Setukuli Suku Yocili

“Setukuli Suku ndomãla va soliwa.”​—⁠VA EFESO 5:⁠1.

1. Omanu vamue va siata oku tava kovina vipi? Kuenda momo lie ovisimĩlo viavo ka via sungulukilile?

“OCILI, oco nye?” (Yoano 18:38) Epulilo eli lioku sina okuti tunde eci lia lingiwa la Pondiu Pilato pa pita ale eci ci panda 2000, kanyamo li lekisa okuti ocili, ondaka yimue ka yi kuete esilivilo. Koloneke vilo, omanu valua va siata oku tava kocisimĩlo eci. Ocili, ondaka yimue okuti ya siata oku nena atatahãi komanu. Ove pamue wa siata oku yeva olondaka viokuti, omunu lomunu eye o nõla oku kuama ocili caye muẽle kuenda ka kuli ocili ca suapo, ale ocili ca pongoluiwa. Ovisimĩlo viaco evi, ka via sungulukile. Omanu va siata oku konomuisa kuenda oku lilongisa calua oco va kũlĩhe ovolandu loku sanga elomboloko liatiamẽla koluali lulo tu kasi ndeti. Ocili, hacina cimueko omunu a linolẽla eye muẽle. Tu sukila oku kũlĩha nda vetimba liomunu muli ocilelembia ka ci fi ale sio. Nda kuli Satana ale kakuli. Nda omuenyo u kuete esilivilo ale ka u kuete. Atosi osi a tukuiwa ndeti, a kuete lika etambululo limosi liocili. Kuli lika etambululo limosi liocili, pole akuavo esanda kuenda ka ci tava okuti atambululo osi a kala ocili.

2. Ndamupi Yehova a linga Suku yocili? Kuenda apulilo api tuka konomuisa cilo?

² Vocipama catete tua lilongisa okuti Yehova eye Suku yocili. Eye wa kũlĩha ocili catiamẽla kovina viosi. Ca litepa lunyãli waye Satana Eliapu haeye ohembi ceci okuti, Yehova olonjanja viosi wa siata oku situlula ocili. Handi vali, Yehova wa siata oku sapuila ocili komanu. Upostolo Paulu wa vetiya Akristão hati: “Setukuli Suku ndomãla va soliwa.” (Va Efeso 5:⁠1) Etu Tulombangi via Yehova ndamupi tu pondola oku kuama ongangu yaye yoku vangula kuenda oku pokola kocili? Momo lie ci kuetele esilivilo oku ci linga? Ekolelo lipi tu kuete liokuti Yehova o tava omanu vana va siata oku vangula ocili? Tu konomuisi ulandu waco.

3, 4. Ndamupi upostolo Paulu la Petulu va lombolola ovitangi vi pita vokuenda ‘kuoloneke via sulako’?

³ Tu kasi kotembo yimue okuti, kuli atavo alua esanda. Ndomo upostolo Paulu a ci popele lekuatiso liespiritu sandu, ‘koloneke vilo via sulako’ omanu valua va siata oku limolehĩsa ndomanu vana va kolela ku Suku, pole ka va kapeleko olonumbi Viembimbiliya. Omanu vamue va likala oku tava kocili momo “va nyõleha vutima.” Handi vali, ‘omanu vãvi lolohembi va kasi oku amamako oku linga eci cĩvi haivo va kemba kemba loku kembiwa.’ Ndaño okuti omanu vaco va siata oku lilongisa ovina vialua, pole lalimue eteke vaka ‘kuata ukũlĩhĩso wasuapo wocili.’​—⁠2 Timoteo 3:​1, 5, 7, 8, 13.

⁴ Upostolo Petulu lekuatiso liespiritu sandu, wa sonehavo eci catiamẽla koloneke via sulako. Ndomo eye a ci popele, omanu ka va siatele lika oku likala oku tava kocili, pole va siatavo oku yola epembe Ondaka ya Suku kuenda omanu vana va siata oku sandeka ocili condaka yaco. Omanu vaco ‘locipango cavo muẽle,’ ka va tava kuvangi wokuti oluali luna lua kala koloneke via Noha lua kunduiwa letande liovava kuenje, ulandu waco wa linga elungulo lieteke liesombiso lia Yehova lina tu kasi oku lavoka. Ovisimĩlo vieci ovo va tava vika va nenela ovitangi vialua eci otembo ya Suku yoku lundula olondingaĩvi voluali lulo yikeya.​—⁠2 Petulu 3:​3-7.

Omanu Vana va Vumba Yehova va Kũlĩha Ocili

5. Ndomo uprofeto Daniele a lombolola, nye ci kasi oku pita “kotembo [yilo] yesulilo”? Kuenda ndamupi ocitumasuku caco ci kasi oku tẽlisiwa?

⁵ Vulandu umue watiamẽla “kotembo yesulilo,” uprofeto Daniele wa lombolola oku litepa kuka kala pokati komanu va Suku vana va vatiamẽla ketavo liocili. Eye wa soneha ndoco: “Va lua va enda oko loko, kuenda ukulĩhĩso u lua.” (Daniele 12:⁠4) Omanu va Yehova ka va kuete atatahãi kuenda ka va kasi oku kembiwa Lohembi yimue Yavelapo. Omo okuti ovo va siata oku kuama Embimbiliya, va kuete ukũlĩhĩso wasuapo. Kocita catete, Yesu wa ecele elomboloko liocili kolondonge viaye. Eye “wa situlula ovitima viavo okuti va limbuka ovisonehua.” (Luka 24:45) Koloneke vilo, Yehova wa siata oku kuama onjila yimuamue. Lekuatiso Liondaka yaye, espiritu sandu liaye, locisoko caye ca palo posi, eye wa siata oku kuatisa olohuluwa Violombangi via Yehova vi sangiwa voluali luosi, oco vi kuate elomboloko liatiamẽla kocili eye a va sapuila.

6. Elomboloko lipi liocili Cembimbiliya omanu va Suku va kuete koloneke vilo?

⁶ Omo okuti etu tumanu va Suku, tu kuete elomboloko liovina vialua okuti lalimue eteke tua simĩle oku vi kũlĩha. Tua kũlĩha oku eca atambululo kapulilo a siata oku lingiwa lomanu vana va kuete ukũlĩhĩso woluali vokuenda kuolohũlũkãi vianyamo. Ocili okuti, etu tua kũlĩha esunga lieci ku kasilili ohali, eci omanu va fila, kuenda esunga lieci omanu ka va ponduila oku nena ombembua lelitokeko voluali luosi. Etu tua sumũlũisiwavo lukũlĩhĩso weci Usoma wa Suku uka nena kovaso, oluali luokaliye kuenda oku kuata omuenyo ko pui loku lipua. Etu tua kũlĩhavo okuti Yehova eye Ukuonene Wosi. Tua lilongisa eci catiamẽla kekalo liaye kuenda eci tu sukila oku linga oco eye a tu sumũlũise. Oku kũlĩha ocili ku tu kuatisa oku limbuka ovina viosi viuhembi. Oku pokola kocili ci tu teyuila kovina viosi ka via sungulukile, kuenda ci tu kuatisa oku kuama omuenyo umue uwa loku tu ĩha elavoko li komohĩsa lio kovaso.

7. Elomboloko liocili Cembimbiliya lia eciwa komanu va tuwa ndati kuenda ka lia eciwile ku velie?

⁷ Ove hẽ o kuete elomboloko liocili ci sangiwa Vembimbiliya? Nda o kuete elomboloko liaco, wa sumũlũha calua. Eci umue usonehi a yongola oku soneha elivulu limue, elivulu liaco o li tiamisila kocimunga comanu vamue. Alivulu amue a sonehiwila omanu vana va lilongisila kolosikola via velapo, akuavo a sonehiwila omãla kuenda alivulu akuavo a sonehiwila omanu vana va talavaya kovopange akuavo avelapo. Ndaño okuti Embimbiliya lia eciwa komanu vosi, pole, kuli lika ocimunga comanu vamue okuti ovo va siata oku kuata elomboloko liolonumbi vialio kuenda oku lekisa onjongole kokualio. Yehova elomboloko liaco wa lieca lika komanu vana va sunguluka, haivo ambombe palo posi. Omanu vaco, va pondola oku kuata elomboloko lia suapo Liembimbiliya okuti, ka va kapiko elilongiso liavo, ovituwa viavo, ekalo liomuenyo wavo, ale kofeka va citiwila. (1 Timoteo 2:​3, 4) Handi vali, elomboloko liocili Cembimbiliya ka lia eciwile komanu vana okuti ka va lekisa onjongole ndaño okuti va loñoloha calua ale pamue va lilongisa calua kosikola. Omanu vana va siata oku lipanda, la vakuepela, ka va pondola oku kakatela kocili Condaka ya Suku. (Mateo 13:​11-15; Luka 10:21; Ovilinga 13:48) Suku eye lika wa tẽla oku sokiya Embimbiliya.

Omanu Vana va Vumba Yehova Vakuacili

8. Momo lie Yesu a kalela omunu umue ukuacili?

⁸ Omanu va Yehova vakuacili ndeci eye a tuwa. Yesu Kristu Ombangi ya velapo ya Yehova wa vangula ocili lekuatiso liovina eye a longisa kuenda ocituwa eye a lekisa toke kolofa viaye. Eye wa teyuila ocili condaka ya Yehova kuenda olohuminyo viaye. Handi vali, Yesu wa kala omunu umue ukuacili ndomo a ci lombolola.​—⁠Yoano 14:6; Esituluilo 3:14; 19:⁠10.

9. Nye Embimbiliya li lombolola catiamẽla koku popia ocili?

⁹ Yesu wa kala omunu umue “we yuka ocali locili” kuenda ‘vomẽla waye ka mua sangiwile elimbi.’ (Yoano 1:14; Isaya 53:⁠9) Akristão vocili va siata oku kuama ongangu yina Yesu a sia yatiamẽla koku kala vakuacili la vakuavo. Upostolo Paulu wa vetiya akamba vaye hati: “Omunu omunu a popie ocili lukuavo, momo tuvimatamata vietimba limuamue.” (Va Efeso 4:25) Kosimbu, uprofeto Sakariya wa soneha ndoco: “Popi ocili omunu lokuavo.” (Sakariya 8:16) Akristão va siata oku popia ocili momo va yongola oku sanjuisa Suku. Yehova ukuacili kuenda wa kũlĩha ovitangi vi tunda kuhembi. Omo liaco, Yehova o kevelela okuti omanu vaye va popia ocili.

10. Momo lie omanu va siatela oku kemba kuenda lonima yipi ka ya sungulukile?

¹⁰ Komanu valua oku kemba kua va sungulukila calua momo ku va kuatisa oku tẽlisa olonjongole viavo. Omanu vamue va siata oku kemba oco ka vaka pisiwe okuti vopako limue ekuatiso, ale oco va pandiyiwe la vakuavo. Pole, oku kemba ocituwa cimue ka ca sungulukile ca siata komanu. Omo liaco, omunu wosi wa siata oku kemba, ka ci tava okuti o taviwa la Suku. (Esituluilo 21:​8, 27; 22:15) Nda tua kũlĩhĩwa okuti tumanu vamue va siata oku popia ocili, vakuetu va pondola oku tava kovina viosi tu va sapuila kuenda oku tu kolela. Pole, nda tua siata oku vangula uhembi, vakuetu vaka kuata atatahãi oku kolela kovina viosi tu popia viatiamẽla kueci ci keya kovaso. Olusapo lumue luocifuka co Afrika lua popia okuti: “Ondaka yimosi yuhembi yi nyõla ohũlũkãi yolondaka viocili.” Olusapo lukuavo lua popia hati: “Omunu wosi ohembi, kaka taviwa lavakuavo ndaño okuti eci eye a popia cocili.”

11. Ndamupi voku kala ukuacili mua kongela vali ovina vialua okuti oku popia lika ocili ka citẽla?

¹¹ Oku kala ukuacili ka ci lomboloka lika oku popia ocili. Ci lomboloka oku ambata omuenyo watiamẽla kocili. Ocili ci limbukiwila koku tuwa kuetu. Ocili cina tu sapuila ku vakuetu ka tu ci lekisila lika koku popia kuetu, pole, tu ci lekisilavo kovina viosi tu linga. Upostolo Paulu wa pula ndoco: “Oco hẽ, ove o longisa ukuẽle, ove muẽle ku lilongisa? Osimbu okunda huti, ku ka ive, ove muẽle wiva? Ove o popia huti, ku ka pekelise, ove muẽle o pekelisa?” (Va Roma 2:​21, 22) Nda tu kasi oku longisa ocili ku vakuetu, etu muẽle tu sukila oku kala vakuacili kovina viosi. Ocituwa cetu coku popia ocili kuenda oku kala omanu va sunguluka, cika kuatisa omanu oku tava kueci tu va longisa.

12, 13. Umalẽhe umue ufeko wa soneha nye ca tiamẽla koku kala ukuacili? Kuenda momo lie eye a lekisila ovituwa vimue viwa viekalo?

¹² Amalẽhe vana va sangiwa pokati Kolombangi via Yehova, va siatavo oku kapako esilivilo lioku kala vakuacili. Umalẽhe umue ufeko o tukuiwa hati Jenny, eci a kuata ci soka 13 kanyamo, poku linga ocipama cimue kosikola eye wa popia hati: “Oku kala ukuacili ci kuete esilivilo liavelapo kokuange. Pole, ci sumuisa calua omo okuti, koloneke vilo omanu ka va siatele oku kala vakuacili. Ndi likuminya okuti, olonjanja viosi ndika amamako oku kala ukuacili komuenyo wange. Ndika amamako oku kala ukuacili ndaño okuti pamue oku vangula ocili ka ci ndi kuatisa ame muẽle ale akamba vange. Ndi yongola okuti, ndi kuata akamba vana va siata oku popia ocili haivo va sunguluka.”

¹³ Poku lombolola eci catiamẽla kocipama caco co kosikola, ulongisi wa Jenny wa popia hati: “Ndaño okuti ove umalẽhe, pole wa kapako olonumbi viekalo. Nda kũlĩha okuti ove oka amamako locituwa caco momo o kuete onjongole yoku ci linga.” Pi hẽ ondonge yaco yufeko a sanga evetiyo liovituwa viwa? Jenny volondaka viaye vioku fetika ocipama caco a tambuile kosikola, wa popia hati, etavo liaye “li kuete olonumbi vina vi pondola oku u kuatisa komuenyo [waye].” Tunde eci Jenny a soneha olondaka viaco pa pita ale anyamo epanduvali. Ndomo ulongisi wa Jenny a ci vangula, eye wamamako oku lekisa ovituwa viwa komuenyo waye vina vi lekisa okuti eye Ombangi ya Yehova.

Omanu Vana va Vumba Suku va Siata Oku Situlula Ocili

14. Momo lie omanu va Suku va kuetele ocikele ca velapo coku popia ocili?

¹⁴ Omanu vakuavo okuti Halombangiko via Yehova ci tava okuti va setekavo oku popia ocili kuenda oku lekisa esunga. Omo okuti etu tumanu va Suku, tu kuete ocikele ca velapo coku popia ocili. Tua kundikiwa ocili Cembimbiliya cina ci pondola oku tuala omanu komuenyo ko pui. Omo liaco, tu kuete ocikele coku sapuilako vakuetu ukũlĩhĩso waco. Yesu wa popia hati: “[Omunu] wosi wa ihiwa ca lua, eye o kisikiwa calua.” (Luka 12:48) Ocili okuti ‘omanu vana va siata oku sumũlũisiwa lukũlĩhĩso wa lua wa Suku, va pondola ‘oku kisikiwa calua.’

15. Esanju lipi ove o pondola oku kuata poku longisa ocili Cembimbiliya ku vakuene?

¹⁵ Oku longisa ocili Cembimbiliya ku vakuetu, ci nena esanju liocili. Ndeci olondonge via Yesu via linga kocita catete, etu tu kunda olondaka viwa viatiamẽla kesapulo limue liesanju lieciwa komanu vana “va pekengua kuenda va sakalaisua ndolomeme ka vi kuete ungombo.” Handi vali, tu kundilavo omanu vana va kasi ndolomeke vi kasi oku kembiwa ‘lovilongua violondele.’ (Mateo 9:36; 1 Timoteo 4:⁠1) Upostolo Yoano wa soneha ndoco: “Kokuange ka kuli esanju lia velapo, okuti eli lioku yeva okuti omãla vange va kasi loku endaila vocili li sule.” (3 Yoano 4) “Omãla” va kala oku endela vocili upostolo Yoano a tukula, ci tava okuti omanu vana a longisa ocili kuenje wa kuata esanju lialua. Etu tu sanjukavo calua eci tu limbuka omanu va kasi oku tava kocili Condaka ya Suku.

16, 17. (a) Momo lie omanu vamue ka va tavela kondaka yocili tu va kundila? (b) Esanju lipi tu pondola oku kuata osimbu tu amamako oku sandeka ocili Cembimbiliya?

¹⁶ Ocili okuti, omanu vamue ka vaka tava kocili. Yesu wa lombolola ocili catiamẽla ku Suku ndaño okuti omanu ka va lekisile onjongole. Va Yudea vana vo suvukile, eye wa va sapuila hati: “Nye ko ñoleleli? U o tiamela ku Suku eye o yeva yeva olondaka via Suku. Ene ka vu vi yeva yeva omo ka vu tiamẽla ku Suku.”​—⁠Yoano 8:​46, 47.

¹⁷ Ndeci Yesu a linga, etu ka tu liwekapo oku sapuila omanu ocili catiamẽla ku Yehova. Omo okuti omanu vamue ka va tavele kesapulo lia Yesu, etu ka tu kevelelavo okuti omanu vosi vaka tava kondaka yocili yina tu va kundila. Etu tu sanjuka calua poku kũlĩha okuti tu kasi oku linga eci ca sunguluka. Yehova lohenda yaye, o yongola okuti ocili ci situluiwa komanu vosi. Omo okuti Akristão va siata oku longisiwa ocili, ovo va kasi oku tuisa ocinyi voluali lulo luowelema. Poku ecelela okuti ocinyi cocili ci tua omo liolondaka vietu kuenda ovilinga vietu, tu pondola oku vetiya vakuetu oku eca esivayo ku Isietu wokilu. (Mateo 5:​14, 16) Etu tu sapuila komanu okuti, tu yuvula olondaka viuhembi wa Satana vioku pengisa ocili poku teyuila Ondaka ya Suku yina ka yi kuete evĩho. Ocili cina tua kũlĩha haico tua siata oku kunda, ci pondola oku yovola omanu vana va tava kocili caco.​—⁠Yoano 8:⁠32.

Amamako Oku Endela Vocili

18. Momo lie Yesu a lekisila ohenda ku Nataneli?

¹⁸ Yesu wa solele ocili kuenda wa enda oku popia ocili. Vokuenda kupange waye woku kunda palo posi, wa lekisa ohenda komanu vana va kala vakuacili. Yesu wa popia eci catiamẽla ku Nataneli hati: “[Nataneli], u Isareli wocili. Vutima waye ka muli elimbi.” (Yoano 1:47) Ocili okuti Nataneli va enda oku u tukulavo hati, Bartolomeu kuenda wa nõliwilevo oco a tẽlise eci ci soka 12 kovapostolo. (Mateo 10:​2-4) Hesumbilokuolio lia lekisiwile kokuaye!

19-21. Ndamupi ulume una wa kala omeke a sumũlũisiwa omo liutõi waye woku vangula ocili?

¹⁹ Ocipama cimue Cembimbiliya kelivulu lia Yoano, ci lombolola ulandu ukuavo watiamẽla kulume umue wa kala embombe okuti wa tambuile esumũlũho lia Yesu. Pole, ka tua kũlĩhĩle onduko yaye. Etu tua kũlĩha lika ulandu wokuti, ulume waco wa kala ohukũi haeye omeke tunde eci a citiwa. Omanu va komõhele calua eci Yesu o sakula. Esapulo liatiamẽla kovikomo viaco vioku sakula, lieya oku pitila ku va Fariseo vana va suvukile ocili, haivo va kuata ocituwa cokuti omunu wosi o lekisa ekolelo ku Yesu, o tundisiwa vo sunangonga. Omo okuti olonjali viulume waco una wa kala omeke via kũlĩhĩle ciwa ovisimĩlo vĩvi via va Fariseo, ovo veya oku kemba va Fariseo loku va sapuila okuti, ka va kũlĩhĩle ndomo ovaso omõla wavo a patuluka kuenda ka va kũlĩhĩlevo omunu waco wo sakula.​—⁠Yoano 9:​1-23.

²⁰ Ulume una wa sakuiwa noke weya oku vilikiyiwa la va Fariseo. Eye wa kuata utõi woku vangula ocili ndaño wa kũlĩhĩle okuti noke oka pita lovitangi. Eye wa lombolola ndomo a sakuiwa kuenda wa lekisa okuti Yesu eye wa ci linga. Ndaño okuti va Fariseo va loñoloha ndeti haivo va lilongisa calua kosikola va mõla ovilinga viaco vi komohĩsa, pole ka va tavele okuti Yesu wa tunda ku Suku. Omo liaco, ulume una wa sakuiwa, lutõi walua wa va vetiya oku tava kuvangi wokuti: “Omunu u, nda ka tundile ku Suku, nda ka tẽlele oku linga cimue.” Omo okuti va Fariseo ka va kuatele vali eci va popia, va lundila ulume waco hati ondingaĩvi kuenje vo tundisila posamua.​—⁠Yoano 9:​24-34.

²¹ Eci Yesu a yeva ocitangi caco, lohenda yocili wa sandiliya ulume waco toke eci o sanga. Noke, Yesu wa pamisa ekolelo liulume waco wa kala omeke. Kuenje, Yesu wa li tukulula okuti eye Mesiya. Hasumũlũhokuovo ulume waco eya oku tambula omo lioku vangula kuaye ocili! Ocili okuti, Suku o lekisa lika ukamba komanu vana va siata oku vangula ocili.​—⁠Yoano 9:​35-37.

22. Momo lie tu sukilila oku amamako oku kala vakuacili?

²² Etu tu sukila oku kapako ocituwa coku kala vakuacili. Ocituwa caco ci kuete esilivilo koku amamako oku kuata ukamba wocili lomanu kuenda la Suku. Nda tua kala vakuacili okuti tu lekisa esunguluko loku kuata ukamba wocili, kuenda oku kala omanu vana va koleliwa, tuka taviwa la Yehova. (Osamo 15:​1, 2) Oku kala ohembi, ci lomboloka oku sina, kuenda ci tuala koku yandulukiwa la Yehova. (Olosapo 6:​16-19) Omo liaco, tu nõlipo lika onjila yoku kala vakuacili. Nda tu yongola oku kuama ongangu ya Suku ukuacili, tu sukila oku kũlĩha ocili, oku vangula ocili, kuenda oku kala vakuacili komuenyo wetu.

Ndamupi o Tambulula?

• Momo lie tu sukilila oku eca olopandu omo lioku kũlĩha kuetu ocili?

• Ndamupi tu pondola oku kuama ongangu ya Yehova koku kala vakuacili?

• Esumũlũho lipi li tunda koku longisa ocili Cembimbiliya ku vakuetu?

• Momo lie oku amamako oku kala vakuacili ku kuetele esilivilo lia velapo?

[Elitalatu kemẽla 29]

Omo okuti Akristão va kundikiwa ocili Cembimbiliya, ovo va likolisilako oku longisa vakuavo ocili caco

[Elitalatu kemẽla 31]

Ulume una omeke wa sakuiwa la Yesu wa sumũlũisiwa calua omo lioku vangula kuaye ocili