тәҗрибисиз болғанлиқтин, униңға әқил-парасәт йәтмигән еди. Шундақ болсиму, у өзиниң бу әхлақсиз иш-һәрикитиниң аччиқ зәрдавини тартишқа тоғра келиду. Яш жигит һелиқи аялниң өйидин жирақ жүргәндә, шундақ қайғу-һәсрәт болмас еди! (Пәнд н. 7:6—27)
Җинсий әхлақсизлиқ шәрмәндичиликкә қелиш, өзини һечнәрсигә яримас һис қилиш, халимиған һалда һамилдар болуш вә аилиниң бузулушидәк яман ақивәтләрни кәлтүрүп чиқириду. Демәк, наһайити ениқки, әқилсиз аялниң өйигә кирип тамаққа еғиз тегиштин жирақ туруш даналиқтур. Униңдин башқа, Йәһва билән болған достлуқ бузулупла қалмай, җинсий әхлақсизлиқ қилғучилар өлүмгә йетәкләйдиған ағриқларға гириптар болиду (Пәнд н. 7:23, 26). Пәнд-нәсиһәтләр 9:18-айәттә: «У чақирған меһманлар гөрдә» болидиғанлиғини ейтип, уларниң ақиветини хуласиләйду. Ундақта, немә үчүн шунчә көп кишиләр шундақ паҗиәлик ақивәткә йетәкләйдиған езиқтуруш тәкливини қобул қилиду? (Пәнд н. 9:13—18)
Роһий гөһәрләрни издәйли
Чоңқур ойлиниш иқтидарини йетилдүрүң вә уни сақлаң (Пәнд н. 3:21). Чоңқур ойлиниш иқтидариға егә киши мәлум ишни қилиштин илгири әстаидил ойлиниду. Шуниң үчүн бу иқтидарни йетилдүрүп, сақлашқа тиришиң. Немә үчүн? Чүнки бу дуниядики көплигән яшлар пәқәт өзигә тайиниду яки һис-туйғулириниң тәсиригә берилип һәрикәт қилиду (Пәнд н. 7:7; 29:11). Униңдин башқа, телевизор программилири, фильмлар, интернет вә иҗтимаий торлар сизгә қаттиқ тәсир қилиши мүмкин. Бирақ силәр ойлиниш иқтидарини қандақ йетилдүрәләйсиләр? Авал, Муқәддәс китап принциплирини үгинип, уларниң пайдиси тоғрилиқ ойлиниңлар. Андин бу принципларни һаятиңизда қоллинип, Йәһваниң көңлини хурсән қилидиған қарарларни чиқириңлар (Зәбур 119:9ни оқуң). Бу муһим маһарәтни йетилдүрсиңиз, роһий җәһәттин пишип йетилгән бурадәр болуш үчүн чоң қәдәмни ташлайсиз (Пәнд н. 2:11, 12; Ибр. 5:14). Чоңқур ойлиниш иқтидариниң икки әһвалда қандақ ярдәм беридиғанлиғини көрүп бақайли: 1) етиқатчи аял қериндашлар билән алақә қилиш вә 2) ташқи көрүнүшкә мунасивәтлик қарар чиқириш.
7—13 АПРЕЛЬ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Әйсаниң дана сөзлиригә қулақ селиң
cf-U 131-б., 7-абз.
7 Пәнд-нәсиһәтләр 8:22дә даналиқ мундақ дәйду: «Йәһва Тәңри мени йолиниң бешида Яратқан еди. Мән Униң мәвҗудатлири Ичидә әзизанә тунҗисимән». Бу йәрдә пәқәт даналиқ тоғрилиқ ейтилмиған болуши мүмкин, чүнки даналиқ яритилмиған вә униң башлиниши йоқ. Сәвәви даналиқниң мәнбәси Йәһва дайим мәвҗут болған (Зәбур 90:2). Худаниң Оғли болса, «пүткүл мәвҗудатларниң тунҗиси» болған (Колосилиқларға 1:15). Демәк, униң башлиниши болған. Пәнд-нәсиһәтләр китавида йезилғандәк, Әйса асман билән йәр яритилишидин бурун мәвҗут болған. Шундақла у Сөз, йәни Худаниң вәкили сүпитидә Униң даналиғини әкс әттүргән (Йоһан 1:1).
ijwbq 160 8, 9-абз.
Әйса асманда жуқури дәриҗигә егә болған. Әйса: «Атам, дуния яритилиштин авал Сениң йениңда болған шан-шәрипим билән мени мәдһийилигинә»,— дәп дуа қилғанда, өзиниң дәриҗиси тоғрилиқ ейтқан (Йоһан 17:5).
Әйса Атисиға, башқа һәммә нәрсиләрни яритишқа ярдәм бәргән. Әйса Худаниң алдида «уста һүнәрвәндәк» болған (Пәнд-нәсиһәтләр 8:30). Әйса тоғрилиқ Муқәддәс китапта: «Униң васитиси билән асмандики вә йәрдики... һәммиси униң арқилиқ һәм униң үчүн яритилғандур»,— дәп ейтилған (Колосилиқларға 1:16).
w09 4/15 31-б., 14-абз.
14 Пәқәт бирла адәм Сулайман падишаниң даналиғидин үстүн болған. У «Сулаймандинму улуқ бирси» болған Әйса Мәсиһ (Мәт. 12:42). Әйса «мәңгүлүк һаят сөзлирини» ейтқан (Йоһ. 6:68). Мәсилән, Әйсаниң тағдики вәз-нәсиһәтлири Сулайманниң пәнд-нәсиһәтлирини чоңқур чүшинишкә ярдәм бериду. Сулайман падиша Худаниң хизмәтчилириниң бәхитлик болушқа ярдәм беридиған көп нәрсиләрни ейтқан (Пәнд н. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Әйса болса, Йәһва Худаға ибадәт қилиш вә Униң ирадисини орунлаш һәқиқий бәхиткә ериштүридиғанлиғини ейтқан: «Өзиниң Худаға болған муһтаҗлиғини тонуп йәткәнләр нәқәдәр бәхитлик! Чүнки Худа Падишалиғи уларниңдур» (Мәт. 5:3 ЙД). Әйса ейтқан принципларға әмәл қилғанлар «Һаятлиқ мәнбәси» болған Йәһва Худаға йеқинлишиду (Зәб. 36:9; Пәнд н. 22:11; Мәт. 5:8). «Мәсиһ — Худаниң... даналиғидур!» (Кор. 1-х. 1:24, 30). У Худа Падишалиғиниң Падишаси сүпитидә «даналиқ вә әқил-идрәкниң роһиға» егә (Йәшая 11:2).
Роһий гөһәрләрни издәйли
Муқәддәс китапта Әйсаниң дуниядики инсанларни сөйгәнлиги ейтилған (Пәнд-нәсиһәтләр 8:31). У өзиниң сөйгү-муһәббитини кишиләрни дайим илһамландуруш вә уларға ярдәм бериш арқилиқ көрсәткән. Әйса Мәсиһниң көрсәткән мөҗүзилиридин адәмләр униң пәқәт күч-қудритинила әмәс, адәмләргә көңүл бөлидиғанлиғиниму көргән (Марк 1:40—42). У һечкимни камситмиған, һәммисигә достанә муамилә қилған. Сөзлиригә қулақ салған кишиләргә у тәсәлли берип, барлиқ сәмимий адәмләргә үмүт әта қилған. У барлиқ инсанларни сөйгән. Улар үчүн азап-оқубәт чекип, һәтта һаятини пида қилған. Бирақ у, болупму өз тәлимлиригә қулақ салғанларни интайин яхши көргән (Йоһан 15:13, 14ни оқуң).
14—20 АПРЕЛЬ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Мәсхирә қилғучи әмәс, дана адәм болуң
4 Әгәр бирси бизгә беваситә нәсиһәт бәрсә, уни қобул қилиш бәк қийин болуши яки һәтта рәнҗишимиз мүмкин. Немишкә бундақ болиду? Гәрчә һәммимиз өзүмизниң намукәммәл екәнлигини етирап қилишқа тәйяр болсақму, башқилар мәлум бир хаталиғимизни көрситип бәрсә, уни қобул қилиш тәскә тохтайду (Вәз 7:9ни оқуң). Шу вақитта биз баһанә-сәвәп көрситишимиз, нәсиһәт бәргүчиниң мәхсәт-муддасидин гуманлинишимиз яки нәсиһәт бериш усулидин рәнҗишимиз мүмкин. Һәтта у кишиниң камчилиғини издәп, шундақ ойлишимиз мүмкин: «Униң маңа нәсиһәт беридиған һоқуқи йоқ! У өзиму хаталиқ өткүзидиғу?!» Әгәр шу нәсиһәтни бизгә мас кәлмәйдиғандәк һис қилсақ, биз униңға пәрва қилмаслиғимиз вә қулиғиға хуш яқидиған сөзләрни аңлаш үчүн башқилардин мәслиһәт соришимиз мүмкин.
12 Бизниң нәсиһәтни қобул қилишимизға немә ярдәм берәләйду? Биз чоқум кәмтәр болуп, шуни әстин чиқармаслиғимиз керәкки, биз һәқиқәтән намукәммәл вә бәзидә әхмиқанә ишларни қилимиз. Жуқурида ейтип өткәндәк, Аюп хата көзқарашта болған. Амма у кейин өз көзқаришини түзәткән вә Йәһваниң бәрикитигә еришкән. Немә үчүн? Сәвәви Аюп өзидин яш Елихуниң нәсиһитини қобул қилип, кәмтәрлигини көрсәткән (Аюп 32:6, 7). Бәзидә бизгә нәсиһәт қилған киши биздин яш болуши яки өзүмизни шундақ нәсиһәткә муһтаҗ әмәстәк һис қилишимиз мүмкин. Шундақ чағларда, кәмтәрлик бизниң нәсиһәтни қобул қилишимизға ярдәм берәләйду. Канададики бир ақсақал мундақ дәйду: «Биз өз-өзүмизни башқилар көргәндәк көрәлмәймиз. Әгәр һечким бизгә нәсиһәт бәрмисә, бизниң давамлиқ алға бесишимиз интайин қийин болмамду?» Әлвәттә, һәммимиз муқәддәс роһниң мевисини давамлиқ йетилдүрүп, кишиләргә вәз ейтиш вә тәлим бериш қабилийитимизни өстүрүшни халаймиз (Зәбур 141:5ни оқуң).
13 Нәсиһәтни Йәһваниң сөйгү-муһәббитиниң ипадиси дәп қараң. Яратқучимиз һемишәм биз үчүн яхши болушини ойлайду (Пәнд н. 4:20—22). У Өз сөзи болған Муқәддәс китап, униңға асасланған нәшири материаллар яки пишип йетилгән етиқатчилар арқилиқ нәсиһәт берип, бизгә болған сөйгү-муһәббитини ипадиләйду. Ибранийларға 12: 9, 10-айәтләр Униң бундақ қилиши «бизниң пайдимиз үчүндур» дәйду.
14 Нәсиһәтниң берилиш усулиға әмәс, униң мәзмуниға диққәт ағдуруң. Бәзидә биз башқиларниң нәсиһәт қилиш усулини яхши әмәстәк һис қилишимиз мүмкин. Әлвәттә, нәсиһәт бәргүчи қарши тәрәп асан қобул қилалайдиған усулда ой-пикирини оттурға қоюшқа тиришиши керәк * (Гал. 6:1). Амма биз нәсиһәт аңлиғучи болсақ, қандақ қилишимиз керәк? Биз нәсиһәтниң қандақ берилишигә әмәс, бәлки униң мәзмуниға диққәт қилишимиз керәк. Өз-өзүмиздин мундақ сорап көрсәк болиду: «Нәсиһәт бериш усулини яқтурмисамму, шу ейтилған сөзләр һәқиқәтән орунлуқму? Нәсиһәт бәргүчиниң камчилиғиға диққәт қилмай, нәсиһәттин қандақ пайдилиқ нәрсини үгинәләймән?» Нәсиһәт қандақ усулда берилишигә қаримай, униң пайдисини көрүп йетишкә тиришсақ, дана иш қилған болимиз (Пәнд н. 15:31).
w01 5/15 30-б., 1, 2-абз.
Дана адәмни түзәткәндә, у һакаввур болмайду. Сулайман падиша мошу тоғрилиқ мундақ дегән: «Нәсиһитиңни данаға бәргин вә у сени техиму яхши көриду. Әқиллиқкә мәслиһәт бәрсәң, у техиму дана болиду» (Пәнд-нәсиһәтләр 9:8, 9). Дана адәм қаттиқ тәрбийә берилгән вақтида бу адәмни хуш қилмай, әксичә адәмни қайғуға чөмидиғанлиғини яхши билиду. Бирақ буниң нәтиҗиси яхши болуп, һәққанийлиқ вә тинч-хатирҗәмликниң мевисини бериду (Ибранийларға 12:11). Әлвәттә, берилгән нәсиһәтни қобул қилиш асан әмәс, бирақ у бизни дана қилса, өз өзүмизни ақлап, қарши чиқишниң немә һаҗити бар?
«Һәққанийни үгәтсәң, у билимлирини әмәлий ашуриду»,— дәп падиша сөзини давамлаштуриду (Пәнд-нәсиһәтләр 9:9). Билим елиш һечқачан артуқ яки кәчму болмайду. Йеши чоң болсиму, һәқиқәтни қобул қилип, өзлирини Йәһваға беғишлашни қарар қилған яшанғанларни көрүп, бәк хурсән болумиз! Ундақта, һәр вақитта билим елишқа интилип, әқил-ойимизни сәгәк тутайли.
w01 5/15 30-б., 5-абз.
Даналиққа егә болуш адәмниң өз қолида. Буни тәкитләп, Сулайман падиша мундақ дегән: «Әгәр сән данишмән болсаң, даналиғиң пайда әкелиду. Әгәр мәсхиричи болсаң, өзәңгә-өзәң зиян кәлтүрисән» (Пәнд-нәсиһәтләр 9:12). Дана киши даналиғиниң пайдисини көриду, мәсхиричи адәм болса, өзиниң һәрикәтлиридин җапа тартиду. Адәм немә терисә, шуни һәм ориду. Ундақта, «даналиққа қулақ салайли» (Пәнд-нәсиһәтләр 2:2).
Роһий гөһәрләрни издәйли
Җинсий әхлақсизлиқтин сақлинишимизниң интайин муһим сәвәплири бар. Әқилсиз аялниң «оғриланған сулар татлиқтур» дегәнлиги тәсвирләнгән. Оғриланған су дегән немә? Муқәддәс китапта некалиқ әр-аялниң җинсий мунасивәттин һузурлинишини кишигә һузур-бәхш етидиған су билән селиштурған (Пәнд н. 5:15—18). Пәқәт некада бағланған җүп җинсий мунасивәттин һузур алалайду. Амма оғриланған су болса пәриқлиқ. У мәнъий қилинған әхлақсиз җинсий мунасивәтни көрситиду. Худди оғри дайим йошурун оғрилиқ қилғанға охшаш, җинсий әхлақсизлиқму йошурун болиду. Әгәр әхлақсизлиқ қилған кишиләр өзлириниң гунасини башқилардин йошуруп қалалиса, «оғриланған су» бәкму татлиқ көрүнүши мүмкин. Нәқәдәр ечинишлиқ алдамчилиқ бу-һә! Йәһва Худа һәммини көриду. Йәһваниң меһир-муһәббитидин айрилип қелиштин яман ақивәт йоқ. Шуңа, наһайити ениқки, у һәргизму татлиқ нәрсә әмәс (Кор. 1-х. 6:9, 10). Бу гунаниң ақивети пәқәт буниң биләнла түгимәйду.
21—27 АПРЕЛЬ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Биз қандақ қилип һәқиқий бәхиткә еришәләймиз?
w01 7/15 25-б., 1—3 абз.
Адил киши башқиму бәрикәтләргә еришиду. «Һорунлуқ гадайлиққа йәткүзиду, Ишләмчан қол болса, бай қилиду. Әқиллиқ оғул яз күни һосул жиғиду, Әқилсиз оғул ома вақтида ухлайду» (Пәнд-нәсиһәтләр 10:4, 5).
Падишаниң бу ейтқан сөзлирини ома вақтида етизда ишләйдиған адәмләр яхши чүшиниду. Ома вақти дәм алидиған вақит әмәс. Бу еғир әмгәк қилип, әтидин кәчкичә ишләйдиған вақит. Бу вақитни өткүзүветишкә болмайду.
Әйса шагиртлириға буғдай жиғишниң әмәс, шагирт тәйярлашниң вақти тоғрилиқ мундақ дегән: «Һосул көп, лекин ормичилар аз. Шуңлашқа, һосул Егисидин өз һосулини жиғишқа ормичиларни әвәтишни өтүнүңлар» (Мәтта 9:35—38, ЙД). 2000-жили Әйсаниң өлүмини Хатириләш мәрасимиға Йәһва гувачилириниң санидин икки һәссә көп, йәни 14 миллион адәм кәлди. Бу етиздики һосулниң пишқанлиғини көрсәтмәмду? (Йоһан 4:35) Әйсаниң һәқиқий шагиртлири Һосул Егисидин ормичиларни әвәтишни сорапла қоймай, дуасиға мас һәрикәт қилип, шагирт тәйярлаш ишиға қизғинлиқ билән қатнишиду (Мәтта 28:19, 20). Йәһва Худа уларниң әмгәклирини мол бәрикәтләватиду! 2000-хизмәт жилида 280000 адәм чөмдүрүштин өтүп, Худа Сөзиниң тәлим бәргүчиси болди. Ома вақтида шагирт тәйярлаш ишида бар күчимизни салсақ, көп хошаллиққа еришимиз.
w01 9/15 24-б., 3, 4-абз.
Сулайман падиша һәққаний болушниң муһимлиғини ейтқан: «Бай үчүн байлиғи мустәһкәм шәһәрдәк билиниду, намрат үчүн гадайлиғи таяқтур. Һәққанийға соғат — һаятлиқ, вәһши үчүн тапқан-тәргини — гунакарлиқ» (Пәнд-нәсиһәтләр 10:15, 16).
Шәһәрниң тамлири турғунларни хәтәрдин қоғдиғандәк, байлиқ һаятниң бәзи қийинчилиқлиридин сақлиши мүмкин. Намратлар болса, күтүлмигән бәхитсизликкә дуч кәлгәндә җапа тартиши еһтимал (Вәз 7:12). Шундақ болсиму Сулайман падиша бай яки гадай болушниң хәтәрлиги тоғрилиқ агаһландурған. Бай киши өзиниң байлиғиға тайинишқа майил болуп, топлиған мал-мүлкигә «егиз сепилдәк» қарап кетиши мүмкин (Пәнд-нәсиһәтләр 18:11). Гадай киши болса, пули йоқ болғачқа, келәчигидин үмүтини үзүши мүмкин.Мошундақ көзқараштики адәмләр Худаниң разилиғиға еришәлмәйду.
it-1 340-б.
Йәһва адәмләрни бәрикәтләйду. «Йәһваниң бәрикити у пәқәт бейитиду вә өзи билән хапичилиқни елип кәлмәйду» (Пәнд н. 10:22). Йәһва Худа Өзи мақул көридиған адәмләрни қоғдайду, гүлләп яшашқа ярдәм бериду, йетәкләйду, ишлирини оңушлуқ қилиду вә муһтаҗлиқлирини тәминләйду. Бир сөз билән ейтқанда бәрикәтләйду.
Роһий гөһәрләрни издәйли
12Худа Падишалиқниң башқуруши астида болған һәммә адәмләр Пәнд-нәсиһәтләр 10:22дә йезилғанларни бешидин өткүзиду. Бу айәттә: «Йәһваниң бәрикити у пәқәт бейитиду вә өзи билән хапичилиқни елип кәлмәйду»,— дәп йезилған. Йәһваниң роһиниң ярдими арқилиқ Худаниң хәлқи роһий җәһәттин бай болуп, аста-аста Мәсиһкә охшаш пәзиләтләрни йетилдүрүп, мукәммәлликкә қарап маңиду (Йоһ. 13:15—17; Әфәс. 4:23, 24). Уларниң тени күндин-күнгә сағлам вә яхширақ болиду. Андин немә дегән шат-хорам күнләр болиду-һә! (Аюп 33:25) Тирилиш тоғрилиқ чоңқур ойлаш һазирниң өзидә сизгә қандақ ярдәм бериду?
28-АПРЕЛЬ — 4-МАЙ
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ
Ейтидиған гәп-сөзлириңизгә диққәт қилиң!
w02 5/15 26-б., 4-абз.
Һәққанийниң нуқсансизлиғи вә вәһший адәмниң зулумлиғи башқиларға тәсир қилиду. Исраил падишаси мундақ дегән: «Сахтипәз еғизидин достини һалак қилиду, Һәққаний билими түпәйли ниҗат тапиду» (Пәнд-нәсиһәтләр 11:9). Төһмәт сөзләр, зиянлиқ ғевәт, шәһваний гәп-сөзләр вә бекар параңларниң башқиларға зиян қилидиғанлиғи ялған әмәс. Һәққанийниң гепи болса таза, салмақлиқ вә иллиқ-сипайә болиду. Һәққаний адәм билиминиң арқисида ниҗат тапиду. Чүнки у өзиниң нуқсансизлиғиниң арқисида әйиплигүчиләрниң ялғанчилиғини ениқлалайду.
w02 5/15 27-б., 2, 3-абз.
Шәһәр турғунлири адил болса, уларда тинч-хатирҗәмлик һөкүм сүриду, ронақ тапиду вә бир-биригә ярдәм бериду. Шундақ қилип улар гүллинип яшайду. Амма төһмәтхор, қопал сөзләп, яман нәрсиләр тоғрилиқ ейтидиған адәмләр, болупму улар жуқури дәриҗилик адәмләр болса инақлиқни, течлиқни бузуп, чатақ чиқириду. Нәтиҗидә, шәһәрдә қалаймиқанчилиқ, парихорлуқ йүз берип, әхлақий вә ихтисадий тәрәптин начарлишиду.
Пәнд-нәсиһәтләр 11:11дики принцип бүгүнки күндики Йәһва хәлқиниң җамаәтлиридә қоллинишқа болиду. Җамаәтләрдә Худани яхши көридиған нуқсансиз адәмләр хошал-хорам, әмгәкчан вә бир-биригә ярдәм беришкә тәйяр болуп, Худаға шан-шәрәп кәлтүриду. Өз новитидә Йәһва Худа җамаәтләрни бәрикәтләп, улар роһий җәһәттин гүллиниду. Бәзидә кимду бири җамаәт ишлири тоғрилиқ яман гәпләрни ейтип, наразилиқ көрситип, тәнқитлиши мүмкин. Шундақ кишиләр «зәһәрлик йилтиздәк» өсүп көпийип, башқиларға зиян кәлтүриду (Ибранийларға 12:15). Улар жуқури дәриҗигә вә атақлиқ болушқа интилиду. Шундақла улар җамаәт әзалири вә ақсақаллар башқа милләттики адәмләргә үз хатирә қилип, адаләтсизлик иш-һәрикәт қилиду дәп әйиплиши мүмкин. Уларниң бу гәп-сөзлири җамаәтни бөлгүнчиликкә елип келиду. Шундақ гәп-сөзләрни тиңшимай, җамаәтниң инақ-иттипақлиғини сақлаш үчүн роһий адәм болушқа интилайли!
w20.03 21, 22-абз., 12, 13-абз.
12 Қандақту бир қериндаш мәхпий мәлуматни билсә, сиз немә қилисиз? Мәсилән, паалийитимиз мәнъий қилинған дөләттә яшайдиған қериндашни учраттиңиз дәйли. Шу чағда униңдин шу йәрдә паалийитимиз қандақ уюштурулғанлиғини тәпсилий билишни халамсиз? Әлвәттә, нийитиңиз яхши болуши мүмкин. Биз қериндашлиримизни бәк яхши көримиз вә улар үчүн ғәм қилимиз. Улар үчүн ениқ дуа қилишниму халаймиз. Бирақ бу тилимизни тизгинләп, чишимизни чишләп туридиған вақит. Әгәр мәхпий мәлуматларни билидиған адәмгә бесим қилсақ, шу адәмгә вә униң шуни мәхпий сақлайдиғанлиғиға ишәнч қилидиған қериндашларға меһир-муһәббәт көрсәтмигән болимиз. Әлвәттә, биз паалийитимиз мәнъий қилинған дөләттә яшайдиған қериндашларниң қийинчилиқлириға қийинчилиқ қошушни халимаймиз. Әгәр паалийитимиз мәнъий қилинған дөләттә хизмәт қилидиған болсақ, шу йәрдики Гувачиларниң вәз хизмити, җамаәт учришишлири яки башқиму ишлири тоғрилиқ тәпсилатларни ейтмаймиз.
13 Болупму ақсақаллар Пәнд-нәсиһәтләр 11:13тики (оқуң) приципни чоқум қоллиниши зөрүр. Улар қандақту бир мәлуматни билишкә һоқуқи йоқ адәмләргә ейтмаслиғи керәк. Ақсақал өйләнгән болса, шундақ қилиш техиму қийин болуши мүмкин. Әр-аял пат-пат бир-биригә һис-туйғулири, ғәм-әндишилири вә ич-сирлирини ейтиш арқилиқ өз ара мунасивитини мустәһкәмләйду. Амма ақсақал җамаәттики қериндашларниң мәхпий ишлирини аялиға ейтмаслиғи керәклигини чүшиниду. Чүнки ейтип қойса, у абройини төкүп қойиду вә башқилар униңға ишәнмәйдиған болиду. Җамаәттә җавапкарлиққа егә болған бурадәрләр «иккийүзлүк» болмаслиғи керәк (Тим. 1-х. 3:8). Бу дегинимиз, улар ялған сөзлимәслиги яки ғевәт қилишқа майил болмаслиғи лазим. Өз аялини яхши көридиған ақсақал униңға артуқ яки керәксиз мәлуматни ейтмайду.
Роһий гөһәрләрни издәйли
g20.1 11-б., рамка
Бир психиатрниң ейтиши бойичә, адәм башқиларға меһрибанлиқ билән муамилә қилса, шу адәм бәхитлигирәк вә тән-саламәтлиги бәк яхши болиду. Әксичә, вәһший вә яман киши бәхитсиз болуп, башқилар униңдин қачидиған болиду.
Шундақла, әгәр биз өзүмизгә меһрибан болсақ, стрессни азайтимиз. Мәсилән, өзүмизгә һәддидин зиядә тәләпчан болмаслиғимиз муһим вә өзүмизни һечнемигә яримас дәп һесаплимаслиғимиз керәк. Әйса мундақ дегән: «Өз йениңдики кишини өзәңдәк сөйгин. Булардин артуқ муһим вәсийәт йоқ» (Марк 12:31).