Ono Yovipama Viohongele Ekalo Lietu Tuakristão Kuenda Oku Kunda
OSEMANA 2-8 YELOMBO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 22-23
“Suku wa Seteka Avirahama”
(Efetikilo 22:1, 2) Kovaso yovina evi Suku wa seteka Avirahama; wa popia laye hati, A Avirahama. Leye hati, Ame ulo. 2 Yu wa linga hati, Kuende lomõlove wongunga, Isake, una o sole; kuende laye kofeka ya Moriya, ko lumbe ocilumba coku pia elisi kilu liomunda yimue hu yi tukuila.
utala wondavululi, 1/1/2012 kem. 23 ocin. 4-6 kelimi Lioputu
Momo Lie Suku a Pingila ku Avirahama Oco a Lumbe Omõlaye?
Kũlĩhĩsa olondaka Yehova a sapuila Avirahama viokuti: ‘Kuende lomõlove wongunga, Isake, una o sole; ko lumbe ocilumba coku pia elisi.’ (Efetikilo 22:2) Limbuka okuti Yehova poku tukula Isake wa popia hati, “una o sole.” Yehova wa kũlĩhĩle okuti Isake wa soliwile calua la Avirahama. Suku wa kuatelevo ocisimĩlo cimuamue catiamẽla Komõlaye, Yesu. Yehova o sole calua Yesu okuti olonjanja vivali wa vanguila oku upisa kilu poku u sapuila hati, “Vumõlange wa soliwa.”—Marko 1:11; 9:7.
Limbukavo okuti Vembimbiliya Traduçao do Novo Mundo, vepingilo Yehova a linga ku Avirahama mua kongelele olondaka viokuti, “mange ohenda.” Onoño yimue ukuakukonomuisa Embimbiliya ya popia okuti, Suku poku tukula ondaka yaco, wa lekisa okuti “ÑALA wa kũlĩhĩle esilivilo liepingilo liaco.” Ocili okuti epingilo liaco lia koka evalo lialua ku Avirahama. Cimuamue haco okuti, tu pondola oku sokolola evalo Yehova a yeva poku mola Omõlaye o soliwe oku tala ohali kuenda oku fa. Ocili okuti lalimue eteke Yeova a yevele, ale a ka yeva evalo liaco.
Omo liaco, ndaño okuti pamue tu sumua poku sokolola epingilo Yehova a lingila Avirahama, ciwa oku ivailuka okuti Eye ka ecelele okuti Avirahama o ponda omõlaye. Eye wa teyuila Avirahama kevalo lialua onjali yimue a ponduile oku yeva; eye ka ecelele okuti Isake o pondiwa. Pole, Yehova ka likalele oku eca “Omõlaye kokuetu vosi.” (Va Roma 8:32) Momo lie Yehova a nolelapo oku yeva evalo liaco? Eye wa ci lingila oco ‘tu kuate omuenyo.’ (1 Yoano 4:9) Ocili okuti Suku o tu kuetele ocisola calua! Ka tu pondolavo hẽ oku lekisa ocisola cetu kokuaye?
(Efetikilo 22:9-12) Va pitila okundeti Suku o sapuila. Avirahama wa tunga utala, wa kapako olohui, yu wa kuta omõlaye Isake, wo langeka kutala kilu liolohui. 10 Avirahama wolõla eka liaye; wa nyañula omoko oku ipaya omõlaye. 11 Omunga ya Yehova kilu yo vilikiya yiti, A Avirahama, a Avirahama. Eye hati, Amilo. 12 Yiti, Ku koluĩle omõla eka liove. Ku ko linge vali cimue. Ocili cilo ndimbuka okuti wa sumbila Suku, kuenje kua nimĩlile omõlove wongunga.
(Efetikilo 22:15-18) Omunga ya Yehova kilu ya vilikiya vali onjanja yavali Avirahama, 16 yiti, Nda lisinga lomuenyo wange muẽle, ca popia Yehova ceci, hati, Omo wa linga elinga eli okuti kua nimĩlile omõlove wongunga, 17 oco ame hu sumũlũisa cocili. Nduisa ombuto yove ndolombungululu viokilu, pamue ndeseke li kasi pongongo yokalunga, kuenje ombuto yove yi piñala olombundi vianyali vavo. 18 Olofeka viosi viokilu lieve vi sumũlũhila kombuto yove momo wa pokola kondaka yange.
utala wondavululi, 15/10/2012 kem. 23 ocin 6
Pokola Ku Suku Oco o Kuatisiwe Lolohuminyo Viaye
6 Oco omanu vakuakandu va kuatisiwe, Yehova Suku wa lingavo ohuminyo poku tukula olondaka vimue ndeci: ‘Ndukuamuenyo.’ (Esek. 17:16) Embimbiliya li tukula eci ci pitahãla 40 kolonjanja via litepa Yehova Suku a linga ohuminyo. Ulandu waco tu u limbukila kohuminyo eye a linga ku Avirahama. Vokuenda kuanyamo alua, Yehova wa linga olohuminyo via litepa ku Avirahama vi lekisa okuti, Ombuto ya likuminyiwa ya laikele oku iyilila vonduko yomõlaye Isake. (Efet. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Noke, Yehova wa seteka ekolelo lia Avirahama poku u pinga oco a lumbe omõla waye una a solele calua. Avirahama wa pokola, kuenje, eci a seteka oku lumba Isake, ungelo wa Suku wo tutuiya oku ci linga. Noke, Suku wa sapuila Avirahama hati: ‘Nda linga ohuminyo yokuti, omo okuti kua nimĩlile omõlove wongunga, ame hu sumũlũisa calua. Ndi luisa ombuto yove ndolombungululu viokilu, pamue ndeseke li kasi kongongo yokalunga, kuenje, ombuto yove yi piñala olombundi viovanyãli vavo. Olofeka viosi viokilu lieve vi ka sumũlũhĩla kombuto yove momo wa pokola kondaka yange.’—Efet. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 22:5) Oco Avirahama wa popia lakuenje vaye hati, Ene siali palo locimbulu; ame lumãlehe tu amako toke okondoto; tu ka fendela, noke tu tiuka vali kokuene.
utala wondavululi, 02.2016 kem. 7 ocin 13
Yehova wo Tukula Hati, ‘Ekamba Liange’
13 Avirahama eci a kala oku liusika lakuenje vaye, wa va sapuila hati: “Ene siali palo locimbulu; ame lumãlehe tu amako toke okondoto; tu ka fendela, noke tu tiuka vali kokuene.” (Efet. 22:5) Nye Avirahama a yonguile oku popia? Anga hẽ, wa kala oku kemba okuti o tiuka la Isake, ndaño wa kũlĩhĩle okuti o ko weca ndocilumba? Sio. Embimbiliya li lekisa okuti, Avirahama wa kũlĩhĩle okuti Yehova o kuete unene woku pindula Isake kolofa. (Tanga Va Heveru 11:19.) Avirahama wa kũlĩhĩle okuti, Yehova wo wihĩle unene woku cita omõla umue ndaño okuti eye la Sara va kukile calua. (Va Hev. 11:11, 12, 18) Eye wa limbukile okuti ku Yehova ovina viosi vi tẽliwa. Avirahama ka kũlĩhĩle eci ca laikele oku pita keteke liaco. Pole, wa kolelele okuti, nda citava Yehova o pindula omõlaye kuenda o tẽlisa olohuminyo viaye viosi. Eli olio esunga lieci Avirahama a tukuiwila hati, “isia ya vosi va kuete ekolelo!”
(Efetikilo 22:12) Yiti, Ku koluĩle omõla eka liove. Ku ko linge vali cimue. Ocili cilo ndimbuka okuti wa sumbila Suku, kuenje kua nimĩlile omõlove wongunga.
perspicaz-volume 3 kem. 315 ocin. 5-6
Oku Kũlĩha Ovina Vi Ka Pita Kovaso Yoloneke
Epindiso lioku kũlĩha ovina vi ka pita kovaso yoloneke. Ocisimĩlo coku kũlĩha ovina vi ka pita kovaso yoloneke, epindiso liunene wa Suku lioku kũlĩha ovina vi ka pita kovaso yoloneke, vi sukila oku likuata lolonumbi via Suku lovina eye a situlula catiamẽla kokuaye Vondaka yaye. Catiamẽla kuloño u longisa oku kũlĩha ovina vi keya kovaso yoloneke, ovinimbu vialua vi lekisa ovina vi panga onepa ku Suku catiamẽla kocitangi cimue kuenda onjila yimue yi noliwa poku ci tetulula.
Kelivulu Liefetikilo 11:5-8 Suku wa tukuiwa okuti wa vanja posi loku kũlĩhĩsa ovina via kala oku pita ko Bavele kuenda vepuluvi liaco wa sokolola ovina a ponduile oku linga oco a tateke upange wa kala oku lingiwa. Eci evĩho lia livokiya kalupale luo Sodoma la Gomora, Yehova wa sapuila Avirahama catiamẽla konjila a nõla yoku kũlĩhĩsa (pocakati covangelo) “nda vosi va kasi leyuala ndeci lia yevala kokuange. Nda ocili, nda haciliko, ha ci kũlihisa.” (Efet. 18:20-22; 19:1) Suku wa tukula oku ‘kũlĩha ciwa Avirahama’ kuenda eci Avirahama a yonguile oku lumba Isake, Yehova wa popia hati, “Ocili cilo ndimbuka okuti wa sumbila Suku, kuenje kua nimĩlile omõlove wongunga.”—Efet. 18:19; 22:11, 12; sokisa lelivulu lia Neh. 9:7, 8; Va Gal. 4:9.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 22:1-18) Kovaso yovina evi Suku wa seteka Avirahama; wa popia laye hati, A Avirahama. Leye hati, Ame ulo. 2 Yu wa linga hati, Kuende lomõlove wongunga, Isake, una o sole; kuende laye kofeka ya Moriya, ko lumbe ocilumba coku pia elisi kilu liomunda yimue hu yi tukuila. 3 Avirahama yu wa pasuka ociteketeke, wa mãlehisa ocimbulu caye, wambata vamue vavali pakuenje vaye, kuenda omõlaye Isake; wa tiaña olohui viocilumba coku pia elisi, wa katuka, wa enda okundeti Suku wo sapuila. 4 Keteke liatatu Avirahama wa petula ovaso aye, wa muĩla kupãla omunda ya tukuiwa. 5 Oco Avirahama wa popia lakuenje vaye hati, Ene siali palo locimbulu; ame lumãlehe tu amako toke okondoto; tu ka fendela, noke tu tiuka vali kokuene. 6 Avirahama wa yelula olohui viocilumba coku pia elisi, wa vi tuika omõlaye Isake; eye wa yenjeka peka liaye ondalu lomoko yaco; kavali kavo va endela pamosi. 7 Isake wa pula isiaye Avirahama hati, A tate. Eye wa linga hati, Ame ulo amõlange. Yu wa linga hati, Ondalu yeyi kuenda olohui; okameme kocilumba coku pia elisi hẽ, ka kasi pi? 8 Avirahama wo kumbulula hati, Suku o livanjela okameme kocilumba caye, amõlange. Kuenje va endela pamosi kavali kavo. 9 Va pitila okundeti Suku o sapuila. Avirahama wa tunga utala, wa kapako olohui, yu wa kuta omõlaye Isake, wo langeka kutala kilu liolohui. 10 Avirahama wolõla eka liaye; wa nyañula omoko oku ipaya omõlaye. 11 Omunga ya Yehova kilu yo vilikiya yiti, A Avirahama, a Avirahama. Eye hati, Amilo. 12 Yiti, Ku koluĩle omõla eka liove. Ku ko linge vali cimue. Ocili cilo ndimbuka okuti wa sumbila Suku, kuenje kua nimĩlile omõlove wongunga. 13 Avirahama wa petula ovaso, wa vanja, kuenje wa mõla ocitupi comeme konyima yaye, ca lisaka apamba aco kolosongo vienganji. Kuenje Avirahama wa endako, wa kuata ocitupi caco, wa ci lumba ocilumba coku pia elisi ca piñala pomangu yomõlaye. 14 Oco Avirahama wa lukako onduko hati, Yehova-yire, ca lomboloka citi Suku o muisa. Haico ci popiwa toke ketaili lilo, citi, Vomunda ya Yehova, Yehova o muisa. 15 Omunga ya Yehova kilu ya vilikiya vali onjanja yavali Avirahama, 16 yiti, Nda lisinga lomuenyo wange muẽle, ca popia Yehova ceci, hati, Omo wa linga elinga eli okuti kua nimĩlile omõlove wongunga, 17 oco ame hu sumũlũisa cocili. Nduisa ombuto yove ndolombungululu viokilu, pamue ndeseke li kasi pongongo yokalunga, kuenje ombuto yove yi piñala olombundi vianyali vavo. 18 Olofeka viosi viokilu lieve vi sumũlũhila kombuto yove momo wa pokola kondaka yange.
OSEMANA 9-15 YELOMBO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 24
‘Ukãi wa Isake’
(Efetikilo 24:2-4) Avirahama yu wa popia lukuenje waye una wa kala ukulu wonjo yaye, haeye wa kala lomoko kovina viaye viosi, hati, Kapa eka liove pemẽhi liocikalo cange, 3 kuenje ku lisingisa la Yehova, Suku yokilu loposi, okuti ku noli ukãi womõlange pokati komãla vakãi va va Kanana, ava nda tunga lavo. 4 Puãi wenda koluse luange, ku vangandiange, oko o ka vanjela ukãi womõlange Isake.
utala wondavululi wowiñi, 3.2016 kem. 12 ocin. 3
“Ngenda”
Avirahama wa linga ocisila la Eliesere oco ka ka nõle ukãi wa Isake pokati kakãi vo ko Kanana. Momo lie? Momo va Kanana ka va sumbilile Yehova Suku, loku u fendela. Avirahama wa kũlĩhĩle okuti vokuenda kuotembo, Yehova wa laikele oku yambula omanu vana va siata oku linga ovina vĩvi. Avirahama ka yonguile okuti omõlaye Isake a solele calua o kala ekamba liomanu vaco loku linga ovina via vĩha. Eye wa kũlĩhĩlevo okuti omõlaye wa kuatele ocikele ca velapo koku tẽlisiwa kuolohuminyo via Suku.—Efetikilo 15:16; 17:19; 24:2-4.
(Efetikilo 24:11-15) Wa kekamisa olongamelo konele yimbo kocisimo covava, kekumbi pana pa tunda tunda akãi ha va tapi ovava. 12 Yu wa likutilila hati, A Yehova, a Suku ya cime cange Avirahama, nyihe ocitulu etaili. Linga ohenda cime cange Avirahama. 13 Amilo, nãi kocisimo covava. Omãla vakãi vakuimbo va kasi loku iya oku tapa ovava. 14 Ci kale okuti ufeko wosi minga siti, Ndo lowise ombia yove, nyueko,-leye o linga hati, Va nyueko ño, kuenda ndi nyuisavo olongamelo viove-ufeko waco ndu limbuka okuti eye muẽle ove wa nõla a lingi ukãi wukuenje wove Isake. Kuenje ndimbuka ocili okuti wa linga cime cange ohenda. 15 Osimbu ka mãlele handi oku likutilila, oco Rebeka weya; eye omõla a Betule, omõla a Milika ukãi wa Nahore manja a Avirahama. Weya lombia yaye pocitãi.
utala wondavululi wowiñi, 3.2016 kem. 12 ocin. 4
“Ngenda”
Eliesere wa sapuila ku vamuẽle anjo hati eci a pitĩla ocipepi limbo lio Harane, wa likutilila ku Yehova Suku. Eye wa pinga ku Yehova oco o kuatise oku sanga ufeko umue o ka kueliwa la Isake. Wa ci linga ndati? Eliesere wa pinga ku Yehova oco o wĩhe ondimbukiso yokuti ufeko o laika oku kueliwa la Isake wa sukilile oku iya pocisimo covava loku linga ocina cimue ciwa. Eci a pinga ovava, eye ka ecele lika ovava ku Eliesere, pole, wa ecavo kolongamelo viaye. (Efetikilo 24:12-14) Helie weya oku linga upange waco? Ocili okuti, Rebeka! Sokolola esanju Rebeka nda a kuata nda wa yevele ulandu Eliesere a lomboluila kepata liaye!
(Efetikilo 24:58) Oco va kovonga Rebeka, vo pula vati, Wenda lulume u? Eye hati, Ngenda.
(Efetikilo 24:67) Isake wa tuala Rebeka kombalaka, yu wo kuẽla kuenje Rebeka wa linga ukãi waye. Isake wo sola, kuenje wa lembiwa kokufa kua inaye.
utala wondavululi wowiñi, 3.2016 kem. 12 ocin. 6-7
“Ngenda”
Osimbu Eliesere ka lingile ungende waco, wa pula Avirahama hati: Nda “ukãi ka tava oku ñuama?” Avirahama wo tambulula hati: “O yovoka kohuminyo yange.” (Efetikilo 24:39, 41) Ocili okuti, epata lia Betule lia enda oku kapako ovisimĩlo via Rebeka. Eliesere lesanju lialua noke yoku tẽlisa ocikele caye, keteke likuavo wa pulisa nda citava oku enda la Rebeka ko Kanana vepuluvi liaco. Pole, epata lia yonguile okuti va kala vali laye oloneke ekũi. Kuenje, va tetulula ocitangi caco poku popia hati: “Tu kovonga ufeko ha tu yevi komẽla waye.”—Efetikilo 24:57.
Eyi ya kala onjila yimue yi kuete esilivilo lia velapo Rebeka a sukilile oku nõla. Nye a sukilile oku popia? Anga hẽ nda wa tava oku siala la isiaye kuenda la manjaye okuti ka lingi ungende woku enda kuna ka kũlĩhĩle? Ale nda wa ci tenda ndesumũlũho oku panga onepa koku tẽlisiwa kuovolandu a kala oku songuiwa la Yehova? Eci a tambulula, wa lekisa ovisimĩlo a kuatele viatiamẽla kepongoloko lia laikele oku pita komuenyo waye. Eye wa popia lika hati: “Ngenda.”—Efetikilo 24:58.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 24:19, 20) Eci a mãla oku u nyuisako, wa linga hati, Ha tapelakovo olongamelo viove toke via tẽla oku nyua. 20 Yu wa yayulako oku sukumuĩla ombia yaye kocinyuĩlo. Wa lupukila vali kocisimo oku tapa vali, kuenje wa tapela olongamelo viaye viosi.
utala wondavululi wowiñi, 3.2016 kem. 12 ocin. 12-13
“Ngenda”
Eteke limue koñolosi, noke yoku yukisa ombia yaye yovava, ulume umue ukulu wo lupukila. Kuenje wo sapuila hati: “Va nyuiseko otuvava kombia yove.” Eye wa linga epingilo liaco lonjila yimue yi lekisa esumbilo! Rebeka wa limbuka okuti ulume waco wa tunda kupãla. Lonjanga yalua wa petamisa ombia yaye kuenje ulume wa nyuako toke a tẽla. Noke wa limbukavo okuti wa kuatele ekũi liolongamelo via sukilile oku nyua ovava. Rebeka wa mola okuti ulume waco wa kala oku u vanja lutate, omo liocituwa cohenda a lekisa. Kuenje wa popia hati: “Ha tapelakovo olongamelo viove toke [vi] tẽla oku nyua.”—Efetikilo 24:17-19.
Rebeka ka ecele ovava atito kolongamelo, pole, via nyua toke via tẽla. Ongamelo yimosi oco enyona liaye li tẽlisiwe, yi sukila oku nyua 95 kalitulu ovava! Nda olongamelo viosi ekũi via nyua ovava, ci lekisa okuti Rebeka wa talavaya calua. Vepuluvi liaco, pamue olongamelo via kuata enyona lialua. Anga hẽ Rebeka wa kũlĩhĩle etendelo lialitulu ovava a laikele oku eca? Sio. Eye wa lekisa onjongole yoku talavaya calua, oco a lekise ocituwa coku yekisa kulume waco wa kuka. Ukulu wa tava ombanjaile yaco. Kuenje eye wo vanja suĩ osimbu a kala oku yayulako oku yukisa loku sukumula ombia yovava pocinyuĩlo olonjanja vialua.—Efetikilo 24:20, 21.
utala wondavululi wowiñi, 3.2016 kem. 15 ocin. 3, petosi pombuelo yemẽla.
“Ngenda”
Ca kala ale uteke. Ulandu ka u lekisa okuti Rebeka wa pita otembo yalua pocisimo. Kuenda ka u lekisavo okuti epata liaye lia kala ale oku pekela velivala a mala oku tapa ovava, ale umue wa endeleko oku kũlĩhĩsa esunga lieci a kasilili oku cilua.
(Efetikilo 24:65) Yu wa pula ukulu hati, Ulume o iyilila ndoto vusenge oku ñualehela letu helie? Ukulu wa linga hati, Eye cime cange. Kuenje Rebeka wa nyañula onanga yaye, wa lisikĩlĩla.
utala wondavululi wowiñi, 3.2016 kem. 15 ocin. 3
“Ngenda”
Ndomo ca lekisiwa kefetikilo liocipama cilo, lia pitĩlapo eteke liaco. Eci va kala oku pitĩla ko Negembe okuti koñolosi, Rebeka wa mola ulume umue iyilila vusenge. Eye wa kala oku u vanja loku sokolola. Eci a mola Isake “wa loka kongamelo,” kuenje wa pula kusongui waye hati: “Ulume o iyilila ndoto vusenge oku ñualehela letu helie?” Eci a limbuka okuti wa kala Isake wa nyañula onanga yaye, wa lisikĩlĩla kutue. (Efetikilo 24:62-65) Momo lie? Ocili okuti ocituwa caco ca lekisa esumbilo komunu wa laikele oku kala ulume waye. Koloneke vilo, omanu vamue va tenda ocituwa caco ndocina cimue ka ci kuete esilivilo. Anga hẽ alume lakãi va pondola oku lilongisa kocituwa cumbombe Rebeka a lekisa?
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 24:1-21) Avirahama cilo wa kuka, wopopako koloneke. Yehova wa sumũlũisa Avirahama kovina viosi. 2 Avirahama yu wa popia lukuenje waye una wa kala ukulu wonjo yaye, haeye wa kala lomoko kovina viaye viosi, hati, Kapa eka liove pemẽhi liocikalo cange, 3 kuenje ku lisingisa la Yehova, Suku yokilu loposi, okuti ku noli ukãi womõlange pokati komãla vakãi va va Kanana, ava nda tunga lavo. 4 Puãi wenda koluse luange, ku vangandiange, oko o ka vanjela ukãi womõlange Isake. 5 Ukulu yu wa popia laye hati, Mbi ukãi ka nava oku ñuama toke kofeka yilo; nda oco ndinga nye? Omõlove niukila laye koluse luove oko wa tundile ale? 6 Avirahama wa popia laye hati, Kotoko. Omõlange ka ka tiukile koluse oko nda tundile. 7 Yehova Suku yokilu, u wa njupa konjo ya tate, lokofeka va nyitila, haeye wa popia lame kuenda wa lisila lame, hati, Ombuto yove ndi yavela ofeka yilo, eye o tuma omunga yaye kovaso ove, kuenje oko muẽle o ka sanga ukãi womõlange. 8 Puãi nda ukãi ka tava oku ku kuama, ove wa yovoka kohuminyo yange eyi. Cinene okuti omõlange ku u tiula vali oko. 9 Ukulu yu wa kapa eka liaye pemẽhi liocikalo ca cime caye Avirahama, kuenje wa likuminya ondaka yaco. 10 Noke ukulu wambata ekui liolongamelo viocunda ca cime caye, kuenje wa enda; wa ambatavo ovisõsõso via lua via cime caye. Yu wa katuka, wa enda kimbo lia Nahore vo Mesopotamia. 11 Wa kekamisa olongamelo konele yimbo kocisimo covava, kekumbi pana pa tunda tunda akãi ha va tapi ovava. 12 Yu wa likutilila hati, A Yehova, a Suku ya cime cange Avirahama, nyihe ocitulu etaili. Linga ohenda cime cange Avirahama. 13 Amilo, nãi kocisimo covava. Omãla vakãi vakuimbo va kasi loku iya oku tapa ovava. 14 Ci kale okuti ufeko wosi minga siti, Ndo lowise ombia yove, nyueko,-leye o linga hati, Va nyueko ño, kuenda ndi nyuisavo olongamelo viove-ufeko waco ndu limbuka okuti eye muẽle ove wa nõla a lingi ukãi wukuenje wove Isake. Kuenje ndimbuka ocili okuti wa linga cime cange ohenda. 15 Osimbu ka mãlele handi oku likutilila, oco Rebeka weya; eye omõla a Betule, omõla a Milika ukãi wa Nahore manja a Avirahama. Weya lombia yaye pocitãi. 16 Ufeko waco wa posoka cimue oku u vanja, lulume ko wi. Wa lokila kocisimo, wa yukisa ombia yaye kuenje wa tiukila. 17 Ukulu yu wo lupukila kuenje wa popia laye hati, Va nyuiseko otuvava kombia yove. 18 Leye wa linga hati, Va nyueko ño, a cime cange. Yu wa yayulako ha petamisa ombia yaye peka liaye, kuenje wo nyuisako. 19 Eci a mãla oku u nyuisako, wa linga hati, Ha tapelakovo olongamelo viove toke via tẽla oku nyua. 20 Yu wa yayulako oku sukumuĩla ombia yaye kocinyuĩlo. Wa lupukila vali kocisimo oku tapa vali, kuenje wa tapela olongamelo viaye viosi. 21 Ulume yu wo vanja suĩ, kuenje woha ño ha kũlihisa nda hẽ Yehova wa sumũlũisa ungende waye nda ndati.
OSEMANA 16-22 YELOMBO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 25-26
“Esau o Landisa Unuñulu Waye”
(Efetikilo 25:27, 28) Eci omãla va kula, Esau wa linga enyanga, ukuosenge. Yakoba eye embombe, ocimbakoko. 28 Isake wa sola Esau momo wa lialia olositu viaye. Rebeka wa sola Yakoba.
perspicaz-volume 2 kem. 464 ocin. 2-3
Yakoba
Ca litepa la Esau, omõla una o soliwe la isiaye haeye wa kala ukuakuyeva, ukuesino kuenda wa endaile calua, Yakoba wa tukuiwa okuti ulume umue “embombe, [ko hev., tam], ocimbakoko,” omunu umue wa ambatele omuenyo umue wa leluka woku lisa olomeme kuenda wa sumbiwile omo liupange waco haye wa soliwile calua la ina yaye. (Efet. 25:27, 28) Kelimi lio Heveru ondaka tam kovitumãlo vimue, yi tukuiwa oco yi lekise omanu va taviwa la Suku. Ndeci, “olomondi vi nyale u wa pua eko” pole, Yehova o tu kolisa poku tu sapuila okuti “omunu ukuambembua [wa pua eko] o mõla ovitumbulukila.” (Olosap. 29:10; Osa. 37:37) Yovi ulume umue ukuekolelo, wa lekisile okuti “wa pua etondelo [ko Hev., tam] haeye ukuesunga.”—Yovi 1:1, 8; 2:3.
(Efetikilo 25:29, 30) Eteke limue, eci Yakoba a kala loku teleka ombelela, Esau weya, wa tiuka kusenge, wa lambuka. 30 Esau wa popia la Yakoba hati, Nyiheko kamue okambelela aka ka kusuka, momo nda lambuka. Oco vo lukila Edome.
(Efetikilo 25:31-34) Yakoba wa linga hati, Tete ndandise unuñulu wove. 32 Kuenje Esau wa kumbulula hati, Ota, nda lunga lokufa, unuñulu waco hẽ, u sumũluisa ndati? 33 Yakoba wa linga hati, Likuminya lame tete. Yu wa likuminya laye kuenje wa landisa unuñulu waye ku Yakoba. 34 Yakoba wa iha Esau ombolo lombelela yohale, kuenje Esau wa lia, wa nyua, wa katuka, wa enda. Omo liaco, Esau a sepula unuñulu waye.
utala wondavululi, 02.2019 kem. 16 ocin. 11
Esunga Lieci tu Sukilila Oku Kala Vakualopandu
11 Ocili okuti, omanu vamue va tukuiwa Vembimbiliya ka va lekisile olopandu. Ndeci, Esau, ndaño okuti wa kulila vepata limue li sole kuenda lia sumbila Yehova, eye ka kapeleko ovina vi kola. (Tanga Va Heveru 12:16.) Ekambo liaye lioku lekisa olopandu lia limbukiwa ndati? Esau wa landisa unuñulu waye ku huvaye umalẽhe Yakoba omo lielonga limosi liakunde. (Efet. 25:30-34) Noke Esau wa livela omo lionjila a nõla. Eye ka lekisile olopandu kovina a kuata, omo liaco ka kuatele esunga lioku livela omo lioku pumba esumũlũho lioku kala onuñulu.
perspicaz-vol. 3 kem. 327 ocin. 8
Onuñulu, Omõla wa Citiwa Tete
Tunde kosimbu, omõla onuñulu wa kala omunu umue wa velelepo vepata kuenda eye wa enda oku piñala omangu ya isia konjo. Eye wa enda oku piñala ovokuasi a isiaye. (Esin. 21:17) Ruvene wa tumala kovaso ya Yosefe vokuenda kuondalelo yimue omo liomangu yaye yunuñulu. (Efet. 43:33) Pole, Embimbiliya halonjanja viosiko li sumbila olonuñulu poku va kapa kulala womãla ndomo va citiwa. Olonjanja vialua omangu yatete yi eciwa komõla una ukuepokolo okuti konuñulu hakoko.—Efet. 6:10; 1 Asa. 1:28; sokisa lelivulu Liefet. 11:26, 32; 12:4. Tala onepa yokuti, HERANÇA; PRIMOGENITURA, DIREITO DE.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 25:31-34) Yakoba wa linga hati, Tete ndandise unuñulu wove. 32 Kuenje Esau wa kumbulula hati, Ota, nda lunga lokufa, unuñulu waco hẽ, u sumũluisa ndati? 33 Yakoba wa linga hati, Likuminya lame tete. Yu wa likuminya laye kuenje wa landisa unuñulu waye ku Yakoba. 34 Yakoba wa iha Esau ombolo lombelela yohale, kuenje Esau wa lia, wa nyua, wa katuka, wa enda. Omo Esau a sepula unuñulu waye.
(Va Heveru 12:16) kuenda lavululi okuti lomue pokati kene o kala ukuevĩho liukahonga, ale umue ka sole ovina vi kola nda Esau wa landisa unuñulu waye lelonga limosi liokulia.
utala wondavululi, 2/2018 kem. 32 ocin. 3-5
Apulilo a Lingiwa la Vakuakutanga
Nye upostolo Paulu a yonguile oku popia eci a tukula elivulu lia Va Heveru 12:16? Tu tangako ndoco: “Lavululi okuti lomue pokati kene o kala ukuevĩho liukahonga, ale umue ka sole ovina vi kola nda Esau wa landisa unuñulu waye lelonga limosi liokulia.”
Paulu ka kaile oku tukula vakukululu ya Mesiya. Pole, wa kala lika oku eca elungulo Kakristão. Kuenje wa va sapuila ndoco: ‘Suñamisi olonjila violomãhi viene, oco lomue ka ka pumbe ohenda ya piãla ya Suku.’ Eci ci pondola oku li pita la Kristão nda va linga evĩho liukahonga. (Va Hev. 12:12-16) Kuenje va sokisiwa nda Esau una ‘ka solele ovina vi kola’ pole, wa yonguile oku tẽlisa olonjongole viaye.
Ndomo ca lingawaile kosimbu, Esau olonjanja vimue wa kuatavo esumũluho lioku eca ovilumba ku Yehova. (Efet. 8:20, 21; 12:7, 8; Yovi 1:4, 5) Pole, Esau wa tiamisilile lika utima kolonjongole viaye kuenje wa landisa unuñulu waye lelonga limosi liokulia. Citava okuti, Esau wa yonguile oku yuvula ohali Yehova a sapuilile kocitumbulukila ca Avirahama ca laikele oku tala. (Efet. 15:13) Eye wa lekisavo okuti ka solele ovina vi kola eci a kuela lakãi vavali va fendalaile olosuku viesanda kuenje elinga liaco lia sumuisa calua olonjali viaye. (Efet. 26:34, 35) Eci ca litepele la Yakoba, momo wa likolisilako oku kuela ukãi umue ufendeli wa Suku yocili!—Efet. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Efetikilo 26:7) Eci vakuafeka vo pula ukãi waye eye wa linga hati, U mukãi wange, momo wa kuata usumba woku linga hati, Ukãi wange, hati, Sanga vakuafeka va njipaya omo Rebeka wa posoka oku u vanja.
perspicaz-volume 2 kem. 808 ocin. 5
Uhembi
Ndaño okuti Embimbiliya li pisa uhembi, ka ci lomboloka okuti omunu o kisikiwa oku vangula ocili komanu vana ka va kuete esunga lioku ci kũlĩha. Yesu wa popia hati: “Ko ka eci ovina vi kola kolombua, ale oku imba olomota viene viondongo kolongulu, okuti va vi liataila kuenje eci vi ñualapo viu kundumũhili.” (Mat. 7:6) Eli olio esunga lieci Yesu olonjanja vimue a yuvuila oku eca atambululo a suapo kapulilo amue, momo nda ca koka ovitangi vikuavo. (Mat. 15:1-6; 21:23-27; Yoa. 7:3-10) Omo liaco, onjila Avirahama, Isake, Rahava kuenda Elisia va kuama poku yuvula oku vangula ocili komanu vana ka va fendelele Yehova, yi sukilavo oku tendiwa lonjila yaco.—Efet. 12:10-19; Yeh. 2:1-6; Tia. 2:25; 2 Olos. 6:11-23.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 26:1-18) Vofeka mua kala onjala, onjala yina yatete yokoloneke via Avirahama hayoko. Isake yu wa ilila ko Gerare ku Avimeleke, osoma ya va Filisiti. 2 Yehova wo tukulukila, wa linga hati, Ku ka lokile ke Egito. Tumãla vofeka hu sapuila. 3 Tumãla ño vofeka yilo, kuenje ñala love, hu sumũluisa. Kokuove lokombuto yove ngeca olofeka evi viosi. Ndi tẽlisa ohuminyo nda likuminya la so Avirahama, 4 kuenje nduisa ombuto yove ndolombungululu viokilu. Ngeca kombuto yove olofeka evi viosi, okuti olofeka viosi viokilu lieve vi sumũluhila kombuto yove. 5 Momo Avirahama wa pokola kondaka yange, kuenje wa lava lava ovikundi viange lovihandeleko viange, lovihõlo viange, lovisila viange. 6 Oco Isake wa tumãla ko Gerare. 7 Eci vakuafeka vo pula ukãi waye eye wa linga hati, U mukãi wange, momo wa kuata usumba woku linga hati, Ukãi wange, hati, Sanga vakuafeka va njipaya omo Rebeka wa posoka oku u vanja. 8 Noke eci pa pita otembo ya lua, oco Avimeleke, osoma ya va Filisiti, wa vanjela ponjanela kuenje wa mõla Isake yo, oku papala lukãi waye Rebeka. 9 Oco Avimeleke wa pañinya Isake, wa linga hati, Tala, eye ukãi wove. Nye wa popela huti, U mukãi wange? Isake wa popia laye hati, Momo nda simile siti, Sanga fa mekonda liaye. 10 Avimeleke wa pula hati, Eci wa tu linga, nye? Pa kamba naito okuti umue nda wa pekela lukãi wove, kuenje nda wa tu pisa ekandu. 11 Avimeleke yu wa handeleka omanu vosi hati, U o lamba kulume u, pamue kukãi waye, o fa muẽle. 12 Isake yu wa limila vofeka yaco kuenje ulima waco wongula ca lua okuti konjongo yimosi kua tunda ocita colonjongo. Yehova wo sumũluisa, 13 kuenje wa linga ulume unene, wamamako lunene toke a linga ekope linene. 14 Wa kala lukuasi wolomeme, lukuasi wolongombe, locikumba ca lua, kuenje va Filisiti vo kuatela onya. 15 Va Filisiti va sitika loku lembika leve ovisimo viosi via fẽlele akuenje va isiaye, koloneke via isiaye Avirahama. 16 Avimeleke yu wa popia la Isake hati, Kofeka yetu tundako, momo wa tu tulamẽla enene. 17 Oco Isake wa ilukako, wa tamũlula ombalaka yaye vocimbota ca Gerare, omo a tumãla. 18 Kuenje Isake wa lembulula ovisimo viovava via fẽliwile koloneke via isiaye Avirahama, momo va Filisiti va vi lembikile eci Avirahama a fa, yu wa vi luka vali olonduko isiaye a vi lukile.
OSEMANA 23–29 YELOMBO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 27-28
“Yakoba wa Tambula Esumũlũho Liosesamẽlele”
(Efetikilo 27:6-10) Rebeka wa popia la Yakoba omõlaye, hati, Ocili nda yeva so wa popia la Esau huvove hati, 7 Ka njevele ositu, o nelekele ombelela, si li, si ku sumũluisa kovaso a Yehova osimbu sia file. 8 Kaliye amõlange, tava kondaka mopia love. 9 Kuende kocunda, ka njupileko otumãla tulohombo tuvali tuwa, oco ndu tu telekele so ombelela a sole, 10 hu tuala ku so, ha li, oco a ku sumũluise osimbu ka file.
utala wondavululi, 15/4/2004 kem. 11 ocin 4-5
Rebeka—Ukãi Umue wa Sumbilile Suku
Embimbiliya ka li popi okuti Isake wa kũlĩhĩle nda Esau wa laikele oku vumbila Yakoba. Pole, cikale Rebeka kuenda Yakoba va kũlĩhĩle okuti Esau eye wa laikele oku tambula esumũlũho. Omo liaco, Rebeka wa linga cosi citava, eci a yeva okuti Isake wa laikele oku sumũlũisa Esau poku u nenela elonga limue liositu yoku yeva. Rebeka handi wa kuatele ombili yina yovomãlehe. Eye wa “tuma” Yakoba oco a nene otumãla tulohombo tuvali. Wa laikele oku pongiyila ulume waye ombelela yimue a sole. Noke, Yakoba wa sukilile oku liluvikiya nda Esau oco a tambule esumũlũho. Yakoba ka tavele. Isiaye wa ponduile oku ci limbuka kuenje nda wo siñala! Rebeka wo livondela hati: “Esiñalo liaco li mbete ño ame amõlange.” Noke wa teleka ombelela yaco, wa luvikiya Yakoba kuenda wo tuma kulume waye.—Efetikilo 27:1-17.
Embimbiliya ka li tukula esunga lieci Rebeka a lingila ovina viaco. Ndaño okuti omanu valua vo vetela evelo, pole, Embimbiliya ka li ci lingi kuenda ndaño muẽle Isake ko vetelele evelo eci a limbuka okuti Yakoba eye wa tambula esumũlũho. Pole, Isake wa vokiya ovina vialua kesumũlũho liaco. (Efetikilo 27:29; 28:3, 4) Rebeka wa kũlĩhĩle ocitumasuku ca Yehova catiamẽla komãla vaye. Omo liaco, wa linga cosi citava oco Yakoba a tambule esumũlũho lio sesamẽlele. Eci ca likuatele locipango ca Yehova.—Va Roma 9:6-13.
(Efetikilo 27:18, 19) Oco wa enda ku isiaye, wa linga hati, A tate! Eye hati, Ame ulo; ove elie, amõlange? 19 Yakoba yu wa popia la isiaye hati, Ame Esau, nuñulu yove. Nda linga ndeci wa sapuila. Pasuka, tumãla vilu, liako kombelela yange, oco o sumũluise.
utala wondavululi, 1/10/2007 kem. 31 ocin. 2-3 kelimi Lioputu
Apulilo a Lingiwa la Vakuakutanga
Embimbiliya ka li lombolola esunga lieci Rebeka kuenda Isake va lingila ovina viaco, pole, li lekisa okuti ka ca lavokawaile. Tu pondola oku limbuka okuti Ondaka ya Suku ka yi pisa ovina Rebeka la Yakoba va linga kuenda ka ci lekisa okuti va kemba. Pole, Embimbiliya li tukula olondaka vimue vi tu kuatisa oku kuata elomboloko liovina viaco.
Catete, ulandu u lekisa okuti Yakoba wa sesamẽlele oku tambula esumũlũho lia isiaye okuti Esau sio. Osimbu handi ulandu waco ka wa pitile, Yakoba wa landa unuñulu wa manjaye, una manjaye a u landisile lelonga limue liokulia omo lionjala. Esau wa “sepula unuñulu waye.” (Efetikilo 25:29-34) Omo liaco, Yakoba poku amela ku isiaye, wa kala oku sandiliya oku tambula esumũlũho lina liosesamẽlele.
(Efetikilo 27:27-29) Kuenje wo wama, wo sipula, yu wa yeva elemba liuwalo waye, wo sumũluisa hati, Tala, elemba liomõlange lia soka ndelemba liusenge Yehova a sumũluisa! 28 Suku a ku ihe owume wokilu, lelau liongongo, lolomema via lova, lovinyu vi sosa. 29 Apata a ku vumbe. Olofeka vi petamela kokuove. Linga ombiali kuvamanjove. Omãla va nyoho va ku petamele. Wosi o ku sumũluisa a sumũluhe.
perspicaz-volume 1 kem. 332 ocin. 6
Esumũlũho
Kotembo ya va Isareli, isia umue osimbu ka file, wa enda oku sumũlũisa omãla. Elinga liaco lia kuatele esilivilo lialua kuenda lia sumbiwile. Omo liaco, Isake poku sumũlũisa Yakoba, wa sima okuti wa kala oku sumũlũisa nuñulu yaye Esau. Isake wa pinga okuti Yakoba o sanga ohenda kuenda o kuata ovipako vialua okuti Esau ci sule kuenda wa pinga ku Yehova oco esumũlũho liaco li tẽlisiwe momo Isake wa kala omeke haeye wa kukile ale. (Efet. 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Va Hev. 11:20; 12:16, 17) Noke, Isake lekolelo lialua, wa tõlisa vali esumũlũho liaco. (Efet. 28:1-4) Yakoba osimbu handi ka file, wa sumũlũisa omãla vavali vatete va Yosefe, kuenje noke oco a sumũlũisa omãla vaye. (Efet. 48:9, 20; 49:1-28; Va Hev. 11:21) Cimuamue haico Mose a linga okuti osimbu handi ka file, wa sumũlũisa va Isareli. (Esin. 33:1) Ovolandu aco osi, a lekisa onima yeyililako ya tukuiwa vocitumasuku. Olonjanja vimue poku pinga asumũlũho aco, eka liomunu o kasi oku sumũlũisa li kuata vutue womunu o kasi sumũlũisiwa.—Efet. 48:13, 14.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 27:46–28:2) Rebeka yu wa popia la Isake hati, Omuenyo wange wa ñuma omo ñasi lakãi vaco va Hiti. Yakoba nda lahevo o kuela ukãi u Hiti okuti ukuafeka yilo ndava, omuenyo wange u sumũluha ndati?
28 Oco Isake wa kovonga Yakoba kuenje poku u sumũluisa wo handeleka hati, Ku ka kuẽle ukãi u Kanana. 2 Katuka, kuende ketapi lia Arama, konjo ya Sekulu Betuele, oko o ka kuẽla ukãi komãla va nyohonu Lavane.
utala wondavululi, 1/5/2006 kem. 6 ocin. 3-4
Olonumbi vi Kuatisa Olohueli Oku Sapela
Anga hẽ Isake la Rebeka va kuatele ocituwa coku sapela? Eci omõlavo Esau a kuela afeko vavali va Hiti, vonjo yavo mua pitile ovitangi. Rebeka wa vangula la Isake hati: ‘Omuenyo wange wa ñuma omo ñasi lakãi vaco va Hiti. Nda Yakoba o kuelavo ukãi u Hiti omuenyo wange u sumũlũha ndati?’ (Efetikilo 26:34; 27:46) Rebeka wa lekisa esunguluko poku situlula eci ci kasi vutima waye.
Isake wa sapuila Yakoba manji a Esau, oco a yuvule oku kuela afeko voko Kanana. (Efetikilo 28:1, 2) Rebeka, wa lekisavo ocisimĩlo caye. Ovo va enda oku sapela catiamẽla kovitangi viepata liavo. Kuenje va sia ongangu yiwa kolohueli violoneke vilo. Nye va sukila oku linga nda pokati kolohueli pali olonamalãla?
(Efetikilo 28:12, 13) Oco wa lota onjoi yokuti osikata ya tunda posi, utue wayo wa pitila toke kilu, kuenje kua kala olomunga via Suku, evi vi londa, evi vi loka. 13 Yehova wa talama kilu liayo, wa linga hati, Ame ndi Yehova, Suku ya sekulu yove Avirahama, haime ndi Suku ya Isake. Osi eyindeti wa pekela ndi yeca kokuove, lombuto yove.
utala wondavululi, 1/2/2004 kem. 16 ocin. 6
Atosi Avelapo Velivulu Liefetikilo—Onepa Yavali
28:12, 13—Onjoi ya Yakoba yatiamẽla ‘kosikata’ yi kuete elomboloko lie? “Osikata” ya li setahãlele losikata yimue ya lepa yovawe, ya kala ocindekaise cokuti, etu tu kasi palo posi tu pondola oku livanguisa lava va kasi oko kilu. Ovangelo va Suku vana va kala oku londa loku loka, va kala ocindekaise cokuti, angelo va talavaya ndolomunga viocili pokati ka Yehova lomanu vana va taviwa laye.—Yoano 1:51.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 27:1-23) Eteke limue eci Isake a kuka, lovaso aye a vuvala okuti ka lete vali, oco wa pañinya Esau onuñulu yaye, wa popia laye hati, Amolange! eye wo tambulula hati, Ame ulo. 2 Isake wa linga hati, Tala, ame nda kuka; eteke liokufa kuange si li. 3 Kaliye nyañula ovimãleho viove, ohombe yove yovisongo, lohonji yove, kuende vusenge, ka njevele ositu, 4 nelekele ombelela yina sole, yi nena kokuange, ndie, oco hu sumũluise osimbu sia file. 5 Rebeka yu wa yeva eci Isake a popia la Esau omõlaye. Oco eci Esau a enda vusenge oku yeva ositu loku yi nena, 6 Rebeka wa popia la Yakoba omõlaye, hati, Ocili nda yeva so wa popia la Esau huvove hati, 7 Ka njevele ositu, o nelekele ombelela, si li, si ku sumũluisa kovaso a Yehova osimbu sia file. 8 Kaliye amõlange, tava kondaka mopia love. 9 Kuende kocunda, ka njupileko otumãla tulohombo tuvali tuwa, oco ndu tu telekele so ombelela a sole, 10 hu tuala ku so, ha li, oco a ku sumũluise osimbu ka file. 11 Puãi Yakoba wa popia la inaye Rebeka hati, Esau hẽ, huvange ukualuvei, ame si kuete oluvei; 12 mbi tate o mapata, kuenje ndinga ohembi kokuaye, hã si likokela esiñalo, esumũluho halioko. 13 Inaye wa popia laye hati, Esiñalo liaco li mbete ño ame amõlange. Pokola ño kondaka yange, kuende, ka tu njupile. 14 Yu wa enda, wa tu upa, wa tu nena ku inaye, kuenje inaye wa teleka ombelela yina isiaye asole. 15 Rebeka yu wa nyañula uwalo wa posoka we Esau nuñulu yaye, a kala lawo vonjo, wa walisa Yakoba. 16 Yu wa kapa ovipa viotumãla tuolohombo kovaka aye, kuenda kosingo yaye, omo ka kua kaile oluvei. 17 Oco wa eca komõlaye Yakoba ombelela yina a teleka, kuenda ombolo. 18 Oco wa enda ku isiaye, wa linga hati, A tate! Eye hati, Ame ulo; ove elie, amõlange? 19 Yakoba yu wa popia la isiaye hati, Ame Esau, nuñulu yove. Nda linga ndeci wa sapuila. Pasuka, tumãla vilu, liako kombelela yange, oco o sumũluise. 20 Isake yu wa popia lomõlaye hati, Ndopo wa enda yapa, wa ka ipaile ale amõlange? Eye hati, Momo Yehova Suku yove wa nyiha ocitulu. 21 Isake wa popia la Yakoba hati, Enju kulo, hu papate, amõlange; nda hẽ ove vumõlange Esau ocili nda ndati. 22 Yakoba yu wa kokela ku isiaye Isake, kuenje Isake wo papata hati, Ondaka oyo ondaka ya Yakoba, ovaka puãi ovaka a Esau. 23 Oco ko limbukile ciwa momo ovaka aye a kala loluvei ndovaka a Esau huvaye, kuenje wo sumũluisa.
OSEMANA 30 YELOMBO–5 YA KUPUPU
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 29-30
“Yakoba o Kuela”
(Efetikilo 29:18-20) Yakoba wa sola Rahele, kuenje wa linga hati, Ndi vumbila omõlove umãlehe Rahele, anyamo epanduvali. 19 Lavane wa kumbulula hati, Ciwa oku weca kokuove, oku weca kulume wiñi hacoko. Kala ño lame. 20 Oco Yakoba wa vumbila Rahele anyamo epanduvali, kuenje wa ci sokisa ndoloneke viaño omo wo sola ca lua.
utala wondavululi, 15/10/2003 kem. 29 ocin. 6 kelimi Lioputu
Yakoba wa Kapeleko Ovina Viespiritu
Ohuminyo yolohuela ya enda oku lingiwa poku feta ondando yondombua kepata liaye. Noke, Ocihandeleko ca Mose ca tumbika ocihandeleko coku feta ci soka 50 kolopalata kufeko umue. Onoño yimue o tukuiwa Gordon Wenham o tava okuti ondando yaco ya kala “ombanjaile yavelelepo volohuela” pole, olonjanja vimue “ondando yaco ya kala yitito.” (Esinumuĩlo 22:28, 29) Yakoba, ka ponduile oku feta ondando yaco. Omo liaco, wa lieca oku talavayela Lavane ci soka anyamo epanduvali. Wenham wa amisako hati: “Omo okuti olonalavayi vimue ko Bavulono via enda lika oku talavaya olonjanja vimue, ovio via enda oku tambula ci soka omeyu ale opalata yimosi vosãi” (okuti vokuenda kuanyamo epanduvali ci tela 42 ale 84 kolopalata), “Yakoba wa eca ku Lavane ombanjaile yolohuela poku pinga oco a kuele la Rahele.” Lavane wa tava ombanjaile yaco.—Efetikilo 29:19.
(Efetikilo 29:21-26) Yakoba yu wa popia la Lavane hati, Nyihe ukãi wange si litokeka laye, momo oloneke viange via tẽla. 22 Lavane wongolola alume vovimbo liaye, kuenje wa lingisa okulia. 23 Puãi onõlosi wa katuka lomõlaye Lea, kuenje wo tuala ku Yakoba; oco Yakoba wa litokeka laye. 24 Eye Lavane wa eca ufeko waye Silipa komõlaye Lea ha lingi ufeko waye. 25 Eci kua ca omẽle, ota, ca kala Lea. Yakoba yu wa popia la Lavane hati, Oco hẽ, wa ci ndingila nye? Ha Rahele ko hẽ nda ku vumbila? Nye wa ñembela? 26 Lavane wa kumbulula hati, Hacoko va lingainga kulo okuti va kuẽlisa umãlehe osimbu nuñulu yaco ka kuẽlele handi.
utala wondavululi, 1/10/2007 kem. 8-9 kelimi Lioputu
Ulandu Wesumuo Wakãi Vavali va Kala omunu Lamanjaye Okuti va ‘Tunga Onjo ya Isareli’
Anga hẽ Lea wa sokiya oku kemba Yakoba? Ale wa ci lingila ño oco a pokole isiaye? Rahele pi a kala? Anga hẽ wa kũlĩhĩle ale ovina via laikele oku pita? Nda wa ci kũlĩhĩle wa liyeva ndati? Anga hẽ nda wa sinĩla ocipango ca isiaye? Embimbiliya ka li tu kula ulandu waco. Ndaño okuti Lea la Rahele va sokolola kovina viaco, ovina va linga via sumuisa Yakoba. Kuenda Yakoba ka temẽlele akãi vaco pole wa temẽla Lavane poku popia hati: “Oco hẽ, wa ci ndingila nye? Ha Rahele ko hẽ nda ku vumbila? Nye wa ñembela?” Lavane wa tambulula hati: “Hacoko va lingainga kulo okuti va kuẽlisa umãlehe osimbu nuñulu yaco ka kuẽlele handi. O linga ocipito cuvala lukãi waco vokuenda kuosemana. Tẽlisa ño osimanu yaye, oco tu ku ihavo ukuavo ha ku u vumbila vali epanduvali likuavo lianyamo.” (Efetikilo 29:25-27) Omo liaco, Yakoba wa vetiyiwa oku kuela lakãi vavali okuti veya oku kala olosepakãi.
perspicaz-volume 2 kem. 459 ocin. 4
Olohuela
Ocipito. Ndaño okuti kotembo ya Isareli ka va endaile oku linga ovipito violohuela pole lia kala epuluvi limue liesanju. Keteke lioku litokeka, ndombua wa enda oku li pongiya ciwa. Tete wa enda oku lisukula loku lisieketa ulela welemba liwa. (Tanga Ruti 3:3; Esek. 23:40) Lekuatiso liakãi vakuavo, eye o wala onanga yovalatanya yi yela tue, yina ya tungiwa ciwa ndomo ci likuata lepondolo liaye. (Yer. 2:32; Esit. 19:7, 8; Osa. 45:13, 14) Nda okuti o kuete epondolo liaco, o liposuisa lingẽlẽngẽle (Isa. 49:18; 61:10; Esit. 21:2) loku lisikilila uwalo wa lela ukasi ndekofue oku upisa kutue toke kovolu. (Isa. 3:19, 23) Eci ci lekisa esunga lieci Lavane a tela oku kemba Yakoba, okuti Yakoba ka limbukile okuti Lavane wa eca kokuaye Lea okuti Rahele haeyeko. (Efet. 29:23, 25) Rebeka wa lisikilila kutue poku li sanga la Isake. (Efet. 24:65) Elinga liaco lia lombolokele esumbilo ndombua a lekisile ku sandombua okuti—omoko yaye.—1 Va Kor. 11:5, 10.
(Efetikilo 29:27, 28) Tẽlisa ño osimanu yaye, oco tu ku ihavo ukuavo ha ku u vumbila vali epanduvali likuavo lianyamo. 28 Yakoba wa ci linga kuenje wa tẽlisa osimanu yaye. Lavane yu wo wiha omõlaye Rahele ha lingi ufeko waye.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 30:3) Oco Rahele hati, Ufeko wange Biliha yu, litokeka laye ha citila kolongolo viange okuti ndaño ame muĩla epata kokuaye.
perspicaz-volume 1 kem. 52
Omõla wo Katumba
Ci kale Rahele ale Lea va tendaile omãla Yakoba a cita lakama, ndomãla vavo muẽle ndu okuti, va tunda “kolongolo viavo muẽle.” (Efet. 30:3-8, 12, 13, 24) Omãla vaco va endavo oku kuata ovipiñalo vimuamue ndevi viomãla va citiwa la Rahele kuenda Lea okuti akãi va Yakoba. Ovo va kala muẽle omãla va Yakoba kuenda akama vaco omo va vumbaile Rahele la Lea ovo va kuatele unene woku tambula omãla vaco.
(Efetikilo 30:14, 15) Koloneke vioku ungula otiliku Ruvene wa enda kepia oku sandiliya ovihemba violucito, kuenje wa vi nena ku inaye Lea. Rahele yu wa popia la Lea hati, Va nyiheko tumue otuvihemba tuolucito tua kopile omõlove. 15 Lea wa kumbulula hati, Eci wa nambula ale veyange ci sule, okuti lopo o yongola oku tambula vali ovihemba violucito via kopile omõlange? Rahele yu wa linga hati, Nda oco eye o pekela love uteke ulo mekonda liovihemba violucito via kopile omõlove.
utala wondavululi, 1/2/2004 kem. 16 ocin. 7
Atosi Avelapo Velivulu Liefetikilo—Onepa Yavali
30:14, 15—Momo lie Rahele a pumbila epuluvi lioku lala la veyaye, poku li tolokala lovihemba violucito? Kosimbu, epako liuti oku kuopiwile ovihemba viaco, lia kala ovihemba vi koka otulo haivio vi tulumũla evalo. Epako liuti waco, omanu va popaile hati, li vokiya ongusu kovimatamata viuyali ale li kuatisa koku mina. (Ocisungo ca Salomone 7:13) Ndaño okuti Embimbiliya ka li lekisa esunga lieci Rahele a tolokalela veyaye lovihemba viaco, eye soketi wa kala locisimĩlo cokuti ovihemba viaco viu kuatisa oku mina kuenje vi mãlako esepu liaye lioku kala osisu. Pole, peya oku pita anyamo alua, oco noke Yehova eya oku “situlula vimo liaye.” —Efetikilo 30:22-24.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 30:1-21) Eci Rahele a mõla okuti ka kasi oku cita la Yakoba, oco Rahele wa kuatela huvaye Lea esepa, yu wa popia la Yakoba hati, Nyihe omãla, nda hacoko, ndi fa. 2 Yakoba wa temela Rahele, wa popia laye hati, Ame nga ñasi komangu ya Suku u wa ku tateka oku cita? 3 Oco Rahele hati, Ufeko wange Biliha yu, litokeka laye ha citila kolongolo viange okuti ndaño ame muĩla epata kokuaye. 4 Oco wa wiha ufeko waye Biliha ha lingi ukãi waye, kuenje Yakoba wa litokeka laye. 5 Leye Biliha we mina, wa citila Yakoba omõla ulume. 6 Rahele yu wa linga hati, Suku wa netuluila, kuenje wa yeva ondaka yange, wa nyiha omõla ulume. Oco wo luka Dani. 7 Biliha, ufeko wa Rahele, yu we mina vali, wa citila Yakoba omõla ulume wavali. 8 Kuenje Rahele wa linga hati, Nda liyaka la huvange uyaki wa lua kuenje nda yula; yu wo luka Nafitali. 9 Eci Lea a limbuka okuti ka citi vali, oco wa nyañula Silipa ufeko waye, wo weca ku Yakoba ha lingi ukãi waye. 10 Leye Silipa, ufeko wa Lea, wa citila Yakoba omõla ulume. 11 Lea yu wa linga hati, Ociluli! kuenje wo luka Gadi. 12 Silipa, ufeko wa Lea, wa citila Yakoba omõla ulume wavali. 13 Lea yu wa linga hati, Esanju liange! momo akãi va sanjukila, oco wo luka Asiere. 14 Koloneke vioku ungula otiliku Ruvene wa enda kepia oku sandiliya ovihemba violucito, kuenje wa vi nena ku inaye Lea. Rahele yu wa popia la Lea hati, Va nyiheko tumue otuvihemba tuolucito tua kopile omõlove. 15 Lea wa kumbulula hati, Eci wa nambula ale veyange ci sule, okuti lopo o yongola oku tambula vali ovihemba violucito via kopile omõlange? Rahele yu wa linga hati, Nda oco eye o pekela love uteke ulo mekonda liovihemba violucito via kopile omõlove. 16 Koñolosi eci Yakoba a tiuka kepia, oco Lea wo landula, wa linga hati, O lala lame, momo nda ku fetela ovihemba violucito via kopile omõlange. Yu wa pekela laye uteke waco. 17 Suku yu wa tava ku Lea, kuenje we mina, wa citila Yakoba omõla ulume watãlo. 18 Lea wa linga hati, Suku wa muisa onima yange momo nda eca ufeko wange ku veyange; kuenje wo luka Yisakare. 19 Eye Lea we mina vali, wa citila Yakoba omõla ulume wepandu. 20 Lea wa linga hati, Suku wa muisa ombanjaile ya posoka, kaliye veyange o tunga lame momo ndo citila omãla valume epandu, kuenje wo luka Sevulono. 21 Kovaso yaco wa cita omõla ukãi, wo luka onduko hati, Dina.