Okuenyo Wove Ukuate Etundilo Liwa!

“Wa sumũlũha omunu ka endaenda lalungulo olondingaĩvi, . . . Cosi o linga o sumũlũha laco.”—OSAMO 1:1, 3.

1, (a) Amãlẽhe valua vo voluali vatenda ndati ekalo limue lienda ciwa? (b) Embimbiliya lilombolola ndati omunu okuti omuenyo waye wenda ciwa?

OKUENDA CIWA—ondaka eyi yilomboloka nye kokuove? Ukuenje umue wapopia hati: “Onjongole yange yavelapo vali, okulitunda ciwa.” Ufeko umue wapopia hati: “Onjoi yange yavelapo vali, okukuata lika epata liasanjuka.” Pole ufeko umue wapopia hati: “Onjongole yange yokukuata lika onjo yimue yinene, ekãlu liafina ... kuenda okupa esilivilo komuenyo wange.” Ocipitangi cikasipo ceci cokuti ndaño olombongo, ndaño epata ale upange umue weca olombongo vialua pokati kovina evi cinena esanju liocili. Kosamo 1:1, 3 tutangako hati: ‘Wasumũlũha omunu ka endaenda lalungulo olondingaĩvi, . . . Te ovihandeleko via Yehova ovio a sanjukila. . . . Cosi alinga osumũlũha laco.

2. Pi okuti oko citava okusangako omuenyo wenda ciwa kuenda onjila yipi yikuamiwa oco omuenyo waco usangiwe? ndi

² Palo Embimbiliya lilikuminya ekalo liesanju liocili—okuti lomue omunu otẽla okulieca! Pole olio kalikasi okulombolola cimue catiamẽla kokufũla olombongo. Handi vali, Embimbiliya lilungula okuti: “Ocisola coku sola olombongo oco olumbombo luavĩho osi.” (1 Timoteo 6:10) Esanju liocili litunda kokusanjuisa Suku—okuti mukongela okukuama ovihandeleko via Yehova. Eci oco lika cinena esanju liocili! Pamue ocisimĩlo coku pokola kovihandeleko via Yehova okuti okusapuila eci okuete okulinga, cimolẽha soketi kacikasiño enene ciwa. Omo liaco, Yesu wapopia, hati: “ Vakuosuke wovutima va sumũlũha, momo usoma wokilu wavo.” (Mateo 5:3) Cikale okuti otava kondaka eyi ale sio, ove walulikiwa lonjongole yespiritu—okukongelamo onjongole yimue yapiãla yokukũlĩha Suku kuenda okukuata elomboloko liocipango caye. Pole, opondola lika okukuata esanju liocili nda walimbuka okuti osukila okutẽlisa onjongole onjongole viaco kuenda okukuama ‘ovihandeleko via Yehova.’

Esunga Lieci Tusukilila Ovihandeleko Via Suku

3. Momo lie tusukilila okusanjuka omo liokuecelela okuti Yehova ‘osuñamisa okuenda kuetu’?

³ Uprofeto Yeremiya wasoneha hati: “A Yehova, ndi ci okuti okuenda kuomunu ka ku kasi povaka aye muẽle. Omunu enda ka tẽla eye muẽle oku suñamisa okuenda kuaye.” (Yeremiya 10:23) Eci ocili cimue catiamẽla komanu vosi, cikale kamãlẽhe ale kakulu. Katuakambele lika uloño, lukũlĩhiso oco tu songuile olonjila vietu; puãi katukuete omoko yokucilinga. Kelivulu Liesituluilo 4:11, Embimbiliya lipopia hati: “A Ñala yetu, a Suku yetu, wa posokela oku muisua ulamba lesumbilo lunene. Momo ove wa sovola ovina viosi. Vi kasilili ocipango cove, haico via lulikiwa laco.” Omo okuti Ululiki wetu Yehova, eye “ono yomuenyo.” (Osamo 36:9) Omo liaco eye wakũlĩha ciwa ndomo omanu lomunu pokati ketu apondola okuambata omuenyo waye okuti etu muẽle cisule. Omo liaco, oco eye aecela ovihandeleko, pole kacilingile ndoviñumañuma vina vitukuiwa hati robo puãi wa viecela oco vitukuatise. (Isaya 48:17) Nda kua kapeleko ovihandeleko via Suku, okasi okulituala ove muẽle kekalo limue lĩvi.

4. Momo lie amãlẽhe valua vasiatela okunyõla omuenyo wavo

⁴ Ndeci, ove wasiata hẽ okukomõha momo lie amãlẽhe valua vakasilili okunyõla omuenyo wavo lokusipa epangue, lukahonga, kuenda ovituwa vikuavo vĩvi? Osamo 36:1, 2 yipopia hati: “Espiritu lĩvi li lungula ondingaĩvi vutima wayo. Ka yi kuete usumba wa Suku. Momo o lipandiyila vutima, hati, ekandu liange ka li kũlĩhisua okuti li suvukiwa”. Omo okuti kava kuete “usumba la Suku” amãlẽhe valua vakasi okulikemba ovo muẽle lokusima okuti ekalo liavo lĩvi kalivanenela ovitangi. Pole, vakaliyaka locihandeleko kacipongoloka citi: “ eci omunu a kũla haico a lombola. Momo u o kũlila etimba liaye o lombola okuvola kuetimba; u o kũlĩla Espiritu o lombola omuenyo ko pui we Espiritu.”—Va Galatia 6:7, 8.

Okutenda Oloneke

5, 6. (a) Momo lie amãlẽhe vasukilila ‘okutendela oloneke viavo,’ kuenda eci cilomboloka nye? (b) ‘Okuivaluka Usovoli wetu’ cilomboloka nye?

⁵ Opondola okulinga ndati oco omuenyo wove wende ciwa kuenda oco “olombole omuenyo ko pui”? “Oloneke vietu kulo kilu lieve vi tẽla akui epanduvali kanyamo, pamue, mekonda liongusu, akui ecẽlãla kanyamo. Momo [t]u nyõleha ndopo kuenje tu taka” (Osamo 90:10) Ove pamue catĩla calua oku sokolola Catiamẽla kolofa. Amãlẽhe valua valekisa ovituwa vĩvi okuti vakasi soketi kavafi. Pole Mose watulekisa ocili cokuti omuenyo umbumbulu calua. Katukuete elavoko liokuti tukakala cisoka 70 kanyamo ale 80. “Puãi cosi ciya ño” okuti cipondola okunyõla ndaño muẽle amãlẽhe ale vava vakuete uhayele uwa. (Ukundi 9:10) Oco hẽ, okambata ndati omuenyo wove usoliwe calua okasi lawo ndeti cilo? Mose walikutilila hati: “Tu longise oku tenda ciwa oloneke vietu, okuti tu liupilako ovitima violondunge.”—Osamo 90:12.

⁶ Okutenda oloneke viove cilomboloka nye? Kacilomboloka okuti te wasakalala lokukũlĩha otembo ove opondola okukala komuenyo. Mose wakala lokulikutilila ku Yehova oco alongise omanu Vaye ndomo vambata omuenyo wavo koloneke vakambelako lokukuama onjila yinena esumbilo kokuaye. Ove hẽ okasi okutnda oloneke viomuenyo wove—okuti eteke leteke liokulingila epuluvi liokunena esivayo ku Suku? Embimbiliya kamãlẽhe ekoliso volondaka viokuti: “Upa olohele vutima wove, kuenda olongembia vi pue vetimba liove; momo oloneke viovokuenje ndaño viovutila viosi esanda. Ivaluka Usovoli wove voloneke viove viutila,” (Ukundi 11:10-12:1) Okuivaluka Ululiki wetu kacilomboloka lika okuivaluka okuti eye okasiko. Eci ondingaĩvi yapinga ku Yesu hati, “eci wiñila vusoma wove njivaluke,” oyo yayonguile okuti Yesu olinga cimue okuti hakusolako lika onduko yaye. Eye ondingaĩvi wayonguile okuti Yesu olinga cimue oco opindule! (Luka 23:42; cisokisa Lefetikilo 40:14, 23; Yovi 14:13.) Cimue haico, vokuivaluka Yehova muakongela okulinga cimue, okuti okulinga eci cusanjuisa. Citava hẽ oku popia okuti ove okasi okuivaluka Yehova.

Yuvula Okukuata Onya Lolondingaĩvi

7.Momo lie amãlẽhe vamue vanõlelapo okuivaluka Usovoli wavo? Eca ongangu yimue.

⁷ Amãlẽhe valua vanõlapo okuivala Yehova omo vasima okuti okulinga ombangi ya Yehova, citateka calua. Manji umue wokofeka yo Espanya ivaluka ovituwa viaye eci akala umãlẽhe lokupopia hati: “Ndakokiwile loluali omo ndasimãile okuti ocili catĩla calua kuenda cikisika ovina vialua. Cakisikaile okutumãla, oku lilongisa, okuendaenda kolohongele, okuwala ongavata, kuenje ovina viaco evi savisolaile okuvilinga.” Ove hẽ olonjanja vimue wasiata okusima okuti wakambela cimue omo okasi okuvumba Suku? Pamue cikakulingila ocituke eci okalimbuka okuti umue pokati kava vasoneha Embimbiliya walombolola eci catiamẽla kovisimĩlo evi. Omo liaco yulula Embimbiliya liove kuenda tanga Osamo 73.

8. Momo lie Asafe ‘alivela lokulituna’?

⁸ Tukonomuisi Osamo eyi etosi letosi ocinimbu 2 leci 3 vipopia hati: “Ame puãi olomãi viange via si oku sieluha. Okuenda kuange kua linga ndoku lipalanana. Momo nda livela vakuakulituna eci nda mola esunju liolondingaĩvi.” Ndomo casonehiwa osamo eyi konano, yasonehiwa la Asafe. Eye watiamẽle kepata liava Lewi okuti wakala ukuavisikilo kuenda wakala kotembo ya Soma Daviti. (1 Asapulo 25:1, 2; 2 Asapulo 29:30) Ndaño eye wakala lesumũlũho liokutalavaya vonembele ya Suku, eye weya “lomanu vakala lokulinala lovilinga viavo vĩvi.” Kokuavo soketi ovina viakala okuenda ciwa; okuti vakuatele esanju kuenda vakolelepo ciwa. Soketi cosi cakala okuvaenda ciwa omo ‘ovituwa viavo viakala lovisimĩlo viesanda.’ (Ovinimbu 5, 7) ovo vayonguile okupopia catiamẽla ‘kokulitunula kuavo,’ lokulivelisapo vali kokuvangula. (Ocinimbu 8) ‘Ovo vayonguile okupisa ovailu lovimẽla viavo kuenda alimi avo ahandeleka oluali luosi,’ okuti kavalekisa esumbilo komunu laumue—cikale kuava vakasi palo posi— kilu cikale kuava vakasi palo posi.—Ovinimbu 9.

9. Otembo yilo vamue amãlẽhe Akristão vapondola ndati okukala ndeci cakala Asafe?

⁹ Pamue cimue haco cipopiwa catiamẽla kakamba vove vokosikola. Ove pamue citava okuti ovayeva ndomo valipanda omo liovituwa viavo vĩvi kuenda ovoholua lokusipa kuavo epangue. Eci ove patãla ekalo liavo kaliasungulukile okulisokisa lonjila yasukatela ove Ukristão okuete okukuama, olonjanja vimue pamue ‘olivela vakuakulituna.’ (Mateo 7:13, 14) Asafe wa wapitila petosi liokupopia hati: “Ame, nda likavisa ño oku liyelisa vutima, loku sukula ovaka ange vesunga. Momo eteke liosi nda yambuiwa.” (Ovinimbu 13, 14) Omo liaco, eye wafetika okulavisa esilivilo liokuvumba Suku kuenda okukuama omuenyo wasunguluka.

10, 11. (a)Nye cakuatisa Asafe oco asiepo ocituwa caye cĩvi? (b) Olondingaĩvi vikasi ndati vonjila yimue yasielena? Eca ongangu yimue.

¹⁰ Cisanjuisa, calua omo okuti Asafe katuihinyile otembo yalua lekalo eli liesumuo. Lonjanga yalua eye walimbuka okuti ombembua uolondingaĩvi kayakuatele esilivilo lalimue pole yakala lika yaño—kuenda ombembua yaco yakala lika yotembo yitito! Eye wapopia hati: “Ocili, wa va tumbika oku ku sielena, wa va imba poku nyõleha. Ocipikipiki va linga epile. Va liwa levi vi lingisa usumba.” (Ovinimbu 18, 19) Valua akamba vove valitumbika oku kuasielena, vakasivo ‘vonjila yasielena.’ Hẽla la helanya ekalo liavo lĩvi likavanenela ovitangi ndeci: okumina kuna kakuyonguiwa uvei usambuka utunda kukahonga, okukapiwa vokayike ale okupondiwa! Handi vali, citava okuti valitepa ku Suku.—Tiago 4:4.

¹¹ Manji umue ufeko wokofeka yo Espanya wapitavo lovitangi ndevi. Eci akala umãlẽhe wambatele ovimuenyo vivali okuti pali Akristão eye Ukristão pole pali vakualofeka layevo ukualuali kuenje wa likongela lamãlẽhe vamue vambata omuenyo ũvi. Papita lika otembo yitito kuenje wa fetika oku sola umue pokati kavo—okuti wakala ukuakusipa epangue. Ndaño ufeko waco ka sipale epangue pole wanda okulandelako ukuenje waco epangue. Omo liaco ufeko walitavela hati: “Ame ndokuatasa oco atẽlise olonjongole viaye.” Cisanjuisa calua omo okuti manji ufeko waya okusiapo ovituwa vĩvi kuenje wasanga uhayele waye kespiritu. Pole noke weya okusumua calua omo okuti eci papita otembo yimue wayeva okuti ukuenje waco una anda lokulandelako epangue wafa luvei wo SIDA. Ocili okuti, ndomo ukualosamo acipopia omanu vãvi vakasi ‘vonyila yasielena.’ Pamue vafa ocituke omo liovituwa viavo vĩvi. Osimbu vataluka okuti kavapongoloka omuenyo wavo, ndopo vakakunduiwa “Eci Ñala Yesu a ka tukuluka tende kilu lovangelo vaye va pama vondalu yulienge, kuenje ofetuluinya ava ka va kũlĩhile Suku, lava va tava kondaka yiwa ya ” sanga Ñala yetu Yesu.”—2 Va Tesalonike 1:7, 8.

12. Ukuenje umue wokofeka yo Japão walimbuka ndati ocituwa caye kacasungulukile cokukuatela onya olondingaĩvi?

¹² Huvekekuowo puãi okukuatela onya “ava ka va kũlĩhĩle suku”! Ocili okuti omanu vakũlĩha Yehova kuenda va kuete elavoko liokukala otembo yenda hũ ovo citava okuvakuatela onya. Manji umue ukuenje wokofeka yo Japão weya okucilimbuka. Eci akala umãlẽhe “wayonguile okulisanja.” Eye wapopia hati: “Ame ndasimale okuti kuandikambela cimue. Noke ndeya okulimbuka okuti, omuenyo wange nda ndeya okukala lika 7o ale 80 kanyamo, kuenda noke ndifa. Pole Yehova waliñuminya eci candikuatisa okulimbuka esilivilo lieci ndakala laco.” Ndaño ndoco, okutuihinya lekolelo kacalelukile omo okuti tuañualiwa lomanu kavakuãi ovihandeleko via Suku. Ovina vipi ove osukila okulinga oco otamãlãle kayonjo aco?

Ulunguka Lomanu Olikukonga Lavo

13, 14.Momo lie cikuetele esilivilo liocili okunõlapo omanu olika lavo?

¹³ Tutali vali eci catiamẽla komunu umue okuti cosi alinga cuwenda ciwa, casonehiwa Kosamo 1:1-3 Oku tutanga hati: ‘Wa sumũlũha omunu ka endaenda lalungulo olondingaĩvi, ka talayama vonjila ya vakuakandu, ka tumayala komangu ya vakuakupembula. Te ovihandeleko via Yehova ovio a sanjukila. O sokolola ovihandeleko viaye utanya luteke. Wa linga nduti wa kũliwa kolondui viovava, haiwo wimaima epako liawo kuvo waco. Lemela liawo ka li uwuka. Cosi o linga o sumũlũha laco.’

¹⁴ Kulĩhĩsa tete vosi wasiati okupita lavo otembo yalua kolomapalo. Elivulu Liolosapo13:20 lipopia hati: “U endaenda la vakualondunge o lingavo ukualondunge, u puãi endaenda laveke o yambuiwa.” Eci kacilomboloka okuti ka tuvangula, tutema, ale katusumbila amãlẽhe vana okuti kavatiamẽla Kolombangi via Yehova. Embimbiliya litulungula oco tukuate ocisola lavakuetu vosi tulisungue lavo kuenda ‘okukala lavo lombembua.’ (Va Roma 12:18; Mateo 22:39) Pole nda walika ño enene lavana kavakuãi ovihandeleko Viembimbiliya, okulimbuka ño okuti ‘okuãi alungulo avo.’

Ekuatiso Litunda Kokutanga Embimbiliya

15.Amãlẽhe vapondola okulekisa ndati onjongole yokutanga Embimbiliya?

¹⁵ Ukualosamo wapopiavo hati oco omunu omuenyo waye wende ciwa te osanjukila okutanga ocihandeleko ca Suku “utanya luteke.” (Osamo 1:1, 2) Ocili okuti kacalelukile okutanga Embimbiliya kuenda “muli ovina vimue viatĩla okusanga elomboloko liaco.” (2 Petulu 3:16, NW) Pole okutanga Embimbiliya kacisukila okuti omunu okala soketi upika. Eci citẽliwa lika pokulivela ndoloñaña esanjele vutima ana ka akuate elimbi’ okuti Ondaka ya Suku. (1 Petulu 2:2) Sandiliya okutanga ovinimbu vimue eteke leteke. Nda walimbuka okuti olonepa vimue kavikasi okukulomboloka ciwa kulĩhĩsa lutate oco viukulomboloke. Noke sokolola eci watanga. (Osamo 77:11, 12)Nda okuti kukasi okutẽla okulavulula, seteka okutanga lolukandi kuenda “sokolola ovihandeleko via [Yehova].” Vokuenda kuotembo ocisola cove cokutanga embimbiliya cikalivokiya. Manji umue ufeko wokofeka yo Brasil wapopia hati: “Olonjanja viosi cakala soketi Yehova okasi ocipãla lame. Pole vokuenda kuolosãi vimue oco ndavokiya elilongiso liange liopokolika kuenda okutanga Embimbiliya. Kaliye ndilete okuti elitokeko liaye la Yehova lialivokiya calua. Eye walinga muẽle wocili kokuange.”

16. Tupondola ndati okutambula ekuatiso liavelapo litunda kokuenda kolohongele vekongelo?

¹⁶ Okuendaenda olonjanja viosi kolohongele kukuatisavo calua okukula kuene kespiritu. Nda ove ‘wayevelela ciwa eci oyeva,’ otambula ekoliso lialua (Luka 8:18) Olonjanja vimue wasiata hẽ okusima okuti olohongele viekongelo kavikuete esilivilo liocili? Nda oco, viekongelo kavikuete esilivilo liocili? Nda oco, lipula ove muẽle ndoco: ‘Nye ndisukila okulinga oco olohongele vikuate esilivilo liocili kokuange? Ndasiata hẽ okuyevelela lutate? Ndasiata hẽ okueca atambululo?’ Kovina viosi Embimbiliya litusapuila ‘okulivetiya pokati oku kala locisola lovilinga viwa. Livetiya pokati oku kala locisola lovilinga viwa, . . . kuenda okulikuatisa pokati.’ (Va Heveru 10:24, 25) Oco o tẽlise ocihandeleko eci cisukila okuti ove te waeca atambululo kolohongele! Ocili okuti, oco ove ece atambululo cisukila okuti o lipongiya tete. Manji umue ufeko wapopia hati: “cileluka vali calua, okueca atambululo volohongele nda walipongiya ciwa.”

Okukuama Onjila ya Suku Cituala Kekalo Liwa

17. Omanu ukuambili yokutanga Embimbiliya osokisiwa “nduti wa kuliwa kolondui viovava”?

¹⁷ Ukualosamo wavokiyako lokupopia hati omanu wosi okuti omuenyo waye wenda ciwa olinga “nduti wa kũliwa kolondui viovava.” Olondui viaco evi citava okuti vilomboloka ololekua viovava vitapela oviti viocumbo. (Isaya 44:4) Okutanga Embimbiliya eteke leteke cikala ndokukapiwa pono yimue kayitakata yitekula hayo yikavuluisa. (Yeremiya 17:8) Oloneke viosi okatambula ongusu osukila oco otamãlãle kayonjo kuenda kovitangi. Lokulilongisa catiamẽla kovisimĩlo via Yehova, okakuata uloño osukila oco onõle okulinga eci casunguluka.

18. Nye cipondola okukukuatisa ove umalẽhe okuti omuenyo wove kokuvumba Yehova wenda ciwa?

¹⁸ Olonjanja vimue, okuvumba Yehova cikamõleha soketi catĩla. Pole lalimue eteke kukasime okuti catĩla calua okucilinga. (Esinumuĩlo 30:11) Embimbiliya likulikuminya okuti ovina ‘ovina viosi okalinga viukuenda ciwa’ vomuenyo wove osimbu okuti onjongole yove yavelapo okupokola ku Yehova kuenda okulinga eci cisanjuisa utima waye! (Olosapo 27:11) Kuenda ivaluka okuti kukasi okuenda likawove. Okuete ekuatiso lia Yehova la Kristu (Mateo 28:20; Va Heveru 13:5) Ovo vakũlĩha ovitangi wasiata okuliyaka lavio kuenda ovo lalimue eteke vakakuivala (Osamo 55:22) Ovo handi wañualiwavo “longongela yavamanji vosi” kuenda lolonjali viove nda vikasi okuvumba Suku. (1 Petulu 2:17, NW) Lekuatiso liaco kumue lepandi liove kuenda lokulikolisilako, citava okuti omuenyo wove wenda ciwa hacilokoño lika puãi toke kotembo yenda ño hũ!

Apulilo Okupitulula

◻ Ekalo limue lienda ciwa lilomboloka nye?

◻ Nye tusukilila ekuatiso lia Yehova oco apengulule olonjila vietu?

◻ Nye calingila uveke okukuata onya lolondingaĩvi?

◻ Okutanga Embimbiliya eteke leteke kuenda okuendaenda kolohongele olonjanja viosi kupondola ndati okukuatisa amãlẽhe oco omuenyo wavo wende ciwa?

[Elitalatu kemela 28]

Omo okuti amãlẽhe valua kavakuete “Usumba wa Suku” valua pokati kavo vasiata okupita kavo vasiata okupita lovitangi vialua

[Elitalatu kemela 30]

Amãlẽhe olonjanja vialua vavalako okuti ovilinga viavo vivanenela ovitangi

[Picture on page 21]

Lilongisa okusola okutanga Embimbiliya

[Picture on page 21]

Okasola calua olohongele nda wa likolisilako okueca atambululo