“Wa Yevi Epandi Lia Yovi”
“Wa yevi epandi lia Yovi kuenje wa moli esulilo lialio lio wiha [Yehova. Yehova] ukuacikembe haeye ukuahenda.”—TIAGO 5:11.
1, 2. Ovitangi vipi manji umue lukãi waye va liyaka lavio kofeka yo Polonia?
ECI OLOHOKA via Hitler via tambula olupale luo Danzig kofeka yo Polonia, manji umue o tukuiwa hati Harald ABT, wa kala lika Ombangi ya Yehova ci soka unyamo lolosãi vimue. Noke, ekalo lia fetika oku pongoloka. Kuenje vamanji va kala kofeka yaco va fetika oku liyaka lovitangi vialua. Ocisoko casualali ca sapuila manji Harald hati, nda wa tava oku soneha onduko yove vopapelo yuvangi woku siapo etavo liove, tu ku eca. Kuenda ku lambalaliwa vali. Pole, eye ka tavele. Noke liolosemana vimue vokayike, manji Harald vo tuma kocitumãlo cikuavo coku talisa ohali omanu ci tukuiwa hati, Sachsenhausen. Kocitumãlo caco, wa pita voloseteko vialua kuenda oku tipuiwa. Kesongo umue wasualali wo lekisa ofuolono yimue yoku yokela omanu. Kuenje, wo sapuila hati: ‘O kuete lika olosemana vivali. Nda kua tavele oku siapo etavo liove, o yokiwa. Kuenje wenda ku Suku yove Yehova.’
2 Eci manji Harald a tualiwa vokayike, ukãi waye Elsa, wa kala oku nyamisa oñaña yavo yukãi. Otembo yaco, ya kuata lika olosãi ekũi tunde eci ya citiwa. Pole, asualali ka va kuatele ocikembe la Elsa. Momo vo tambuile oñaña yaye. Noke vo tuma kotucimãlo cimue ci tukuiwa hati, Auschwitz, kuna a talisiwa ohali yalua. Pole, eye kuenda ulume waye Harald, vamamako lepandi vokuenda kuanyamo alua. Oco o kuate elomboloko lia suapo liovitangi va liyaka lavio, tanga Utala Wondavululi, 1 wosãi Yenyenye Linene wunyamo wo 1980. Manji Harald wa popia hati: ‘Omo liekolelo liange ku Yehova, nda talisiwa ohali yalua volokayike kofeka yo Alemanya ci pitahãla 14 kanyamo. Asualali va ndipula hati: Anga hẽ ukãi wove wa ku kuatisa oco a pandikise kovitangi wa liyaka lavio vokayike? Nda va tambulula okuti, wa ndi kuatisa. Nda kũlĩhĩle okuti, ukãi wange lalimue eteke a liwekapo oku vumba Yehova. Kuenje, ukũlĩhĩso waco wa ndi kuatisa oku pandikisa. Nda kũlĩhĩlevo okuti, eye wa nolelepo oku yeva okuti nda fa, pole sia liwekelepo oku vumba Yehova. Elsa wa pandikisa kovitangi vialua vokuenda kuanyamo tua kala oku talisiwa ohali volokayike kofeka yo Alemanya.’
3, 4. (a) Ovolandu api a vetiya vamanji oku pandikisa kovitangi? (b) Momo lie Embimbiliya li tu vetiyila oku konomuisa ulandu wa Yovi?
3 Ndomo Olombangi vimue via Yehova via lombolola ovolandu avo, ka ca lelukile oku talisiwa ohali. Embimbiliya li vetiya Akristão vosi hati: “Upi ongangu yoku tala ohali leyi yepandi liovaprofeto va popia vonduko ya [Yehova].” (Tiago 5:10) Vokuenda kuanyamo alua, omanu va Yehova, va siata oku pita velambalalo ndaño ka va lingile cimue. Ulandu wavo, u tu vetiya oku amamako lepandi kupange wa Yehova.—Va Heveru 11:32-38; 12:1.
4 Ndomo Embimbiliya li lombolola, Yovi wa sia ongangu yiwa yoku lekisa epandi. Ndonge Tiago wa popia hati: “Ava va pandikisa tu va tukula tuti, va sumũlũha. Wa yevi epandi lia Yovi, kuenje wa moli esulilo lialio lio wiha [Yehova. Yehova] ukuacikembe haeye ukuahenda.” (Tiago 5:11) Ulandu wa Yovi u tu ĩha ocindekaise conima Yehova a likuminya komanu vamamako oku u sivaya. Handi vali, u situlula ovina vi tu kuatisa oku pandikisa kotembo yohali. Elivulu lia Yovi li tu kuatisa oku tambulula apulilo amue ndeci: Eci tu liyaka lovitangi, momo lie tu sukilila oku kuata elomboloko lieci ca kongela vovitangi viaco? Ovituwa vipi vi tu kuatisa oku pandikisa? Ndamupi tu pamisa vamanji va liyaka lovitangi?
Kuata Elomboloko Lieci ca Kongela Vovitangi
5. Eci tu liyaka lovitangi ale layonjo, onumbi yipi tu sukila oku ivaluka?
5 Oco tu pamise ekolelo lietu poku liyaka lovitangi, tu sukila oku kũlĩha cosi ca kongela vovitangi viaco. Pole, ovitangi, vi pondola oku nyõla ovisimĩlo vietu via pindisiwa londaka ya Suku. Omo liaco, tu sukila oku pitisa kovaso epokolo lietu Kokuaye. Isietu Yehova, o tu vetiya oku pokola kelungulo lia popia hati: “Kuata olondunge amõlange, sanjuisa utima wange, oco nambulule u o njimbula.” (Olosapo 27:11) Oku pokola kolondaka evi ci nena asumũlũho alua. Ndaño okuti ka tua lipuile, tu pondola oku sanjuisa utima wa Yehova Ululiki wetu. Tu ci linga eci ocisola cetu kokuaye ci tu vetiya oku pandikisa kovitangi kuenda kayonjo. Momo ocisola ci pandikisa kovina viosi kuenda ka ci tokoka.—1 Va Korindo 13:7, 8.
6. Satana wa siata ndati oku lundila Yehova? Kuenda lonjongole ye?
6 Elivulu lia Yovi li tukula Satana hati, eye wa siata oku imbula Yehova. Olio, li sitululavo ovisimĩlo via Satana. Momo o yongola oku nyola ukamba wetu la Yehova. Ndomo ca lekisiwa vulandu wa Yovi, Satana wa lundila omanu vosi va Yehova catiamẽla kekolelo liavo. Kuenje o sandiliya olonjila viosi vioku nyõla ocisola va kuetele Yehova. Eye wa siata oku lundila Yehova vokuenda kuanyamo alua. Eci Satana a tundisiwa kilu, ondaka yimue ya tunda kilu yo tukula hati, “omindiki ya vamanjetu.” Ondaka yaco ya popiavo hati, “o va lundaila ño ku Suku yetu utanya luteke.” (Esituluilo 12:10) Nda tua pamisa ekolelo lietu, tu eca uvangi wokuti, alundi aye osi uhembi.
7. Ovina viespiritu, vi tu kuatisa ndati oku yula ahonguo etu?
7 Tu sukila oku ivaluka okuti, Satana oka tu yonjela kovitangi viosi tu liyaka lavio oco ukamba wetu la Yehova u tepuluke. Otembo yipi eye a yonjele Yesu? Eye wa yonja Yesu eci a kala lonjala noke yoku pita oloneke vialua okuti ka lile cimue. (Luka 4:1-3) Ukamba Yesu a kuata la Yehova, wo kuatisa oku yuvula ayonjo a Satana. Oku pitisa kovaso ovina viespiritu, ku kuatisa oku yula ehonguo li tunda koku kuka ale kuvei umue. Embimbiliya li popia hati: “Ndaño okuti etimba li kasi loku nyõleha,” ka tu liwekapo oku pandikisa. Momo ‘utima u tumbolowaiwa eteke leteke.’—2 Va Korindo 4:16.
8. (a) Ovisimĩlo vĩvi vi koka nye? (b) Ovituwa vipi Yesu a lekisile?
8 Esumuo li pondolavo oku nyõla efendelo lietu ku Yehova. Citava okuti omunu pamue o lipula ndoco: ‘Momo lie Yehova a ecelela okuti ndi pita lovitangi evi?’ Umue pamue eci a tatiwa lãvi la manji umue vekongelo, o lipula ndoco: ‘Momo lie manji a ndi lingila ocina eci?’ Ovisimĩlo viaco, vi nyõla olondunge vietu via pindisiwa londaka ya Suku. Kuenje tu tiamisila lika utima kovitangi vietu. Eci Yovi a liyaka lovitangi vioku vela, akamba vaye vatatu vo sumuisile vali calua okuti ovitangi viaye ci sule. (Yovi 16:20; 19:2) Upostolo Paulu wa popia hati, nda omunu amamako loku tema, eca “evelo Keliapu.” (Va Efeso 4:26, 27) Akristão eci va liyaka lovitangi ka va sukila oku vetela vakuavo evelo, ale oku tiamisila lika utima kovitangi viaco. Pole, va sukila oku kuama ongangu ya Yesu yoku ‘talamẽla ku Yehova u o tetulula ovitangi lesunga.’ (1 Petulu 2:21-23) Oku lekisa ovituwa ndevi via Kristu, ku kuatisa oku yuvula olonjanjo via Satana.—1 Petulu 4:1.
9. Nye Yehova a tu likuminya eci tu liyaka layonjo?
9 Eci tu liyaka lovitangi, tu sukila oku yuvula ovisimĩlo viokuti, Suku ka tu sole. Ovisimĩlo viaco, via sumuisile calua Yovi eci a kala oku lembelekiwa lakamba vaye vesanda. (Yovi 19:21, 22) Embimbiliya li tu lembeleka hati: “Suku ka yonjiwa leci cĩvi, kuenda . . . ka yonji umue.” (Tiago 1:13) Yehova wa tu likuminya oku tu kuatisa kovitangi viosi tu liyaka lavio kuenda o tu lekisa onjila yoku puluka kayonjo. (Osamo 55:22; 1 Va Korindo 10:13) Eci tu liyaka lovitangi, tu sukila oku pamisa ukamba wetu la Yehova. Nda tua ci linga, tu kuata ovisimĩlo via sunguluka, kuenda tu tamalãla Leliapu.—Tiago 4:7, 8.
Ceci ci Kuatisa Oku Pandikisa
10, 11. (a) Nye ca kuatisa Yovi oku pandikisa? (b) Ovisimĩlo via sunguluka via kuatisa ndati Yovi?
10 Yovi wa liyaka lovitangi vialua oku kongelamo olondaka vĩvi violondembeleki viaye viesanda. Kuenda wa sumuile calua omo okuti, ka kuatele elomboloko liovitangi viaco. Pole, wamamako loku pandikisa. Epandi liaye li tu longisa nye? Eye wa yula ovitangi viaco omo liekolelo liaye. Momo ‘wa sumbile Yehova kuenda wa suvukile evĩho.’ (Yovi 1:1) Eye wa likala oku yanduluka Yehova ndaño okuti, ka kuatele elomboloko liovitangi a kala oku liyaka lavio. Yovi wa kũlĩhĩle okuti, o sukila oku vumba Yehova, cikale kotembo yiwa ale kotembo yovitangi.—Yovi 1:21; 2:10.
11 Ovisimĩlo viwa Yovi a kuata, vio lembeleka calua. Olonjanja vimue, eci a simĩle okuti o panda kolofa, wa kuata elembeleko poku kũlĩha okuti, wa kuatisa vakuavo. Handi vali, wa kũlĩhĩle okuti, wa pokola kolonumbi via Yehova viesunga. Kuenda wa yuvula efendelo liesanda.—Yovi 31:4-11.
12. Yovi wa tenda ndati ekuatiso lia tunda ku Elihu?
12 Olonjanja vimue Yovi wa sukilile ekuatiso lioku pengulula ovisimĩlo viaye viatiamẽla kovina vimue. Kuenje lumbombe wocili, wa tava ekuatiso liaco. Ocituwa caco co kuatisavo oku pandikisa kovitangi. Eye, wa yevelela lesumbilo kelungulo lia Elihu. Kuenje wa tava kolonumbi via Yehova. Eye , wa popia hati: “Ndi litavela okuti nda popia ovina ka via ndombolokele. . . . Nda linga ocipelekese caño. Ndi litavela, kuenje ndi livela oku tumãla voneketela lovetiko.” (Yovi 42:3, 6) Ndaño okuti Yovi wa liyaka loku vela, pole, omo lioku pongolola ovisimĩlo viaye wa pamisa ukamba waye la Yehova. Kuenje, wa popia hati: ‘Nda kũlĩha okuti Yehova o tẽla cosi.’ (Yovi 42:2) Yovi wa eca olopandu ku Yehova omo liolondaka o sapuila. Kuenje, wa kuata elomboloko liokuti, Yehova eye Ululiki waye wa velapo.
13. Ohenda Yovi a lekisa komanu, yo kuatisa ndati?
13 Yovi wa tu sila ongangu yiwa yoku lekisa ohenda. Olondembeleki viaye vio sumuisile calua lolondaka viesanda. Pole, eci Yehova o pinga oco a va likutilileko, eye wa tava. Noke, Yehova wa tumbulula uhayele waye. (Yovi 42:8, 10) Ocikumbiti, ka ci tu kuatisa oku pandikisa. Pole ocisola, lohenda, oco lika ci tu kuatisa oku amamako lepandi. Oku yuvula ocikumbiti, ci kavuluisa utima wetu konepa yespiritu. Kuenda ci nena esumũlũho li tunda ku Yehova .—Marko 11:25.
Olondunguli vi tu Kuatisa Oku Pandikisa
14, 15. (a) Ovituwa vipi ondembeleki yocili yi sukila oku lekisa ku vakuavo? (b) Lombolola ndomo Elihu a tẽla oku kuatisa Yovi.
14 Ulandu wa Yovi u tu longisavo esilivilo lioku yevelela vana va tu ĩha elungulo liocili. Ovo va kasi nda vamanji va eca ‘ekuatiso koloneke viohali.’ (Olosapo 17:17) Pole, ndomo ca lekisiwa vulandu wa Yovi, kuli olondembeleki vimue okuti, olondaka viavo vi tu sumuisa. Ondembeleki yocili, yi sukila oku lekisa ohenda, lesumbilo ndeci Elihu a linga. Akulu vekongelo kuenda vamanji vakuavo va loñoloha kespiritu, va sukila oku lekisa ovisimĩlo via sunguluka ku vakuavo va sumua omo liovitangi. Elivulu lia Yovi li vakuatisa oku kũlĩha ndomo va tẽla oku ci linga.—Va Galatia 6:1; Va Heveru 12:12, 13.
15 Velivulu lia Yovi muli ovolandu alua awa a lekisa ndomo Elihu a tetulula ovitangi. Eye osimbu handi ka tambuluile olondaka vĩvi viakamba vatatu va Yovi, wa yevelela lepandi. (Yovi 32:11; Olosapo 18:13) Eci Elihu a vangula la Yovi wa lilekisa ndekamba liaye liocili. (Yovi 33:1) Eye ka lekisile ovituwa ndevi viakamba vaye vatatu. Momo ka livelisilepo kovaso a Yovi. Eye wa popia hati: “Lamevo nda munyuiwa kotuma ndove.” Eye, ka yonguile oku vokiya ohali ya Yovi lolondaka vĩvi. (Yovi 33:6, 7; Olosapo 12:18) Elihu ka tukuile ovituwa viosimbu Yovi a kuatele. Pole, wa pandiya esunga liaye. (Yovi 33:32) Handi vali, Elihu, wa kuata ovisimĩlo ndevi via Suku. Kuenje wa kuatisa Yovi oku kũlĩha okuti, Yehova ka kokela omanu ovitangi. (Yovi 34:10-12) Elihu, wa vetiya Yovi oku kolela kekuatiso lia Yehova okuti, ka tiamisila utima kesunga liaye muẽle. (Yovi 35:2; 37:14, 23) Ulandu owu u pondola oku kuatisa akulu vekongelo kuenda vamanji vosi va kasi vekongelo.
16. Olondembeleki vitatu via Yovi via linga ndati olonumiwa via Satana?
16 Elungulo Elihu a eca ku Yovi, lia litepa leli lia Elifasi la Bildade, kuenda Cofare. Omo liaco, Yehova wa va sapuila hati: ‘Ka wa mopeleli eci cocili.’ (Yovi 42:7) Ndaño okuti, poku lembeleka Yovi va kuatele ovisimĩlo viwa, pole, va songuiwa la Satana. Kuenje ka va lekisile okuti, va kala akamba vocili. Vosi yavo va lombolola okuti, ovitangi via Yovi via tunda kovilinga viaye vĩvi. (Yovi 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Elifasi, wa lombolola okuti, Yehova ka kolela komanu vaye kuenda kesunguluko liavo. (Yovi 15:15; 22:2, 3) Eye wa lundilavo Yovi ovina vĩvi ka lingile. (Yovi 22:5, 9) Pole, Elihu wa kuatisa Yovi konepa yespiritu. Eci oco ocituwa ci sukila oku lekisa omunu wosi ondembeleki yiwa.
17. Nye tu sukila oku ivaluka eci tu liyaka lovitangi?
17 Velivulu lia Yovi tu li longisamo esunga likuavo lioku pandikisa kovitangi. Yehova, o lete ovitangi tua siata oku liyaka lavio. Kuenda o kuete onjongole lunene woku tu kuatisa. Kefetikilo liocipama cilo, tua tanga ulandu wa manji Elsa lulume waye Abt. Poku malusula ulandu waco, manji Elsa wa popia hati: ‘Osimbu handi ka va ndi kapele vokayike, nda tangele ukanda wa manji umue ukãi wa popia hati: Eci tu liyaka lovitangi, espiritu lia Yehova li tulumũla utima wetu. Nda simĩle okuti, olondaka viaye viuhembi. Pole, eci nda pita lovitangi, nda limbuka okuti, olondaka viaye viocili. Ka ca lelukile oku tava kondaka yaco. Ca piãla enene nda omunu lalimue eteke a liyakele lovitangi viaco. Yehova wa ndi kuatisa calua.’ Elsa ka popele catiamẽla kovina Yehova a pondola oku tu lingila. Kuenda ka popelevo ovina Yehova a lingilile Yovi kosimbu. Pole, wa popia eci catiamẽla koloneke vilo okuti Yehova o kuatisa omanu vaye.
Omunu Wosi o Pandikisa wa Sumũlũha
18. Ekuatiso lipi Yovi a tambula omo liepandi liaye?
18 Valua pokati ketu okuti ka tuka liyaka lovitangi ndevi via Yovi. Pole, nda cilo tua kuatiwa lovitangi, tu sukila oku pandikisa ndeci Yovi a linga. Epandi lia pamisa omuenyo wa Yovi. (Tiago 1:2-4) Kuenda lia pamisavo ukamba waye la Yehova. Eye wa popia hati: “Oku ku yeva letũi nda ku yeva yeva, cilo puãi iso liange lia ku mõla.” (Yovi 42:5) Uvangi ulekisa okuti, Satana ohembi. Kuenda ka tẽlele oku nyola esunguluko lia Yovi. Noke lianyamo alua, Yehova weya oku tukula Yovi hati, wa sia ongangu yiwa yoku lekisa esunga. (Esekiele 14:14) Koloneke vilo, omanu va Yehova va siatavo oku kuama ongangu yaye yoku lekisa epokolo ku Yehova.
19. Momo lie o simĩla okuti epandi li kuete esilivilo?
19 Eci Tiago a sonehela Akristão kocita catete, wa tukula asumũlũho a tunda koku pandikisa. Eye, wa va ivaluisa ongangu ya Yovi hati, Yehova eca onima komanu vaye vakuekolelo. (Tiago 5:11) Kelivulu lia Yovi 42:12, tu tangako ndoco: “Yehova wa sumũlũisa calua esulilo lia Yovi okuti efetikilo liaye li sule.” Yehova wa eca ku Yovi onima ya velapo okuti, ovina a kuatele tete vi sule. Kuenje wa kuata vali omuenyo umue wesanju. (Yovi 42:16, 17) Koloneke violo via sulako, citava okuti tu pitavo lohali omo lioku vela ale ovitangi vikuavo. Pole, ovitangi viaco vika pua lika voluali luokaliye. Kuenje ka tuka ivaluka vali ovitangi viaco. (Isaya 65:17; Esituluilo 21:4) Cilo, tu kuete elomboloko liepandi lia Yovi. Kuenje, lekuatiso lia Yehova, tua nõlapo oku kuama ongangu yaye. Embimbiliya li tu likuminya hati: “Omunu o pandikisa lohali wa sumũlũha. Momo, eci a yula, o tambula ekolowa liomuenyo lina Suku a likuminya oku eca kuava vo sole.”—Tiago 1:12.
O Tambulula Ndati Eci Tua Lilongisa?
• Tu sanjuisa ndati utima wa Yehova?
• Momo lie tu sukilila oku yuvula ovisimĩlo viokuti, ovitangi vietu vi lomboloka oku yambuiwa la Suku?
• Nye ca kuatisa Yovi oku pandikisa?
• Tu kuama ndati ongangu ya Elihu poku lembeleka vakuetu va liyaka lovitangi?
[Elitalatu kemela 20]
Ondunguli yiwa yi lekisa ocikembe, lesumbilo kuenda ocisola
[Elitalatu kemela 21]
Elsa lulume waye Harald Abt