Ndomo Olohongele Vitatu Viofeka Via Pongolola Omuenyo Wange

Ulandu wa Lomboluiwa la George Warienchuck

ANGA hẽ, onjanja yimue, wa vetiyiwile lohundo wa yeva kohongele yofeka, kuenje, ya ku kuatisa oku linga apongoloko komuenyo? Nda pita lulandu waco. Ndivaluka okuti, olohongele vitatu viofeka, via ndi kuatisa oku linga apongoloko komuenyo wange. Ohongele yatete yofeka, ya ndi kuatisa oku yuvula osõi. Yavali, ya ndi kuatisa oku lekisa esanju. Yatatu, ya ndi vetiya oku kuatisa vakuetu. Pole, osimbu sia tukuile apongoloko nda linga, ndi lombolola ovolandu a pita osimbu olohongele viaco ka via lingiwile, eci nda kala umalẽhe.

Nda citiwa kunyamo wo 1928, kuenda pokati komãla vatatu ame ndumalẽhe. Va kota liange akãi ndeci, Margie la Olga, kumue lame, tua kulila vimbo lio Bound Brook, Kombuelo yolupale luo Nova Jersei, kofeka yo Estados Unidos. Vimbo liaco, mua kala 2.000 komanu. Ndaño tua kala olohukũi, pole, Ina yetu wa enda oku kuatisa omanu. Ndaño ka kuatele olombongo vioku landa ovina vialua vioku teleka, pole, wa enda oku eca ovina a kuete ku vana va kala posongo yetu. Eci nda kuata anyamo ecea, Ina yange wa nyuliwa la umue Ombangi ya Yehova, o vangula elimi lio Ungaru. Eye, wa yevelela lutate esapulo Liembimbiliya, momo o vangulavo elimi liaco. Noke, manji Bertha, wa kuata ci pitahãla 20 kanyamo, wamamako oku longisa Embimbiliya Ina yange, toke eci a linga Ombangi ya Yehova.

Ekalo liange lia litepele leli lia Ina yange, momo nda kuata osõi kuenda usumba lomanu. Noke, Ina yange wa fetika oku ndi pembula, kuenda nda sumuile calua. Kuenje, nda fetika oku lila, kuenda ndo pulisa ndoco: “Momo lie wa siatela oku ndi pembula?” Eye, wa ndi sapuila hati, o ndi sole calua, pole, ka yongola okuti, ndi livelisapo pokati ka vakuetu. Ndaño wa ci lingila oku ndi kuatisa, pole, ekambo lioku ndi pandiya, lia ndi sumuisa calua.

Ukãi umue wa kala posongo yetu okuti, wa enda oku sapela lame lesumbilo, eteke limue, wa ndi pinga oco Calumingu ndika sindikile omãla vaye konembele kuna va enda oku lilongisa ondotilina yetavo liavo. Nda kũlĩhĩle okuti, nda nda tava kepingilo liaye, ndi sumuisa Yehova. Pole, nda kala lohele yokuti, nda sia ci lingile, ndi sumuisavo ukãi waco. Ndaño nda kala losõi, pole nda pita olosãi vialua loku endaenda konembele yaco. Kosikola, usumba nda kuatela omanu, wa ndi vetiya oku linga ovina via ndi sumuisa. Omo okuti, usongui wo kosikola nda kala oku tangela wa temẽle calua, wa handeleka alongisi oco va vetiye omãla vosi oku imba ocisungo poku tulika epandela. Nda tava oku imba ocisungo caco, kuenda nda ci linga vokuenda kunyamo umosi, pole, noke tua ilukila kocitumãlo cikuavo.

Nda Lilongisa Oku Lekisa Epandi

Kunyamo wo 1939, ohongele yelilongiso lielivulu, ya fetika oku lingiwila vonjo yetu. Manji umue umalẽhe o tukuiwa hati, Ben Mieszkalski, una wa kala ukundi wotembo yosi, eye wa enda oku songola ohongele yaco. Tua kuata esunga lioku u tukula hati, Big Ben. Momo wa kuata etimba linene kuenda wa lepele calua. Ndaño nda kuatele usumba omo lietimba liaye, pole, wa kala omunu uwa, kuenda oku yola kuaye, kua enda oku ndi vetiya oku lianja laye. Eci manji Ben a ndi vetiya oku enda laye kupange woku kunda, nda tava elaleko liaco lesanju. Noke, tua linga akamba. Olonjanja vimue, nda wa limbuka okuti nda sumua, wa enda oku sapela lame lohenda, ndeci ukulu a vangula la manjaye umalẽhe. Ovituwa viaye, via ndi kuatisa calua, kuenda nda fetika oku lekisa ocisola kokuaye.

Kunyamo wo 1941, manji Ben, wa pinga kepata lietu oco tu endele kumosi vekãlu liaye kohongele yofeka ya lingiwila volupale luo St. Louis, ko Missouri. Nda kuata esanju lialua! Lalimue eteke nda lingile ungende u pitahãla 80 kolokilometulu. Pole, vepuluvi liaco, tua linga ungende u pitahãla 1.500 kolokilometulu! Ko St. Louis, kua kala ocitangi cimue. Ovitunda viatavo, via handeleka omanu vavo oco ka vaka tẽlise ohuminyo yoku yekise Olombangi Via Yehova volonjo viavo. Valua va pokola kondaka yaco. Ndaño epata lia sokiyile oku tu yekisa lia kala kohele, pole, lia tẽlisa ohuminyo yavo. Kuenje, ukuanjo wa tu yekisa, wa tu sapuila hati, tu yongola oku tẽlisa ohuminyo tua linga yoku u yekisi vonjo yetu. Nda komoha calua utõi va lekisa.

Va kota liange akãi, va papatisiwa kohongele yaco. Keteke liaco, Manji Rutherford, una wa tundile ko Betele yo Brooklyn, vohundo a linga, wa popia hati, omãla vosi va yongola oku linga ocipango ca Suku, va votoke. Kuenje, kua votoka etendelo lieci ci panda 15.000 komãla. Nda votokavo. Noke, wa tu sapuila hati, vana va yongola oku vokiya upange wavo woku kunda, va tambulule hati: “Tu yongola.” Ame kumue lomãla vakuavo, tua tambulula lolukandi hati: “Tu yongola!” Noke, owiñi wosi wa kala kohongele, wa fetika oku pandula. Nda kuata esanju lialua vepuluvi liaco.

Noke liohongele yaco, tua nyula manji umue wa kala Kutundilo wofeka yo Virginia. Eye, wa lombolola hati, eteke limue eci a endele kupange woku kunda, wa tipuiwa lomanu vamue olongangala. Noke, vo sieketa akatalãu kuenda vo kapa ovonya. Nda yevelela lutate ulandu waye. Noke, manji wa popia hati: “Ndaño lovitangi viaco, pole, ndamamako lupange woku kunda.” Eci tua tunda konjo ya manji, nda kuata utõi woku tamalãla lusongui wosikola yetu, ndeci ca pita la Daviti poku liyaka la Goliata.

Eci nda tiukila kosikola, nda endele voseketa yusongui waco. Eye wa ndi temẽla calua. Vepuluvi liaco, nda likutilila ku Yehova oco a ndi kuatise. Kuenje, ndo sapuila ndoco: “Nda endele kohongele yofeka Yolombangi Via Yehova. Okupisa cilo, si yongola vali oku imba ocisungo poku tulika epandela!” Eye, ka ndi tambuluile. Noke, wa votoka, kuenje weya ponele yange lovaso a kusuka omo lionyeño. Kuenje, wa kaluka loku popia hati: “Nda kua imbile ocisungo poku tulika epandela, o tundisiwa kosikola!” Vepuluvi liaco, nda kuata esanju lialua, momo sia tavele kolondaka viaye.

Kuenje, nda kuata onjongole yoku li sanga la manji Ben, oco ndu lomboluile ulandu waco. Eci nda lisanga laye Vonjango Yusoma, nda kaluka loku u sapuila ndoco: “Nda tundisiwa kosikola omo lioku likala oku imba ocisungo poku tulika epandela!” Lesanju lialua, manji Ben, wa ndi kuata kapepe, loku popia hati: “Yehova oku sole calua.” (Esin. 31:⁠6) Olondaka viaye, via ndi vetiya calua! Omo liaco, ndeya oku papatisiwa keteke 15 kosãi Yevambi, yunyamo wo 1942.

Nda Lilongisa Oku Sanjukila Ovina Ndi Kuete

Noke Liuyaki Wavali Voluali Luosi, okulia kua livokiya voluali. Kuenje, onepa yalua yomanu, va tiamisilile utima koku sanda ovokuasi. Nda fetika oku talavaya kupange umue nda fetiwa olombongo vialua, kuenje, ca lelukile oku landa ovina ndi yongola. Vamue pokati kakamba vange, va landa olomoto, vakuavo va semulula olonjo viavo. Pole, ame nda landa ekãlu liokaliye. Noke, onjongole yoku landa ovina vialua, ya tepulula otembo ndaenda oku pesila kovina viespiritu. Kuenje, nda limbuka okuti, nda kala oku kuama onjila ka ya sungulukile. Ohongele yofeka ya lingiwila Volupale luo Nova Yorke, kunyamo wo 1950, ya ndi kuatisa oku linga apongoloko komuenyo wange.

Kohongele yaco, vamanji va linga olohundo, va vetiya vosi oku vokiya upange wavo woku kunda. Manji ukuavo, wa tu vetiya hati: “Tu yuvuli ovina viosi vi tu tateka, kuenda tu lekisi epandi kupange wetu.” Olondaka viaye, via ndi vetiya calua. Eci nda mõla vamanji va pindisiwa Kosikola yo Gileada, nda vetiyiwa oku sima ndoco: ‘Nda vamanji ava va kuete ndeti anyamo amuamue lame, va siapo ovokuasi avo oco va ende kovikanjo kuli ekambo liakundi vusoma, eci ndi pitila konjo, ndika sokolola ndomo ndi pondola oku kuama ongangu yavo.’ Kesulilo liohongele yaco yofeka, nda nõlapo oku litumbika kupange wakundi votembo yosi.

Noke, nda fetika oku namulãla la manji umue o tukuiwa hati, Evelyn Mondak, una tua kala vekongelo limuamue okuti, wa kuata ombili kupange woku kunda. Ina yaye, wa kuata omãla epandu, kuenda wa kala ukãi umue ukuotõi. Eye, wa solele oku kundila vetapalo ocipepi Lonembele Yokatolika. Ndaño olopatele via enda oku tema laye oco a liwekepo oku kundila ponele yonembele yavo, pole, ka tavele oku tundapo. Manji Evelyn, wa kuamavo ongangu ya ina yaye yoku yuvula usumba lomanu.​—⁠Olosap. 29:⁠25.

Kunyamo wo 1951, eci nda kuela Evelyn, tua liwekapo oku talavaya, kuenje, tua litumbika kupange wakundi votembo yosi. Manji umue ukuakunyula akongelo, wa tu vetiya oco tu ilukile vimbo limue ocipepi Lokalunga, lia kala ci soka 160 kolokilometulu Lolupale luo Nova Yorke. Pole, vamanji vekongelo liaco, va tu sapuila hati, ka va kuete onjo yoku tu yekisa. Omo liaco, tua sanda onjo yokalosa oco tu yi lande, pole, ka ca lelukile oku yi sanga. Noke, tua sanga yimue ya kuka. Mueliaco, wa tu pinga oku feta 900 kolondolale. Olombongo viaco, via kala ombanjaile tua tambuile eci tua kuela. Tua yi landa, noke tua yi semulula, kuenda tua yi kapa vocikanjo cetu. Eci tua pitila vocikanjo, ka tua kuatele olombongo vioku landa ovina tu sukila, oco tuamameko lupange wakundi votembo yosi.

Vokuenda kuotembo, ukãi wange Evelyn, wa sanga upange woku yelisa olonjo, noke, nda sangavo upange woku yelisa vonjo yoku landisa okulia kuofeka yo Italia. Eteke limue eci nda kala kupange, ukãi umue wa ndi sapuila hati: “Okulia kua supapo, kuambatela ukãi wove.” Eci nda tiuka kupange kowola yavali kociteketeke, nda sanga okuti, onjo yetu ya lẽha elemba liokulia kumue ku tukuiwa hati, pizza, kuenda o masa. Tua enda okulia ovina viaco, kotembo yokuenye okuti, tu kala vonjo yetu omo liombambi. Olonjanja vimue, vamanji va enda oku tu sila ombisi yinene puvelo wonjo yetu. Otembo tua kala la vamanji vimbo lio Amagansett, tua lilongisa okuti, tu sukila oku sanjukila ovina tu kuete. Tua kuata esanju lialua kotembo yaco.

Tua Vetiyiwa Oku Vokiya Upange Wetu

Kosãi Yevambi Linene yunyamo wo 1953, tua lama olomisionaliu vialua via tunda kolonepa vikuavo violuali okuti, vieyile kohongele yolofeka ya lingiwila Volupale luo Nova Yorke. Ovo, va lombolola ovolandu alua. Esanju liavo, lia tu vetiya calua. Eci manji umue wa linga ohundo a lombolola okuti, kuli olofeka vialua ka vi kuete akundi Vusoma, tua limbuka okuti, tu sukila oku vokiya upange wetu woku kunda. Kohongele yaco, tua soneha opapelo ya vana va yongola oku pindisiwa kosikola yolomisionaliu. Kunyamo waco, tua lalekiwa oco tu pindisiwe kocisoko 23, Kosikola yo Gileada, ya fetika kosãi ya Kayovo yunyamo wo 1954. Tua kuata esanju lialua poku pindisiwa kosikola yaco!

Eci tua tambula elaleko lioku enda kupange wumisionaliu kofeka yo Brazil, tua kuata esanju lialua. Osimbu ka tua fetikile ungende weci ci soka 14 koloneke loku endela vocimbaluku, manji umue ko Betele, wa tu sapuila hati: “Ove kumue lukãi wove, wendeli kumosi ko Brazil la vamanji ecea afeko. O sukila oku va tata ciwa!” Vamanji ko Brazil, va sanjukile calua eci va mõla okuti, ndi kasi oku iya lekũi lia vamanji akãi. Ovo ka va kuatele ovitangi lekalo tua sanga. Nda kuata esanju lialua eci tua pitila ko Brazil.

Noke yoku lilongisa Elimi Lioputu, nda tambula ocikele coku nyula akongelo vocikanjo co Rio Grande do Sul, kombuelo yo Brazil. Manji umue ka kuelele nda piñala vocikanjo a kala oku nyula akongelo aco, wa tu sapuila hati: “Nda komoha calua omo wa tumiwi kulo. Ka ca lelukile oku talavaya vocikanjo cilo.” Akongelo a li sanduila kovambo alua a kasi ocipãla, kuenda, tu pitila lika kovitumãlo viaco lekãlu. Nda wa eca okulia komunu endisa ekãlu, oku tuala vocikanjo. Poku enda kocikanjo cetu, tua enda oku endela vokalosa kekãlu, loku tumãla kapunda okuti, akuavo tu a kuata peka. Poku pita vocimbota cimue ca longa, tua enda oku kuatelela ciwa oco ka tuka kupuke. Ka tua yevele ekavo liungende, momo poku pitila vocikanjo, tua sanga vamanji va tu kevelela lesanju lialua.

Tua enda oku kala kolonjo via vamanji. Ndaño va kala olohukũi, pole va enda oku tu kuatisa. Kovambo amue, vamanji vosi va kuata upange woku kapa ositu volonjeke. Olombongo va enda oku fetiwa, via va kuatisa lika okulia onjanja yimosi veteke. Nda ka va talavayele eteke limosi, ka va fetiwa. Ndaño lovitangi viaco, vokuenda kuosemana yoku nyula ekongelo, vamanji va enda okupa oloneke vivali viepuyuko kupange, oco va kuatise ekongelo. Ovo va enda oku kolela ku Yehova. Toke cilo, tu ivaluka ongangu yiwa ya vamanji, yoku pitisa kovaso Usoma wa Suku. Poku kala lavo, tua lilongisa ovina vialua okuti, vina tua lilongisa kosikola vi sule. Oku sokolola ovina vamanji va tu lingila, ci ndi nenela asuẽlela esanju.

Kunyamo wo 1976, tua tiukila ko Estados Unidos, oco tu kuatise ina yange wa kala oku vela. Ndaño ka ca lelukile oku tunda kofeka yo Brazil, pole, tua sanjuka calua poku limbuka evokiyo liakundi, kuenda akongelo. Ndaño tua siata oku tambula ovikanda vievetiyo via vamanji ko Brazil, tua sanjuka calua esumũlũho tua kuata kupange waco.

Olohongele Lakamba Vetu

Osimbu tua kala oku tata Ina yange, tua litumbika kupange wakundi votembo yosi, kuenda tua kuata upange woku yelisa olonjo. Ina yange, wamamako oku vumba Yehova toke eci a fa kunyamo wo 1980. Noke, nda lalekiwa oku linga upange woku nyula akongelo kofeka yo Estados Unidos. Kunyamo wo 1990, tua nyula ekongelo limue volupale luo Connecticut, muna tua sanga manji umue okuti, tua li sula osimbu oku u mõla. Eye, o tukuiwa hati, Ben, okuti, wa kala umue pokati kakulu vekongelo liaco. Tunde eci a ndi kuatisa oku kala Ombangi ya Yehova, pa pita 50 kanyamo. Tua kuata esanju lialua eci tua li sanga.

Kunyamo wo 1996, ame kumue lukãi wange Evelyn, ndaño tua kala oku vela, pole, tua litumbika kupange wakundi valikasi, vekongelo lielimi Lioputu, vimbo lio Elizabeth, volupale luo Nova Jersei. Ndaño ndi vela, ukãi wange wa siata oku ndi kuatisa oku endaenda kupange woku kunda. Ukãi wange, wa siatavo oku kuatisa manji umue wa kuka wa kala posongo yetu. Manji yaco, o tukuiwa hati, Bertha. Tunde eci a kuatisa ina yange oku linga Ombangi ya Yehova, pa pita ale ci soka 70 kanyamo! Tua sanjuka calua omo liepuluvi tua kuata lioku eca olopandu kokuaye, momo wa kuatisa epata liange oku lilongisa Embimbiliya.

Ndeca olopandu omo liolohongele viofeka via ndi vetiya oku amamako vefendelo liocili, oku leluisa omuenyo wange, kuenda oku vokiya upange woku kunda. Olohongele viaco, via pongolola omuenyo wange.

[Elitalatu kemẽla 23]

Ina ya Evelyn (konele yepĩli), kuenda ina yange

[Elitalatu kemẽla 23]

Ekamba liange Ben

[Elitalatu kemẽla 24]

Ceci tua pitila kofeka yo Brazil

[Elitalatu kemẽla 25]

Lukãi wange Evelyn, koloneke vilo