Nda Tambula Asumũlũho Alua Omo Lioku Kuama Vakuangangu Yiwa

Nda citiwa volupale luo Quebec, ko Kanada kuna va vangula elimi Liofransesi. Olonjali viange, Louis kuenda Zélia, va ndi tata lohenda kuenda locisola. Isiange wa solaile oku kala lika liaye kuenda wa solailevo oku tanga. Ame nda solaile calua oku soneha, nda yonguile okuti eteke limue ndi kala ukuasapulo.

Eci nda tẽlisa 12 kanyamo, Rodolphe Soucy, okuti wa kala ekamba lia Isiange kupange, eye lekamba likuavo veya konjo yetu oku tu nyula. Ovo va kala Olombangi vi Yehova. Ame sia kũlĩhĩle calua catiamẽla Kolombangi via Yehova kuenda sia kapeleko calua etavo liavo. Pole, ndaenda oku komõha ndomo va tambulula apulilo lekuatiso Liembimbiliya. Olonjali viange via komõhavo kuenje va tava oku lilongisa Embimbiliya.

Kotembo yaco, nda kala oku tangela kosikola yo Katolika. Olonjanja vimue, ndaenda oku sapuila kakamba vange catiamẽla kovina nda kala oku lilongisa Vembimbiliya. Kuenje alongisi vetu okuti va kala asongui vatavo, va yeva ombangulo yaco. Umue pokati kavo, wa ndi pisa kovaso omanu vosi kosikola poku popia hati, ndukuakukoka ombuanja, pole, ka kuamele Embimbiliya oco a lekise okuti eci ñasi oku popia ci pisiwa muẽle! Ndaño okuti ka ca lelukile, elambalalo liaco lia ndi nenela asumũlũho, momo ca ñuatisa oku limbuka okuti alongiso o kosikola ka a kunamelele kueci Embimbiliya li popia. Noke nda limbuka okuti sia sukilile vali oku tangela vali kosikola yaco. Nda pinga kolonjali viange, oco ndi tangele kosikola yikuavo.

NDA LILONGISA OKU SOLA UPANGE WOKU KUNDA

Ndamamako oku lilongisa Embimbiliya, pole, sia kaile oku kula kespiritu, omo nda kuata usumba woku kundila konjo lanjo. Etavo lio Katolika lia lisanduile kolonepa viosi kuenda lia suvukile upange wetu woku kunda. Maurice Duplessis, wa kala umue usongui wocitundo copulitika ko Quebec, ocipepi lonembele. Eye wa vetiya omanu oku lambalala loku kangisa Olombangi Via Yehova. Kotembo yaco, Olombangi Via Yehova via sukilile utõi walua, oco vamameko oku kunda.

Manji umue wa ñuatisa oku yula usumba, John Rae, una wa pindisiwa kocisoko ceceya Cosikola yo Gileada. Manji John wa loñolohele calua, wa kala embombe wa sungulukile kuenda wa lianjele. Halonjanja viosiko a enda oku nyĩha elungulo, pole, ongangu yaye yiwa ya mbetiya calua. Manji John omo okuti wa kala oku lilongisa elimi liofransesi, tua enda oku talavayela kumosi kupange woku kunda, oco ndu kuatise oku vangula ciwa elimi liaco. Omo lioku kala kala la manji John ca ñuatisa oku kala Ombangi ya Yehova. Keteke 26 ya Kupemba wo 1951 nda papatisiwa, noke yoku pita anyamo ekũi tunde eci Olombangi Via Yehova via ñundila.

Vekongelo nda kala kolupale luo Quebec, mua kala akundi valua votembo yosi. Ongangu yavo yiwa, ya mbetiyavo oku kala ukundi wotembo yosi. Kotembo yaco, tua enda oku kunda konjo lanjo loku talavaya lika Lembimbiliya, omo okuti ka tua kuatele alivulu akuavo ocisoko, tua sukilile oku talavaya ciwa Lembimbiliya. Kuenje nda likolisilako oku kũlĩha ovinimbu vimue Viembimbiliya via ponduile oku ñuatisa. Omanu valua va enda oku likala oku tanga Embimbiliya limue okuti ka liatiamẽlele Ketavo Liokatolika.

Kunyamo wo 1952, nda likuela la Simone Patry manji umue wa pama calua kespiritu, vekongelo nda kala. Noke tua ilukila kocitumãlo cimue ci tukuiwa hati Montreal kuenje vunyamo waco tua kuata esumũlũho lioku cita omõla umue ukãi. Ndaño okuti nda liwekapo oku kala ukundi wotembo yosi osimbu handi ka tua kuelele, ame la Simone tua leluisa omuenyo oco vosi yetu, tu kuate otembo yalua yoku linga ovopange o vekongelo.

Kuenje pa pita anyamo ekũi, osimbu nda kala oku sokolola oku vokiya upange wange woku kunda. Kunyamo 1962, eci nda kala oku pindisiwa Kosikola Yupange Wusoma wakulu vekongelo ko Betele yo Kanada, nda nõliwa oku kala vohondo yimuamue lamanji Camille Ouellette. Ombili manji Camille a lekisa kupange woku kunda, ya ñomohisa calua, ca piãla enene omo okuti wa kala onjali. Kotembo yaco, ko Quebec ka ca siataile olonjali oku li tumbika kupange wakundi votembo yosi osimbu va tekula omãla; pole, eci oco ca kala ocimãho ca manji Camille. Votembo tua kala kumosi, eye wa ndi vetiya oku sokolola kocimãho cange. Eci pa pita olosãi vimue, nda limbuka okuti ndi pondola vali oku kala ukundi wotembo yosi. Vamue va popia hati, onjila nda nõla ka ya sungulukile, pole, nda fetika upange wakundi votembo yosi omo nda kolelele okuti Yehova o ñuatisa oco ndi vokiye upange wange woku kunda.

TUA TUMIWA VALI KO QUEEBEC NDAKUNDI VALIKASI

Kunyamo wo 1964, ame la Simone tua tumiwa ndakundi valikasi ko lupale luo Quebec okuti oko tua citiwila, kuna tua talavaya anyamo alua. Kotembo yaco, etateko liupange wetu lia pitile ale, pole, omanu vamue handi vamamako oku tu lambalala.

Eteke limue kocasapalo kekumbi, nda kapiwa vokayike ko Sainte-Marie, volupale lumue lutito lukasi ocipepi lo Quebec. Ukuenje umue welombe wa ndi kapa vokayike omo nda kala oku kundila konjo lanjo, momo ka kuakaile elianjo lioku cilinga. Noke va ndi tuala koganji yimue yi tukuiwa hati Baillargeon okuti wa tema calua. Eye wa ndi pula nda helie wa ponduile oku kala onganji yange. Eci nda tukula onduko ya Glen How,a okuti Ombangi ya Yehova onganji yimue ya kũlĩhiwa calua, eye wa kaluka lonyeño yalua hati: “Sio, sio, ka citava! Mbi a yeko!” Glen How kotembo yaco, wa kũlĩhĩwile okuti ukuaku teyuila Olombangi Via Yehova. Ombonge ya ndi sapuila okuti alundi atiamẽla kokuange opiwako.

Elambalalo lia kala ko Quebec lialuile calua kuenje eci ca enda oku tateka oku sanga onjo yimue yoku fetela, oco mu lingiwile olohongele. Vamanji va sanga lika onjo yimue yosimbu mua talala calua. Oco vonjo yaco mu kale owuya votembo yombanbi, vamanji va enda oku kapa omakina yimue yi talavaya lulela oco mu tokote. Olonjanja vimue osimbu ohongele ka ya fetikile, tua enda oku liongolola oku lipamisa pokati lovolandu awa.

Ci komõhisa oku mola ndomo upange woku kunda wa livokiya vokuenda kuanyamo. Okupisa kunyamo wo 1960, kua kala lika akongelo amue volupale luo Quebec, ko Côte-Nord kuenda ko Gaspé Peninsula. Cilo, kuli akongelo alua kuenda vamanji va kuete onjango yimue Yusoma ya posoka calua.

ELALEKO LIOKU IÑILA KUPANGE WOKU NYULA AKONGELO

Ame kumue la Simone tua lalekiwa kupange woku nyula akongelo kunyamo wo 1970. Kuenje kunyamo wo 1973, tua lalekiwa kupange woku nyula akongelo ofeka. Vokuenda kuanyamo aco, nda lilongisa ovina vialua ku vamanji va loñoloha ndeci, manji Laurier Saumurb kuenda manji David Splane,c okuti va kalavo kupange woku nyula akongelo. Noke yohongele yimue yimbo, ame la manji David kavali ketu tua enda oku likuatisa pokati kovina tua sukilile oku mioñoloha koku longisa kuetu. Njivaluka eteke limue manji David a ndi sapuila hati: “A Léonce, nda sola calua ohundo yove ya sulako. Ya enda ciwa, nda ca kaile ame nda nda pita votembo!” Momo nda nda vangula calua vohundo yange. Nda sukilile oku lilongisa oku teta onimbu poku linga ohundo.

Manji o nyula akongelo ofeka, ocikele caye ca kala coku pamisa vamanji va nyula akongelo vimbo. Kuenje akundi valua ko Quebec va ñulĩhĩle ciwa. Olonjanja vialua, va yonguile oku talavaya lame kupange woku kunda eci nda enda oku nyula akongelo ofeka. Ndaño okuti ci sanjuisa oku tunda lavo kupange woku kunda, sia tẽlele oku kala otembo yalua la vamanji va nyula akongelo. Onjanja yimue, manji umue ukuacisola ukuakunyula akongelo, wa ndi sapuila hati: “Ciwa ove oku pita otembo la vamanji, pole, ku ka ivaleko okuti o sukilavo oku ndi nyula. Ndi sukilavo oku pamisiwa!” Elungulo eli liocisola, lia ñuatisa oku lekisa esunguluko.

Pole, kunyamo wo 1976 kua molẽha ocitangi cimue ci sumuisa calua. Ukãi wange Simone, wa vela calua noke wa fa. Eye wa kala ukãi umue uwa momo wa enda oku lieca olumue kuenda wa solele Yehova. Oku litumbika kupange woku kunda ca ñuatisa oku yula esumuo liolofa viukãi wange kuenda ndi pandula Yehova, omo lielembeleko liocisola a nyĩha vokuenda kuotembo yaco yesumuo. Noke liotembo yimue, nda kuela Carolyn Elliott, manji umue ukuambili ukundi wotembo yosi, o vangula Ongelesi okuti wa tumiwa ko Quebec kuna kua kala esukila lialua liakundi. Carolyn wa lianjele lomanu vosi kuenda wa kapeleko vakuavo, ca piãla enene vana va kuatele osõi. Eye wa ñuatisa calua eci nda kala kupange woku nyula akongelo.

UNYAMO UMUE WESANJU

Kosãi ya Susu wo 1978, nda nõliwa oco ndi kale ulongisi Wosikola yatete Yakundi Votembo Yosi ko Quebec. Nda kuata ohele yalua, momo cikale ame, cikale olondonge ca kala ocina cimue cokaliye. Pole, ci sanjuisa omo okuti pokati kolondonge pa kala valua okuti akundi votembo yosi va loñoloha. Ndaño okuti nda kala ulongisi, nda lilongisa calua kolondonge viaco!

Noke, kunyamo wo 1978, kua lingiwa Ohongele Yofeka losapi hati “Fé Vitoriosa” ko Estádio Olímpico ko Montreal. Ya kala ohongele yimue yinene calua ya lingiwa ko Quebec okuti, kua kala eci ci soka 80.000 komanu. Ame nda nõliwa oku talavaya Loseketa Yasapulo, kohongele yofeka. Ame nda sapela lomanu valua vakuavingungu yasapulo kuenda nda komõha calua oku mola ndomo vakuasapulo va kala oku vangula ovina viwa viatiamẽla kohongele yaco. Kuenje ohongele yaco ya lekisiwa votelevisau kueci ci pitahãla 20 kolowola kuenda kua sandekiwa ovipama vialua. Kua eciwa uvangi umue u komõhisa calua!

TUA TUMIWA VOCIKANJO CIKUAVO

Kunyamo wo 1996, kua molẽha epongoloko limue linene. Noke lioku talavaya ko Quebec tunde eci nda pa patisiwa kuna va vangula elimi lio Fransesi, nda tumiwa oku ka talavaya vocikanjo cimue va vangula elimi Liongelesi ko Toronto. Nda kuata usumba woku linga ohundo momo sia tẽlele oku vangula ciwa elimi Liongelesi. Nda sukilile oku likutilila olonjanja viosi ku Yehova loku kolela kokuaye.

Kefetikilo nda kuata esakalalo, osimbu sia endele handi kocikanjo caco, pole, cilo esakalalo liaco lia pita. Carolyn lepandi wa ndi vetiya oku lianja koku vangula Ongelesi kuenda vamanji va ñuatisavo calua loku ndi vetiya. Kuenje lonjanga yalua tua kuata akamba valua.

Handi vali, sia endaile lika oku pongiya ovipama violohongele vimbo kuenda ovina vikuavo, pole, olonjanja vimue nda endavo oku kunda konjo lanjo votãlo koñolosi ci soka elivala limosi. Citava okuti vamue va sima ndoco: ‘Momo lie omunu a sukilila oku enda kupange woku kunda osimbu osemana yohongele yimbo yi kasi ocipepi?’ Poku limbuka okuti ndi pondola oku kuata ombangulo yiwa lomanu kupange woku kunda, ci ndi pamisa. Tunde opo, olonjanja viosi eci ndi tiuka kupange woku kunda, ndi kuata esanju lialua.

Kunyamo wo 1998, ame la Carolyn tua tumiwa vali ko Montreal ndakundi va likasi. Vokuenda kuanyamo alua vocikele cange mua kongelele oku sokiya upange u likasi woku kundila volokololo, loku tambulula apulilo a lingiwa lavakuavingungu viasapulo catiamẽla kalundi a siata oku lingiwa Kolombangi Via Yehova. Cilo, ame la Carolyn, tu sole calua oku kundila omanu va ilukila vofeka yo Kanada okuti va siata oku lekisa onjongole yoku lilongisa Embimbiliya.

Eci ndi sokolola anyamo 68 ndi kasi Ndombangi ya Yehova, ndi liyeva okuti nda sumũlũisiwa calua. Ame nda kuata esanju lialua omo nda lilongisa oku sola upange woku kunda kuenda oku kuatisa omanu valua oku kũlĩha ocili. Noke omõlange Lise kumue lulume waye, va kuata omãla kuenje va fetika upange wakundi votembo yosi. Ovo vamamako oku lekisa ombili kupange woku kunda kuenje eci ca ndi sanjuisa calua. Ndi pandula calua vamanji okuti omo liongangu yavo yiwa kuenda alungulo avo, via ñuatisa oku kula kespiritu kuenda oku tẽlisa ciwa ovopange ocisoko. Nda limbuka okuti ci tẽliwa oku amamako lekolelo kocikele cimue, nda tua kolela kunene wespiritu sandu lia Yehova. (Osa. 51:11) Ame ndi kasi oku amamako oku eca olopandu ku Yehova, omo a tava okuti ndi kuata esumũlũho lioku sivaya onduko yaye!—Osa. 54:6.