Oku Nõla Kuove Kuatiamẽla Kolonumbi
OVE hẽ umunu umue o kuete olonumbi? Ale hẽ o sima okuti olonumbi via sunguluka viosimbu ka vi kuete vali esilivilo? Ocili okuti omanu vosi va kuete olonumbi vina vi va songuila komuenyo wavo, kuenda va kolela olonumbi viaco okuti vi kuete esilivilo. Elivulu limue liokaliye velimi Liongelesi lioko Oxford, lia lekisa okuti onumbi ci lombolola “oku omunu lomunu atiamisila ovisimĩlo viaye koku linga ovina viosi viwa.” Olonumbi vi kuete esilivilo kovina viosi tu linga kuenda vi kuetevo esilivilo kueci catiamẽla konjila tu nõlapo oku ambata komuenyo wetu. Olonumbi vi pondola oku sokisiwa lomakina ya siata oku songuila vakuakuendisa ombalãu ale vakuakuendisa olombaluku oco ka vaka nyelele.
Omo liaco, Yesu wa vetiya olondonge viaye oco viamameko loku lekisa Ocihandeleko Covituwa Viwa ci sangiwa kelivulu lia Mateo 7:12 ca popia hati: “Oco ovina viosi vu yongola okuti omanu vo linga haivio vu va linga.” Olondonge via Confúcio via limbuka okuti olonumbi vi tukuiwa hati: (li ) kuenda (Jen) vi lombolola eci catiamẽla kovihandeleko viovituwa viwa ndeci: ohenda, umbombe, esumbilo kuenda esunga. Ndaño muẽle omanu vana okuti ka va kuete etavo va kuete eci va pitisa vali kovaso komuenyo wavo ale olonumbi vi va kuatisa oku kala lovituwa viwa.
Oco Puãi Vipi Olonumbi Viaco?
Omo liaco, tu linga ciwa poku patekela okuti ci tava oku kuata olonumbi vieci ciwa kuenda vieci cĩvi. Ndeci, vokuenda kueci ci pitahãla anyamo ekuĩ, omanu valua va siata oku vetiyiwa locisimĩlo ca tukowaile hati; ame, ame tete. Ndaño okuti omanu valua ka va kũlĩhĩle ondaka yaco ale pamue va limbuka okuti ondaka yaco ka yatiamẽlele kokuavo, ocisimĩlo cokuti ame, ame tete ocituwa cimue okuti, omanu oko va siata oku tiamẽla oco va siepo oku kuama ovihandeleko via velapo vekalo liomunu. Ci kale lelomboloko eli ale li kuavo, ocisimĩlo cokuti ame, ame tete, ci lekisa ocituwa comunu una ukuakulivelisapo eye muẽle kuenda olonjanja vialua mua tengavo ocipululu. Ulume umue o talavaya vo Televisão kofeka yo ko China wa popia hati: “Etu tumanu tu kuete olonumbi vivali: Yatete oku tetulula akisika, kuenda yikuavo oku nganyala olombongo.”
Ocisimĩlo cokuti ame, ame tete, ci talavaya ndongusu yo yimani. Ndamupi ongusu yo yimani yi kuete esilivilo vomakina ya siata oku songuila vakuakuendisa ombalãu ale vakuakuendisa olombaluku? Eci ongusu yo yimani yi kala ocipepi lomakina ya siata oku songuila vakuakuendisa ombalãu ale vakuakuendisa olombaluku, onguya yomakina yaco, haico yi fetika oku lekaisa onjila ka ya sungulukile. Cimuamue haico, ocituwa cokuti ame, ame tete, ci pondola oku yapuisa olondunge viomunu ale oku yapula omunu koku pokola konumbi yocituwa cimue ca sunguluka. Kuenje, omunu o pondola oku kapa konyima ovina viosi, osimbu a pitisa kovaso onjongole yaye muẽle.
Anga hẽ ci ku komohĩsa oku limbuka okuti ocituwa cokuti ame, ame tete, hacimueko cokaliye? Ocituwa caco cokuti ame, ame tete, ca fetikila vocumbo co Edene eci olonjali vietu viatete vieya oku tomba onumbi yoku kala komuenyo ya eciwa Lululiki wetu. Etombo liaco, lieya oku va yapula vonjila ya sunguluka. Omo liaco, omãla vosi va Adama la Heva veya oku kuatavo ocitangi caco cina ceya oku tukuiwa hati: “Ame, ame tete.”—Efetikilo 3:6-8, 12.
Oku lisandeka kuocituwa caco kueya oku limbukiwa vali vokuenda kueci ocitumasuku Cembimbiliya ca tukula hati “koloneke via sulako” vina vi kuete ondimbukiso omo ‘liotembo yohali.’ Omanu valua okuti va linga ‘vakuakulisola ovo muẽle.’ Omo liaco, ka ci komohĩsa oku kũlĩha okuti vosi yetu tu kasi vekisika lioku yapuiwa locituwa cokuti ame, ame tete.—2 Timoteo 3:1-5.
Ci tava okuti ove pamue o tava kolondaka viumalẽhe ukuenje o tukuiwa Olaf, u wa sonehela kofiliale Yolombangi via Yehova ko Europa hati: “Ca tĩla calua oku yuvula ovisimĩlo vi vihĩsa, ca piãla vali enene etu tua amalẽhe. Amamiko oku tu vetiya oco tu limbuke esukila lioku kakatela kolonumbi Viembimbiliya.”
Olondaka via Olaf, vi lekisa okuti eye o kuete elomboloko. Olonumbi via Suku vi pondola oku tu kuatisa, cikale akulu ale amalẽhe oco tu kuame ovihandeleko via sunguluka. Kuenda vali, olonumbi viaco vi tuĩhavo utõi woku yuvula ocituwa cokuti ame, ame tete. Nda okuti o yongola oku lilongisa vali calua ndomo olonumbi Viembimbiliya vi pondola oku ku kuatisa, tanga ocipama ci kuãimo.
[Elitalatu kemẽla 4]
Omanu valua okuti cilo ka vakapeleko olonjongole via vakuavo