Ono Yovipama Viohongele Ekalo Lietu Tuakristão Kuenda Oku Kunda
OSEMANA 13-19 YA KUPUPU
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 31
“Yakoba kuenda Lavane va Linga Ocisila Combembua”
(Efetikilo 31:44-46) Cilo love lame tu lisila ocisila, ha ci lingi nduvangi pokati ketu. 45 Oco Yakoba wa nyañula ewe, wa li sembika ndongunji. 46 Kuenje Yakoba wa pañinya vakuavo hati, Ongololi ovawe. Oco va nyañula ovawe, va longeka ondunda, kuenje ponele yondunda opo va lila.
perspicaz-volume 1 kem. 773 ocin. 3
O Galete
Yakoba kuenda Lavane oco va tetutulule lombembua ocitangi cavo, va tumbika ocisila cimue. Omo liaco, Yakoba wa kapa ewe limue kuenda wa pinga ku “vamanjaye” oco va linge omunda yimue yovawe ndomesa yimue kuna ovo va lila. Noke Lavane wa luka omunda okuti (sírio) kelimi lio Aramiku, yina yi lomboloka “Ondunda yuvangi” pole, Yakoba wa yi tukula okuti “Galete” kelimi lio Heveru. Lavane wa popia hati: “Etali ondunda [hebr.: gal] eyi yi linga ombangi [hebr.: ʽedh] pokati kove lame.” (Efet. 31:44-48) Omunda yovawe ya kala uvangi komanu vana va pita kocitumãlo caco. Ca kala ndomo ocinimbu 49 ci popia okuti: “O misipa [hebr.: mits·páh]”,” ci lekisa okuti Yakoba kuenda Lavane va likuminyile oku tumbulula ombembua pokati kapata avo. (Efet. 31: 50-53) Tunde kotembo yaco, omanu va enda oku langeka ovawe oco va linge ocisila cimue.—Yeh. 4:4-7; 24:25-27.
(Efetikilo 31:47-50) Lavane wa yi tukula hati, Ondunda yuvangi. Yakoba wa yi tukulavo hati, Ondunda yuvangi. 48 Lavane yu wa linga hati, Etali ondunda eyi yi linga ombangi pokati kove lame. Oco onduko yayo ya lukiwa Galete, 49 kuenda Misipa, momo hati, Yehova a tu lavulule, love lame, osimbu tua litepa omunu lokuavo. 50 Nda o linga lãvi omãla vange vakãi, pamue o vokiyako vali akãi vakuavo komãla vange, ivaluka okuti ndaño ka kuli omunu imba uvangi, haimo Suku eye ombangi pokati ketu.
perspicaz-volume 3 kem. 728
O Misipa
Yakoba wa sokiya omunda yimue yovawe kuenda wa yi tukula hati, “Galete” (yina yi lomboloka “omunda yuvangi”) kuenda o “Misipa.” Kuenje Lavane wa popia hati: “Yehova a tu lavulule, love lame, osimbu tua litepa omunu lokuavo.” (Efet. 31:45-49) Omunda yaco yovawe, ya va okuti Yehova wa kala oku va lavulula osimbu va linga ocisila cavo combembua.
(Efetikilo 31:51-53) Lavane wa popia la Yakoba hati, Tala ondunda eyi nda longeka, longunji nda sembika pokati ketu. 52 Ondunda eyi ombangi, longunji layovo ombangi okuti ame si pitahãla ondunda eyi loku iya kokuove, love ku pitahãla ondunda eyi longunji eyi hu iya kokuange, ha tu lilingi lãvi. 53 Suku ya Avirahama la Nahore, lolosekulu viavo, a linge onganji yetu. Oco Yakoba wa lisinga la Una isiaye Isake a sumba sumba.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 31:19) Otembo yaco wa enda oku ka pemuisa olomeme viaye, kuenje Rahele wa iva oviteka via isiaye.
perspicaz-volume 2 kem. 693
Oviteka
Vakuakulembulula ovina viosimbu kofeka yo Mesopotâmia kuenda kovitumãlo vikuavo, va popia okuti oku kuata oviteka ca kala ocituwa comunu wa laikele oku piñala ukuasi wepata. Ndomo ca sonehiwa vevaya limue lia sangiwa ko Nuzi, oku kuata ociteka cimue cepata, olonjanja vimue ca ponduile oku eca kulume womõla ukãi wa kueliwa oku pndatembo yulume epuluvi lioku enda kombonge oku pinga ukuasi wandatembo yaye yulume wa fa. Elivulu limue lia lekisa okuti, citava okuti Rahele locisimĩlo caco, wa sima okuti wa kuata esunga lioku upa oviteka via isiaye momo isiaye wa kemba ulume waye Yakoba. (Sokisa lelivulu Efet. 31:14-16.) Esilivilo lioviteka catiamẽla koku piñala ukuasi, li lekisavo esunga lieci Lavane a yonguile oku vi tambula okuti wa ambata vamanjaye oco va sandiliye Yakoba una wa linga ale ungende weci ci soka oloneke epandu vali. (Efet. 31:19-30) Ocili okuti Yakoba ka kũlĩhĩle ovina Rahele a linga (Efet. 31:32), kuenda ka kuli uvangi laumue u lekisa okuti eye wa yonguile oviteka viaco oco a piñale ovokuasi a tiamẽlele komãla va Lavane. Yakoba ka kuatele eci a linga loviteka viaco. Noke, oviteka viaco via laikele oku nyõliwa eci Yakoba a solekele olosuku viosi viesanda vina via neniwa lavakuanjo yaye vemẽhi liuti unene wa kala ocipepi lo Sikeme.—Efet. 35:1-4.
(Efetikilo 31:41, 42) Akui avali kanyamo nda kala vonjo yove, nda ku vumbila omãla vove vavali ekui lianyamo kanyamo akuãla, anyamo epandu nda vumbila ocunda cove kuenje wa pongolola ofeto yange olonjanja ekui. 42 Nda Suku ya tate, haeye Suku ya papakulu Avirahama, una wa sumbiwa la Isake, ka kaile lame, ove nda wa nundisa upolokoso. Suku wa vanja kohali yange lo kupange wovaka ange, kuenje wa ku lemẽla uteke.
(1 Petulu 2:18) Apika va pokole ku vacime cavo lesumbilo liosi, ka va ka ci linge lika lava vawa haivo va sunguluka, pole, va ci lingevo la vana okuti ca tĩla oku va sanjuisa.
utala wondavululi, 15/3/2013 kem. 21 ocin. 8
Yehova Eye Ocitililo Cetu
8 Eci Yakoba a pitĩla ko Harane, isiaye ukulu Lavane, wo tambula ciwa, noke wo wĩha Lea la Rahele, oco va linge akãi vaye. Pole, Lavane wa seteka oku kemba Yakoba, kuenda wa pongolola ofeto yaye ekũi kolonjanja! (Efet. 31:41, 42) Pole, Yakoba wa pandikisa kocitangi caco, kuenda wa kũlĩhĩle okuti, Yehova wa laikele oku u kuatisa! Noke, Yehova wa sapuila Yakoba oco a tiukile ko Kanana kofeka yolosekulu viaye kuna a kuata ‘oviunda via lua viovinyama, lafeko lakuenje, lolongamelo kuenda ovimbulu.’ (Efet. 30:43) Omo liaco, Yakoba wa eca olopandu ku Yehova poku likutilila hati: “Si sesamẽla ocisola cove ka ci pongoloka lesunguluko wa lekisa kokuange. Momo nda yoka olui lulo Yordão lombueti yange. Kuenje, cilo nda linga olohoka vivali.”—Efet. 32:10, NW.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 31:1-18) Noke Yakoba wa yeva olondaka viomãla va Lavane omo va popia vati, Yakoba wa yombolola cosi ca tate, kuenje ulamba waco wosi owu wo limuisila lukuasi wa tate. 2 Yakoba layevo wa limbuka ocipala ca Lavane okuti ka ci kasi ciwa laye ndeci ca kaile osimbu. 3 Yehova yu wa popia la Yakoba hati, Tiukila kofeka yolosekulu viove lokovangandiove, lame ha kala love. 4 Yakoba yu wa tumila Rahele la Lea ha veya kusenge oku kua kala ocunda caye. 5 Wa popia lavo hati, Ndete ocipala ca isiene okuti ka ci kasi vali ciwa lame ndeci ca kaile osimbu, puãi Suku ya tate wa kala lame. 6 Ene muẽle vu ci okuti nda vumbila isiene longusu yange yosi, 7 haimo isiene wa niaña niaña ha pongolola ofeto yange ekui liolonjanja. Puãi Suku ka tavele okuti o ndinga lãvi. 8 Omo eci a linga hati, Vi mañana vi linga ofeto yove, oco oviunda viosi via cita cita evi vi mañana. Eci a linga hati, Viamiongo vi linga ofeto yove, oco oviunda viosi via cita viamiongo. 9 Ca lomboloka okuti Suku wa nyẽha ovinyama ku isiene ha vi eci kokuange. 10 Eteke limue kotembo yoku londiwa nda petula ovaso, kuenje konjoi nda mõla okuti ovitupi via londa londa kolomange vievi viamiongo, levi vi mañana, levi viatumba. 11 Kuenje omunga ya Suku ya popia lame vonjoi yiti, A Yakoba! Ame siti, Ame ulo. 12 Oyo yiti, Petula handi ovaso ove, vanja ndomo ovitupi viosi via londa londa kolomange vievi viamiongo, levi vi mañana levi viatumba, momo nda mõla cosi ca ku linga Lavane. 13 Ame ndi Suku ya Betele kuna wa wavekele ongunji, kuenje wa lisila ocisila lame. Kaliye katuka, tunda vofeka yilo, tiukila vali kofeka va ku citila. 14 Rahele la Lea vo tambulula vati, Kuli vali onepa yetu pamue ocipiñalo cetu vonjo ya isietu? 15 Ka tu kasi ño kokuaye ndovingendeleyi? Momo wa tu landisa kuenje wa lia olombongo viaco viosi. 16 Momo ukuasi wosi Suku a sembulola ku isietu, wetu lomãla vetu. Oco, cosi ca ku sapuila Suku linga ño. 17 Yakoba yu wa katuka, wa londisa omãla vaye valume lakãi vaye kolongamelo. 18 Wambata ovinyama viaye viosi lukuasi wosi a fũla, ocikumba caye lovinyama vina a fũkila kuna ketapi lia Arama, ha endi ku isiaye Isake vofeka ya Kanana.
OSEMANA 20-26 YA KUPUPU
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 32–33
“O Kasi hẽ Oku Likolisilako Oco o Tambule Asumũluho?”
(Efetikilo 32:24) Eye Yakoba wa siala lika waye, kuenje ulume wa litĩla laye toke kua ca omẽle.
utala wondavululi, 15/8/2003 kem. 25 ocin. 3 kelimi Lioputu
O kasi hẽ oku vumba Yehova Lutima wosi?
Vovisonehua tu sangamo ovolandu omanu va likolisilako lutima wosi. Umue pokati kavo, Yakoba una wa litĩla lungelo wa suku toke eci kuaca. Omo liaco, eye wa tambula onduko yokuti Isareli, (ukuakuyaka la Suku) momo wa ‘wa ‘yaka’ale wa ‘amamako’ wa ‘likolisilako’ wa ‘pandikisa’ la Suku. Ungelo wo sumũlũisa omo lialikolisilo aye.—Efetikilo 32:24-30.
(Efetikilo 32:25, 26) Wa limbuka okuti ka tẽla oku u yula kuenje wo lamba kesokoluilo liocikalo caye, kuenje esokoluilo liocikalo ca Yakoba lia fomõha poku litĩla laye. 26 Ulume hati, Ngece, ndopo ku ca. Yakoba hati, Siu ku eci te nda o sumũluisa.
perspicaz-volume 1 kem. 578
Ulema, Oku Lemẽhiwa
Oku lemẽhiwa kua Yakoba. Eci Yakoba a kuata 97 kanyamo, wa litĩla lungelo umue wa Suku uteke wosi. Wa tẽla oku tateka ungele waco toke eci ungelo wo sumũlũisa. Vokuenda kuyaki waco, ungelo wo lamba kesokoluilo liocikalo caye, kuenje lia fomõha. Omo liaco, Yakoba wa lnga ocilema. (Efet. 32:24-32; Hos. 12:2-4) Noke, Yakoba wa ivailuka okuti ndaño ‘wa liyaka la Suku’ [okuti ungelo wa Suku kuenda oman] kuenda noke wa yula ndomo ungelo a ci popia, eye ka ponduile oku yula ungelo waco wa Suku. Yakoba wa litĩla lika lungelo momo Suku eye wa ecelela oco ku lekisiwe ombili Yakoba a kuatele yoku tambula esumũlũho lia Suku.
(Efetikilo 32:27, 28) lume wo pula hati, Onduko yove, ove elie? Eye hati, Ame Yakoba. 28 Ulume hati, Onduko yove ka yi tukuiwa vali Yakoba, te Isareli momo wa liyaka la Suku lomanu kuenje wa yula.
perspicaz-volume 2 kem. 450
Isareli
1.Onduko Suku a eca ku Yakoba eci a kuata ci soka 97 kanyamo. Ca kala vuteke eci eye a yoka olui oku ka lisanga la manjaye Esau eci a litĩla lungelo wa Suku. Omo okuti Yakoba a pandikisa kuyaki, onduko yaye ya pongoloka Isareli, ndondimnbukiso yesumũlũho lia Suku. Oco ivaluise eteke liaco, Yakoba wa luka ocitumãlo caco okuti Penuele. (Efet. 32:22-31 tala onepa yokuti, Yakoba N.°1.) Ñoke eci a kala ko Betele, epongoloko lia lingiwa konduko yaye ya taviwa la Suku kuenje vokuenda kuomuenyo waye wosi toke eci a fa, Yakoba wa enda oku tukuiwa londuko yokuti Isareli. (Efet. 35:10, 15; 50:2; 1 Asa. 1:34) Ci soka 2.500 kolonjanja onduko Isareli ya tukuiwa, yi tiamisiwila kovitumbulukila via Yakoba ndofeka.—Etu. 5:1, 2.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 32:11) Mopele peka lia huvange Esau, momo ndu kuetele usumba, sanga iya o njipaya, lame la vainaco lotumãla.
(Efetikilo 32:13-15) Oko Yakoba a pekela uteke waco, kuenje wa tepa kovina a enda lavio ombanjaile ya huvaye Esau, yokuti 14 ovita vivali kolomange violohombo, lakui avali kovitupi violohombo, kuenda ovita vivali kolomange violomeme lakui avali kovitupi violomeme; 15 akui atatu kolongamelo vi nyamisa lotumãla tuaco, akui akuãla kolongombe violomange lolonui ekui, akui avali kovimbulu violomange lotunãle ekui.
utala wondavululi, 15/6/2010 kem. 22 ocin. 10-11
Upopi Uwa U Nena Ukamba
10 Upopi uwa, locituwa coku sapela, ci kuatisa oku tumbulula ukamba, kuenda oku amamako lombembua. Handi vali, nda tua likolisilako oku vokiya ukamba la vakuetu, ci tu kuatisa oku kuata ocituwa coku sapela lavo. Oku lingila vakuetu ovina viwa ndeci, oku eca ekuatiso, ombanjaile yeciwa lutima wosi, loku kuata ocituwa coku laleka vakuetu, ci tu ĩha epuluvi lioku sapela lavo. Oku ci linga, ci kala ndoku ‘kapa akala ondalu’ ponumbutue yomunu, kuenda ci situlula ovituwa viwa, loku tetulula ovitangi.—Va Rom. 12:20, 21.
11 Yakoba wa kuatele elomboloko liondaka yaco. Esau wa kuatele onyeño yalua manjaye Yakoba, kuenje Yakoba wa tila Esau omo liusumba woku pondiwa. Noke lianyamo alua, Yakoba wa nõlapo oku tiuka. Pole, Esau poku ka ñualehela la Yakoba, wa ambatele 400 kalume. Yakoba wa likutilila ku Yehova loku pinga ekuatiso. Noke, wa tuma ku Esau ombanjaile yimue yovinyama. Ombanjaile yaco, ya tulumula onyeño. Eci va li ñualehela, Esau wa lekisa esunguluko, kuenje, wa yoloka oku ka tokekela laye, noke wo kuata kuenda wa nyoñamẽla kosingo ya Yakoba.—Efet. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.
(Efetikilo 33:20) Wa tungako utala, kuenje wo tukula hati, Suku eye Suku ya Isareli.
perspicaz-volume 1 kem. 699
Suku ya va Isareli
Yakoba omo a ñualehela lungelo ko Penuele, wa tambula onduko yokuti Isareli kuenje eci a lisanga lamanjaye Esau loku lisunguluisa, eye wa tunga ko Sukote kuenda ko Sekeme. Wa landako osi yimue kimbo lia Sekeme kuenda wa tungamo ombalaka yaye. (Efet. 32:24-30; 33:1-4, 17-19) Noke “wa tungako utala, kuenje wo tukula hati, Suku eye Suku ya Isareli.” (Efet. 33:20) Yakoba poku lisitulula londuko yaye yokaliye kumue londuko yutala, wa lekisa okuti wa tava kuenda wa sanjukila onduko yaco kuenda omo Suku o songuila loku u teyuila poku tiukila Kofeka Yohuminyo. Ondaka yaco ya tukuiwa lika onjanja yimosi Vovisonehua.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 32:1-21) Yakoba yu wa enda ungende waye, kuenje olomunga via Suku via ñualehela laye. 2 Eci a vi mõla Yakoba wa linga hati, Usoko wa Suku owo, kuenje wa luka onduko yusenge waco hati, Visoko. 3 Yakoba yu wa tuma olomunga kovaso ku huvaye Esau, kofeka ya Seire, kusenge we Edome. 4 Wa vi usika, hati, Ondaka vu ka vangula la Ñala Esau yeyi, hoti, Ukuenje wove Yakoba wa linga hati, Nda ka vongalaile ku Lavane, nda kala laye toke cilo. 5 Ñuete olongombe lovimbulu lolomeme lakuenje lafeko, oco nda tumila oku sapuila Ñala yange si sangi ohenda kokuove. 6 Olomunga via tiuka ku Yakoba, vio sapuila viti, Tua ile ku huvove Esau kuenje eye o kasi loku iya lovita vikuãla kalume oku ñualehẽla love. 7 Oco Yakoba wa kuata ca lua usumba, kuenje co vindula ohele, yu wa tepisa olohoka vivali omanu va enda laye, lolomeme lolongombe lolongamelo. 8 Hati, Nda Esau o pitila kohoka yimosi ha yi veta, ohoka yikuavo yi puluka. 9 Yakoba yu wa likutilila hati, A Suku ya sekulu yange Avirahama haive Suku ya tate Isake, a Yehova, ove wa mañinya huti, Tiukila kofeka yene lo kusitue wove kuenje hu sumũluisa. 10 Sia sesamẽlele ndaño naito ocisola cove ka ci pongoloka. Sia sesamẽlele muẽle esunga wa ndingila, ame ndukuenje wove. Olui lulo Yordão, nda lu yoka lombueti yange. Cilo nda linga olohoka vivali. 11 Mopele peka lia huvange Esau, momo ndu kuetele usumba, sanga iya o njipaya, lame la vainaco lotumãla. 12 Ove puãi wa likuminya huti, Hu sumũluisa, lombuto yove ndi yi lingisa ndeseke liokalunga ka li tava oku tendiwa omo okulua kualio kua lua enene. 13 Oko Yakoba a pekela uteke waco, kuenje wa tepa kovina a enda lavio ombanjaile ya huvaye Esau, yokuti 14 ovita vivali kolomange violohombo, lakui avali kovitupi violohombo, kuenda ovita vivali kolomange violomeme lakui avali kovitupi violomeme; 15 akui atatu kolongamelo vi nyamisa lotumãla tuaco, akui akuãla kolongombe violomange lolonui ekui, akui avali kovimbulu violomange lotunãle ekui. 16 Yu wa vi kundika povaka akuenje vaye, ocunda locunda ca likalela. Wa sapuila ovakuenje vaye hati, Livangi kovaso, pokati kocunda locunda cikuavo pa pindike epuluvi. 17 Wosika u watete hati, Nda wa tokeka la huvange Esau, ha ku pula hati, Ove elie? pamue hati, Wenda pi? pamue hati, Vielie evi wenda lavio?—- 18 ove kumbulula huti, Viukuenje wove Yakoba; vi linga ombanjaile ku Ñala Esau kuenje leyevo yu iyo konyima yetu. 19 Haico osikavo u wavali lu watatu la vosi va enda loviunda viaco hati, Ovio olondaka vu ka kumbulula Esau eci vu ñualehẽla laye, 20 kuenje vu linga hoti, Ukuenje wove Yakoba yu iyo konyima yetu. Momo wa sima hati, Ndi livondela laye lombanjaile ya livanga kovaso, oco mbanje noke kocipala caye; mbi o nambula lombembua. 21 Oco ombanjaile yaco ya livanga; eye muẽle wa lala uteke waco vocilombo.
OSEMANA 27 YA KUPUPU–3 YA KUPEMBA
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 34–35
“Ovitangi vi Tunda Koku Kuata Akamba Vavĩ”
(Efetikilo 34:1) Dina, omõla ukãi Lea a cita la Yakoba, wa tunda oku ka vanja omãla vakãi vofeka.
utala wondavululi, 1/2/1997 kem. 30 ocin. 4
Ko Sekeme: Olupale Vocimbota
Akuenje vovolupale va enda oku tenda ndati ufeko wosombo una wa enda oku nyula olupale luavo oloneke viosi okuti wa enda oku yiya lika liaye? Omõla “ombiali yofeka, wo mõla. Oco wo kuata, wa pekela laye, kuenje wo nyõla.” Momo lie Dina a kapela omuenyo waye kohele poku linga ukamba la va Kanana vana okuti ka va kuatele ovituwa viwa? Anga hẽ momo a yonguile oku linga ukamba lafeko va kuete utunga waye? Anga hẽ wa kala ukualonamãlala kuenda wa kuatele ocituwa coku litumila ndeci vamue pokati ka va huvaye? Tanga ulandu kelivulu Liefetikilo kuenda sanda oku kuaa elomboloko liesakalalo kuenda osõi Yakoba la Lea va kuata omo lionima yeyilila kocituwa comõlavo coku nyula olupale luo Sekeme.—Efetikilo 34:1-31; 49:5-7; tangavo Utala Wondavululi 15 Yevambi 1985 kemẽla 32.
(Efetikilo 34:2) Eci Sekeme, omõla ulume wa Hamore u Hivi, ombiali yofeka, wo mõla. oco wo kuata, wa pekela laye, kuenje wo nyõla.
kali vocisola, kem. 103 ocin. 14
‘Tili Evĩho Liukahonga’!
14 Pamue eci Dina a mola Sekeme ka simĩle okuti o ka linga laye evĩho liukahonga. Pole Sekeme wa linga laye eci va Kanana va lingaile poku kuata onjongole yoku linga ukahonga. Ndaño Dina wa seteka oku tamalãla laye, eye “wo kuata” kuenje “wo nyõla.” Citava okuti Sekeme noke “wa sola” Dina, pole eci ka ca fetele elinga liaye lĩvi. (Tanga Efetikilo 34:1-4.) Dina hayeko lika wa kuata ovitangi omo lielinga liaye. Omo lioku nõla akamba vãvi, ca nena ovitangi kuenda esumuo kepata liosi.—Efetikilo 34:7, 25-31; Va Galatia 6:7, 8.
(Efetikilo 34:7) Eci omãla valume va Yakoba va ci yeva, va tunda vusenge veya. Oco vamume va ci suvuka, va tema ca lua, vati, Wa linga uveke ku Isareli oku pekela lomõla a Yakoba; oco ka ci lingaiwa.
(Efetikilo 34:25) Keteke liatatu, osimbu va kala loku vela apute aco, oco omãla vavali va Yakoba, Simeone la Lewi, vamume va Dina, va kuata, u osipata yaye, u osipata yaye, veya vimbo lutõi, va ponda ovalume vosi.
utala wondavululi, 1/10/2009 kem. 17 ocin. 1-2
Ceci Vakuene va ku Sumuisa
Olonjanja vimue omanu vana va sandiliya onjila yoku fetuluinya, va ci lingila oku tulumũla onyeño. Embimbiliya li tu sapuila okuti eci omãla va Yakoba u Heveru va yeva okuti Sekeme u Kanana wa putula manjavo ufeko Dina, ‘va ci suvuka, kuenje va tema ca lua.’ (Efetikilo 34:1-7) Omõla vavali va Yakoba poku fetuluinya ocina cĩvi va lingila manjavo, va sandiliya onjila yoku yambula Sekeme kuenda epata liaye. Simeone la Lewi va iñila volupale luo Kanana lelimbi kuenje va ponda alume vosi, oku kongelamo Sekeme.—Efetikilo 34:13-27.
Anga hẽ ungangala wavo wa tetulula ocitangi caco? Eci Yakoba a yeva ovilinga viomãla vaye, wa va pisa loku popia hati: “Wa ndingi lãvi, omo wa suvukisi la vakuafeka. . . . Nda va liñongiliyila oku yaka lame, ame lonjo yange yosi tu nyoleha. “ (Efetikilo 34:30) Ovilinga viavo viefetuluinyo, ka via tetuluile ovitangi, pole, epata lia Yakoba lia sukilile oku lunguka lomanu va lisunguile lavo omo lionyeño va va kuatelele. Omo liaco, Suku poku va teyuila wa sapuila Yakoba oco a tilile ko Betele lepata liaye.—Efetikilo 35:1, 5.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 35:8) Devora, uleli wa Rebeka, wa fa kuenje vo kenda kombuelo ya Betele vemehi liuti; oco uti waco vo luka vati, Uti Wasuẽlela.
perpicaz-volume 1 kem. 670 ocin. 1
Devora
1. Ukama wa Rebeka. Eci Rebeka a tunda konjo ya Isiaye Betuele, oco a ende ko Palestina kuenda oku kuela la Isake, Devora wo kuama.(Efet. 24:59) Noke yoku talavaya anyamo alua konjo ya Isake, Devora wa enda konjo ya Yakoba noke ya Rebeka oku fa. Eci pa pita 125 kanyamo tunde eci Rebeka a kuela la Isake, Devora wa fa kuenje wa kendiwa vemẽhi liuti umue unene ko Betele. Onduko ya eciwa kuti waco yokuti, (Uti Wasuẽlela yina yi lomboloka “uti wocinendele”) yi lekisa okuti eye wa soliwile calua la Yakoba kuenda lepata liaye.—Efet. 35:8.
(Efetikilo 35:22-26) Osimbu Isareli a kala vofeka yaco, Ruvene wa enda, wa pekela la Biliha, ukama wa isiaye; kuenje Isareli wa ci yeva. Omãla va Yakoba va kala ekui la vavali. 23 Omãla va Lea vava: Ruvene eye nuñulu ya Yakoba, la Simeone la Lewi la Yuda la Yisakare kuenda Sevulono. 24 Omãla va Rahele, Yosefe la Benjamini. 25 Omãla va Biliha, ufeko wa Rahele, Dani la Nafitali. 26 Omãla va Siliha, ufeko wa Lea, Gadi la Asiere. Ovo omãla va Yakoba valume a citila ketapi lia Arama.
utala wondavululi, 02.2018 kem. 31
Apulilo A Lingiwa La Vakuakutanga
Anga hẽ ko Isareli yosimbu omõla ulume wa sukilile oku kala onuñulo oco a linge kukululu ya Mesiya?
Kosimbu tua enda oku sima okuti olondaka viaco viocili, omo lieci ci sangiwa kelivulu lia Va Heveru 12:16. Oko ku popia hati, Esau “ka solele ovina vi kola” kuenda wa landisa ku Yakoba “unuñulu waye lelonga limosi liokulia.” Kuenje tua kuata ovisimĩlo viokuti eci Yakoba a tambula “unuñulu,” wa kuatavo esumũlũho lioku kala umue pokati ka vakukululu ya Mesiya.—Mateo 1:2, 16; Luka 3:23, 34.
Pole, akonomuiso akuavo ovolandu Embimbiliya a lingiwa, a lekisa okuti ulume ka sukilile oku kala onuñulu oco a linge kukululu ya Mesiya. Tu kũlĩhĩsi amue pokati kovolandu aco:
Omõla watete Yakoba a cita la Lea, Ruvene. Omõla watete a cita la Rahele, Yosefe. Eci Ruvene a linga ukahonga, wa pumba unuñulu waye kuenje unuñulu waco wa eciwa ku Yosefe. (Efetikilo 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Asapulo 5:1, 2) Pole, Mesiya ka tundile kocikoti ca Ruvene ale kocikoti ca Yosefe. Eye wa tunda ku Yuda, omõla wakuãla Yakoba a cita la Lea.—Efetikilo 49:10.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 34:1-19) Dina, omõla ukãi Lea a cita la Yakoba, wa tunda oku ka vanja omãla vakãi vofeka. 2 Eci Sekeme, omõla ulume wa Hamore u Hivi, ombiali yofeka, wo mõla. oco wo kuata, wa pekela laye, kuenje wo nyõla. 3 Utima waye wa leñelẽla Dina omõla a Yakoba; wa sola ufeko waco kuenje wo lembeleka. 4 Oco Sekeme wa popia la isiaye Hamore hati, Ñuelele ufeko u, a linge ukãi wange. 5 Yakoba wa yeva okuti wa nyõla omõlaye ukãi Dina; puãi omãla vaye valume va kala vusenge lolongombe viaye; oco Yakoba wõha ño toke veya. 6 Hamore, isia ya Sekeme, weya ku Yakoba, wa vangula laye. 7 Eci omãla valume va Yakoba va ci yeva, va tunda vusenge veya. Oco vamume va ci suvuka, va tema ca lua, vati, Wa linga uveke ku Isareli oku pekela lomõla a Yakoba; oco ka ci lingaiwa. 8 Puãi Hamore wa popia lavo hati, Omõlange Sekeme utima waye wa livela omõlove ukãi; vo wihe, a linge ukãi waye. 9 Tu likuẽleli, tu ihi omãla vene vakãi; tambulivo omãla vetu vakãi. 10 Oco vu tunge pokati ketu, ofeka yi kalavo yene; tungi ño, fũlĩlimo, fukilimo. 11 Sekeme wa popiavo la isia yufeko kuenda vamume vaye, hati, Va ndinge ohenda, cosi vu nukuila ngeca. 12 Nukuili ño ovilombo, lociveleko, ame ngeca cosi vu nukuila. Cinene vu nyiha ufeko ha lingi ukãi wange. 13 Omãla va Yakoba va tambulula Sekeme la isiaye Hamore lelimbi, omo wa nyõla manjavo Dina. 14 Va popia lavo vati, Ka tu tẽla oku linga ocina eci okuti tu eca manjetu kulume ka seviwile evamba, momo nda ca tu kutisa osõi. 15 Tu tava lika kokuene nda vu lisoka letu, okuti alume vene vosi va seviwa evamba. 16 Oco tu eca omãla vetu vakãi kokuene kuenje tu tambulavo omãla vene vakãi. Tu tunga pokati kene ha tu lingi ofeka yimosi. 17 Puãi nda ko tava kokuetu okuti vu seviwa evamba, etu tu tambula omõletu kuenje tuenda. 18 Olondaka viavo via sanjuisa Hamore la Sekeme omõla a Hamore. 19 Ukuenje ka livalele oku ci linga, momo wa sola omõla a Yakoba. Eye wa kemãla ca velapo pokati kepata liavo.