Esilivilo Lioku Kala Ukuacili
KOLOFEKA vimue, omãla va siata oku papala lavakuavo poku limba imba onamelẽla. Onamelẽla yi kakatela ciwa vuwalo. Ndaño okuti, omunu wa lupuka loku li tutumũla, oyo ka yi tundi. Pole, yi tunda lika nda omunu wa lula uwalo waco loku yi nõlamo. Omãla va sole calua oku linga olomapalo viaco.
Ocili okuti, lomue omunu o sanjukila oku kala lonamẽlela vuwalo. Pole, omanu va siata oku komõha poku tala ndomo onamẽlela yi kakatela vuwalo. Omunu una ukuacili, o kuete ocituwa ci kasi ndonamelẽla. Momo o likolisilako oku kuata ukamba lavakuavo. Kuenda o tẽlisa olohuminyo viaye ndaño lovitangi. Ondaka yoku popia hati, ‘ukuacili,’ yi lomboloka oku koleliwa, kuenda oku tẽlisa olohuminyo. Ocili okuti, nda omanu va lekisa ocituwa caco kokuove, o kuata esanju. Ove hẽ, wa siatavo oku lekisa ocituwa caco ku vakuene? Kulie o sukila oku kala ukuacili?
Oku Kala Ukuacili ku Kuete Esilivilo Pokati Kolohueli
Oku kala ukuacili ku kuete esilivilo volohuela. Pole ocituwa caco ka ca siatele pokati kolohueli vialua. Olohueli vina via likolela pokati, vi likolisilako oku tẽlisa ohuminyo yavo yolohuela. Kuenda vi sandiliya onjila yoku pamisa olohuela viavo okuti viamamako lesanju. Momo lie? Momo omanu va lulikiwa lonjongole yoku likolela pokati. Eci Suku a tokekisa olohuela via Adama la Heva vocumbo Cendene, wa popia hati: “Ulume o sia isiaye la inaye [noke, o] litokeka lukãi waye, kuenje va linga etimba limuamue.” Olondaka evi via tiamẽlelevo ku Heva. Momo wa sukililevo oku likakatela lulume waye. Omo liaco, Adama la Heva va sukilile oku likolela kuenda oku likuatisa pokati.—Efetikilo 2:24; Mateo 19:3-9.
Tunde kotembo yaco toke cilo, pa pita ale anyamo alua. Anga hẽ eci ci lekisa okuti oku likolela volohuela ka ku kuete vali esilivilo koloneke vilo? Ku kuete esilivilo. Ovolandu amue a lekisa okuti, kofeka yo Alemanya, eci olohueli vimue via pulisiwa catimẽla kondaka yaco, via popia hati, oku likolela ku kuete esilivilo liocili volohuela. Omanu vakuavo va pulisiwa va tambululavo hati, ocituwa coku likolela ci kuete esilivilo pokati kolohueli.
Olohueli, vi sukila oku likolela pokati oco olohuela viavo viende ciwa. Vocipama catete, tua lilongisa okuti, oku kala ukuacili, ocituwa cimue ci soliwe lomanu. Pole, ocituwa caco omanu ka va siatele oku ci lekisa. Kolonepa vialua violuali, oku litepa kuolohueli kua livokiya calua omo liekambo lioku likolela. Oco hẽ ndamupi olohueli vi pondola oku likolela pokati?
Oku Likolela Pokati ku Pamisa Olohuela
Olohueli vi likolela lika pokati nda vi sanda onjila yoku pamisa ocisola cavo. Olohueli vina vi lisole, vi yuvula ocituwa coku popia hati: ‘Eci cange, ava akamba vange. U omõlange, eyi onjo yange.’ Pole, vi popia hati: ‘Evi ovina vietu. Ava akamba vetu. Ava omãla vetu. Eyi onjo yetu.’ Omo liaco, olohueli vi sukila oku litava pokati poku sokiya ovina vimue ndeci: Evi vi sukiliwa vonjo, upange woku sanda eteku, oku tata omãla, ovitalukilo, oloneke viepuyuko kupange kuenda ovopange akuavo ekongelo.—Olosapo 11:14; 15:22.
Volohuela ulume ale ukãi o sukila oku limbuka okuti wa kapiwako lukuavo. Nda ulume o lekisa ukamba walua kukãi ukuavo, ukãi waye o sumua. Kuenje, o fetika oku sima okuti olohuela viavo vi kasi kohele. Cimuamue haico ci pita lulume nda ukãi waye o lekisa ukamba walua kulume ukuavo. Embimbiliya li vetiya alume hati: “Sanjukila ukãi wove wombutulua.” Ulume o sukila oku yuvula onjongole yoku sola ukãi ukuavo. Momo ocituwa caco ci tuala koku linga uvasi lukãi ukuavo. Embimbiliya li popia hati: “U o linga uvasi wa kamba olondunge. U o ci linga o linyõla eye muẽle.” Ukãi o sukilavo oku pokola konumbi eyi Yembimbiliya.—Olosapo 5:18; 6:32.
Anga hẽ oku kala ukuacili volohuela ku kuete esilivilo? Ku kuete esilivilo lialua. Momo ocituwa caco ci pamisa olohuela. Nda ukãi o tatiwa ciwa lulume waye, o sanjuka calua. Handi vali, ocisola caco ci pamisa ekolelo liaye kuenda cu kuatisa oku lekisa ovituwa viwa vonjo. Cimuamue haico ci pita lulume nda ukãi waye o lekisa ekolelo kokuaye. Onjongole yaye yoku kala ukuacili lukãi waye, yu kuatisa oku likolisilako oku pokola kolonumbi vi songuila omuenyo wavo.
Oku likolela pokati ku kuatisa olohueli eci vi liyaka lovitangi. Momo ocituwa caco ci va kuatisa oku pandikisa kuenda oku sanda onjila yoku yula ovitangi viaco. Pole, olohueli vina vi likuetele ohele, eci vi liyaka lovitangi vi sanda lika onjila yoku litepa. Oku tepa olohuela kaku tetulula ovitangi. Pole, ku nena ovitangi vikuavo. Otembo yimue ulume umue wa litepele lukãi waye kumue lomãla. Kuenje, wa nõlapo oku kala likaliaye. Anga hẽ wa kuatele esanju poku nõlapo oku kala likaliaye? Eci papita akũi avali kanyamo, eye wa popia hati: ‘Luteke poku pekela, ndaenda oku kuata ongeva lomãla vange. Momo sia kuatele la umue ndi liusika laye hati, uteke uwa.’
Olonjali vi Sukila Oku Likolela Lomãla Vavo
Nda olonjali via likolela pokati, omãla vavo vaka lekisavo ocituwa caco. Noke eci va kuela vaka lekisavo ocituwa caco volonjo viavo kuenda vaka tata ciwa olonjali viavo eci vi liyaka loku vela ale ceci vi kuka.—1 Timoteo 5:4, 8.
Olonjanja vimue, olonjali havioko via siata oku vela tete. Kuenje, citava okuti, omãla ovo sukila tete ekuatiso liolonjali viavo. Eci oco ca pita la manji umue o tukuiwa hati Herbert lukãi waye Gertrud, okuti va kasi oku vumba Yehova vokuenda kuakũi akuãla kanyamo. Omõla wavo Dietmar, tunde eci a citiwa wa liyaka luvei wekambo liongusu vakepa. Vokuenda kuanyamo aye epanduvali a sulako, Dietmar wa sukilile ekuatiso lialua liolonjali viaye utanya luteke. Omo liaco, ovo va kapa vohondo yaye olomakina vioku sakula kuenda ovihemba. Pole, Dietmar wa fa kosãi ya Kuvala kunyamo wo 2002. Ocili okuti, olonjali viaye via lekisa ongangu yiwa yoku eca ekuatiso.
Oku Likolela ku Pamisa Ukamba
Ukãi umue o tukuiwa hati Birgit, wa popia hati: ‘Omunu una ka kuelele citava okuti o kuata esanju. Pole, omunu wosi ka kuete ekamba ka pondola oku kuata esanju komuenyo waye.’ Ove pamue o tava okuti olondaka evi viocili. Nda o kuete ekamba limue okuti wa likoleli, ci pamisa utima wove. Nda ove okuele, o sukila oku kuata ukamba walua lomunu una wa tokekisa laye olohuela.
Oku kala ekamba liomunu umue, ka ci lomboloka lika oku likũlĩha. Momo etu tu pondola oku kũlĩha omanu valua ndeci: Vana va kasi posongo yetu, vakuetu kosikola, kuenda omanu vana tu ñualehẽla lavo olonjanja vimue vonjila. Pole, oku kuata ukamba lomunu umue cambata otembo yalua. Kuenda ci sukila oku tẽlisa olohuminyo. Oku kuata ukamba lomunu umue, ci nena esanju liapiãla. Pole, vukamba waco mua kongela ovina vialua.
Oku kuata ocituwa coku sapela lekamba, ci kuete esilivilo liocili. Momo ci pamisa ukamba. Birgit wa popia eci catiamẽla kekamba liaye hati: ‘Nda umue pokati ketu o kuete ovitangi, tu sapela votelefone olonjanja vivali vosemana. Oku kũlĩha okuti, ukuetu o kasi ciwa, kuenda o kuete onjongole yoku ndi yevelela, ci ndi sanjuisa calua.’ Oku kala ocipãla ka ku tateka oku kuata ukamba lomunu. Manji umue o tukuiwa hati Gerda, o kasi kimbo limue kupãla loku ku kasi ukuavo Helga. Pole, ovo va kuete ukamba wocili vokuenda kueci ci pitahãla 35 kanyamo. Manji Gerda wa popia hati: ‘Tua siata oku lisonehẽla ovikanda loku lisapuilako ovitangi vietu kuenda ovina via siata oku tu sanjuisa. Ovikanda via Helga via siata oku ndi sanjuisa calua. Momo tu kuete ovisimĩlo vimuamue.’
Oku likolela, ku kuete esilivilo pokati kakamba. Ekambo lioku likolela pokati, li nyõla ukamba. Akamba vocili va lilungula pokati, kuenda va lisapuilako eci ci kasi vutima wavo. Ovo ka va likuatela ohele yoku lisapuilako ovitangi viavo. Kuenda lomue o sima okuti, ombangulo yavo yika yevala komanu vakuavo. Embimbiliya li popia hati: “Ekamba [liocili] li sola olonjanja viosi, kuenje li linga manjove koloneke viohali.”—Olosapo 17:17.
Akamba vetu, va pondola oku pongolola ovisimĩlo vietu, lovituwa vietu, kuenda ekalo lietu. Omo liaco, tu sukila oku kuata ekamba lina li kuete ekalo lia lisoka leli liomuenyo wetu. Tu sukilavo oku lunguka oco tu nõle lika akamba vana va pokola kolonumbi via Yehova. Momo akamba vaco, vaka tu kuatisa oku nõla onjila ya sunguluka. Omo liaco, kuka kuate ukamba lomanu vana ka va pokola kolonumbi via Yehova. Embimbiliya li lekisa esilivilo lioku nola akamba vawa. Olio li popia hati: “U endaenda la vakualondunge o lingavo ukualondunge, u puãi endaenda laveke o yambuiwa.”—Olosapo 13:20.
Oku Kala Ukuacili Ocituwa Cimue tu Sukila Oku Lilongisa
Eci omõla a lilongisa oku papala lonamelẽla vuwalo wukuavo, okamamako oku sola omapalo yaco. Cimuamue haico ci pita lomunu ukuacili. Momo lie? Momo poku lilongisa ocituwa caco, okamamako oku ci lekisa ku vakuavo. Nda omunu wa lilongisa ocituwa caco tunde vutila, ci ko leluka oku kuata ukamba lavakuavo. Kuenje, ukamba waco uka pamisa olohuela viaye. Handi vali, ocituwa caco cika pamisavo ukamba waye la Yehova.
Yesu wa popia hati, tu sukila oku sola Yehova Suku lutima wetu wosi, lomuenyo wetu wosi kuenda longusu yetu yosi. (Marko 12:30) Eci ci lomboloka okuti, tu kuete ofuka yoku lekisa epokolo ku Suku. Nda tua ci linga, tuka tambula asumũlũho alua Kokuaye. Eye lalimue eteke a tu yanduluka. Momo Yehova “ukuacili.” (1 Va Korindo 1:9) Omo liaco, oku kala ukuacili ku nena asumũlũho ka a pui.—1 Yoano 2:17.
[Elitalatu kemẽla 6]
Ekamba lina lia sunguluka, li sanjuisa utima wove
[Elitalatu kemẽla 5]
Apata ana a likolela, a likuatisa pokati