ESAPULO LIWA LIA MARKO

1 Efetikilo liolondaka viwa viatiamẽla ku Yesu Kristu, Omõla a Suku: 2 Ndomo ca sonehiwa kuprofeto Isaya hati: “(Tala! Ñasi oku tuma omunga yange kovaso yove, una o ka pongiya onjila yove.)+ 3 Ondaka ya umue yi kasi oku kalukila vekalasoko yiti: ‘Pongiyi onjila ya Yehova!* Suñamisi elila liaye.’”+ 4 Yoano Upapatisi wa kala vekalasoko oku kunda epapatiso ndondimbukiso yoku likekembela, oco akandu a ecelue.+ 5 Omanu vosi vo vo Yudea lolonungi viosi vio Yerusalãi va endaenda kokuaye kuenje va papatisiwa* laye Volui Yordão, loku litavela lutima wosi akandu avo.+ 6 Yoano wa enda oku wala uwalo wovonya ongamelo loku itika uvia wocipa vombunda+ kuenda wa lia lia apange lowiki wovusenge.+ 7 Eye wa kala oku kunda hati: “U iya konyima yange, wa mbelapo okuti ame ndi sule kuenda si sesamẽla oku petama loku kutulula ovikolo violohaku viaye.+ 8 Ame ndo papatisi lovava, pole, eye o ko papatisi lespiritu sandu.”+

9 Vokuenda kuoloneke viaco, Yesu weya poku tunda ko Nasara yo Galilea kuenda wa papatisiwa la Yoano vo Yordão.+ 10 Noke yoku tunda vovava vepuluvi liaco, eye wa mola ovailu a yuluka kuenda espiritu sandu lia loka ndopomba kuenje lio wila.+ 11 Noke kovailu kua tunda ondaka yiti: “Ove Wumõlange wa soliwa; nda ku sanjukila.”+

12 Kuenje vepuluvi liaco, haico espiritu lio songuila vekalasoko. 13 Kuenje wa kala vekalasoko 40 koloneke, yu wa yonjiwa la Satana.+ Eye wa kala kumue lovinyama viovusenge kuenje ovangelo va fetika oku kuatisa.+

14 Eci Yoano a kapiwa vokaike, Yesu wa iñila vo Galilea+ oku kunda olondaka viwa via Suku,+ 15 loku popia hati: “Otembo ya tukuiwa ya tẽlisiwa kuenda Usoma wa Suku u kasi ocipepi. Likekembeli+ kuenda koleli kolondaka viwa.”

16 Osimbu a kala oku endela kohulo Yokalunga ko Galilea, wa mola Simono la Andereu manji+ a Simono, va kala oku imba awanda avo vokalunga,+ momo va kala anyanga volõsi.+ 17 Omo liaco, Yesu wa va sapuila hati: “Ñuami kuenje ndu lingisi anyanga vomanu.”+ 18 Kuenje vepuluvi liaco, haico va sia awanda avo, yu vo kuama.+ 19 Eci amela naito kovaso, wa mola Tiago omõla a Sebedeo la manjaye Yoano, osimbu va kala vowato wavo oku tonga awanda,+ 20 vepuluvi liaco, haico a va kovonga. Omo liaco, va sia isiavo Sebedeo vowato kumue lolonalavayi, yu vo kuama. 21 Kuenje va iñila vo Kafarinau.

Kefetikilo Liesambata, eye wa iñila vosunangonga yu wa fetika oku longisa.+ 22 Omanu va komõha loku longisa kuaye, momo wa kala oku va longisa ndomunu o vangula lunene kuenje ka ci lingile nda vakuavisonehua.+ 23 Vepuluvi liaco, vosunangonga yavo mua kala ulume umue wa kuatiwile lespiritu lĩvi, yu wa kaluka hati: 24 “A Yesu u Nasara, o tu sakalaisala nye?+ Anga weya oku tu nyõla? Ame nda ku kũlĩha ciwa, ove Una o Kola wa Suku!”+ 25 Pole, Yesu wo lemẽla hati: “Ũhako kuenda tunda vokuaye!” 26 Eci espiritu lĩvi lia tanyisa ulume, loku kaluka lolukandi, lio weca. 27 Omanu vosi va komõha kuenje va fetika oku lipula pokati vati: “Eci nye? Elongiso liokaliye! Eye o kuete unene woku handeleka aspiritu ãvi kuenje a pokola kokuaye.” 28 Kuenje esapulo liatiamẽla kokuaye lia lisanduila lonjanga kolonepa viosi viovaimbo a lisungue lo Galilea.

29 Noke va tunda vosunangonga, yu va enda konjo ya Simono la Andereu kumue la Tiago kuenda Yoano.+ 30 Ina yukãi wa Simono+ wa kala oku vela ombambi kuenje ovo va sapuilako Yesu catiamẽla kokuaye. 31 Yesu wa enda kokuaye wo kuata peka kuenda wo votola. Noke ombambi yo pita kuenje ukãi wa fetika oku va pongiyila okulia.

32 Eci ekumbi lia iñila, omanu va fetika oku u nenela vosi va vela, lava va kuatiwile lolondele;+ 33 kuenje omanu vosi vo volupale va liongoluila puvelo. 34 Eye wa sakula valua va kuatiwile lovoveyi aiñi aiñi+ kuenda wa tundisa olondele vialua, pole, ka ecelele okuti, olondele vi vangula, momo ovio via kũlĩhĩle okuti, eye Kristu.*

35 Omẽle ociteketeke, osimbu handi kua tekãvele eye wa pasuka wa enda posamua pocitumãlo cimue culika kuenje wa fetika oku likutilila.+ 36 Pole, Simono kumue lolondonge vikuavo vo sandiliya kovitumãlo viosi, 37 kuenje vo sanga, yu vo sapuila vati: “Vosi va kasi oku ku sandiliya.” 38 Pole, eye wa va sapuila hati: “Tuendi kocitumãlo cikuavo, kovaimbo a kasi ocipepi, oco ndi va kundilevo, momo eci oco ndeyilila.”+ 39 Kuenje wa enda, wa kundila volosunangonga viavo vo Galilea yosi loku tundisa olondele.+

40 Ulume umue ukuavilundu weya kokuaye, wo livondela poku u kekamẽla loku popia hati: “Nda wa panga, ñayise.”+ 41 Kuenje ohenda yo kuata kuenda wolõla eka liaye, wo lamba loku u sapuila hati: “Nda panga! Kaya.”+ 42 Vonjanja yaco, haico ovilundu vio tunda kuenje wa kaya. 43 Noke lioku u handeleka lutõi, wo tuma oku enda, 44 poku u sapuila hati: “Ku ka sapuileko laumue, pole, kuende ka lilekise kocitunda, loku eca ocilumba Mose a handeleka,+ oco ci linge uvangi wokuti wa sakuiwa.”+ 45 Pole, eci a enda, ulume wa fetika oku ci sandeka kuenje ondaka yaco ya lisanduila kolonepa viosi kuenda Yesu ka tẽlele oku iñila lelianjo volupale lumue, pole, wa enda oku kala posamua povitumãlo vimue viulika. Kuenje omanu vo kolonepa viosi vamamako oku iya kokuaye.+

2 Noke yoloneke vimue, Yesu wa iñila vali vo Kafarinau kuenje ondaka yokuti eye o kasi konjo ya lisandula.+ 2 Omo liaco, omanu valua oko va liongoluila okuti, ka kua kaile evelo ndaño muẽle pepito kuenje wa fetika oku va sapuila olondaka viwa.+ 3 Kuenje vo nenela ulume umue wa fa ovolu okuti, wambatiwa lalume vakuãla.+ 4 Pole, ovo ka va tẽlele oku u tuala ku Yesu omo liowiñi kuenje va yambulula olusoka apa Yesu a kala kuenda pepangu liaco opo va lowila ociyalo culume wa fa ovolu. 5 Eci Yesu a mola ekolelo liavo,+ wa sapuila ulume wa fa ovolu hati: “Amõlange, akandu ove a ecelua.”+ 6 Vamue vakuavisonehua haipo va kala, va tumãla loku sokolola vovitima viavo vati:+ 7 “Momo lie ulume u a vanguila ndoco? Eye o kasi oku popia etonãi. Helie o tẽla oku ecela akandu, nda ha Sukuko lika?”+ 8 Pole, vonjanja yaco, haico Yesu a limbuka eci ovo va kala oku sima kuenje wa va pula ndoco: “Momo lie vu simĩla ovina evi vovitima viene?+ 9 Nye ca leluka vali, oku popia kulume wa fa ovolu okuti, ‘Akandu ove a ecelua,’ ale oku popia hati, ‘Votoka, tikula ociyalo cove, enda’? 10 Pole, oco vu kũlĩhe okuti, Mõlomunu+ o kuete unene palo posi woku ecela akandu,”+ eye wa sapuila ulume wa fa ovolu hati: 11 “Ndu ku sapuila siti, Votoka, tikula ociyalo cove, kuende konjo yove.” 12 Eye wa votoka kuenje vepuluvi liaco wa tikula ociyalo caye, yu wa pita kovaso yavo vosi. Vosi va komõha kuenje va sivaya Suku, vati: “Ka tua la mola lacimue ca lisoka leci.”+

13 Noke Yesu wa enda vali kohulo yokalunga, owiñi weya kokuaye kuenje wa fetika oku va longisa. 14 Eci a kala oku pita kohulo yokalunga, wa mola Lewi omõla a Alfeo, wa tumãla konjo yoku fetela elisimu kuenje wo sapuila hati: “Linga ondonge yange.” Kuenje eye wa votoka kuenda wo kuama.+ 15 Osimbu a kala oku lia* konjo ya Lewi, valua vakuakutambula elisimu la vakuakandu va kala oku lia* la Yesu kumue lolondonge viaye, momo valua pokati kavo va kala oku u kuama.+ 16 Eci vakuavisonehua la va Fariseo va mola okuti eye wa kala oku lia la vakuakandu kuenda vakuakutambula elisimu, ovo va fetika oku pula olondonge viaye vati: “Anga hẽ ulongisi wene o kasi oku lia la vakuakutambula elisimu kuenda vakuakandu?” 17 Yesu poku ci yeva, wa va sapuila hati: “Omanu va kuete uhayele ka va sukila ondotolo, te vana va vela. Sieyilile oku kovonga vakuesunga, te vakuakandu.”+

18 Olondonge via Yoano la va Fariseo via enda oku likandangiya oku lia. Kuenje veya kokuaye loku pula vati: “Momo lie olondonge via Yoano kuenda oloñame via va Fariseo vi likandangiyila oku lia, pole, olondonge viove ka vi likandangiya oku lia?”+ 19 Omo liaco, Yesu wa va tambulula hati: “Akamba va sandombua+ va kuete hẽ esunga lioku likandangiya oku lia osimbu va kasi la sandombua? Osimbu va kasi la sandombua, ovo ka va pondola oku likandangiya oku lia. 20 Pole, ku iya oloneke eci sandombua upiwa kokuavo+ kuenje ovo va ka likandangiya oku lia keteke liaco. 21 Lomue o tongela ocitetele conanga yokaliye kuwalo wosimbu. Nda o ci linga, ocitetele cokaliye ci likonya kuenje epangu liaco li livokiya.+ 22 Kuenda lomue o kapa ovinyu yokaliye vonjeke yocipa ya kuka. Nda o ci linga, ovinyu yi tuiya onjeke yaco kuenda ovinyu yi peseka kuenje onjeke yaco yi nyõleha. Pole, ovinyu yokaliye yi kapiwa vonjeke yokaliye yocipa.”

23 Eci eye a pita vepia liotiliku Kesambata, olondonge viaye via fetika oku kalula apunga osimbu ovio via kala oku enda.+ 24 Va Fariseo vo pula vati: “Tala! Momo lie ovo va lingila eci ka ca sungulukile Kesambata?” 25 Pole, eye wa va kumbulula hati: “Ka wa tangeli hẽ eci Daviti a linga, cina a suka okulia kuenda eci eye kumue lalume vaye va yeva onjala?+ 26 Ka wa tangeli hẽ vulandu wa Aviyatare+ ocitunda ca velapo ndomo Daviti a iñila vonjo ya Suku loku lia olombolo via tumbikiwa* okuti, ka ca sungulukile umue oku vi lia, te lika ovitunda+ kuenje eye wa ecavo vimue kalume va kala laye?” 27 Noke eye wa va sapuila hati: “Suku wa linga Esambata omo liomunu,+ pole, ka lingile omunu omo Liesambata. 28 Omo liaco, Mõlomunu eyevo Ñala Yesambata.”+

3 Eye wa iñila vali vosunangonga yimue kuenje ulume umue okuti eka liaye lia siõsia, omo a kala.+ 2 Va Fariseo va kala oku u lavulula nda eye o sakula ulume waco Kesambata, oco vo pise. 3 Eye wa sapuila ulume wa kuatele eka lia siõsia hati: “Votoka, enju vokati.” 4 Kuenje wa va pula hati: “Ca sunguluka hẽ Kesambata oku linga ovina viwa, ale ovina vĩvi, oku popela omuenyo umue ale oku ponda?”+ Pole, ovo vamamako oku ũha. 5 Noke yoku va tulukila lonyeño, wa sumua omo lioku tindila kuovitima viavo,+ yu wa sapuila ulume waco hati: “Olõla eka liove.” Eye wolõla kuenje eka liaye lia kaya. 6 Vepuluvi liaco haico va Fariseo vaco va tunda kuenje va tumbika ongombo la vakuacitundo ca Herode,+ oco vo wipaye.

7 Pole, Yesu lolondonge viaye va enda kokalunga kuenje owiñi walua wa tunda ko Galilea lo ko Yudea wo kuama.+ 8 Lava va tunda ko Yerusalãi, ko Indumea kuenda vana va tunda konele yikuavo yo Yordão, ko Turo lo ko Sidono, veya kokuaye eci va yeva ovina vialua a kala oku linga. 9 Kuenje wa sapuila olondonge viaye oco viu pongiyile okawato oco owiñi ka u ko sinde. 10 Omo okuti eye wa sakula omanu valua, vosi va kuatele ovevei va lipungikila konele yaye oco vo lambe.+ 11 Ndaño aspiritu ãvi,+ eci o mola o kekamẽla loku kaluka lolukandi viti: “Ove Vumõla a Suku.”+ 12 Pole, olonjanja vialua wa enda oku va handeleka lutõi oco ka vo ko situluile komunu umue.+

13 Eye wa londa komunda yimue, wa laleka vana eye a nõla,+ yu va enda kokuaye.+ 14 Kuenje wa sokiya* ocimunga comanu va soka 12 vana eye a tukulavo hati, ovapostolo, vana va enda oku u kuama haivo eye a laikele oku tuma koku kunda, 15 kuenda oku kuata omoko yoku tundisa olondele.+

16 Vocimunga caco eye a sokiya*+ comanu 12, mua kala Simono una eye a luka Petulu,+ 17 la Tiago omõla a Sebedeo kuenda Yoano manji a Tiago (una a luka Boanagre ci lomboloka “Omãla Vocindindimo”),+ 18 la Andereu, la Filipu, la Bartolomeu, la Mateo, la Tomasi, la Tiago omõla a Alfeo, la Tadeo, la Simono u Kanana,* 19 kuenda Yuda Isikariote una okuti noke wo pakula.

Kuenje Yesu wa iñila vonjo yimue, 20 owiñi wa liongolola vali okuti, ka va tẽlele oku lia. 21 Pole, eci vangandiaye va ci yeva, va tunda oco vo kuate, momo va popia vati: “Eye wa linga eyui.”+ 22 Vakuavisonehua vana va tunda ko Yerusalãi, va popia vati: “Eye o kuete Belesevulu* kuenda o tundisa olondele vonduko yombiali yolondele.”+ 23 Noke yoku va vilikiya, wa popia lavo lalusapo hati: “Satana o tundisa ndati Satana? 24 Nda usoma u likatukila owo muẽle, ka wamamako;+ 25 kuenda nda onjo yi likatukila oyo muẽle, ka yamamako. 26 Cimuamue haico okuti, nda Satana o likatukila eye muẽle kuenda vana va kasi laye va litepa, eye ka tẽla oku amamako, o nyõliwa. 27 Omunu ka tuiyila onjo yulume umue wa pama loku nyana ovina viaye, eye tete o sukila oku kuta ulume waco wa pama. Noke oco lika a tẽla oku punda onjo yaye. 28 Ocili ndu sapuili siti, ovina viosi omanu va linga vi ka ecelua, ndaño akandu avo, ale atonãi va popia. 29 Puãi wosi o popia espiritu sandu etonãi, lalimue eteke a ka ecelua,+ pole, o pisiwa ekandu ka li pui.”+ 30 Yesu wa popia ovina evi omo va kala oku popia vati: “Eye o kuete espiritu lĩvi.”+

31 Inaye la vamanjaye+ veya kuenje va talama posamua, yu va tuma umue oku u vilikiya.+ 32 Omo kua kala owiñi wa tumãlele konele yaye, vo sapuila vati: “Tala! Ina yove la vamanjove va kasi posamua kuenda va ku vilikiya.”+ 33 Pole, wa va tambulula hati: “Helie ina yange kuenda velie vamanjange?” 34 Kuenje oku vanja kowiñi wa tumãlele konele yaye wa popia hati: “Tala, ina yange la vamanjange!+ 35 Wosi o linga ocipango ca Suku, eye manjange ulume, la manjange ukãi kuenda ina yange.”+

4 Yesu wa fetika vali oku longisa kohulo yokalunga kuenda owiñi walua wa liongoluila kokuaye. Noke wa londa vowato umue kuenda omo a tumãla okuti wa kala ocinãla longongo, pole, owiñi wosi wa kala kohulo yokalunga kongongo.+ 2 Kuenje wa fetika oku va longisa ovina vialua lalusapo+ kuenda osimbu a kala oku longisa, wa va sapuila hati:+ 3 “Yeveleli. Umue ukuakulima wa tunda oku waya.+ 4 Osimbu a kala oku waya olombuto, vimue via kupukila konele yonjila kuenje olonjila vieya via vi lia. 5 Vikuavo via kupukila pocikakala pana okuti, ka pa kaile osi yalua kuenda via kula lonjanga, momo osi yaco ka ya longele.+ 6 Pole, eci utanya wa tua, ovio via kakuka kuenda viowuka, momo ka via kuatele olombombo. 7 Olombuto vikuavo via kupukila pocambanda kuenje eci ocambanda ca kula, ca totomisa ovikũla viaco kuenda ka via imile apako.+ 8 Handi vikuavo, via kupukila posi yiwa, noke via kula kuenje via fetika oku ima apako, yimue 30, yikuavo 60, handi yikuavo ci pitahãla 100 kolonjanja.”+ 9 Noke eye wamisako hati: “Una o kuete ovatũi oku yevelela, a yevelele.”+

10 Eci a siala lika liaye, omanu vamue kumue lolondonge viaye Ekũi la Vavali vio pula eci catiamẽla kalusapo.+ 11 Eye wa va sapuila hati: “Elumbu li kola+ Liusoma wa Suku lia eciwa kokuene, pole, vakuavo ndi va longisa lalusapo,+ 12 oco okuti ndaño va vanja, ka va lete kuenda ndaño va yeva, ka va kuata elomboloko; kuenda ka va pongoloka okuti, Suku o va ecela.”+ 13 Handi vali wa va pula hati: “Nda ene ka wa kũlĩhĩli olusapo olu, vu kuata ndati elomboloko lialusapo osi akuavo?

14 “Ukuakulima wa waya ondaka ya Suku.+ 15 Kuenje olombuto vina via kupukila konele yonjila, pana ondaka ya wayiwa vi lomboloka vana va yeva ondaka; pole, osimbu va yevelela, Satana iya+ kuenda upa ondaka ya wayiwa vovitima viavo.+ 16 Cimuamue haico, vina via wayiwa pocikakala, vi lomboloka vana va yevelela ondaka ya Suku; kuenje eci va yi yeva va tava lesanju.+ 17 Omo liaco, ovo ka va kuete olombombo, pole, vamamako otembo yimue; kuenje eci ku iya ohali lalambalalo omo liondaka ya Suku, va konyõha. 18 Handi kuli vikuavo via wayiwa pocambanda. Ovio vi lomboloka vana va yeva ondaka ya Suku,+ 19 pole, asakalalo+ oluali lulo,* lunene wovokuasi+ u yapuisa kuenda onjongole+ yoku kuata ovina viosi, vi iñila vutima wavio, vi totomisa ondaka ya Suku kuenje ka yimi apako. 20 Oku sulako, vina via wayiwa posi yiwa, vi lomboloka vana va yeva ondaka ya Suku kuenje va yi tava, haivo va ima apako, yimue 30, yikuavo 60, handi yikuavo 100 kolonjanja.”+

21 Kuenje wa popia vali lavo hati: “Ondiyelo hẽ yi mĩhiwa loku tuvikiwa lekualu,* ale yi kapiwa vemẽhi liula? Ka yi kapiwa hẽ kilu liociyekelo cimue condiyelo?+ 22 Ka kuli lacimue ca salamisua okuti ka ci situluiwa; ale ceci ci kasi vuyombeki okuti ka ciya kilu.+ 23 Wosi o kuete ovatũi, a yevelele.”+

24 Eye wa va sapuila vali hati: “Kapiko ovina vu kasi oku yeva.+ Momo onjongo vu yonga layo, haiyo vo yongeli kuenje vu vokiyiwi vali calua. 25 Momo wosi o kuete, o ka tambula vali calua,+ pole, wosi ka kuete, citito caco a kuete, ci kopiwa kokuaye.”+

26 Wa popia vali hati: “Usoma wa Suku u sokisiwa lulume wa waya olombuto posi. 27 Eye luteke o pekela, eci ku ca o pasuka, ka kũlĩhĩle ndomo olombuto via tunda osongo, yu ya kula. 28 Osi yaco ima apako kamue kamue, tete yi tunda osongo, noke ocisangu, oku sulako olomema. 29 Puãi eci apako a yela, eye o a teta lomĩla, momo otembo yoku ungula ya pitĩla.”

30 Wa va sapuila vali hati: “Usoma wa Suku tu u sokisa la nye, ale tu u lombolola lolusapo lupi? 31 U sokisiwa lombuto yimue yulemba okuti, eci yi wayiwa posi, oyo yitito pokati kolombuto viosi vio kilu lieve.+ 32 Pole, noke yoku yi kũla, oyo yi kula kuenda yi linga uti unene okuti, ovikũla vikuavo vi sule kuenje yi tunda ovianja okuti, olonjila vio kilu vi sanga ocivundilo vemẽhi liulembo wayo.”

33 Wa va sapuila ondaka ya Suku lalusapo alua+ nda-a, oco va kuate elomboloko liayo. 34 Ka va sapuilile cimue te lalusapo, pole, kolondonge viaye wa va lomboluila ovina viosi pokolika.+

35 Keteke liaco koñolosi, wa va sapuila hati: “Tu yokeli kesinya likuavo.”+ 36 Noke yoku usika owiñi, vambata Yesu vowato kuenda konele yaye kua kala awato akuavo.+ 37 Yu kua katuka ehunguhungu linene okuti, akimba a fetika oku veta vowato; kuenje vowato mua kala oku iñila ovava.+ 38 Pole, Yesu wa kala oku pekela kocinyulu cowato kuenda wa kunamẽla kopetu. Vo pasula loku popia vati: “Olongisi, ku lete okuti tu laika oku fa?” 39 Eci a ci yeva, wa votoka yu wa lemẽla ofela kuenda wa sapuila okalunga hati: “Ũhako! Tulumũha!”+ Ofela ya pita kuenje kua kala etulumũho lialua. 40 Eye wa va pula hati: “Momo lie vu kueteli usumba walua?* Handi ka vu kuete ekolelo lalimue?” 41 Ovo va komõha kuenda va li pula pokati vati: “Omunu u-u helie? Ndaño ofela lokalunga vi pokola kokuaye.”+

5 Noke va pitĩla kesinya likuavo lio kalunga, kimbo lia va Gerasa.+ 2 Eci Yesu a tunda vowato wa lisanga lulume umue o kuetiwe lespiritu lĩvi, wa tunda kayambo. 3 Eye wa tungile pokati kayambo, tunde opo, lomue wa tẽla oku u kuta, ndaño lelienge. 4 Olonjanja viosi eye wa enda oku kapiwa kukumbi loku kutiwa lalienge, pole, wa enda oku likutulula kalienge loku lipandulula kukumbi; kuenda lomue wa kuata ongusu yoku u tulumũla. 5 Kuenje uteke lutanya wa enda oku kaluka kayambo kuenda kolomunda loku lilemẽha lovawe. 6 Pole eci a muila Yesu ocipãla, wa lupuka kuenda wo kekamẽla.+ 7 Noke wa kaluka lolukandi hati: “Amõla a Suku Fũ, nye ndi kuete love? Hu lisingisa la Suku o kasi lomuenyo oco ku ka ndi kangise.”+ 8 Momo Yesu wa popele ale layo hati: “Aspiritu lĩvi, tunda vulume.”+ 9 Pole, Yesu wo pula hati: “Onduko yove, ove helie?” Eye wa tambulula hati: “Ame Lohoka, momo tua lua.” 10 Kuenje eye wa livondela ku Yesu olonjanja vialua oco ka ka tundise aspiritu vofeka.+

11 Endo limue liolongulu+ oko lia kala oku lia komunda.+ 12 Kuenje aspiritu aco a livondela viti: “Tu tume volongulu okuti, tu iñila vokuavio.” 13 Eye wa vi tava. Olondele viaco vio tunda yu via iñila volongulu kuenje olongulu viosi via limba vocingunguma vokalunga, ci soka 2.000 kolongulu via fila vokalunga. 14 Pole, angombo vaco va tila kuenda va ci sapula volupale lo kovaimbo a sungueko kuenje omanu veya oku tala ovina via pita.+ 15 Ovo veya ku Yesu kuenje eci va mola ulume wa kala lolondele, haeye wa kuatiwile lohoka yolondele, yu wa tumãla okuti wa wala kuenda olondunge viaye vieyamo, va kuata usumba walua. 16 Ava va ci mola, va lomboluilako omanu vaco eci ca pita lulume wa kuatiwile lolondele kuenda eci ca pita lolongulu. 17 Kuenje va fetika oku livondela ku Yesu oco a tunde vofeka yavo.+

18 Osimbu a kala oku londa vowato, ulume wa kuatiwile lolondele wa livondela oco a ende laye.+ 19 Pole, Yesu ka tavele, puãi wo sapuila hati: “Kuende ku vangandiove, va sapuila ovina viosi Yehova* a ku lingila kuenda ohenda a lekisa kokuove.” 20 Kuenje eye wa enda, wa sapula vo Dekapoli* ovina viosi Yesu o lingila kuenda omanu vosi va komõha.

21 Eci Yesu a tiukila vali kesinya likuavo lowato, owiñi walua wa liongoluila kokuaye kuenje eye wa kala kohulo yokalunga.+ 22 Usongui umue wosunangonga, o tukuiwa Yairo, weya kuenje eci o mola, wa petamẽla kovolu aye.+ 23 Eye wo livondela olonjanja vialua hati: “Omõlange ufeko, o vela calua.* Linga ohenda enju kuenda u kapa ovaka+ oco eye a kaye kuenda a kale lomuenyo.” 24 Noke Yesu wa enda laye kuenje owiñi walua wa kala oku u kuama loku u sinda.

25 Kuenje kua kala ukãi umue wa kala oku pita osonde,+ eye wa kala oku tala ohali luvei waco vokuenda 12 kanyamo.+ 26 Ukãi waco wa tala ohali yalua kolondotolo loku pesela olombongo viaye viosi, pole, ka kuatele uhayele, uvei waco wa livokiya vali. 27 Pole, eci a yeva esapulo liatiamẽla ku Yesu, weya konyima yaye powiñi kuenda wa lamba kolunjenje wuwalo waye,+ 28 momo eye wamamako oku popia hati: “Nda nda lamba ño kuwalo waye, ñaya.”+ 29 Vepuluvi liaco, haico osonde ya liwekapo oku pita kuenje eye wa limbuka okuti wa sakuiwa kuvei waye wa kãla.

30 Vonjanja yaco, haico Yesu a limbuka okuti unene wo tunda,+ yu wa ñualila kowiñi loku pula hati: “Helie wa lamba kuwalo wange?”+ 31 Pole, olondonge viaye vio sapuila viti: “Ove o lete owiñi walua u kasi oku ku sinda, lopo o pula hoti, ‘Helie wa ndamba?’” 32 Pole, eye wa kala oku sandiliya kolonele nda elie wo lamba. 33 Ukãi wa luluma omo liusumba kuenje poku limbuka eci ca pita laye, weya yu wo kekamẽla loku u sapuila ocili. 34 Yesu wo sapuila hati: “Amõlange, ekolelo liove lia ku kayisa. Kuende lombembua+ kuenda kaya kuvei wove wa kãla.”+

35 Osimbu a kala oku vangula, alume vamue va tunda konjo yusongui wosunangonga, veya yu vo sapuila vati: “Omõlove ufeko wa fa! Momo lie o sakalaisala vali Ulongisi?”+ 36 Pole, Yesu poku yeva olondaka viavo, wa sapuila usongui wosunangonga hati: “Ku ka kuate usumba,* kuata ño ekolelo.”+ 37 Kuenje eye ka tavele okuti umue u kuama, te lika Petulu la Tiago kuenda Yoano manji a Tiago.+

38 Omo liaco, ovo va pitĩla konjo yusongui wosunangonga kuenje Yesu wa mola owiñi wa kala oku linga onjuela loku lisiõsiõla kuenda oku lila lolukandi.+ 39 Noke yoku iñila, wa va sapuila hati: “Momo lie vu lilila loku linga onjuela? Omõla ka file, o kasi ño oku pekela.”+ 40 Poku ci yeva, ovo va fetika oku u yola epembe. Pole, noke yoku va tundisa vosi posamua, wambata isia yomõla kuenda inaco la vana va kala laye kuenje wa enda apa pa kala omõla. 41 Wa kuata peka liomõla loku u sapuila hati: “Talita kumi,” ci lomboloka: “A kafeko, hu sapuila siti, ‘votoka!’”+ 42 Kuenje kafeko wa votoka, yu wa fetika oku enda. (Eye wa kuata 12 kanyamo.) Vepuluvi liaco, ovo va yeva esanju lialua. 43 Pole, eye wa va handeleka olonjanja vialua* oco ka va ka ci popie+ kuenda wa tuma oco vo wĩhe cimue coku lia.

6 Eye wa tundako wa enda volupale a citiwila+ kuenda olondonge viaye vio kuama. 2 Kesambata, eye wa fetika oku longisa vosunangonga kuenje omanu valua va kala oku u yevelela, va komõha loku popia vati: “Pi ulume u opa ovina evi?+ Momo lie olondunge viaco via eciwila kokuaye kuenda momo lie ovilimbu evi vi lingiwila lovaka aye?+ 3 U siti kalupindelu+ omõla a Maria+ okuti, vamanjaye Tiago,+ Yosefe, Yuda kuenda Simono?+ Siti vamanjaye akãi va kasi palo letu?” Ovo va fetika oku konyõha omo liaye. 4 Pole, Yesu wa va sapuila hati: “Uprofeto ka sumbiwile volupale a citiwila, pokati ka vangandiaye kuenda konjo yaye muẽle.”+ 5 Eye ka lingileko ovilimbu, wa kapa ño ovaka komanu vamue va vela loku va sakula. 6 Pole, wa komõha omo liekambo liavo liekolelo. Kuenje wa ñuala ñuala vovaimbo oku longisa.+

7 Eye wa kovonga Ekũi la Vavali kolondonge loku va tuma vavali vavali+ kuenda wa va ĩha omoko yoku tundisa aspiritu ãvi.+ 8 Wa va handeleka hati, ko ka ambati cimue kungende te lika ombueti, ko ka ambati olombolo, ale onjeke yoku ambata okulia, pamue olombongo* vocipete,+ 9 pole, wali olohaku kuenda ko ka wali ovowalo avali.* 10 Noke wa va sapuila hati: “Vonjo yosi wiñili, omo vu kala toke eci vu tunda kocitumãlo caco.+ 11 Pocitumãlo cosi okuti ka va yongola oku vu tambuli ale oku yeva kesapulo liene, eci vu tundapo, li tutumuli oneketela kolomãhi viene oco ci linge uvangi kokuavo.”+ 12 Kuenje ovo va enda kuenda va kunda oco omanu va likekembele,+ 13 ovo va tundisa olondele vialua+ kuenda va waveka ulela komanu va vela, loku va sakula.

14 Soma Herode wa ci yeva, momo onduko ya Yesu yeya oku kũlĩhĩwa calua kuenda omanu va kala oku popia vati: “Yoano Upapatisi wa pinduiwa kuava va fa, eli olio esunga lieci ovilimbu vi kasilili oku lingiwila vokuaye.”+ 15 Pole, vakuavo va popia vati: “U Eliya.” Handi vakuavo vati: “U-u uprofeto, nda umue pokati kovaprofeto va kala kosimbu.”+ 16 Eci Herode a ci yeva wa popia hati: “Yoano una nda tuma oku teta utue, wa pinduiwa.” 17 Herode eye wa tumile oku kuata Yoano, wo kuta kuenda wo wimba vokayike omo lia Herodiya ukãi wa manjaye Filipu, momo eye wa kuela ukãi waco.+ 18 Yoano wa sapuilile Herode hati: “Ka ca sungulukile okuti o kuela ukãi wa manjove.”+ 19 Kuenje Herodiya wa kuatela ocikumbiti Yoano kuenda wa yonguile oku u ponda, pole, ka ponduile oku ci linga. 20 Herode wa kuatelele usumba Yoano, momo wa kũlĩhĩle okuti ukuesunga haeye osandu+ kuenje wa kala oku u teyuila ku Herodia. Noke yoku u yevelela, wa sakalala, momo ka kũlĩhĩle eci a linga laye, lopo wo yeva lesanju.

21 Pole, epuluvi lia Herodiya lia pitĩla eci Herode a sambiliya eteke lioku citiwa kuaye,+ wa lingila ocipito cimue omanu va kemãla la va kesongo kolohoka kuenda alume va velapo vo ko Galilea.+ 22 Kuenje omõla ufeko wa Herodiya wa iñila kocipito caco, wa piluka calua kuenda eci ca sanjuisa Herode la vana va kala oku lia* laye. Soma wa sapuila ufeko hati: “Minge cosi o yongola kuenje ndu ku cĩha.” 23 Eye wa lisingila kokuaye hati: “Cosi wa ndi pinga ndu ku ci ĩha, ndaño onepa yusoma wange.” 24 Ufeko wa tunda kuenje wa pula ku inaye hati: “Nye ndi pinga?” Inaye hati: “Pinga utue wa Yoano Upapatisi.” 25 Vepuluvi liaco, ufeko wa lupukila ku soma loku u pinga hati: “Ndi yongola okuti cilo muẽle, o nyĩha pelonga utue wa Yoano Upapatisi.”+ 26 Ndaño okuti co sumuisa calua, soma ka yonguile oku likala epingilo liufeko, omo liohuminyo yaye kuenda akombe vaye.* 27 Omo liaco, soma wa tuma lonjanga ondavululi loku yi handeleka oku nena utue wa Yoano. Noke ondavululi yaco ya enda vokayike yu ya teta utue waye, 28 kuenje ya nena utue waco pelonga. Eye wa weca kufeko kuenje ufeko wa weca ku inaye. 29 Eci olondonge viaye via ci yeva, vieya yu viambata etimba liaye kuenda va li kenda veyambo.

30 Kuenje ovapostolo va liongoluila ku Yesu loku u lomboluila ovina viosi ovo va linga leci va longisa.+ 31 Eye wa va sapuila hati: “Enjui, tuendi pocitumãlo cimue culika oco tu puyukipo kamue.”+ Kua kala omanu valua veya, valua va enda kuenje ovo ka va kuatele otembo yoku lia. 32 Va londa vowato, yu va enda pocitumãlo cimue culika.+ 33 Pole, eci va enda, omanu va va mola kuenda valua va ci yeva kuenje va tunda kalupale osi, va endela posi loku lupuka kuenje va livanga. 34 Eci va pitĩla, eye wa mola owiñi walua kuenda wa va kuatela ohenda,+ momo va kala ndolomeme ka vi kuete ungombo.+ Kuenje wa fetika oku va longisa ovina vialua.+

35 Eci ekumbi lia iñila, olondonge viaye vieya kokuaye loku u sapuila hati: “Ocitumãlo cilo culika kuenda ekumbi lia enda.+ 36 Tuma omanu oku enda valupale lo kovaimbo a lisungue, oco ovo muẽle va ka lande okulia.”+ 37 Eye wa va sapuila hati: “Ene muẽle va ĩhi cimue coku lia.” Pole, olondonge vio kumbulula vati: “Tu ka landa hẽ olombolo vi tẽla 200 kolodenariu* loku vi eca kowiñi oco va lie?”+ 38 Eye wa va pula hati: “Olombolo viñami vu kuete? Kuendi ka vi tali!” Eci va vi tala va popia vati: “Tu kuete lika olombolo vitãlo lolõsi vivali.”+ 39 Noke wa pinga kowiñi wosi oco va tumãle vovimunga powangu.+ 40 Ovo va tumãla vovimunga 100 kuenda 50. 41 Eye wa tikula olombolo vitãlo lolõsi vivali, oku vanja kilu, wa likutilila.+ Noke wa timbula olombolo loku vi eca kolondonge oco va vi avele omanu kuenda eye wa tepisila olõsi vivali ku vosi. 42 Vosi va lia kuenda vekuta, 43 noke vongolola ovimuanyuila via supapo via tẽla 12 kakualu okuti, ka mua kongelele olõsi.+ 44 Vana va lia olombolo va soka 5.000 kalume.

45 Vepuluvi liaco, wa handeleka olondonge oco va londe vowato oku enda kohulo yikuavo ko Betesaita, osimbu eye a kala oku liusika lowiñi.+ 46 Pole, noke yoku liusika lavo, wa enda komunda yimue oku ka likutilila.+ 47 Koñolosi yaco, owato wa kala vokati kokalunga, pole, eye wa kala lika liaye kongongo.+ 48 Poku mola okuti va kala oku tatayala oku yoka omo liofela yalua ya kala oku va sikila kowola yakuãla kuteke,* eye weya oku va kuatisa, wa endela kilu liovava; pole, wa yonguile oku va pitahãla. 49 Eci va mola okuti wa kala oku endela kilu liovava, ovo va popia vati: “Eci ocinjoinjoi!” Kuenje va kaluka. 50 Momo vosi yavo eci vo mola, va fetika oku luluma. Haico a va sapuila hati: “Kuati utõi! Ame; ko ka kuati usumba.”+ 51 Noke wa likongela lavo vowato kuenje ofela ya tulumũha. Eci ca va komõhisa calua, 52 momo ovo ka va kuatele elomboloko liolombolo, pole, vamamako oku tĩlisa ovitima viavo koku kuata elomboloko.

53 Eci va pitĩla kongongo, veya ko Genesarete oko va pandekela owato.+ 54 Osimbu va kala oku tunda vowato, omanu vo limbuka. 55 Kuenje va sapuilako olonungi vikuavo, yu vambatela omanu vosi va vela poviyalo toke apa Yesu a kala. 56 Kuenda kuosi eye a enda oku iñila, vovaimbo, valupale ale vofeka, va enda oku u nenela pocitanda ava va vela kuenda va enda oku livondela kokuaye oco va lambe ño kolunjenje wuwalo waye.+ Kuenje vosi vana va lambako va sakuiwa.

7 Va Fariseo la vamue vakuavisonehua vana va tundile ko Yerusalãi va liongoluila ku Yesu.+ 2 Noke va mola okuti vamue pokati kolondonge viaye via kala oku lia lovoko a vĩhisua okuti, ka va pusile.* 3 (Momo va Fariseo la vosi va Yudea, ka va endaile oku lia osimbu ka va pusile povaka toke kolohokolua, omo lioku kakatela kovihilahila via vakukululu, 4 kuenda eci va tunda pocitanda ka va endaile oku lia osimbu ka va lisukuile ovo muẽle. Kua kala oviholo vialua vikuavo ovo va enda oku tambula loku vi kakatela ndeci, oku sukula* olokopo, asanga kuenda ovikuata viosipi.)+ 5 Omo liaco, va Fariseo vaco la vakuavisonehua vo pula vati: “Momo lie olondonge viove ka vi pokuila koviholo via vakukululu, puãi va lia lovoko a vĩhisua?”+ 6 Eye wa va tambulula hati: “Avakuambambe, Isaya wa imba owanji watiamẽla kokuene, ndomo ca sonehiwa citi, ‘Omanu ava va ndi sumbila lika lovimẽla viavo, pole, ovitima viavo vi kasi ocipãla lame.+ 7 Ovo vamamako oku ndi fendela ño olivova, momo va longisa ovihandeleko viomanu ndovisila.’+ 8 Ene wa sipo ovihandeleko via Suku kuenda wa kakateli ño koviholo viomanu.”+

9 Eye wa va sapuila hati: “Vu sanda onjila yoku sepula ovihandeleko via Suku, oco vu kakateli koviholo viene.+ 10 Ndeci, Mose wa popele hati, ‘Sumbila isiove la ina yove’+ kuenda ‘Wosi o tuka* isiaye ale inaye, a pondiwe.’+ 11 Pole, ene vu popia vati, ‘Nda umue o sapuila isiaye ale inaye hati: “Cosi ñuete okuti nda ca ku kuatisa, elembe (okuti, ombanjaile yeciwa ku Suku),”’ 12 ene ka weceleli okuti eye o lingila ocina cimue isiaye ale inaye.+ 13 Ondaka ya Suku wa yi lingisi okuti ka yi kuata esilivilo omo lioviholo wa tumbiki.+ Ovina vialua ndevi, ovio vu kasi oku linga.”+ 14 Kuenje wa vilikiya owiñi oku iya vali kokuaye, loku va sapuila hati: “Vosi yene, njeveleli kuenda kuati elomboloko.+ 15 Omunu ka vĩhisiwa leci a lia; pole, ovina vi tunda vokati komunu ovio viu vĩhisa.”+ 16 * ——

17 Noke yoku sia owiñi, wa iñila vonjo yimue kuenje olondonge viaye via fetika oku u pula eci ci lomboloka olusapo luaco.+ 18 Eye wa va sapuila hati: “Lenevo ka vu kuete elomboloko ndovo? Anga hẽ ka wa kũlĩhĩli okuti lacimue ci tunda kosamua kuenje ci iñila komunu oco cu vĩhisa, 19 okuti ka vi endi vutima waye, pole, vi iñila vimo kuenje vi enda kusuafeka?” Kuenje eye wa tenda ovikulia viosi okuti via yela. 20 Omo liaco, eye wa popia hati: “Ovina vi tunda vutima womunu ovio viu vĩhisa.+ 21 Momo vutima womunu+ mu tunda ovisimĩlo vĩvi ndeci: evĩho liukahonga,* umunu, umondi, 22 ovilinga viukahokolo, ocipululu, ovilinga vĩvi, elimbi, umbondo,* iso lionya, atonãi, oku lituna kuenda ekambo liolondunge. 23 Ovina viosi evi vĩvi vi tunda vutima womunu kuenje viu vĩhisa.”

24 Kuenje eci a tundako, wa enda kovaimbo o ko Turo la-a a kasi ko Sidono.+ Wa iñila vonjo yimue kuenda ka yonguile okuti omanu va ci kũlĩha, pole, lopo vo mola. 25 Vonjanja yaco, ukãi umue wa kala lomõla ufeko wa kuatiwile lespiritu lĩvi, wa yeva eci catiamẽla kokuaye kuenje weya wa petamẽla kolomãhi viaye.+ 26 Ukãi waco wa kala u Helasi, onungi* yo Surofoinike; kuenje wo livondela oco a tundise ondele komõlaye ufeko. 27 Pole, Yesu wo sapuila hati: “Tete omãla vekute, momo ka ca sungulukile oku upa ombolo yomãla loku yeca komãla volombua.”+ 28 Ukãi wo kumbulula hati: “Ocili, a ñala, pole, ndaño omãla volombua vi kasi vemẽhi liomesa, vi lia olosisi vi inasiwa lomãla.” 29 Eye wa sapuila ukãi hati: “Omo wa popia ovina evi, kuende; omõlove ufeko ondele yo tunda.”+ 30 Ukãi wa enda konjo yaye, yu wa sanga omõla ufeko wa pekela pula kuenje ondele yo tunda.+

31 Eci Yesu a tunda kovaimbo o ko Turo, wa pita ko Sidono toke Kokalunga ko Galilea loku enda kovaimbo o ko Dekapoli.*+ 32 Vo nenela ulume ocisitatũi haeye wa kuata onjanjo kelimi,+ ovo vo livondela oco o kape ovaka. 33 Kuenje eye wo wambata pokolika okuti, ka muiwa lowiñi. Yu wa kapa ovimuine viaye vatũi wulume waco, noke yoku siya, wa lamba kelimi liaye.+ 34 Oku imba ovaso kilu, wa tula ocimuenyo loku popia hati: “Efata,” ci lomboloka, “Situluka.” 35 Ovatũi aye a situluka+ kuenda onjanjo ya kala kelimi liaye yopiwa, noke wa fetika oku vangula ciwa. 36 Eye wa va handeleka oco ka va ka sapuileko umue,+ pole, ndaño wa va handeleka, lopo va ci popia.+ 37 Ocili, ovo va komõha calua+ kuenje va popia vati: “Ovina viosi a kasi oku linga, viwa. Eye wa situlula ndaño muẽle ovatũi ovisitatũi kuenda vana va kuete onjanjo kelimi, va vangula ciwa.”+

8 Koloneke viaco, kua kala vali owiñi walua kuenda ka va kuatele eci va lia. Pole, eye wa vilikiya olondonge loku vi sapuila hati: 2 “Ñuetele ohenda owiñi,+ momo va kasi ale lame oloneke vitatu, pole, ka va kuete lacimue coku lia.+ 3 Nda nda va tuma onjala* kolonjo viavo, va ka ambukila vonjila kuenda vamue pokati kavo va tunda kupãla.” 4 Pole, olondonge viaye vio kumbulula viti: “Kocitumãlo cilo cekalasoko, pi omunu a kopa olombolo vi tẽla oku tekula omanu ava?” 5 Eye wa va pula hati: “Olombolo viñami vu kuete?” Ovo vati: “Tu kuete epanduvali.”+ 6 Noke wa pinga kowiñi oco va tumãle posi. Kuenje wa tikula olombolo epanduvali, wa eca olopandu ku Suku, wa timbula olombolo viaco yu wa vi eca kolondonge viaye oco va vi avele kuenje olondonge via avela owiñi.+ 7 Ovo va kuatelevo otulõsi tumue, noke yoku likutilila,* wa va tuma oku vi ava. 8 Omo liaco, ovo va lia kuenda vekuta, noke vongolola akualu* epanduvali eyuka ovimuanyũila via supapo.+ 9 Vana va lia va soka 4.000 kalume. Noke wa va tuma oco va ende.

10 Vepuluvi liaco, haico eye a londa vowato lolondonge viaye kuenje wa enda vimbo lio Dalamanuta.+ 11 Noke va Fariseo veya va fetika oku lipatãla laye loku u pinga ondimbukiso yimue yo kilu, oco vo seteke.+ 12 Eye wa tula ocimuenyo loku popia hati: “Momo lie ocitumbulukila eci ci sandiliyila ondimbukiso yimue?+ Ocili, ndi popia siti, ka ku eciwa ondimbukiso layimue kocitumbulukila eci.”+ 13 Kuenje wa va sia, yu wa londa vali vowato kuenda wa enda kesinya likuavo.

14 Pole, olondonge via ivalako oku ambata olombolo kuenda ka via kuatele cimue vowato, te lika ombolo yimosi.+ 15 Yesu wa va sapuila ocili poku va lungula hati: “Lavululi; lunguki letumbisa lia va Fariseo kuenda etumbisa lia Herode.”+ 16 Kuenje va fetika oku lihoyisa pokati omo ka vambatele olombolo. 17 Eci a ci limbuka, wa va pula hati: “Momo lie vu lihoyisila pokati omo ka vu kuete olombolo? Handi ka wa ci limbukili kuenda ka vu kuete elomboloko? Anga hẽ lopo wa tĩlisi ovitima viene koku kuata elomboloko? 18 ‘Vu kuete ovaso, pole, ka vu lete; vu kuete ovatũi, pole, ka vu yevi?’ Ene ka vu ivaluka, 19 eci nda timbula olombolo+ kueci ci soka 5.000 kalume, akualu añami ovimuanyũila wongololi?” Ovo vo tambulula vati: “Ekũi la vavali.”+ 20 “Eci nda avela olombolo epanduvali kueci ci soka 4.000 kalume, akualu* añami eyuka ovimuanyuila wongololi?” Ovo vo tambulula vati: “Epanduvali.”+ 21 Kuenje wa va sapuila hati: “Lopo ka vu kuete elomboloko?”

22 Kuenje va enda ko Betesaita. Noke omanu vo nenela ulume umue omeke kuenda vo livondela oco o lambe.+ 23 Eye wa kuata peka liulume omeke, wo wambata kosamua yolupale. Noke yoku u siyila vovaso,+ wo kapa ovaka kuenda wo pula hati: “O lete cimue?” 24 Ulume wa petula ovaso loku popia hati: “Ndete omanu, pole, va molẽha ndoviti vi kasi oku enda.” 25 Wa kapa vali ovaka aye vovaso wulume kuenje ulume wa kala oku vanja ciwa. Ovaso aye a patuluka, yu wa fetika oku mola ciwa ovina viosi. 26 Omo liaco, wo tuma konjo loku u sapuila hati: “Ku ka iñile vimbo.”

27 Yesu kumue lolondonge viaye va tunda vovaimbo o Kaisarea ka Filipu kuenda wa fetika oku pula olondonge viaye vonjila hati: “Omanu va popia okuti ame helie?”+ 28 Ovio vio kumbulula viti: “Yoano Upapatisi,+ vakuavo vati, Eliya,+ handi vakuavo vati, umue pokati kovaprofeto.” 29 Eye wa vi pula hati: “Ene hẽ vu popia okuti ame helie?” Petulu wo kumbulula hati: “Ove wu Kristu.”+ 30 Kuenje wa va handeleka lutõi oco ka va ka sapuileko umue catiamẽla kokuaye.+ 31 Handi vali, eye wa fetika oku va longisa okuti Mõlomunu o talisiwa ohali, o ka pembuiwa lakulu, lovitunda via velapo, la vakuavisonehua kuenda o ka pondiwa+ kuenje keteke liatatu o pinduiwa.+ 32 Eye wa kala oku vangula ocili. Pole, Petulu wo kovongela ponele loku u lemẽla.+ 33 Kuenje eye wamela konyima, wa tulukila kolondonge viaye kuenda wa lemẽla Petulu hati: “Pita konyima yange, a Satana! momo ku kuete ovisimĩlo via Suku, pole, viomanu.”+

34 Noke eye wa vilikiya owiñi lolondonge viaye loku va sapuila hati: “Nda umue o yongola oku ñuama, ka ka lisokolole vali eye muẽle, a tikule uti waye wekangiso* kuenje amameko oku ñuama.+ 35 Momo wosi o yongola oku popela omuenyo waye, o ka u pumba, puãi wosi o pumba omuenyo waye vonduko yange kuenda omo liolondaka viwa, o ka u popela.+ 36 Ci kuete esilivilo lie omunu oku nganyala oluali luosi, pole, o pumba omuenyo waye?+ 37 Ale nye omunu a pondola oku eca oco ka ka pumbe omuenyo waye?+ 38 Momo wosi o ñuetele osõi ame kuenda olondaka viange vocitumbulukila cilo ca vakahokolo* haico ca vakuakandu, Mõlomunu u kuatelavo osõi+ eci eyilila vulamba wa Isiaye kumue lovangelo va kola.”+

9 Handi vali, Yesu wa va sapuila hati: “Ocili, ndu sapuili siti, pokati kene vamue ka va ka fa osimbu ka va muile Usoma wa Suku oku iya lunene.”+ 2 Noke yoloneke epandu, Yesu wambata Petulu, la Tiago kuenda Yoano kuenje wa lamana lavo kulika komunda yimue ya lepa calua. Kuenje wa pongoluiwa kovaso yavo;+ 3 uwalo waye wa kala oku nina okuti, kilu lieve lomue ukuakusukula ovowalo o tẽla oku u yelisa ndoco. 4 Kuenje Eliya la Mose va molẽhelavo kokuavo, yu va kala oku sapela la Yesu. 5 Noke Petulu wa sapuila Yesu hati: “A Rambei, kokuetu ciwa oku kala kulo. Nda citava tu tunga olosinge vitatu, yimue yove, yimue ya Mose, yikuavo ya Eliya.” 6 Petulu ka kũlĩhĩle eci a popia, momo ovo va kala lusumba walua. 7 Kuenje kua molẽha elende limue lia va sitika kuenda velende mua tunda ondaka+ yiti: “U Omõlange wa soliwa.+ U yeveleli.”+ 8 Vocipikipiki va vanja kolonele kuenje va mola okuti lomue vali wa kala lavo, te lika Yesu.

9 Osimbu va kala oku loka komunda, eye wa va handeleka lutõi oco ka va ka sapuileko omunu umue eci va mola,+ toke eci Mõlomunu a pinduiwa kolofa.+ 10 Ovo va kapako ondaka yaco,* pole, va kala oku lihoyisa pokati catiamẽla kueci eye a yonguile oku popia lepinduko liava va fa. 11 Kuenje olondonge via fetika oku u pula vati: “Momo lie vakuavisonehua va popela vati, Eliya+ te eye iya tete?”+ 12 Wa va kumbulula hati: “Ocili, Eliya iya kuenda o ka tumbulula ovina viosi;+ oco hẽ momo lie ca sonehiwila catiamẽla ku Mõlomunu okuti, o sukila oku talisiwa ohali yalua+ kuenda oku tatiwa lesepu?+ 13 Pole, ndu sapuili siti, Eliya+ weya ale, puãi va linga laye ovina viosi va panga, ndomo ca sonehiwa catiamẽla kokuaye.”+

14 Eci va pitĩla kolondonge vikuavo, va limbuka okuti owiñi walua wa va ñuala kuenda vakuavisonehua va kala oku lihoyisa lavo.+ 15 Pole, eci owiñi wosi wo mola, va komõha kuenje va lupukila kokuaye oco vo lame. 16 Omo liaco, eye wa va pula hati: “Nye vu kasi oku lihoyisa lavo?” 17 Kuenje umue wa kala pokati kowiñi wo tambulula hati: “Olongisi, nda nena omõlange kokuove, momo o kuetiwe lespiritu liu lingisa ocitende.+ 18 Kuosi espiritu liaco liu kuata, liu wimba posi, vomẽla mu tunda efelefele, o likeleketa ovayo kuenda ka kuata ongusu. Nda pinga kolondonge viove oco va tundise ondele yaco, pole, ka va tẽlele oku ci linga.” 19 Yesu wa va sapuila hati: “Acitumbulukila ca kamba ekolelo,+ toke otembo yipi ñala lene? Toke pi ndi pandikisa lene? U neni kokuange.”+ 20 Vo nenela kakuenje kaco kuenje eci espiritu lia mola Yesu lia fetika oku tanyisa okamõla. Noke yoku kupukila posi, wa tiñoloha loku tunda efelefele vomẽla. 21 Noke wa pula isiaco hati: “Eye o kasi laco tunde otembo yipi?” Eye hati: “Tunde vutila, 22 pamue yu wimba vondalu ale vovava, oco yu ponde. Pole, nda ove wa panga, tu kuatele ohenda kuenda tu kuatise.” 23 Yesu wo sapuila hati: “Wa popia hoti, ‘Nda wa panga’! Ku una o kuete ekolelo ovina viosi vi tẽliwa.”+ 24 Vonjanja yaco, haico isia yomõla a kaluka lolukandi hati: “Ñuete ekolelo! Nda nda kamba ekolelo ñuatise!”+

25 Yesu eci a mola okuti owiñi wa kala oku lupukila kokuavo, wa lemẽla espiritu lĩvi loku yi sapuila hati: “Aspiritu li lingisa omunu ocitende locisitatũi, hu handeleka siti, tunda vokuaye kuenda ku ka iñile vali vokuaye!”+ 26 Noke yoku kaluka loku u tanyisa calua, espiritu lio tunda kuenda okamõla kambuka kuenje omanu va popia vati: “Eye wa fa!” 27 Pole, Yesu wo kuata peka loku u votola kuenje eye wa talama. 28 Eci va iñila vonjo yimue, olondonge viaye vio pula pokolika viti: “Momo lie ka tua tẽlelele oku yi tundisa?”+ 29 Eye wa va tambulula hati: “Espiritu eli li tunda lika lohutililo.”

30 Ovo va tundako, va enda ko Galilea, pole, eye ka yonguile okuti umue o kũlĩha eci eye a linga. 31 Momo Yesu wa kala oku longisa olondonge viaye loku vi sapuila hati: “Mõlomunu o laika oku pakuiwa peka liomanu kuenda va ko ponda,+ pole, ndaño o pondiwa, keteke liatatu o ka pinduiwa.”*+ 32 Puãi ovo ka va kuatele elomboloko lieci eye a popia kuenje va kala lohele yoku u pula.

33 Noke va pitĩla vo Kafarinau. Eci va iñila vonjo, eye wa va pula hati: “Nye wa kali oku lihoyisa vonjila?”+ 34 Vosi võha, momo vonjila va kala oku lihoyisa nda pokati kavo helie wa velapo. 35 Eye wa tumãla, yu wa vilikiya olondonge Ekũi la Vivali loku vi sapuila hati: “Nda umue o yongola oku velapo, o sukila oku likapa kutito kuenda oku vumba vosi.”+ 36 Kuenje wa kuata okamõla wa ka talamisa pokati kavo; yu wo kuata kapepe loku va sapuila hati: 37 “Wosi o yekisa umue pokati komãla+ ava vonduko yange, o njekisavo ame; kuenda wosi o njekisa, ka njekisa lika ame, o yekisavo Una wa numa.”+

38 Yoano wo sapuila hati: “Olongisi, tua mola omunu umue wa kala oku tundisa olondele vonduko yove kuenda tua yonguile oku u tateka, momo ka endaenda letu.”+ 39 Yesu wa popia hati: “Ku ko tateki, momo ka kuli omunu o linga ovilimbu vonduko yange okuti lonjanga yalua o tẽla oku popia cimue cĩvi catiamẽla kokuange. 40 Momo wosi ka tamalãla letu, o kasi letu.+ 41 Wosi eca kokuene okopo yovava oco vu yi nyue omo wa tiamẽli ku Kristu,+ ndu sapuili siti, eye ka ka pumba onima yaye.+ 42 Pole, una o kapela ocilondokua umue pokati kava vatito okuti va ñolela, hĩse nda wa kapiwile ewe liombambo posingo yaye lina li ñualisiwa locimbulu, loku imbiwa vokalunga.+

43 “Nda eka liove li ku kokela ocilondokua, li tetako. Ca velapo kokuove oku tambula omuenyo lulema, oku imbiwa lovaka avali Vongehena* okuti vondalu ka imi, hacoko.+ 44 * —— 45 Nda omãhi yove yu ku kokela ocilondokua, yi tetako. Ca velapo kokuove oku tambula omuenyo lulema, oku nyõleha Vongehena* lolomãhi vivali, hacoko.+ 46 * —— 47 Kuenda nda iso liove li ku kokela ocilondokua, li tofolamo.+ Ca velapo kokuove oku iñila Vusoma wa Suku liso limosi okuti, oku imbiwa Vongehena* lovaso avali hacoko,+ 48 muna okuti enyo ka li fi kuenda ondalu yaco ka imi.+

49 “Momo omanu vosi va sukila oku singiwa lomongua u kasi ndondalu.+ 50 Omongua uwa, pole, nda omongua wa sava, vu u savulula la nye?+ Kali lomongua vokati kene,+ loku amamako oku likuatela ombembua omunu lukuavo.”+

10 Oku tundako, Yesu wa lamana kuenda wa enda volongave vio Yudea oku yoka o Yordão kuenje owiñi wa liongoluila kokuaye. Ndeci a lingainga ale, eye wa fetika vali oku va longisa.+ 2 Kuenje va Fariseo veya kokuaye locisimĩlo coku u seteka kuenda vo pula nda ca sunguluka ulume oku linyãla lukãi waye.+ 3 Eye wa va tambulula hati: “Nye Mose o handeleki?” 4 Ovo vati: “Mose wa ecelela okuti ulume eca ukanda woku linyãla kukãi kuenda oku u tuma oco a ende.”+ 5 Pole, Yesu wa va sapuila hati: “Omo lioku tĩlisa ovitima viene,+ oco eye o soneheleli ocihandeleko caco.+ 6 Puãi tunde kefetikilo, ‘Suku wa va lulika ulume lukãi.+ 7 Eli olio esunga lieci ulume a ka silapo isiaye la inaye,+ 8 kuenje kavali kavo va ka linga etimba limuamue,’+ ka va lingi vali vavali, puãi va linga etimba limuamue. 9 Omo liaco, eci ca tokekisa Suku, lomue ka ka ci tepe.”+ 10 Eci ovo va iñila vali vonjo, olondonge via fetika oku u pula eci catiamẽla kondaka yaco. 11 Eye wa va sapuila hati: “Wosi o linyãla lukãi waye kuenje o kuela ukãi ukuavo, o linga ukahokolo+ kuenda o lueyela ukãi waye, 12 kuenda ukãi wosi okuti, noke yoku linyãla lulume waye o kuela ulume ukuavo, o linga ukahokolo.”+

13 Noke omanu va fetika oku u nenela omãla vatito oco a va lambe, pole, olondonge via va tateka.+ 14 Yesu eci a ci mola, wa tema yu wa va sapuila hati: “Eceleli okuti omãla veya kokuange; ko ka va tateki, momo Usoma wa Suku wa tiamẽla ku vana va kasi ndomãla ava.+ 15 Ocili, ndu sapuili siti, wosi ka tambula Usoma wa Suku ndomõla, ka ka iñilamo.”+ 16 Kuenje wa kuata omãla lovoko aye kuenda wa fetika oku va sumũlũisa poku va kapa ovaka.+

17 Osimbu a kala vonjila, ulume umue wa lupukila kokuaye kuenda wa petamẽla kolomãhi viaye loku u pula hati: “Olongisi Uwa, ocina cipi ndi sukila oku linga oco ndi piñale omuenyo ko pui?”+ 18 Yesu wo tambulula hati: “Momo lie o nukuila hati, uwa? Lomue uwa, te lika umosi okuti, Suku.+ 19 Ove wa kũlĩha ovihandeleko viokuti: ‘Ku ka ponde,+ ku ka linge ukahokolo,+ ku ka nyane,+ ku ka imbe uvangi wesanda,+ ku ka kembe,+ sumbila isiove la ina yove.’”+ 20 Ulume wo sapuila hati: “Olongisi, ndi lingainga ale ovina evi viosi tunde vutila.” 21 Yesu oku vanja kokuaye, wo kuatela ocisola loku u sapuila hati, “Kuli cimue ca ku kambela: Kuende ka landise ovina o kuete, vi eca kolohukũi kuenje o ka kuata ukuasi kilu; noke enju, linga ondonge yange.”+ 22 Pole, ulume wa nyumãla omo lietambululo a yeva, noke wa enda lesumuo, momo wa kuatele ovokuasi alua.+

23 Noke yoku vanja kolonele, Yesu wa sapuila olondonge viaye hati: “Ci ka tĩla vakualombongo oku iñila Vusoma wa Suku!”+ 24 Olondonge viaye via komõha omo liolondaka evi. Noke Yesu wa va sapuila hati: “Amãla, ca tĩla calua oku iñila Vusoma wa Suku! 25 Ci leluka ongamelo oku iñila venyulu lionguya, pole, ohuasi oku iñila Vusoma wa Suku, ca tĩla.”+ 26 Ovo va komõha vali calua kuenda vo* pula viti: “Helie o pondola oku popeliwa?”+ 27 Yesu oku luluvalela kokuavo, wa popia hati: “Eci ka ci tẽliwa lomanu, pole ku Suku hacoko, momo ku Suku ovina viosi vi tẽliwa.”+ 28 Noke Petulu wa fetika oku u sapuila hati: “Tala! Tua sia ovina viosi kuenje tua ku kuama.”+ 29 Yesu wa popia hati: “Ocili, ndu sapuili siti, ka kuli omunu o sia onjo, ale vamanjaye alume la vamanjaye akãi, pamue isia ale ina, pamue omãla ale epia omo lionduko yange kuenda olondaka viwa,+ 30 okuti cilo ka tambula ci pitahãla 100 kolonjanja, onjo, ale vamanjaye alume la vamanjaye akãi, pamue va ina, ale omãla, ale ovapia lalambalalo+ kuenda voluali lu laika oku iya,* omuenyo ko pui. 31 Pole, valua va livanga, ovo va ka sulako kuenda vana va sulako, ovo va livanga.”+

32 Eci va kala vonjila yoku enda ko Yerusalãi, Yesu wa kala kovaso yavo kuenda ovo va komõha, pole, vana va kala oku va kuama va kuata usumba. Eye wa vilikiya vali olondonge Ekũi la Vavali pokolika, loku va sapuila ovina a laikele oku pita lavio, hati:+ 33 “Tali! Tu kasi oku lamanela ko Yerusalãi kuenda Mõlomunu ambatiwa kovitunda via velapo kuenda ku vakuavisonehua. Kuenje va ko pisila oku fa, loku u weca ku vakualofeka, 34 kuenda va ko sepula loku u siyila, o tipuiwa kuenda o pondiwa, pole, keteke liatatu* o ka pinduiwa.”+

35 Tiago la Yoano okuti omãla vavali va Sebedeo,+ va amela kokuaye loku u sapuila vati: “Olongisi, tu yongola okuti o tu lingila cosi tu ku pinga.”+ 36 Eye wa va pula hati: “Nye vu yongola okuti oco ndu lingili?” 37 Ovo vo tambulula vati: “Tu ecelele okuti umue o tumãla kondio yove ukuavo kepĩli vulamba wove.”+ 38 Yesu wa va sapuila hati: “Ka wa kũlĩhĩli eci vu kasi oku pinga. Vu pondola hẽ oku nyua okopo ame ndi kasi oku nyua, ale oku papatisiwa lepapatiso ndi kasi oku papatisiwa lalio?”+ 39 Vo tambulula vati: “Tu pondola.” Kuenje Yesu wa va sapuila hati: “Vu ka nyua okopo ndi kasi oku nyua kuenda vu papatisiwa lepapatiso ñasi oku papatisiwa lalio.+ 40 Pole, si kuete omoko yoku handeleka omunu oku tumãla kondio yange ale kepĩli liange, momo vana va kuete omoko yoku tumãlako va nõliwa la Isiange.”

41 Eci olondonge vikuavo ekũi via ci yeva, via funguila Tiago la Yoano.+ 42 Pole, Yesu wa va vilikiya loku va sapuila hati: “Ene wa kũlĩhi okuti vana va sima oku kala* olombiali viofeka vi viala pokati komanu kuenda ava va kemãla va kuete unene pokati komanu.+ 43 Eci ka ci ka pite pokati kene; pole, wosi o yongola oku kala unene pokati kene, a linge ukuenje wene,+ 44 kuenda wosi o yongola oku linga omunu watete pokati kene, a linge upika wa vosi. 45 Momo ndaño muẽle Mõlomunu keyilile oku vumbiwa, te oku vumba+ loku eca omuenyo waye ndocisembi coku yovola omanu valua.”+

46 Noke va pitĩla vo Yeriko. Osimbu eye lolondonge viaye kuenda owiñi walua va kala oku tunda ko Yeriko, Bartimeo, (omõla ulume wa Timeo) okuti omeke haeye ukuakupinga osimola, wa tumãlele konele yonjila.+ 47 Eci a yeva okuti Yesu u Nasara wa kala oku pita, wa kaluka hati: “A Yesu, amõla a Daviti,+ ñuatele ohenda!”+ 48 Valua va fetika oku u lemẽla loku u sapuila oco õhe, pole, eye wa kaluka vali lolukandi hati: “Amõla a Daviti, ñuatele ohenda!” 49 Yesu wa talama loku popia hati: “U vilikiyi.” Ovo va vilikiya ulume omeke loku u sapuila hati: “Kuata utõi! Votoka; eye wa ku vilikiya.” 50 Noke lioku imbila uwalo waye konele, wa votoka yu wa enda ku Yesu. 51 Kuenje Yesu wo pula hati: “Nye o yongola okuti oco ndu ku lingila?” Ulume omeke wo tambulula hati: “A Ramboni,* patulula ovaso ange.” 52 Yesu wo sapuila hati: “Kuende. Ekolelo liove lia ku kayisa.”+ Vonjanja yaco, haico ovaso aye a patuluka+ kuenje wa kuama Yesu vonjila.

11 Eci va kala oku pitĩla ocipepi lo Yerusalãi, lo Betefage kuenda lo Betania+ Komunda yo Oliveira, Yesu wa tuma olondonge vivali,+ 2 kuenda wa vi sapuila hati: “Kuendi vimbo li kasi kovaso yene, eci vu iñilimo, vu ka sanga okacimbulu kamue ka kutiwa okuti lomue wa londeleko handi. Ka kutululi kuenda ka neni kulo. 3 Nda umue wo puli hoti, ‘Momo lie vu ci lingila?’ popi hoti, ‘Ñala o ka sukila, noke o ka tiula lonjanga palo.’” 4 Va enda yu va sanga okacimbulu ka kutiwila pepito limue, konele yonjila kuenje va ka kutulula.+ 5 Pole, vamue va kalako, va va pula vati: “Nye vu kasi oku linga poku kutulula okacimbulu?” 6 Va kumbulula eci Yesu a va sapuila kuenje va va ecelela oku enda.

7 Kuenje ovo va nena okacimbulu+ ku Yesu, yu va yala ovowalo avo kilu liako kuenda eye wa tumãlako.+ 8 Omanu valua va yala ovowalo avo vonjila, osimbu vakuavo va kala oku teta ovianja vovapia.+ 9 Vana va kala kovaso, lava va kala oku iya konyima, va kaluka vati: “Tu ku pinga tuti, u yovola!+ U iyilila vonduko ya Yehova* wa sumũlũha!+ 10 Wa sumũlũha Usoma wa isietu Daviti+ una u kasi oku iya! Tu pinga tuti, u yovola, a una o kasi kovitumãlo via lepa kilu!” 11 Eci a pitĩla vo Yerusalãi, wa iñila vonembele kuenje wa mola ovina viosi via kalako, pole, omo okuti ekumbi lia kala oku iñila, wa enda ko Betania lolondonge viaye Ekũi la Vavali.+

12 Keteke lia kuamamo, eci va tunda ko Betania, eye wa yeva onjala.+ 13 Noke wa muila ocipãla uti wukuyu okuti wa yova amẽla kuenje wa endako nda o sangamo cimue. Pole, eci a pitĩlako, ka sangelemo epako, te lika amẽla, momo ka ca kaile otembo yakuyu. 14 Eye wa sapuila uti waco hati: “Lalimue eteke umue a ka lia vali epako li tunda vokuove.”+ Kuenje olondonge viaye via ci yeva.

15 Noke va pitĩla ko Yerusalãi. Yesu wa iñila vonembele yu wa fetika oku tundisa vosi vakuakulandisa la vakuakulanda vonembele kuenje wa kupula olomesa via vakuakutolokala olombongo lolomangu via vakuakulandisa olopomba,+ 16 kuenda ka ecelele okuti omunu umue ambata ocikuata cimue pocakati conembele. 17 Eye wa kala oku longisa loku va sapuila hati: “Siti ca sonehiwa citi, ‘Onjo yange yi ka tukuiwa okuti, onjo yohutililo yolofeka viosi’?+ Pole, ene wa yi lingisi ocilala covimunu.”+ 18 Ovitunda via velapo la vakuavisonehua va ci yeva kuenje va fetika oku sanda onjila ndomo va ko ponda;+ momo vo kuatela usumba omo owiñi wosi wa komõha oku longisa kuaye.+

19 Kuenje koñolosi, va tunda volupale. 20 Komẽle, osimbu va kala oku enda, va mola okuti uti wukuyu wa kukuta ale toke kolombombo.+ 21 Petulu eci a ci ivaluka wo sapuila hati: “A Rambei, tala! uti wukuyu una wa siñalele wa kukuta.”+ 22 Yesu wa va tambulula hati: “Koleli Suku. 23 Ocili, ndu sapuili siti, wosi o popia lomunda eyi hati, ‘Tunda palo kuenda limba vokalunga’ okuti, ka kuata atatahãi vutima waye, pole, o kolela okuti eci a popia ci lingiwa, o mola okuti ci tẽlisiwa.+ 24 Eli olio esunga lieci ndo sapuilili siti: Ovina viosi vu pinga vohutililo, koleli okuti wa vi tambuli ale kuenje vu vi kuata.+ 25 Eci vu likutilila, eceli wosi wa ku lueyeli, oco Isiene o kasi kovailu a ecelevo akulueya ene.”+ 26 * ——

27 Ovo veya vali ko Yerusalãi. Kuenje osimbu va kala oku enda konembele, ovitunda via velapo la vakuavisonehua kuenda akulu, veya kokuaye 28 loku u pula hati: “Lomoko yipi o linga ovina evi? Kuenda elie wa ku ĩha omoko yoku linga ovina evi?”+ 29 Yesu wa va tambulula hati: “Ame ndu lingi epulilo limue. Nambululi, oco ndu sapuilivo nda lomoko yipi ndinga ovina evi. 30 Epapatiso lia Yoano,+ lia tunda kilu, ale komanu?* Nambululi.”+ 31 Ovo va fetika oku sokolola loku popia vati: “Nda tua popia tuti, ‘Lia tunda kilu,’ eye o tu pula hati, ‘Momo lie ka wa koleleli kokuaye?’ 32 Anga tu popia tuti, ‘Lia tunda komanu’?” Ovo va kuatela ohele owiñi, momo vosi yavo va tendele Yoano okuti uprofeto.+ 33 Ovo va tambulula Yesu vati: “Ka tu cĩ.” Yesu wa va tambulula hati: “Ame si vu sapuilivo lomoko yipi ndinga ovina evi.”

12 Yesu wa fetika oku vangula lavo lalusapo hati: “Ulume umue wa kũla ocumbo cayuva,+ kolonele viaco wa ñualisako olumbo kuenje wa fẽla ocitunu coku kosela ayuva, noke wa tunga osapalalo;+ kuenda wa ci sia kolongunja, yu wa linga ungende.+ 2 Eci otembo yoku ungula ya pitĩla, wa tuma upika waye kolongunja oco vongolole apako amue vocumbo cayuva. 3 Pole, olongunja via kuata upika waco, vo tipula, vo tiuwiya ño ovoko. 4 Eye wa tuma vali upika ukuavo, pole, vo veta kutue kuenda vo sepula.+ 5 Kuenje wa tuma upika ukuavo, yu vo ponda, noke wa tuma vali vakuavo, vamue va vetiwa kuenda vakuavo, va va ponda. 6 Eye wa kuatele omõla umue ulume a solele calua.+ Oku sulako wo tuma kokuavo kuenje wa popia hati: ‘Va ka sumbila omõlange.’ 7 Pole, olongunja via livangula pokati viti, ‘U eye kapiñala kaco.+ Enjui, tu u pondi oco tu kale locipiñalo caco.’ 8 Vo kuata, yu vo ponda kuenje vo wimba kosamua yocumbo cayuva.+ 9 Nye muẽleacumbo cayuva a ka linga? Eye o ka ponda olongunja viaco kuenda o ka eca ocumbo cayuva kolongunja vikuavo.+ 10 Ka wa la tangi ocisonehua cokuti: ‘Ewe lia nyehũiwa la vakuakutunga olio lia linga ewe lia velapo lievindi.*+ 11 Ewe liaco lia tunda ku Yehova* kuenda olio siti li komõhisa kovaso etu’?”+

12 Ovo va yonguile oku u kuata, pole, va kuatela usumba owiñi, momo va limbuka okuti olusapo a ta wa lu tiamisila kokuavo. Vo siapo kuenje va enda.+

13 Noke va tuma kokuaye va Fariseo la vamue vakuacitundo ca Herode oco vo pise lolondaka viaye.+ 14 Eci va pitĩla vo sapuila vati: “Olongisi, tua kũlĩha okuti ove wa koleliwa haive ku sandiliya ohenda yomunu laumue kuenda ku vanji kekalo liomunu, pole, o longaisa onjila ya Suku ndomo ci likuata locili. Ca sunguluka hẽ oku feta elisimu ku Kaisare, ale sio? 15 Tu feta ale ka tu feti?” Omo a limbuka ombambe yavo, wa va pula hati: “Momo lie vu nyikila? Neneli odenariu* yimosi oco ndi yi tale.” 16 Vo wĩha odenariu yimosi kuenje wa va pula hati: “Ocipala locisonehua eci celie?” Ovo vati: “Ca Kaisare.” 17 Yesu hati: “Eci ku Kaisare ovina via Kaisare,+ ovina via Suku, ku Suku.”+ Kuenje vo komõha.

18 Va Sadukeo vana va popia okuti ka kuli epinduko,+ veya kuenje vo pula vati:+ 19 “Olongisi, Mose wa tu sonehelele hati, nda ulume umue o fa okuti ka sile omãla, manjaye citava okuti o kuela ukãi waco oco a citile omãla manjaye.+ 20 Kua kala vamanji epanduvali valume. Watete wa kuela ukãi, pole, eci a fa, eye ka sile omãla. 21 Wavali wa kuela ukãi waco, pole, wa fa okuti ka sile omãla, cimuamue haico lu watatu. 22 Kuenda vosi yavo epanduvali lomue wa sia omãla. Oku sulako ukãi waco layevo wa fa. 23 Oco hẽ kepinduko, elie pokati kavo o ka kala lukãi waco? Momo vosi yavo epanduvali va kuelele ukãi waco.” 24 Yesu wa va tambulula hati: “Siti eli olio esunga lieci wa lueyeli, omo ka wa kũlĩhĩli Ovisonehua ndaño unene wa Suku?+ 25 Momo eci ovo va pinduiwa, alume ka va kuela kuenda akãi ka va eciwa kolohuela, pole, va kala ndovangelo kovailu.+ 26 Catiamẽla kuava va fa okuti va ka pinduiwa, ka wa tangeli hẽ velivulu lia Mose vulandu wocisapa eci Suku o sapuila hati: ‘Ame ndi Suku ya Avirahama, ndi Suku ya Isake kuenda ndi Suku ya Yakoba’?+ 27 Eye ha Sukuko yava va fa, te yava va kasi lomuenyo. Ene wa lueyi calua.”+

28 Umue ukuavisonehua okuti wa yeva eci va kala oku lihoyisa, poku limbuka okuti wa va tambulula ciwa, wo pula hati: “Kovihandeleko viosi, cipi ocihandeleko catete?”*+ 29 Yesu wo kumbulula hati: “Catete citi, ‘Yevelela, A Isareli, Yehova* Suku yetu, umosi lika Yehova,* 30 kuenda sola Yehova* Suku yove lutima wove wosi, lomuenyo wove wosi, lolondunge viove viosi kuenda longusu yove yosi.’+ 31 Cavali citi, ‘Sola u o lisungue love ndeci o lisole ove muẽle.’+ Ka kuli ocihandeleko ca velapo okuti evi vi sule.” 32 Ulume ukuavisonehua wo sapuila hati: “Olongisi, wa vangula ciwa, ndomo ci likuata locili, ‘Eye Umosi lika kuenda ka kuli ukuavo te lika eye’;+ 33 loku u sola lutima wosi, lelomboloko liosi, longusu yosi kuenda oku sola u o lisungue love ndeci o lisole ove muẽle, ovina viosi evi via velapo okuti ovilumba vi sule.”+ 34 Kuenje Yesu poku limbuka okuti, ulume wa tambulula ciwa, wo sapuila hati: “Ku kasi ocipãla Lusoma wa Suku.” Pole, lomue wa kuata vali utõi woku u pula cimue.+

35 Osimbu Yesu a kala oku amamako oku longisa vonembele, wa pula hati: “Vakuavisonehua va popia ndati okuti Kristu omõla a Daviti?+ 36 Daviti lekuatiso liespiritu sandu+ wa popia hati: ‘Yehova* wa sapuila Ñala yange hati: “Tumãla kondio yange toke eci ndi kapa ovanyãli vove vemẽhi liolomãhi viove.”’+ 37 Nda Daviti wo tukula hati, Ñala, eye o kala ndati omõlaye?”+

Kuenje owiñi walua wo yevelela lesanju. 38 Poku longisa kuaye wa popia hati: “Lunguki la vakuavisonehua va sole oku ñuala ñuala lovowalo a lepa kuenda oku lamiwa lomanu povitanda,+ 39 oku tumãla kolomangu vio kovaso* volosunangonga kuenda povitumãlo via velapo kovipito.+ 40 Ovo va punda ovina viovimbumba kuenda va likutilila ocilañela oco va muiwe lomanu. Va ka tambula esombiso lia kãla.”*

41 Eye wa tumãla okacinãla kamue lolokasia viohondo yoku seleka ukuasi+ kuenje wa mola ndomo owiñi wa kala oku kapa olombongo volokasia viohondo yoku seleka ukuasi kuenda olohuasi vialua via kala oku kapamo ovingangu vialua.+ 42 Noke kueya ukãi umue ocimbumba okuti ohukũi kuenje wa kapamo ovingangu vivali via kuata esilivilo litito.*+ 43 Kuenje eye wa vilikiya olondonge viaye loku vi sapuila hati: “Ocili, ndu sapuili siti, ocimbumba eci ohukũi, ca kapamo calua okuti vosi vakuavo va kapa olombongo volokasia viohondo yoku seleka ukuasi, ci sule.+ 44 Momo vosi va kapamo ovisupe viavo, pole, ukãi kusuke* waye wa kapamo ovina viosi a kuatele okuti, cosi a kuatele coku litekula laco.”+

13 Osimbu eye a kala oku tunda konembele, umue pokati kolondonge viaye wo sapuila hati: “Olongisi, tala ndomo ovawe a-a a fina kuenda olonjo evi!”+ 2 Pole, Yesu wo sapuila hati: “O lete hẽ olonjo evi vinene? Kulo ka ku ka siala ewe lalimue kilu liewe likuavo okuti, ka li nyõliwa.”+

3 Osimbu eye a tumãla Komunda yo Oliveira ocipepi lonembele, Petulu, la Tiago, la Yoano kuenda Andereu vio pula pulika vati: 4 “Tu sapuile, ovina evi vi ka pita otembo yipi kuenda yipi yi ka kala ondimbukiso eci ovina viosi evi vi lingiwa?”+ 5 Yesu wa fetika oku va sapuila hati: “Lunguki oco lomue ka ko kembi.+ 6 Valua va keya vonduko yange vati, ‘Ame Kristu’ kuenje va ka kemba valua. 7 Handi vali, eci vu yeva catiamẽla kovoyaki kuenda asapulo ovoyaki, ko ka yokoki; ovina viaco te vi lingiwa, pole handi hesuliloko.+

8 “Momo ofeka yi ka katukila ofeka kuenda usoma u katukila usoma;+ ku ka kala ovilemawe kocitumãlo locitumãlo; ku ka kalavo onjala.+ Ovina evi efetikilo ño liolongembia.+

9 “Catiamẽla kokuene, kuati utate. Momo omanu va ko tuali kekanga,+ vu ka kangisiwa volosunangonga+ kuenda vu kambatiwa kovaso yolonguluvulu lo kolosoma omo lionduko yange oco ci linge uvangi kokuavo.+ 10 Kolofeka viosi, tete ku kundiwa olondaka viwa.+ 11 Eci vo wambati, ko ka sakalali leci vu popia; pole, kowola yaco eci cu wĩhiwi, oco vu popia, momo haeneko vu popia, te espiritu sandu.+ 12 Handi vali, omunu o ka tuala manjaye koku pondiwa, isia, omõlaye kuenda omãla va katukila olonjali viavo loku va tuala koku pondiwa.+ 13 Kuenje vu ka suvukiwa lomanu vosi vonduko yange.+ Pole, wosi o pandikisa toke kesulilo,+ o ka popeliwa.+

14 “Eci vu mola ocina ca vĩha cina ci koka enyõleho+ ci tãi pocitumãlo ka ca sesamẽlele oku kala, (u o tanga a kuate elomboloko liaco) kuenje vana va kasi vo Yudea va tilile kolomunda.+ 15 Omunu o kasi kilu lionjo ka ka loke, ndaño oku iñila vonjo yaye oco opemo cimue; 16 kuenda u o kasi vepia ka ka tiuke kovina via siala konyima, oco ambate uwalo waye. 17 Ngongo yakãi vamisi la vana va nyamisa oñaña koloneke viaco!+ 18 Amamiko oku likutilila okuti ovina viaco ka vi piti kotembo yombambi; 19 momo oloneke viaco vi ka kala viohali ya piãla+ okuti, ka ya la pita tunde kefetikilo lioluali luna Suku a lulika, toke cilo kuenda ka yi ka pitako vali.+ 20 Nda Yehova* ka tepuluile oloneke viaco, lomue omunu nda wa popeliwa. Pole, omo lia vana eye a nõla, eye wa tepulula oloneke viaco.+

21 “Kuenje nda umue o popia lene hati, ‘Tali! Kristu yu,’ ale ‘Yo!’ ko ka tavi.+ 22 Momo ku ka molẽha va Kristu vesanda kuenda ovaprofeto vesanda+ kuenje va ka linga olondimbukiso kuenda ovilimbu oco va yapuise ndaño muẽle vana va nõliwa. 23 Ene puãi lavululi.+ Momo ndo sapuili ale ovina viosi osimbu ka via lingiwile.

24 “Pole, koloneke viaco, noke yohali yaco, ekumbi li ka tekãva kuenda osãi ka yi ka eca ocinyi calio,+ 25 olombungululu vi loluka kilu kuenda ovonene a kasi kovailu a ka sengiwa. 26 Kuenje ovo va ka mola Mõlomunu+ iyilila valende o kilu lunene walua kuenda ulamba.+ 27 Eye o ka tuma ovangelo kuenda vana eye a nõla kavindi akuãla oluali o vongoluila pamosi, tunde kesulilo limue liovailu toke kesulilo likuavo.+

28 “Kaliye lilongisi olusapo olu luti wukuyu: Eci ovianja viaco vi fetika oku kula kuenda amẽla a yova, vu limbuka okuti ondombo yi kasi ocipepi.+ 29 Cimuamue haico ene okuti, eci vu mola ovina evi vi kasi oku lingiwa, limbuki okuti eye o kasi ocipepi, pivelo.+ 30 Ocili, ndu sapuili siti, ocitumbulukila cilo ka ci piti toke eci ovina evi viosi vi lingiwa.+ 31 Ilu losi vi ka takata,+ puãi olondaka viange vi kala otembo ka yi pui.+

32 “Catiamẽla keteke liaco ale owola, lomue wa yi kũlĩha, ndaño ovangelo kilu, ndaño Omõla, te lika Isia.+ 33 Amamiko oku lunguka, amamiko oku lavulula,+ momo ka wa kũlĩhĩli eteke lia sokiyiwa.+ 34 Ci kasi ndulume umue wa liangiliyila oku linga ungende okuti, o sia onjo yaye kuenje eca omoko kapika vaye+ okuti, omunu lomunu lupange waye kuenda o handeleka ukuakulava ombundi oco a lavulule.+ 35 Omo liaco, amamiko oku lavulula, momo ka wa kũlĩhĩli eteke muẽleanjo eya,+ nda iya luteke, nda vokati kuteke, ale kociteketeke,* pamue komẽle,+ 36 oco okuti eci eye a pitĩla vocipikipiki, ko sangi okuti wa pekeli.+ 37 Pole, eci ndu sapuili, ndi ci sapuila vosi okuti: Amamiko oku lavulula.”+

14 Kua kambele oloneke vivali+ oco ku lingiwe o Paskoa+ kuenda Ocipito Colombolo ka vi Kuete Etumbisa.+ Ovitunda via velapo kuenda vakuavisonehua va kala oku sanda onjila yoku u kuata latutu loku wipa;+ 2 momo va enda oku popia vati: “Ka tu ka ci lingi vokuenda kuocipito, sanga pokati komanu pa kala ema.”

3 Osimbu Yesu a kala ko Betania oku lia* konjo ya Simono ukuavilundu, kueya ukãi umue longalafa yo alabastro yulela wo nardo yocili haiwo welemba liwa kuenda wa tĩla calua. Kuenje wa yikula ongalafa yaco, wa fetika oku u sieketa vutue waye.+ 4 Vamue va fetika oku popia omunu lukuavo loku tema vati: “Momo lie kua lingiwila epese eli kulela welemba liwa? 5 Momo ulela waco, nda wa landisiwile londando yi pitahãla 300 kolodenariu* loku eca olombongo viaco kolohukũi!” Kuenje va temẽla* calua ukãi waco. 6 Yesu wa popia hati: “Ukãi a kale. Momo lie vu sakalaisala ukãi? Eye wa ndingila eci ciwa.+ 7 Momo otembo yosi ene vu kasi lolohukũi+ kuenda vu pondola oku va lingila eci ciwa olonjanja viosi vu yongola, pole, ka vu ka kala lame otembo yosi.+ 8 Ukãi wa linga eci a tẽla; wa ndi sieketa ulela welemba liwa vetimba oco a pongiye etimba liange koku kendiwa.+ 9 Ocili, ndu sapuili siti, kolonepa viosi violuali kuna ku kundiwila olondaka viwa,+ eci ukãi u a linga, ci ka sapuiwavo ndonjivaluko yaye.”+

10 Noke Yuda Isikariote umue pokati Kekũi la Vavali, wa enda kovitunda via velapo oco o pakuile kokuavo.+ 11 Eci va ci yeva, va ci sanjukila kuenda va likuminya oku eca kokuaye olombongo.*+ Kuenje wa sandiliya epuluvi lioku u pakula.

12 Keteke liatete Liolombolo ka vi Kuete Etumbisa,+ hailio eteke lioku lumba ocinyama co Paskoa+ ndeci va enda oku linga, olondonge viaye vio pula viti: “Pi o yongola okuti oko tu enda kuenda tu ku pongiyila o Paskoa oco o lie?”+ 13 Eye wa tuma olondonge vivali loku vi sapuila hati: “Kuendi volupale kuenda vu ka sanga ulume umue wambata esanga liovava. U kuami,+ 14 kuenje vonjo yosi eye a iñila, sapuili muẽleanjo yaco hoti, ‘Ulongisi hati: “Ohondo yakombe yi kasi pi oco ndi lie o Paskoa lolondonge viange?”’ 15 Eye o ka vu lekisi ohondo yimue yinene kosapalalo. Ohondo yaco ya pongiyiwa ale. Omo vu tu pongiyila ondalelo yo Paskoa.” 16 Olondonge via enda, yu via iñila volupale kuenje via sanga ovina viosi ndeci Yesu a vi sapuila kuenda via pongiya o Paskoa.

17 Eci ca kala oñolosi, eye weya kumue lolondonge Ekũi la Vivali.+ 18 Osimbu va tumãla komesa oku lia, Yesu wa popia hati: “Ocili, ndu sapuili siti: Umue pokati kene o lia lame, o ka makula.”+ 19 Ovo va fetika oku sumua kuenje omunu lomunu wo pula hati: “Hameko, siti?” 20 Eye wa va tambulula hati: “Umue pokati Kekũi la Vivali, una okuti o kapa eka liaye kumosi lame petiyela.+ 21 Momo Mõlomunu o fa ndeci ca sonehiwa catiamẽla kokuaye, pole, una o pakula Mõlomunu ngongo yaye!+ Hĩse nda omunu waco ka citiwile.”+

22 Osimbu va kala oku lia, eye wa tikula ombolo, wa linga ohutililo, wa yi timbula kuenda wa yeca kokuavo loku popia hati: “Tambuli; eci ci lomboloka etimba liange.”+ 23 Wa tikulavo okopo, noke wa eca olopandu loku yeca kokuavo kuenje vosi va nyuako.+ 24 Eye wa va sapuila hati: “Eci ci lomboloka ‘osonde yange+ yocisila,’+ yina yi ka pesiwila oku kuatisa omanu valua.+ 25 Ocili, ndu sapuili siti, lalimue eteke ndi nyua vali ovinyu eyi toke keteke ndi nyua yokaliye, Vusoma wa Suku.” 26 Noke yoku imba ovisungo viesivayo,* va enda Komunda yo Oliveira.+

27 Kuenje Yesu wa va sapuila hati: “Vosi yene vu ka njanduluka, momo ca sonehiwa citi: ‘Ndi ka ponda ungombo+ kuenje olomeme vi ka lisandula.’+ 28 Noke eci ndi pinduiwa, ho livangeli ko Galilea.”+ 29 Pole, Petulu wo sapuila hati: “Ndaño vosi va ku yanduluka, ame si ku yanduluka.”+ 30 Yesu wo sapuila hati: “Ocili, ndu ku sapuila siti, etaili, uteke ulo, osimbu ekondombolo ka lia lilile olonjanja vivali, o ka ndi likala olonjanja vitatu.”+ 31 Pole, Petulu wa tamalãla hati: “Ndaño oku fa love, lalimue eteke hu likala.” Cimuamue haico vosi vakuavo va fetika oku popia.+

32 Ovo va pitĩla pocitumãlo cimue ci tukuiwa Gesemane kuenda wa sapuila olondonge viaye hati: “Tumãli palo osimbu ndi likutilila.”+ 33 Wambata Petulu, la Tiago kuenda Yoano+ kuenje wa fetika oku sakalala* calua loku tokotelua calua. 34 Eye wa va sapuila hati: “Nda sumua calua+ toke koku fa. Siali palo kuenda amamiko oku lavulula.”+ 35 Eci amela naito kovaso, wa nyoñamisa ocipala posi loku likutilila oco okuti nda citava, ohali eyi yu pita. 36 Eye wa popia hati: “Aba,* a Tate,+ kokuove ovina viosi vi tẽliwa; njupe okopo eyi. Handeciko nda panga, puãi ndeci ove wa panga.”+ 37 Kuenje weya, wa va sanga okuti va pekela, yu wa popia la Petulu hati: “A Simono, o kasi oku pekela? Kua tẽlele oku amamako oku lavulula ndaño owola yimosi?+ 38 Lavululi kuenda likutilili olonjanja viosi okuti, ka vu kupukila veyonjo.+ Utima wa pama,* pole, etimba lia hongua.”+ 39 Noke wa enda vali oku likutilila loku popia ovina vimuamue.+ 40 Eci a tiuka vali wa va sanga okuti va pekela, momo va kala lotulo tualua, pole, ka va kũlĩhĩle eci vo tambulula. 41 Noke wa tiuka onjanja yatatu kuenda wa va sapuila hati: “Vepuluvi eli ene vu kasi oku pekela loku puyuka! Ci tẽla! Owola ya pitĩla!+ Mõlomunu o pakuiwa peka lia vakuakandu. 42 Votoki, tuendi. Tali! U o makula o kasi ocipepi.”+

43 Osimbu a kala oku vangula, Yuda umue pokati kolondonge Ekũi la Vavali, weya lowiñi walua wambata olosipata lolombueti okuti, va tumiwa lovitunda via velapo la vakuavisonehua kuenda akulu.+ 44 Omakuli yaye ya ecele ale ondimbukiso kokuavo yokuti: “U ndi sipula, eye; u kuati oco ka ka tile.” 45 Kuenje wa amela kokuaye loku popia hati, “A Rambei!” kuenda wo sipula. 46 Ovo vo kuata, yu vo wambata. 47 Umue pokati ka vana va kalako, wa pola osipata kuenje wa lemẽha upika wocitunda cinene kuenda wo sonja etũi.+ 48 Pole, Yesu wa va sapuila hati: “Ene weyi lolosipata kuenda olombueti oco vu ñuati ndocingumba?+ 49 Eteke leteke nda kala lene oku longisa vonembele,+ pole, ka wa ñuateli. Ovina evi via lingiwila oku tẽlisa Ovisonehua.”+

50 Kuenje olondonge viosi vio siapo kuenda via tila.+ 51 Ukuenje umue okuti wa walele ño uwalo wovalatanya, wa fetika oku u kuama ocituanyima kuenda ovo va seteka oku u kuata, 52 pole, eye wa sia uwalo waye wovalatanya kuenje wa tila ño ndoto.*

53 Ovo vambata Yesu kocitunda cinene+ kuenda ovitunda viosi via velapo lakulu kumue la vakuavisonehua va liongoluile.+ 54 Pole, Petulu vokacinãla kamue wo kuama ocituanyima toke kocitali cocitunda cinene; kuenda wa tumãlele kumue lapika oku yota ondalu.+ 55 Noke ovitunda via velapo la vosi Vakuekanga Linene va kala oku sanda uvangi wuhembi oco va ponde Yesu, pole, ka va sangele cimue.+ 56 Ndaño valua vo wimbila uvangi wuhembi,+ pole, uvangi wavo ka wa taviwile. 57 Kua molẽha vamue va talama kuenje vo wimbila uvangi wesanda poku popia vati: 58 “Ulume u, wa popele okuti, ‘Ndi ka nyõla onembele eyi ya tungiwa lovaka omanu kuenda voloneke vitatu nunga yikuavo ka yi tungiwa lovaka omanu.’”+ 59 Pole, catiamẽla kondaka eyi, uvangi wavo ka wa taviwile.

60 Noke ocitunda cinene ca votoka pokati kavo yu ca pula Yesu hati: “Ku tambulula cimue? Ku yevite hẽ eci omanu va kasi oku ku pindikila?”+ 61 Pole, eye wamamako oku ũha kuenda ka tambuluile cimue.+ Kuenje ocitunda cinene co pula vali citi: “Anga hẽ ove Kristu Omõla a Suku o Kola?” 62 Kuenje Yesu wa tambulula hati: “Ame; kuenda vu ka mola Mõlomunu+ wa tumãla kondio+ Yukuonene Wosi kuenda iyilila valende o kilu.”+ 63 Noke ocitunda cinene ca tola uwalo waye loku popia hati: “Esukila lipi tu kuete vali liolombangi?+ 64 Wa yevi etonãi. Cipi ocisimĩlo cene?” Vosi yavo vo pisa okuti o sesamẽla oku fa.+ 65 Vamue va fetika oku u siyila,+ loku u sitika kocipala kuenda vo veta lolonuku, loku u sapuila vati: “Imba owanji!” Kuenje vo veta ocikusi kocipala noke akuenje vekanga vo wambata.+

66 Osimbu Petulu a kala kocitali, upika umue ufeko wocitunda cinene weya.+ 67 Eci a mola Petulu oku yota ondalu, wo vandekela loku popia hati: “Ove wa kala kalavo la Yesu u Nasara.” 68 Pole, eye wa likala hati: “Ulume u sio kũlĩhĩle kuenda eci o kasi oku popia si cĩ,” kuenje wa enda pombundi. 69 Upika wufeko eci o mola, wa fetika oku sapuila vali vana va kalako hati: “Ulume u wa tiamẽlavo kokuavo.” 70 Eye wa likala vali. Noke yokatembo kamue, vana va kalako, va fetika oku sapuila vali Petulu vati: “Ocili, ove u umue pokati kavo, momo ove u Galilea.” 71 Pole, eye wa fetika oku lisiñala loku lisinga hati: “Ulume u vu kasi oku tukula, sio kũlĩhĩle!” 72 Vonjanja yaco, haico ekondombolo lia lila onjanja yavali+ kuenje Petulu wa ivaluka eci Yesu o sapuilile hati: “Osimbu ekondombolo ka lia lilile onjanja yavali, o ka ndi likala olonjanja vitatu.”+ Wa sumua kuenje wa fetika oku lila calua.

15 Vepuluvi liaco eci kua ca, haico ovitunda via velapo lakulu kuenda vakuavisonehua la vosi Vakuekanga Linene va likunda pokati kuenje va kuta Yesu, vo wambata loku weca ku Pilato.+ 2 Kuenje Pilato wo pula hati: “Ove Soma ya va Yudea?”+ Yesu wa tambulula hati: “Ove muẽle wa ci popia.”+ 3 Pole, ovitunda via velapo via kala oku u lundila ovina vialua. 4 Pilato wa fetika oku u pula vali hati: “Ku tambulula cimue?+ Tala ndomo va kasi oku ku pindikila ovina vialua.”+ 5 Pole, Yesu ka tambuluile cimue kuenje Pilato wa komõha.+

6 Ca kala ocituwa cokuti kocipito locipito, eye wa enda oku yovuila owiñi omandekua yina ovo va pingile.+ 7 Kepuluvi liaco, vokayike mua kala ulume umue o tukuiwa Baraba, wa kuatiwile kumue la vakuosuanji okuti, kusuanji wavo va ponda omanu. 8 Kuenje owiñi weya wa fetika oku pinga ku Pilato oco a linge ndeci a enda oku va lingila. 9 Eye wa va tambulula hati: “Vu yongola okuti ndu yovuili Soma ya va Yudea?”+ 10 Momo Pilato wa limbuka okuti ovitunda via velapo vo nena omo lionya.+ 11 Puãi ovitunda via velapo via vetiya owiñi oku pinga oco a va yovuile Baraba.+ 12 Pilato wa va pula vali hati: “Nye ndi linga la una vu tukula hati, Soma ya va Yudea?”+ 13 Ovo va kaluka vati: “A valeliwe kuti!”*+ 14 Pilato wa va pula hati: “Momo lie? Ocina cipi cĩvi a linga?” Vosi va kaluka vali vati: “A valeliwe kuti!”*+ 15 Oco Pilato a sanjuise owiñi, wa va yovuila Baraba; pole, noke yoku tuma oku tipula Yesu wo weca+ oco a pondiwile kuti.+

16 Asualali vo wambata kocitali, kelombe lia nguluvulu kuenda va kovonga asualali vosi.+ 17 Vo walisa onanga yohusu kuenda va vinda ekolowa liolosongo, vo li walisa; 18 kuenje va fetika oku u kalukila vati: “Kalunga,* a Soma ya va Yudea!”+ 19 Vo veta lolundeya vutue, vo siyila kuenda va kekamẽla kolongolo loku u petamẽla. 20 Oku sulako, noke yoku u yola epembe, vo upa onanga yohusu kuenda vo walisa uwalo waye. Kuenje vo wambata oco a valeliwe kuti.+ 21 Ovo va eca upange woku ambata uti wekangiso*+ wa Yesu ku Simono u Kurene wa kala oku tunda kepia haeye isia ya Alexandro la Rufu.

22 Vo wambata kocitumãlo ci tukuiwa Gongota, ci lomboloka “Ocitumãlo Cekõlokõlo.”+ 23 Noke va seteka oku wĩha ovinyu ya tengiwa lo mura,+ pole, wa likala oku nyua. 24 Kuenje vo valela kuti kuenda va litepela ovowalo aye loku a imbila ocela, oco va tale u o kala lao.+ 25 Eci ca kala kowola yatatu,* kuenje vo valela kuti. 26 Kilu liutue waye kua kapiwa ocisonehua ci lekisa esunga lieci a kalela oku yambuiwa, citi: “Soma ya va Yudea.”+ 27 Kuenje ovo va valela kuti ovingumba vivali okuti, umue konele yaye yondio ukuavo kepĩli.+ 28 * —— 29 Vana va kala oku pita onjila, va fetika oku u sepula, loku puka puka ovitue+ vati: “Okuakunyõla onembele loku yi tunga voloneke vitatu,+ 30 lipopela ove muẽle poku loka kuti wekangiso.”* 31 Lonjila yimuamue ovitunda via velapo la vakuavisonehua, va kala oku u yola epembe loku vangula omunu lukuavo vati: “Wa popela vakuavo; eye muẽle ka tẽla oku lipopela!+ 32 Kristu Soma ya Isareli, a loke kuti wekangiso,* nda tua ci mola tu tava kokuaye.”+ Vana va kapiwile kumue laye kuti lavovo va fetika oku u pembula.+

33 Eci ca kala kowola yepandu,* owelema wa wila kilu lieve liosi toke kowola yecea.*+ 34 Kuenje kowola yecea, Yesu wa kaluka lolukandi hati: “Eli, Eli, lama sabakatani?” ci lomboloka okuti, “A Suku yange, a Suku yange, momo lie wa njandulukila?”+ 35 Vamue va kala ocipepi poku ci yeva, va popia vati: “Tali! Eye wo vilikiya Eliya.” 36 Noke ulume umue wa lupuka, wa kuata onjavi kuenda wa yi yuvika vindangele, wa yi kapa kolundeya kuenje wo wĩha oco a nyue,+ loku popia hati: “A kale! Tu tala nda Eliya iya oku u popela.” 37 Pole, Yesu wa kaluka lolukandi kuenje wa tula omuenyo.+ 38 Kuenje ongumbo yocitumãlo ci kola+ ya toka volonepa vivali, tunde kilu toke kombuelo.+ 39 Kesongo kolohoka una wa kala ponele yaye, eci a mola onjila ndomo eye a tula omuenyo, wa popia hati: “Ulume u wa kala muẽle Omõla a Suku.”+

40 Kua kalavo akãi vamue va kala oku lavulula ocipãla, pokati kavo Maria Magadala, la Maria ina ya Tiago Umalẽhe, ya Yose kuenda Salome,+ 41 okuti vana va enda oku u kuama loku u vumba+ eci a kala ko Galilea, kumue lakãi valua vakuavo vana va lamanele kumue laye ko Yerusalãi.

42 Omo okuti ekumbi lia kala ale oku iñila kuenda lia kala eteke lioku Pongiya okuti, kua kambele eteke osimbu Esambata ka lieyile, 43 kueya Yosefe u Arimateya ulume umue Ukuekanga Linene okuti wa kemãla, haeye wa kalavo oku lavoka Usoma wa Suku. Eye wa kuata utõi kuenda wa enda ku Pilato kuenje wa pinga etimba lia Yesu.+ 44 Pole, Pilato wa yonguile oku kũlĩha nda eye wa fa ale sio kuenje wa kovonga kesongo kolohoka loku u pula. 45 Noke yoku kũlĩha okuti eye wa fa, wa eca etimba liaco ku Yosefe. 46 Kuenje Yosefe wa landa onanga yovalatanya, wo tikula, wo muñila ponanga yaco yovalatanya kuenda wo langeka veyambo+ lia songiwa vesenje; noke wa tiñuluila ewe puvelo weyambo.+ 47 Pole, Maria Magadala la Maria ina ya Yose vamamako oku luluvala apa eye a langekiwile.+

16 Noke Yesambata,+ Maria Magadala la Maria+ ina ya Tiago kuenda Salome, va landa amẽla elemba liwa oco va siekete ketimba lia Yesu.+ 2 Komẽle ociteketeke yeteke liatete liosemana, eci ekumbi lia tunda, ovo va pitĩla keyambo.+ 3 Va kala oku lipula pokati vati: “Helie o ka tu tiñuluilako ewe puvelo weyambo?” 4 Eci va vanjako, va limbuka okuti ewe va li tiñululako, ndaño okuti lia kala linene.+ 5 Eci va iñila veyambo va sangamo umalẽhe umue wa tumãla konele yondio okuti wa wala uwalo u yela kuenje va saluka. 6 Eye wa va sapuila hati: “Ko ka saluki.+ Vu kasi oku sandiliya Yesu u Nasara wa pondiwila kuti. Eye wa pinduiwa.+ Eye ka kasi palo. Tali, apa opo vo langekele.+ 7 Kuendi, ka sapuili olondonge viaye kuenda Petulu okuti, ‘Eye o ko livangeli ko Galilea.+ Oko vu ko muila, ndeci a vu sapuilili.’”+ 8 Eci va tunda veyambo, va tila lalupesi, loku luluma omo liocinjoko va kuata. Pole, ka va sapuilileko laumue, momo va kala lusumba.*+