“Ondaka ya Yehova Yamamako Loku Sandekiwa’

“[Yehova] o tuma ocihandeleko caye kilu lieve. Ondaka yaye yenda lonjanga yalua.”—OSAMO 147:15.

CIMUE pokati kovitumasuku vi komohisa Viembimbiliya ci sangiwa kelivulu Liovilinga 1:8. Eci pa kambele ño okatembo kamue oco Yesu a londe kilu, wa sapuila olondonge viaye vakuekolelo hati: “Eci espiritu sandu [liu]wili, . . . vu kuata unene, kuenje vu linga olombangi viange . . . toke kasulilo okilu lieve.” Hupangekuowo walua wa kala loku lavokaiwa!

2 Oku kundila ondaka ya Suku kolonepa viosi violuali, kuamõlehele ndupange umue wa tila kocimunga citito colondonge via tambuile ocikele caco. Konomuisa eci ca kongeliwile vupange waco. Ovo va kuatele ocikele coku longisa omanu oco va kuate elomboloko liolondaka viwa Viusoma wa Suku. (Mateo 24:14) Voku eca uvangi watiamẽla ku Yesu mua kongelele oku longisa ku vakuavo alongiso aye a velapo, kuenda oku va lomboluila ocikele ca Yesu vocipango ca Yehova. Handi vali, vupange waco mua kongelele oku longisa omanu oco va linge olondonge kuenda oku va papatisa. Ca sukilile okuti upange waco ulingiwila voluali luosi!ˉMateo 28:19, 20.

3 Pole, Yesu wa likuminyile kolondonge viaye hati, espiritu sandu liya li va wila oco va tẽle oku linga upange waco eye a va kundikile. Omo liaco, ndaño ocikele caco cupange ca kala cinene calua, kumue loku likolisilako kuovanyãli oco va imule upange waco, handi lopo olondonge via Yesu vio kocita catete via tẽla oku linga cosi eye a va handelekele. Eci ocina cimue ca pita vesapulo okuti lomue o tẽla oku popia hati ka ca lingiwile.

4 Upange woku kundila voluali luosi kuenda woku longisa, wa kala ocindekaise cocisola ca Suku ku vana ka vo kulihile. Eci ca eca kokuavo epuluvi lioku amẽla ku Yehova, kuenda lioku tambula ongecelo yakandu avo. (Ovilinga 26:18) Ocikundi coku kunda kuenda oku longisa ocindekaise cimue cocisola Suku a kuatela vana va sandeka ondaka yaco, momo ci vaeha epuluvi lioku lekisa ocisola cavo ku vakuavo. (22:37–39) Omo liaco, upostolo Paulu wa velisilepo calua upange Wakristão okuti wa u tukula hati, “ukuasi.”ˉ2 Va Korindo 4:7.

5 Ulandu wa koleliwa wupange woku kunda Wakristão vo kocita catete, u sangiwa kelivulu lia fuimilua Liovilinga, lia sonehiwa londonge Luka. Ulandu umue wevokiyo li komohisa halio lionjanga. Evokiyo liaco eli liukulihiso Wondaka ya Suku li tu ivaluisa olondaka Viosamo 147:15, vi popia ndoco: “[Yehova] o tuma ocihandeleko caye kilu lieve. Ondaka yaye yenda lonjanga yalua.” Ulandu Wakristão vokocita catete, vana va pamisiwa longusu yespiritu sandu, u tu vetiya calua, kuenda u kuete esilivilo liocili kokuetu oloneke vilo. Olombangi via Yehova via litumbikavo kupange umuamue woku kunda kuenda woku longisa omanu oco va linge olondonge. Ca litepapo kamue ceci ño okuti, upange wetu u kasi loku lingiwila kolonepa vialua vali. Tu kasi oku li yakavo lovitangi ndevi via pita Lakristão vo kocita catete. Osimbu tu amamako loku konomuisa ndomo Yehova a sumuluisa Akristão vo kocita catete kuenda ndomo a va kolisa, ekolelo lietu kekuatiso liaye lika pamisiwa vali calua.

Evokiyo Ketendelo Liolondonge

6 Yimue onjila yoku konomuisa oku tẽlisiwa kueci ca sonehiwa kelivulu Liovilinga 1:8, oku kulihisa lutate ondaka ya popia hati, ‘ondaka ya Yehova yamamako loku sandekiwa,’ eyi ondaka yimue okuti, Vembimbiliya yi sangiwamo ño olonjanja vitatu, pole olonjanja viaco viosi evi vitatu, yi sangiwa kelivulu Liovilinga, oyo ya litepapo ño viosi evi vitatu. (Ovilinga 6:7; 12:24; 19:20) “Ondaka ya Suku,” ale “ondaka ya Ñala [Yehova],” vovisonehua evi yatiamẽla kolondaka viwa, pokati esapulo li sanjuisa liocili condaka ya Suku, kuenda ondaka yimue okuti yi kasi lomuenyo haiyo yi kuete unene woku pongolola omuenyo womanu vana va yi tava.ˉVa Heveru 4:12.

7 Etukulo liatete liatiamẽla koku amamako kuoku sandekiwa kuondaka ya Suku, li sangiwa kelivulu Liovilinga 6:7. Oku tu tangako ndoco: ‘Ondaka ya Suku yamamako loku sandekiwa, letendelo lioloñame lia luile calua vo Yerusalãi. Kuenje owiñi walua wovitunda wa tava ketavo liaco.’ Palo, oku amamako kuondaka, kua tokekisiwa levokiyo ketendelo liolondonge. Keteke lio Pendekoste kunyamo wa 33 K.K., espiritu sandu lia Suku lia pesiwila kueci ci soka 120 kolondonge via liongoluilile vohondo yimue ya kala kosapalalo. Upostolo Petulu wa linga ohundo yimue yi vetiya, kuenje ci soka 3.000 komanu va kalapo oku yevelela ohundo yaco, veteke liaco muẽle haico va tava kondaka. Hekomohokuolio lia kalako, osimbu ovita viomanu via kala loku enda toke koviva viovava via kala ko Yerusalãi kuenda kohulo yo Yerusalãi oco va papatisiwile vonduko ya Yesu, una wa valeliwile ndongangala vokuenda kua 50 koloneke!ˉOvilinga 2:41.

8 Eci ca kala ño handi efetikilo. Oku likolisilako kuasongui vetavo lia va Yudea oco va tateke upange woku kunda, kua lingiwa ño olivova. Oco ka vaka amameko lovisimilo kesumuo liasongui vaco ava, ‘Yehova, eteke leteke wamamako loku vokiya kongongela yolondonge, ava va kala loku popeliwa.’ (Ovilinga 2:47) Ka pa pitile otembo yalua, ‘etendelo lialume va tava lieya ou tẽla olohulukãi vitãlo.’ Noke, “kuenje okuvokiyiwa va lua va tava ku Ñala, okuti owiñi walume lakãi.” (Ovilinga 4:4; 5:14NW) Catiamẽla koloneke vieya oku kuamamo, tu tangako ndoco: “Ekongelo lioko Yudea yosi, lo ko Galilea, kuenda ko Samária, lia linala lombembua kuenje liamamako. Lia endela vonjila yoku sumbila Ñala [Yehova] loku kolisua lespiritu sandu, kuenje lia vokiyiwa.” (Ovilinga 9:31) Noke, kanyamo a kuamamo, ci tava okuti ca kala kunyamo wa 58 K.K, tu sanga olondaka via popia hati, “olohuluwa via lua via . . . tava.” (Ovilinga 21:20) Noke Vakualofeka valua veyavo oku tava.

9 Oku livokiya kuaco oku ketendelo liolondonge, kua tẽlisiwa omo okuti valua va kala loku tava, kuenje va kongeliwa ketendelo liaco. Etavo liavo lia kala liokaliye, pole lia pamele calua. Olondonge ka via kale nda vamue vakuetavo okuti vakuawesi, puãi via litumbikile calua ku Yehova lo Kondaka yaye, kuenda vamue pokati kavo va lilongisila ocili komanu vana va lambalaliwile calua. (Ovilinga 16:23, 26–33) Vosi va tava Ketavo Liakristão vocili, lolondunge viavo viosi, okuti va sokolola ciwa kuenda va konomuisa muẽle cosi ca kongeliwamo. (Va Roma 12:1) Va longisiwa olonjila via Suku, kuenda ocili ca kala muẽle kovitima viavo. (Va Heveru 8:10, 11) Va nõlelepo muẽle onjila yoku fila kueci ovo va tava.ˉOvilinga 7:51–60.

10 Vosi va tava elongiso Liakristão, va limbuka ocikele cavo coku sapuila ocili ku vakuavo. Eci ca kuatisa kevokiyo lietendelo. Umue ukuakukonomuisa eci ci kasi Vembimbiliya wa popia hati: “Oku sapula ekolelo ocina cimue okuti ka ca kapiwileko lava va nõliwile oco va sandeke evanjeliu. Upange woku sandeka evanjeliu, wa kala ocikele va vosi vatiamẽla Ketavo. . . . Oku vetiya kua velapo kua lingiwa Lakristão kua eca ongusu yocili kocisoko eci tunde kefetikilo.” Handi vali eye wa sonehavo ndoco: “Upange woku sandeka evangeliu owo wa kala ocina ca velapo Kakristão vatete.” Cimuamue haico ci kasi loku lingiwa Lakristão vocili koloneke vilo.

Oku li Vokiya Kuovikanjo

11 Ondaka yavali yatiamẽla koku li sandula kuondaka ya Suku, yi sangiwa kelivulu Liovilinga 12:24, li popia ndoco: “Ondaka ya Yehova yamamako loku sandekiwa kuenda oku li sanduila, NW.” Palo ondaka eyi, yatiamẽla koku li vokiya kuovikanjo. Ndaño loku suvukiwa lolombiali, upange woku kunda wa kala loku amamako loku sandekiwa. Tete, espiritu sandu lia pesiwila ko Yerusalãi, kuenje tunde opo ondaka yamamako loku sandekiwa lonjanga. Omo liesuvu lia pita ko Yerusalãi, olondonge vieya oku li sanduila ko Yudea kunda ko Samária. Lesulilo lie? “Ava va [li sandula] va ñuala ñuala loku kunda ondaka.” (Ovilinga 8:1, 4) Filipu wa vetiyiwa oku enda oku ka kundila ulume umue, noke eci ulume waco a papatisiwa, wala tualelevo olondaka viwa kofeka yo Etiopia. (Ovilinga 8:26–28, 28, 39) Lonjanga yalua, ocili ca pitila toke kofeka yo Luda, Kenyala lio Sarone, kuenda ko Yopa. (Ovilinga 9:35, 42) Noke, upostolo Paulu wa linga ungende kohulo yokalunga kuenda vofeka ci soka ohulukãi yolokilometulu loku tumbika akongelo kolofeka vi lisungue lo Kalunga ko Mediterraˆneo upostolo Petulu wa endele ko Bavulono. (1 Petulu 5:13) Eci pa pita 30 kanyamo tunde eci ko Pendeskote kua pesiwile espiritu sandu, upostolo paulu wa soneha hati, olondaka viwa via “kundiwila kolonepa vina violuali via kulihiwilue kotembo yaco.ˉVa Kolosai 1:23.

12 Ndaño muẽle Omanu vana va suvukile Etavo Liakristão vocili va kulihilevo okuti, ondaka ya Suku ya pitilile toke kovikanjo viosi Viuviali wo Roma. Ndeci, elivulu Liovilinga 17:6, li lombolola okuti, kolupale luo Tesalonike lu sangiwa konano yofeka yo Helasi, ovanyãli va liyeya hati: “Vana va vonguisa oluali luosi okatikitiki veyavo kulo.” Handi vali, Plínio o Moço, wa sonehela ukanda Trajano Ombiali yo Roma wa kala ko Bitunia. Kueci catiamẽla ketavo Liakristão eye wa liyeya hati: “Ovo ka vakasi lika valupale, pole va li sanduila toke kovambo a lisungue lofeka yikuavo.”

13 Oku li sandula kuaco oku kuondaka vovikanjo, kua kalavo ocindekaise cocisola capiãla ca Yehova coku yovola omanu. Eci upostolo Petulu a mõla okuti espiritu sandu lia limõlehisavo ku Korneliu wa kala Ukualofeka, eye wa popia hati: “Nda limbuka ocili okuti Suku ka kuete ocame, puãi, volofeka viosi, wosi u sumbila loku linga esunga, u sungulukila.” (Ovilinga 10:34, 35) Ocili okuti, olondaka viwa viusoma via linga esapulo limue liatiamẽla komanu vosi, kuenje, oku li sanduila kuondaka ya Suku vovikanjo kua kuatisa omanu oku sanga epuluvi lioku tava kocisola ca Suku. Kulo kocita ca 21, ondaka ya Suku yi kasi loku li sanduila muẽle kolonepa viosi violuali.

Evokiyo Limue Liamamako

14 Ondaka yatatu yatiamẽla koku li sandula kuondaka ya Suku yi sangiwa kelivulu Liovilinga 19:20 oku li popia ndoco: “Ondaka ya Yehova yamamako loku sandekiwa kuenda oku li sandula lunene wocili, NW.” Ondaka yo Helasi ya pongoluiwa okuti “yamamako,” yi lomboloka okuti, “ondaka yeca ocisimilo coku sindiliya longusu.” Ovinimbu viatete vi lombolola okuti, omanu va lua vo kofeka yo Efeso veya oku linga vakuetavo, kuenda valua va lingaile alumbu, alivulu avo va va timihila muele kovaso yomanu vosi. Omo liaco, ondaka ya Suku ya kala loku velapo atavo osi esanda. Ndaño lovitangi vialua vioku lambalaliwa, ondaka ya Suku ya kala loku amamako lacimue ca yi tateka. Handi vali, palo tu sangapovo oku lisetãhala kueci ci kasi loku pita Lakristão Vesanda koloneke vilo.

15 Ovapostolo kuenda Akristão vakuavo vo kocita catete, va sandeka ondaka ya Suku lombili yocili. Catiamẽla kokuavo, ulume umue ukuaku konomuisa eci ci kasi Vembimbiliya wa popia hati: “Eci omanu va kuata onjongole yoku lombolola eci catiamẽla ku Ñala yavo, ovo va sanga olonjila viñi viñi vioku lombolola ondaka yaco. Ocili okuti, eci oco ci vetiya alume lakãi okuti etu tu komõha calua omo lioku vangula kuavo.” Ndaño ndoco, Akristão vosi vo kocita catete, va limbukile okuti, oku enda ciwa kupange wavo woku kunda, ka kua lingiwile lika loku likolisilako kuavo muẽle ocikele caco cupange ovo va ci tambuile ku Suku, omo liaco ovo va kala lekuatiso liaye oco va tẽlise upange waco. Oku li vokiya kuovina viespiritu ku tunda ku Suku. Upostolo Paulu wukanda waye a sonehela ekongelo lioko Korindo wa limbuka okuti eci ocili muẽle. Eye wa soneha ndoco: “Ame nda kula, Apolosi wa tapela, Suku puãi wa kulisa. Etu tulondingupange [via] Suku.”ˉ1 Va Korindo 3:6, 9.

Upange Wespiritu Sandu

16 Ivaluka okuti, Yesu wa likuminyile kolondonge viaye hati, espiritu sandu lika kuata ocikele cocili kueci catiamẽla koku li sandula kuondaka ya Suku. Espiritu sandu lieya oku eca ongusu kolondonge kupange wavo woku kunda. (Ovilinga 1:8) Eci ca pita hẽ ndati? Noke yoku pesiwa kuespiritu sandu kolondonge keteke lio Pendekoste, kapapitile otembo yalua upostolo Petulu la Yoano va lalekiwa oco va ende ku va Yudea Vakuakusombisa, okuti ovo va kemalẽle calua vofeka, haivo vana va kuata eko lioku pondiwa kua Yesu Kristu. Ange hẽ ovapostolo va kuata usumba kovaso yomanu vaco olongangala? Sio, ka va lulumile! espiritu sandu lia eca ongusu kupostolo Petulu la Yoano oco va vangule lutõi, kuenje ovanyãli vavo va komõha calua, kuenda “va limbuka okuti va kala la Yesu.” (Ovilinga 4:8, 13) espiritu sandu lia kuatisavo Stefano oku imba uvangi lutõi ku Vakuesombiso. (Ovilinga 6:12; 7:55, 56) Tete, espiritu sandu lia vetiya olondonge oco vi kunde lutõi. Luka wa lombolola hati: ‘Eci va likutilila, onjo omu va liongoluilile, ya lisenga. Vosi ve yukisua espiritu sandu, kuenje va popia ondaka ya Suku lutõi.’ˉOvilinga 4:31.

17 Handi vali, lekuatiso liongusu yespiritu sandu, Yehova kumue la Yesu wa pinduiwa, va kasi loku songuila upange woku kunda. (Yoano 14:28; 15:26) Eci espiritu sandu lia wila Korneliu kumue la vakuepata liaye, kuenda akamba vaye, upostolo Petulu wa limbuka okuti, Vakualofeka ka va tundile evamba, ci tavavo okuti va litumbika oco v papatisiwile vonduko ya Yesu Kristu. (Ovilinga 10:24, 44–48) Noke, espiritu sandu lia kuatisavo koku nõla Barnaba kuenda Saulu (weya oku tukuiwa hati upostolo Paulu) oco va ende kupange wumisionariu, kuenda espiritu sandu lia va songuila oku kua sesamelele oku endiwa, loku ka kuendiwa. (Ovilinga 13:2, 4; 16:6, 7) espiritu sandu lia kuatisavo ovapostolo lakulu ko Yerusalãi kueci catiamẽla koku tetulula ovitangi. (Ovilinga 15:23, 28, 29) espiritu sandu olio li kuatisavo koku nõliwa kuolomitavaso vekongelo Liakristão.ˉOvilinga 20:28.

18 espiritu sandu lia kuatisavo Akristão koku lekisa ovituwa via Suku ndeci, ocisola. (Va Galatia 5:22, 23) Ocisola ca vetiya olondonge oku li tepela la vakuavo eci va kala laco. Ndeci, noke lio Pendekoste kunyamo wa 33 K.K, kua sokiyiwile ocipete cimue colombongo oco ci kuatise kueci olondonge via kala ko Yerusalãi via sukilile. Esapulo Liembimbiliya li lombolola ndoco: “Pokati kavo lomue wa kamba cimue, momo av ava kala lovanpia pamue olonjo va vi landisa, veya londando yovina via landisiwa, kuenje va vi kapa polomãi viovapostolo, kuenje va liamowaila pokati, omunu omunu, ndeci a kamba.” (Ovilinga 4:34, 35) Ekuatiso liaco eli liocisola ka lia loñele lika ku vakuavo vakuetavo pole lia loñisiwilevo komanu vakuavo, ci kale poku va kundila olondaka viwa viusoma, ale poku va lingila ovina vikuavo viwa. (Ovilinga 28:8, 9) Yesu wa popia hati, kocisola oko ku limbukiwila olondonge viaye. (Yoano 13:34, 35) Ocili okuti, ocisola, okuti oco ocituwa ca velapo, oco ca kokela omanu ku Suku, kuenda oco ca ecelela okuti ku kala avokiyo alua kocita catete, ndeci ci kasi loku pita koloneke vilo.ˉMateo 5:14, 16.

19 Vocosi, velivulu Liovilinga ondaka “espiritu sandu” yi sangiwamo eci ci soka 41 kolonjanja. Eci ci lekisa okuti, oku li vokiya Kuakristão vocili kocita catete, kua litokekele calua longusu kuenda loku songuiwa lespiritu sandu. Etendelo liolondonge lia vokiyile, ondaka ya Suku ya li sanduilile kolonepa vialua, kuenda ya velelepo atavo osi esanda a kalako, kuenda ya velelepovo ovilongua viesanda via kala kotembo yaco. Evokiyo lia pita kocita catete, lia li setãhala leli li kasi loku pitavo pokati Kolombangi via Yehova koloneke vilo. Vocipama cikuãimo, tuka konomuisa eci catiamẽla koku li vokiya ku komohisa kuondaka ya Suku koloneke vilo.

Ove hẽ Ocivaluka?

• Ndamupi etendelo liolondonge viatete lialivokiyile?

• Ndamupi ondaka ya Suku ya li sanduilile kovikanjo vikuavo?

• Ndamupi ondaka ya Suku ya velelepo kocita catete?

• Espiritu sandu lia kuata ocikele cipi koku sandekiwa kuondaka ya Suku?

1, 2. Ocikele cipi cupange Yesu a ecele kolondonge viaye, kuenda vocikele caco mua kongeliwile oku linga nye?

3. Yesu wa likuminyile nye kolondonge viaye, kuenda ovio via tẽlisa hẽ ndati ocikele cupange va tambuile?

4 Ndamupi ocisola ca Suku ca li lekisa locikundi cupange woku kunda kuenda woku longisa vakuetu?

5. (a) Pi hẽ tu pondola oku sanga ulandu wa koleliwa watiamẽla Kakristão vo kocita catete, kuenda evokiyo lipi lia sonehiwa vulandu waco? (b)Momo lie elivulu Liovilinga li kuetele esilivilo liocili komanu va Suku vokoloneke vilo?

6. Ondaka yipi yatiamẽla kevokiyo ya pituluiwa olonjanja vitatu velivulu Liovilinga, kuenda ya tiamisiwila pi?

7 Evokiyo Liondaka ya Suku lia tokekisiwa la nye kelivulu Liovilinga 6:7, kuenda nye ca pita keteke lio Pendekoste kunyamo wa K.K.?

8. Ndamupi etendelo liolondonge lieya oku li vokiya noke yunyamo wo Pendekoste wa 33 K.K.?

9. Ndamupi o lombolola eci catiamẽla Kakristão vo kocita catete?

10 Ocikele cipe Akristão vo kocita catete va tavele, kuenda oku li setahãla kupi kueci tu lete koloneke vilo?

11. Oku li sandula kupi kuondaka ya Suku ku lomboluiwa kelivulu Liovilinga 12:24, kuenda eci ca lingiwa ndati?

12. Ndamupi ovanyãli va suvukile Etavo Liakristão vocili va kulihile oku li sandula kuondaka ya Suku vovikanjo?

13. Ndamupi oku li sanduila kuondaka ya Suku vovikanjo kua lekisa ocisola Suku a kuetele omanu?

14. Oku li sandula kupi kuondaka ya Suku ku lomboluiwa kelivulu Liovilinga 19:20, kuenda ondaka ya Suku ya kala loku velapo ovina vipi?

15. (a) Ulume umue ukuaku konomuisa eci ci kasi Vembimbiliya wa soneha nye kueci catiamẽla Kakristão vo kocita catete? (b)Olondonge oku litunda ciwa kupange wavo via limbuka okuti kua lingiwa lekuatiso lielie?

16. Nye ci lekisa okuti espiritu sandu lia eca ongusu kolondonge oco vi vangule lutõi?

17. Ndamupi vali espiritu sandu lia kuatisa olondonge kupange wavo woku kunda?

18. Ndamupi Akristão vatete va lekisa ocisola?

19. (a) Volonepa vipi vitatu ondaka ya Yehova ya li vokiyile kocita catete? (b)Nye tuka konomuisa vocipama cikuãimo?

[Elitalatu kemela 22]

Filipu wa kundila ulume umue wo kofeka yo Etiopia, kuenje ulume waco weya oku sanduila olondaka viwa kovikanjo vikuavo

[Elitalatu kemela 23]

Espiritu sandu lia songuila ovapostolo kuenda akulu ko Yerusalãi