Olonumbi Via Suku vi Pondola Oku ku Kuatisa
OVE ku kuata atatahãi poku kũlĩha okuti ovinyama ka vi kuete olondunge, okuti cosi vi linga ka vi sukila oku sokolola. Kuli olomakina vialua okuti oku talavaya lavio omunu te wa pokola kolonumbi viomakina yaco. Pole, omanu va lulikiwa oco va songuiwe lolonumbi. Ndamupi ove o pondola oku kuata elomboloko liatiamẽla kondaka eyi? Oco muẽle, Yehova Usovoli wolonumbi viosi via sunguluka, eci a lulika omanu vatete wa lombolola hati: “Tu luliki omunu ukuesetahãlo lietu.” Ululiki omunu umue wespiritu, eye ka kuete etimba ndeli lietu. Pole, etu tukuacisetahãi caye momo tu pondola oku kuata ovituwa viaye loku lekisa onepa yimue yovituwa viaye viwa. Omanu va kuete epondolo lioku endisa omuenyo wavo lekuatiso liolonumbi vina ovo va tava kuenda va vi sokisa ndocihandeleko coku linga ovina viosi via sunguluka. Yehova wa siata oku eca olonumbi vialua viwa okuti via sonehiwa Vondaka yaye.—Efetikilo 1:26; Yoano 4:24; 17:17.
Ndeci, omunu o pondola oku popia okuti, ‘Embimbiliya li kuete ovita violonumbi. Omo liaco, ame si pondola oku kũlĩha olonumbi viaco viosi.’ Oco muẽle. Kũlĩhĩsa ocili eci okuti: Ndaño okuti olonumbi viosi via Suku vi kuete esilivilo, pole, vimue via tĩla calua oku vi kuama okuti vikuavo ci sule. Ove o pondola oku limbuka eci o tanga kelivulu lia Mateo kocipama 22:37-39, kuna Yesu a lekisa okuti pokati kovihandeleko kuenda olonumbi via eciwa la Mose, vimue via kala vali lesilivilo okuti vikuavo vi sule.
Oco puãi, olonumbi viaco okuti via tĩla vipi? Olonumbi via velapo Vembimbiliya, vina viatiamẽla kukamba wetu la Yehova. Nda okuti olonumbi viaco tua vikapa vutima wetu, Ululiki o kala omunu umue wa velapo kovina viosi tu linga komuenyo wetu. Handi vali, kuli olonumbi vina okuti viatiamẽla kukamba wetu lomanu. Kuenje, loku pokola kolonumbi viaco cika tu kuatisa oku pandikisa oco tu yuvule ocituwa cokuti ame, ame tete, momo oco olonumbi viaco vi kasilili.
Tu fetiki lolonumbi vimue okuti ovio via velapo Vembimbiliya. Vipi olonumbi viaco? Kuenda ndamupi viatiamẽla komuenyo wetu?
“Tõlo Koluali Luosi”
Ovisonehua Vi Kola vi lombolola ciwa okuti Yehova eye Ululiki wetu wa velapo, haeye Suku Tõlo. Eye ka sokisiwa kuenda lalimue eteke a pitahãliwa. Eyi oyo osapi yocili yi sangiwa Vembimbiliya.—Efetikilo 17:1; Ukundi 12:1.
Umue wa pangavo onepa koku soneha elivulu Liolosamo wa popia eci catiamẽla ku Yehova hati: “Ove, lika wove, Tõlo kokuali luosi.” Soma Daviti wa soneha hati: “Usoma wove, a Yehova, kuenda ove wa kemãla, wa tulamela vosi, haive Fu!” Kuenda, uprofeto Yeremiya una wa kemãlele calua, wa vetiyiwa oku soneha hati: “A Yehova, lomue wa lisoka love. Ove vunene kuenda onduko yove ya kemãla lunene.”—Osamo 83:18; 1 Asapulo 29:11; Yeremiya 10:6.
Ndamupi tu pondola oku kapako olonumbi viaco viocili viatiamẽla ku Suku komuenyo wetu eteke leteke?
Ca leluka oku limbuka una okuti eye o velisiwapo vali komuenyo wetu, momo eye Ululiki wetu kuenda haeye Ongavi yetu Yomuenyo. Oco hẽ ka ca sungulukile oku yuvula ocituwa coku livelisapo etu muẽle, loku ci pitisa vali kovaso okuti ovituwa vikuavo vi sule? Onumbi yuloño haiyo ya sunguluka ya popia hati, “cosi wu linga ci lingili ulamba wa Suku.” (1 Va Korindo 10:31) Uprofeto Daniele wa eca ongangu yiwa yatiamẽla kondaka yaco.
Esapulo li sangiwa valivulu li tu lomboluila okuti Soma Nevukandesa yoko Bavulono, wa yokokele calua omo lionjoi a kuata. Kuenje, wa yonguile oku kũlĩha eci ci lomboloka onjoi yaco. Omanu va yokokelevo calua omo lionjoi yaco. Omo liaco, Daniele wa tẽla oku situluila Soma eci eye a yonguile oku kũlĩha. Anga hẽ omo lioku linga eci, Daniele wa livelisapo eye muẽle? Hacoko, eye wa sivaya “Suku yokilu una Ukuakusitulula alumbu.” Daniele wamamako loku sivaya Suku hati: “Elumbu liaco ka lia situlukilile omo ndukualondunge via velapo, evi viomanu vosi vi sule.” Daniele wa kala omunu ukualonumbi. Omo liaco, ka ci komohĩsa okuti velivulu li kuete onduko yaye wa lomboluiwa olonjanja vitatu ndomunu umue ‘wa soliwa calua’ la Suku.—Daniele 2:28, 30; 9:23; 10:11, 19.
Oka kuatisiwa calua nda wa setukula Daniele. Eci ca velapo poku kuama ongangu ya Daniele, onjongole omunu a kuete okuti oyo yu vetiya oku linga eci ca sunguluka. Eci o linga cimue ca sunguluka helie o sivayiwa? Ndaño o kuete ovitangi vialua, handi o kuete epondolo lioku kuama olonumbi viomuenyo vi sangiwa Vembimbiliya vina vi lekisa okuti Yehova eye Ñala Tõlo. Omo liovilinga viove viwa o pondola oku kala omunu umue o ‘soliwe calua’ kovaso a Suku.
Tu kũlĩhĩsi olonumbi vivali vi pondola oku tu songuila kueci catiamẽla koku livala ukamba la vakuetu. Omo okuti etaili kuli evetiyo lialua liomanu va livelisapo ovo muẽle, onepa eyi yi vangula eci catiamẽla koku kala lomanu, ya linga ocitangi cimue cinene.
“Loku Liketisa Vutima”
Omanu vana vakuacituwa cokuti ame, ame tete, halonjanja viosiko okuti va kuata esanju. Onepa yalua yomanu, va yongola omuenyo umue uwa, kuenda ovo va yongola omuenyo waco cilo muẽle. Kokuavo oku kala omunu wa sunguluka kueci catiamẽla kondaka eyi, ci lomboloka oku hongua. Kokuavo epandi, ocina cimue okuti havoko va kuete oku ci lekisa, pole te omanu vakuavo. Omo lionjongole yavo yoku kemãla, va linga cosi va yongola, ci kale eci ka ca sungulukile ale ceci ca sunguluka oco va tẽlise ocimãho cavo. Ove hẽ wa siatavo oku limbuka okuti o kasi oku tekela kueci ovo va siata oku linga?
Olondingupange via Suku via siata oku sanga omanu va kuete ovituwa ndovio, puãi ovo lalimue eteke vaka setukula ale oku kuama ovituwa viaco. Akristão vana okuti va kula kespiritu va tava kocihandeleko cokuti, “u o limbila uvangi eye muẽle heyeko o kolelua, te u Ñala [Yehova] a imbila uvangi.”—2 Va Korindo 10:18.
Ci kuatisa calua oku kapako loku kuama olonumbi vi sangiwa kelivulu lia Va Filipoi 2:3, 4. Momo olonumbi viaco vi ku vetiya oco okuti cosi o linga o ci linga ndeci ca popia ocisonehua okuti: “Ko ka ci lingili omo vu yongola oku limuisa pamue oku lipanda, puãi, loku liketisa, tendi vakuẽle hoti, Ovo va velapo, etu tu sule.” Nda wa linga ndoco oka tẽla oku kapako ocihandeleko ca lombolola okuti, “lomue ka ka sokolole ovina viaye lika, puãi omunu omunu a sokolole ovina via vakuavo.”
Umue wa kala locisimĩlo ca sunguluka catiamẽla kokuaye muẽle kuenda haeye wa kũlĩhĩle lesunga esilivilo liaye, Gideone una wa kala osoma ya va Heveru kosiãhulu. Eye ka yonguile oku kala osoma ya va Isareli. Eci Gideone a nõliwa oco a tẽlise ocikundi caco coku kala osoma, eye olonjanja vialua wa lekisa umbombe, okuti hayeko wa velapo. Omo liaco, Gideone wa lombolola hati: “Tala, ko Manase, epata lietu lia sekuka, lame ndi sule vonjo ya tate.”—Olonganji 6:12-16.
Omo liaco, eci Yehova a kuatisa Gideone oco a yule, alume voko Efarimi ka va ci sanjukilile kuenje vo ñualelapo. Oco hẽ, nye Gideone a linga? Anga hẽ eye wa likapeleko calua omo lioku yula kuaye, ndomunu umue wa velapo vali okuti vakuavo ci sule? Sio, hacoko. Eye wa yuvula ema kuenje wa tambulula lumbombe. Gideone wa kala omunu umue wa liketisa vutima eci a pula hati: “Eci nda tẽla oku linga, ca lisoka nga leci wa lingi?.—Olonganji 8:1-3.
Ocili okuti, ovolandu ava okuti mua kongela Gideone, a pita ale kotembo yokosimbu. Pole, ovolandu aco handi a kuete esilivilo lialua etaili momo ci tava okupako ongangu yiwa. Ove o pondola oku limbuka okuti Gideone wa lekisa ocituwa cimue okuti cumbombe haico ca litepa leci omanu koloneke vilo va siata oku lekisa. Omo lioku kala omunu umue womboka eye wa sangelako ekuatiso lialua.
Ocituwa ci kasiko etaili coku livelisapo etu muẽle, ka ci tu kuatisa oco tu kale locisimĩlo ca sunguluka leci catiamẽla kesilivilo lietu muẽle. Olonumbi Viembimbiliya vi tu kuatisa oku kuata ocisimĩlo ca sunguluka kuenda vi tu longisa esilivilo tu kuete Kululiki kuenda ku vakuetu.
Omo lioku kapako olonumbi Viembimbiliya tuka tẽla oku yula ocituwa coku livelisapo etu muẽle. Etu ka tu pondola oku endisiwa vali lovisimĩlo ale lovituwa viomanu. Handi vali, tu pondola oku lilongisa calua kueci catiamẽla kolonumbi via sunguluka. Kuenje, loku kũlĩha calua olonumbi viaco, ci tu ĩhavo epondolo lioku kũlĩha ciwa Usovoli wolonumbi viaco. Ocili okuti, oku kũlĩhĩsa ciwa olonumbi via Suku eci tu tanga Embimbiliya ci kuete esilivilo liocili.—Tala vokakasia.
Yehova wa panga omunu lonjila yimue ya velapo okuti ovinyama ci sule, momo ovio ka vi tẽla oku sokolola eci vi sukila oku linga. Voku linga ocipango ca Suku mua kongelavo oku kapako olonumbi Viaye. Omo liaco, tu sukila oku amamako loku luluvalela kolonumbi via Suku vina vi tu songuila vonjila ya sunguluka. Momo olonumbi viaco ovio vika tu songuila voluali luokaliye lua Suku. Embimbiliya li tu ĩha esunga lioku kevelela eci ongongo yosi yi kala oluali luokaliye luna lu kasi ocipepi “omu mu kala esunga.”—2 Petulu 3:13.
[Okakasia kemẽla 6]
Ekuatiso Liolonumbi Viembimbiliya
Vepata:
“Lomue ka ka sande eci caye, te eci cukuavo. —1 Va Korindo 10:24.
“Ocisola . . . ka ci lisandela ovina viaco muẽle.” —1 Va Korindo 13:4, 5.
“Omunu omunu a sole ukãi waye ndeci a lisole eye muẽle.”—Va Efeso 5:33.
“Ene akãi, pokoli ku vaveyene.”—Va Kolosai 3:18, NW.
“Pokola ku so wa ku cita; ku ka lavise nyoho eci a kuka.” —Olosapo 23:22.
Kosikola, Kupange, ale Kolomĩlu:
“Omesaliso yeliaño. . . ka yiwako. Ondingaĩvi yi tambula ofeto yesanda.” —Olosapo 11:1, 18, NW.
“U wa ivaile ka ka ive vali, puãi a linge upange.” —Va Efeso 4:28.
“Umue nda ka yongola oku linga upange ka ka lie.” —2 Va Tesalonike 3:10.
“Upange wene, nda we, nda we, u lingi ciwa ndava va vumba Yehova.” —Va Kolosai 3:23, NW.
“Tu yongola oku linga esunga lovina viosi.” —Va Heveru 13:18.
Ocisimĩlo Catiamẽla Kovokuasi:
“Ngendalupesi [koku sanga ovokuasi] ka puluka oku yambuiwa.”—Olosapo 28:20.
“U o sole olombongo kekuta olombongo.”—Ukundi 5:10.
Koku Kala Locisimĩlo ca Sunguluka Catiamẽla Kesilivilo Lietu Muẽle:
“Omanu va yongola oku livelisapo ovo muẽle, anga hẽ eci oco ci lomboloka esivayo?”—Olosapo 25:27, NW.
“Ukuẽle a ku sivaye, omela wove hawoko.”—Olosapo 27:2.
“Ndu lunguli omunu omunu, siti, ko ka lisokololi ene muẽle.”—Va Roma 12:3.
“Momo omunu nda wa soka hati, Ame nda piãla, puãi ka piãlele, wa likemba eye muẽle.”—Va Galatia 6:3.
[Elitalatu kemẽla 5]
Daniele wa kolelele calua Suku
[Elitalatu kemẽla 7]
Oku kapako olonumbi via Suku poku livala ukamba lomanu ci kuatisa koku sanga ukamba unena esanju
[Elitalatu lonoyelitalatu kemẽla 7]
U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Robert Bridges