Helie Oka Puluka Keteke Lia Yehova?
‘Eteke li taima ndofolono li kasi ocipepi.’—MALAKIYA 4:1.
1. Ndamupi uprofeto Malakiya a lombolola eci catiamẽla koku kunduiwa kuoluali lulo lũvi?
Uprofeto Malakiya wa vetiyiwa lespiritu lia Yehova oco a sonehe ovina vi komohĩsa vika tẽlisiwa ndopo muẽle palo posi. Ovina viaco, vikeyilila komanu vosi va tunga kulo kilu lieve. Kelivulu lia Malakiya kocipama 4, ocinimbu 1 ci popia hati: “Tala, kuiya eteke li taima ndofolono, kuenje vosi vakuakulipanda lava va linga lavi, va linga ndasila otiliku. Eteke liaco li kasi oku iya, li va yoka, kuenje kokuavo kaku sial ndano olumbombo, ndano ocanja. Oco ca popia Yehova Ukualohoka.” Ndamupi oluali lulo lũvi luka kunduiwa? Oku kunduiwa kuaco, kuka kala nduti umue u tetiwa okuti olombombo viaco vi tukũiwapo oco ka uka kuate vali ongusu yoku yova.
2. Ndamupi ovinimbu vimue Viembimbiliya vi lombolola eci catiamẽla keteke lia Yehova?
2 Ove pamue o li pula hati, ‘“eteke” liaco uprofeto Malakiya a tukula ndeti eteke lipi?’ Eteke liaco, hailio limuamue lia tukuiwa luprofeto Isaya kocipama 13, kocinimbu 9, oku a popia hati: “Tala, eteke lia Yehova liya, li yuka ungangala lekangiso lonyeño ya sanya Li pongolola ofeka okuti yi linga ekalasoko, kuenje li nyola vakuakandu vaco.” Kelivulu lia Sofonia 1:15, ku lombolola eci catiamela keteke liaco hati: “Eteke liaco eteke lionyeño, eteke liesakalalo lohali, eteke lienyõlẽho lohulunguta, eteke liowelema lovumbulu, eteke liovalende lowelema wa lua.”
“Ohali ya Lua”
3. “Eteke lia Yehova” li lomboloka nye?
3 Koku tẽlisiwa kua velapo kuocitumasuku ca Malakiya, “eteke lia Yehova,” li lomboloka, otembo yimue yohali yalua.’ Yesu wa popia hati: “Koloneke viaco kuka kala ohali ya lua, yimue ya linga ndoyo ka ya leya tunde kefetikilo lioluali toke cilo, kuenje ka yiya vali.” (Mateo 24:21) Sokolola ño ohali omanu va kasi koku tala voluali, ca piãla vali enene okupisa kunyamo wo 1914. (Mateo 24:7-12) Uyaki Wavali Pita Voluali Luosi, wa ponda eci ci pitãhala akũi atãlo kolohuluwa viomanu. Pole, vokuenda kuohali ya lua,’ tuka mõla ovitangi vialua vi koka usumba. Ohali yaco, okuti hayo eteke lia Yehova, yika sulila vo Harmagedo, yina yika malako oloneke via sulako violuali lulo.—2 Timoteo 3:1-5; Esituluilo 7:14; 16:14, 16.
4. Eteke lia Yehova lika sulila otembo yipi? Pole, nye cika pitako noke?
4 Kesulilo lieteke liaco lia Yehova, oluali lua Satana kuenda olombiali viopulitika luka nyõliwa. Atavo osi esanda ovo aka kunduiwa tete. Noke, kuka kuama oku kunduiwa kuicisokoca Satana co pulitika kuenda colomĩlu. (Esituluilo 17:12-14; 19: 17, 18) Uprofeto Esekiele wa popia hati: “Opalata yavo va yimba volokololo, lulu wavo u linga ndocina ca vĩha. Opalata yavo lulu wavo ka vi tẽla oku va popela keteke lionyeño ya Yehova.” (Esekiele 7:19) Catiamẽla keteke liaco elivulu lia Sofonia 1:14, li popia hati: “Ekele linene lia Yehova li li ocipepi; li li ocipepi muẽle, li yayulako.” Omo okuti eteke linene lia Yehova li kasi ocipepi, tu sukila oku pokola kolonumbi via Suku komuenyo wetu.
5. Nye cika pita lomanu vana okuti va sumbila onduko Yehova?
5 Noke yoku tukula eci Yehova aka linga loluali lua Satana, uprofeto Malakiya, kocipama 4:2, wa sonha eci Yehova a popia hati: Ene puãi wa sumbi onduko yange, Ekumbi liesunga liu tundili, lovolosongo vialio mu kala unene woku sakula. Lene wendi loku tomboyoka ndolonãile via kunduluiwa vocunda.’ Yesu Kristu, eye “ekumbi liaco eli liesunga.” Yesu eye ocinyi coluali kespiritu. (Yoano 8:12) Oku tua kua Yesu ku kasi ale oku tu kayisa kespiritu ndomo tu ci lete koloneke vilo, kuenje voluali luokaliye eye oka kayisavo omanu ketimba. Ndomo Yehoa a ci popia, ava va sakuiwa, vaka tomboyoka ndolonãile via kunduluiwa vocunda.’ Ovo vaka tomboyoka lesanju omo lioku yovuiwa kumandekua.
6. Ocipito cipi ceyulo omanu va Yehova vaka linga lesanju liapiãla?
6 Nye cika pita lomanu vana okuti va siata oku tomba ovihandeleko via Yehova? Kelivulu lia Malakiya 4:3, tu tangako hati: “[Ene wumanu va Suku, wuka] kosa olondingãivi, omo eteke ñatuka vi linga ndetiko polomãi viene. Oco ca popia Yehova Ukualohoka.” Afendeli vosi va Suku ka vaka kuata onepa koku kundula oluali lua Satana. Ovo vaka “kosa olondingãivi” poku imba ocisungo cesivayo ceyulo lika kuama keteke lia Yahova. Ocisungo caco cesivayo cika kala nda cina va Isareli va imba noke yoku nyoliwa kua Fareo kumue lasualali vaye Vokalunga Kakusuka. (Etundilo 15:1:21) Cimuamue haico cika pita poku kunduiwa kua Satana loluali luaye, momo kesulilo liohali ya piãla kuka lingiwa ocipito ceyulo. Omanu va Yehova vaka puluka keteke liaco, vaka kaluka hati: “Tu sanjuki loku yolela okupopela kuaye.” (Isaya 25:9) Hesanjukuolio ava vaka kala lomuenyo kotembo yaco vaka kuata, eci uviali wa Yehova uka kemãlisiwa kuenda ilu lieve lia yelisiwa oco mu kale lika omanu vakuambembua!
Akristão Vesanda Vakuãi Ongangu ya va Isareli
7, 8. Lombolola ndomo va Isareli va kala kespiritu kotembo yuprofeto Malakiya.
7 Omanu vaka taviwa la Yehova te lika vana vovumba lesunguluko, pole vana okuti ka vovumbile havoko. Cimuamue haco ca pita kotembo uprofeto Malakiya a soneha elivulu li kuete onduko yaye. Kunyamo wo 537 O.Y., va Isareli va supapo veya oku tiuka kofeka yavo noke yoku pita kumandekua ko Bavulono eci ci soka 70 kanyamo. Pole, vokuenda kuanyamo a kuamamo, va Isareli veya oku fetika vali ku tomba Suku poku linga eci cĩvi. Onepa yalua yomanu veya oku sepula onduko ya Suku okuti Yehova, kuenda oku tomba ovihandeleko viaye viesunga. Ovo va kalavo oku vĩhisa onembele ya Yehova, omo lioku eca ovilumba viovinyama violomeke, vialemala, haivio vi vela. Va kalavo loku nyala akãi vavo va likuelele lavo eci va kala amalẽhe.
8 Omo liaco, Yehova wa va sapuila hati: “Ndu wamẽli siu tetululi lesunga. Ndinga ombangi yombili yoku pisa vakuakutãhã, lavakahonga, lava va lisila lesanda, kuenda ava va punda ofeto yolondingupange viavo, lava va punda ocilumba kolosiwe, lava va linga cĩvi ukombe, kuenda ava ka va ñuetele usumba... Omo ame ndi Yehova si pongolola, oco ene, amãla va Yakoba, ka wa nyõlẽhẽlẽli.” (Malakiya 3:5, 6) Pole, Yehova weya oku laleka vosi vana va yapukilile kolonjila viavo vĩvi, hati: “Tiuki kokuange, kuenje ame niukila kokuene.”—Malakiya 3:7.
9. Ndamupi ocitumasuku ca Malakiya ca tẽlisiwa tete?
9 Ovitumasuku via tukuiwa ndeti via tẽlisiwa tete ku va Isareli yosimbu kocita catete K.K. Va Yudea va supapo, veya oku tiamẽla kofeka ‘yokaliye,’ okuti Akristão va wavekiwa lespiritu kuenje, noke kueya oku kongeliwavo Vakualofeka. Pole, onepa yalua ya va Yudea, va likala Yesu. Yesu wa lomboluile ale eci catiamẽla kofeka yaco ya va Isareli hati: “Tali, onjo yene yo siali upolokoso.” (Mateo 23:38; 1 Va Korindo 16:22) Ndomo ca popiwa kelivulu lia Malakiya 4:1, kunyamo wa 70 K.K., “eteke li taima ndofolono” lieya oku tẽlisiwa muẽle ku va Isareli. O Yerusalãi kuenda onembele yaco yeya oku lunduiwa, kuenje kueya oku fa eci ci pitãhala ohuluwa yomanu omo lionjala, loku liyakela oku viala kuenda ovoyaki a endisiwa lolohoka vioko Roma. Pole, vosi vana va vumba Yehova, va puluka kohali yaco.—Marko 13:14-20.
10. Ndamupi omanu, capiala vali enene Akristão Vesanda vakuãi ongangu ya va Isareli kocita catete?
10 Omanu, capiãla vali enene Akristão Vesanda, va siata oku kuama ongangu ya va Isareli kocita catete. Olombiali kuenda omanu vakuavo, va siata oku nõlapo oku tiamẽla kovisila vietavo liesanda okuti ka va tava vali kocili ca Suku cina Yesu a longisa. Asongui vetavo liesanda, va kuete ekandu linene calua. Ova va sepula onduko ya Suku okuti Yehova, kuenda Vambimbiliya avo va yupamo. Ovo va pembula Yehova omo lioku longisa olondotilina ka vi sangiwa Vembimbiliya, ndeci, elongiso liokuti olondingaĩvi viosi eci vi fa vienda vifelu viondalu ka yimi okuti omo vi talisiwila ohali otembo yenda ño hũ. Va longisavo ondotilina ya Suku Umosi Muvatatu, leyi yokuti omunu o kuete ocilelembia ka ci fi, kuenda yoku linga hati omanu va tukuluka ño, pole ka va lulikiwile. Ovo va kasi loku likala oku eca ku Yehova esumbilo lesivayo a sesamẽla, ndeci ca lingaile ovitunda vio koloneke via Malakiya.
11. Ndamupi atavo oluali a siata oku lekisa okuti ka va kasi loku vumba Suku yocili?
11 Kunyamo wo 1914 eci oloneke via sulako via fetika, kua limbukiwa okuti, atavo oluali, ca piãla enene ana a litukula hati Akristão ka va kasi loku vumba Suku yocili. Vokuenda Kuyaki Watete lowu Wavali Woluali Luosi, ovo va vetiya omanu vatiamẽla katavo avo oku enda koku yaka lomanu vakuafeka yiñi, kuenda va pondavo omanu vakuetavo liavo muẽle. Ondaka ya Suku yi lekisa vana va pokola ku Yehova lesunguluko liocili, lava ka va pokola kokuaye, poku popia hati: ‘Omãla va Suku lomãla Veliapu va limbukiwila ndomo okuti, wosi ka lingi esunga la yu ka sole ukuavo, ka tukuiwa okuti omõla a Suku. Ondaka wa yevi tunde kefetikilo yeyi yokuti, cetu oku lisola pokati, oku setahãla ukueliapu Kaini, una wa ponda manjaye, hacoko.’—1 Yoano 3:10-12.
Oku Tẽlisiwa Kuocitumasuku
12, 13 Ovitumasuku vipi vi kasi loku tẽlisiwa lomanu va Suku koloneke vilo?
12 Kesulilo Liuyaki Watete Woluali Luosi, kunyamo wo 1918, olondingupange via Yehova, vieya oku limbuka okuti, Suku wa pisa Akristão Vesanda, kumue latavo akuavo esanda. Tunde kotembo yaco, kueya oku imbiwa oluiya ku vakuesunga, hati: “Amanu vange, tundi vimbo liaco, sanga wu linala lakandu alio, kuenda sanga afengi alio o kuati. Momo akandu alio a lilundika toke kilu, lolohole vialio Suku wa vivaluka.” (Esituluilo 18:4, 5) Vosi vana va lekisa onjongole yocili yoku fendela Yehova, va fetika oku yelisiwa keliño liosi lietavo liesanda. Noke, va fetika oku kundila olondaka viwa Viusoma voluali luosi, okuti upange waco te u tẽlisiwila lonjanga osimbu handi esulilo lioluali lulo luevĩho ka lieyile.—Mateo 24:14.
13 Eci ca lingiwa oco ku tẽlisiwe ocitumasuku ca Malakiya 4:5, oku Yehova a popia hati: “Tala! Osimbu eteke liaco ka lieyile, ndu tumisi uprofeto Eliya.” Ocitumasuku eci ca tẽlisiwila tete kupange wa lingiwa la Yoano Upapatisi, una wa kala ocindekaise ca Eliya. Yoano wa linga upange umue wa setahãlele lowu wa Eliya, poku papatisa va Yudea vana va likekembela akandu avo omo lioku lueyela ocisila Cocihandeleko. Ca velapo vali handi ceci okuti, Yoano, wa kala kapendanjila ka Mesiya. Pole, upange wa Yoano watiamẽlele lika koku tẽlisiwa kuocitumasuku cuprofeto Malakiya. Omo liaco, eci Yesu a tukula Yoano hati, eye Eliya yavali, ci lomboloka okuti, wa kala loku lavoka upange u lingiwa la “Eliya” ukuavo.—Mateo 17:11, 12.
14. Upange upi okuti te u lingiwa cilo osimbu handi esulilo lioluali lulo ka lieyile?
14 Ocitumasuku cuprofeto Malakiya, ci lekisa okuti, upange waco wa Eliya yavali, te u lingiwa osimbu ‘eteke linene lia Yehova hailio li linga usumba ka lieyile handi.’ Eteke liaco, lika sulila vo Harmagedo okuti uyaki weteke linene lia Suku Tõlo. Eci ci lomboloka okuti, osimbu esulilo lioluali lulo ka lieyile handi, oco Uviali Wusoma wa Suku wokilu Wohũlũkãi Yanyamo u fetike, tete ku lingiwa upange umue u kasi nda una wa lingiwile la Eliya. Oco ku tẽlisiwe ocitumasuku eci, osimbu handi Yehova ka kunduile oluali lulo, ocisoko cukuenje wa kolelua ci kasi oku kuatisiwa lolohuluwa Viakristão vana va kuete elavoko lioku kala palo posi. Kuenje, lesanju liocili, va kasi loku linga upange umue woku tumbulula efendelo lialipua kumue loku sivaya onduko ya Suku, kuenda oku longisa ocili Cembimbiliya komanu vana va kasi ndolomeme.
Yehova o Sumũlũisa Omanu Vaye
15. Ndamupi Yehova ivaluka omanu vaye?
15 Yehova o sumũlũisa vana vo vumba. Elivulu lia Malakiya 3:16, li popia hati: “[Kotembo yaco] ava va sumba Yehova va livangola pokati, Yehova wa va yevelela, kuenje co lomboloka. Oco [kovaso aye] kuo sonehĩwĩla eliwulu lionjivaluko yava v sumba Yehova, haivo va sokolola onduko yaye.” Tunde kotembo ya Havele toke cilo, Suku o kasi loku soneha elivulu, lia vana va sangiwa pokati komanu okuti vaka ivalukiwa oco va tambule omuenyo ko pui. Yehova wa popia eci catiamẽla kokuavo hati: “Neni vosila yange ovilumba viosi vionepa yekui okuti vonjo yange mu kala okulia. Seteki ondaka yange nda siu yikululi olonjanela viokilu loku u sukumuili esumuluho lia piãla enene, liokuti apa li setekiwa ka pa molẽha!”
16, 17. Ndamupi Yehova a siata oku sumũlũisa omanu vaye kuenda upange wavo?
16 Yehova wa siata oku eca asumũlũho alua komanu vosi vo vumba. Ndamupi a siata oku ci linga? Eye wa siata oku ci linga poku vokiya elomboloko liatiamẽla kocipango caye. Handi vali, wa siatavo oku ci linga poku va ĩha esumũlũho liokungula kumue ku komohĩsa kupange woku kunda. Kuli etendelo lialua liomanu vakuensunga okuti va siata oku likongela lava vatiamẽla kefendelo liocili. Omo liaco, kuli “owĩñi wakahandangalala... [womanu] va tunda kolofeka viosi kuenda vakualimi osi. . . Va vilikiya lolukandi vati, Epopelo li tunda aku Suku yetu, u wa tumala kocalo, kuenda ku Kameme.” (Esituluilo 7:9, 10) Owĩñi waco wakahandangala u kasi loku limolehĩsa vekalo limue li komohĩsa. Omo liaco, afendeli va Yehova cilo etendelo liavo lia pitahãla ale olohuluwa epandu komanu okuti va siata oku liongoluia vakongelo a pitãhala 93.000 a sangiwa voluali luosi.
17 Asumũlũho a Yehova a kasi oku muiwilavo kalivulu alua a siata oku pangiwa Lolombangi via Yehova, ana a lombolola eci ci sangiwa Vembimbiliya. Olosãi viosi kuata siata oku pangiwa eci ci soka 90 kolohuluwa violorevista Utala Wondavululi kuenda o Despertai!. Utala Wondavululi u kasi loku pongoluiwa kueci ci pitahala 141 kalimi, kuenda o Despertai!, yi kasi loku pongoluiwa kueci ci soka 87 kalimi. Handi vali, kuli alivulu akuavo a tu kuatisa koku kuata elomboloko Liembimbiliya. Ndeci elivulu li tukuiwa hati, A Verdade Que Conduz a Vida Eterna, lia sandekiwa kunyamo wo 1968, okuti kuaviwa eci ci soka 107 kolohuluwa vialivulu lia pongoluiwa kueci ci soka 117 kalimi. Elivulu Podera Viver Para Sempre no Paraiso na Terra, lia sandekiwa kunyamo wo 1982, okuti kuaviwa eci ci soka 81 kolohuluwa vialivulu, li pongoluiwa kueci ci soka 131 kalimi. Elivulu Ukũlĩhĩso Utuala Komuenyo Ko Pui, lia sandekiwa kunyamo wo 1995, okuti kuaviwa kueci ci soka 154 kalimi. Ombrochura Suku Oyongola Nye Kokuetu?, ya sandekiwa kunyamo wo 1996, kuaviwa ale eci ci soka 150 kolohuluwa, cilo ya pongoluiwa kueci ci soka 244 kalimi.
18. Momo lie tu sanjukilila esumũlũho lietu liespiritu ndaño loku lambalaliwa?
18 Esumũlũho liaco eli liespiritu lia siata oku soliwa calua ndano loku suvukiwa loluali lua Satana. Oku amamako kuaco kespiritu, kua lekisa ocili colondaka vi sangiwa velivulu lia Isaya 54:17 li popia hati: “Lacimue ocimãlẽho va ci telela oku yaka love ci ku linga cimue; kuenje o yula alimi osi a ku katukila vekanga. Eci oco ocipiñalo cakuenje va Yehova, kuenda esunga liavo lia tunda kokuange. Oco ca popia Yehova.” Helembelekokuolio ci nena komanu va Yehova oku kũlĩha okuti, ocitumasuku celivulu lia Malakiya 3:17, ci kasi loku tẽlisiwila kokuavo! Ocitumasuku caco ci popia hati: “Yehova Ukualohoka wa popia hati, Va linga vange, vange muele, eteke ñatuka.”
Sanjuka Loku Vumba Yehova
19. Oku litepa kupi ku kasi pokati kava va kasi loku vumba Yehova kuenda vana okuti ka va kasi loku u vumba?
19 Oku litepa ku kasi pokati ka vakuekolelo vana va sole Yehova, kuenda vana vakualuali lua Satana, kua siata oku muiwa eteke leteke. Kelivulu lia Malakiya 3:18, kua sonehiwa hati: “Eteke liaco vu[ka] kũlĩha ... oku tepisa pokati keci ciwa leci cĩvi, loku tepisavo pokati ku o vumba Suku lu ko vumbi.” Omanu va fendela Yehova va litepa calua kuenda va limbukiwila kesanju liavo. Handi vali, ovo va kuete elavoko li komohĩsa liotembo yo kovaso. Ovo va kolela calua ku Yehova wa popia hati: “Ndulika ilu liokaliye kuenda ongongo yokaliye; ovina viale ka vi ivalukiwa [vali, kuenda] ka vi sokoluiwa [vali]. Puãi yoleli, sanjukili ño-o hũ ovina [ndi lulika.”—Isaya 65: 17,18; Osamo 37:10, 11, 29; Esituluilo 21:4, 5.
20. Momo lie tu kuetele esanju?
20 Etu tua kolela kohuminyo ya Yehova yokuti, omanu vaye vakuacili vaka puluka keteke liaye, kuenje vaka inila voluali luokaliye. (Sofoniya 2:3; Esituluilo 7:13, 14) Omo liaco, ndaño okuti vamue pokati ketu va kuete ovitangi ndeci oku kuka, oku vela, ale omo liocitangi cimue ciya ño ocituke okuti noke va fa osimbu handi oluali luokaliye ka lueyile, Yehova wa eca ohuminyo yaye yokuti, oka va pindula oco va kuate omuenyo ko pui. (Yoano 5:28, 29; Tito 1:2) Omo liaco, ndaño okuti vosi yetu tua siata oku liyaka lovitangi tu tava okuti, osimbu tu amamako toke keteke lia Yehova lina Liesulilo, tu kuete esunga lioku kala omanu va sanjuka vali calua kulo kilu lieve.
[Atosi pombuelo yemẽla]
Ndamupi o Tambulula?
• “Eteke lia Yehova” li lomboloka nye?
• Ndamupi atavo oluali a kasi loku kuama ongangu ya va Isareli yosimbu?
• Ovitumasuku vipi vi kasi loku telisiwa lomanu va Suku koloneke vilo?
• Ndamupi Yehova a siata oku sumuluisa omanu vaye?
[Elitalatu kemẽla 29]
O Yerusalãi yo kocita catete, ya taima ondalu ‘ndofolono’
[Elitalatu kemẽla 32]
Omanu va Yehova va sanjuka calua omo lielavoko liavo li sanjuisa