Kuka Tepe Eci Suku A Tokekisa
“Ka va lingi vali omanu vavali, puãi va linga omunu umosi. Oco eci ca tokekisa Suku omunu kaka ci tepe.”—MATEO 19:6.
1, 2. Momo lie omanu va kuela va lavokala oku liyaka lovitangi?
SOKOLOLA ndeci okuti, wa lipongiya oku linga ungende unene. Anga hẽ oka liyaka lovitangi vungende waco? Oku sima okuti kuka liyaka lovitangi, ci lekisa uveke. Momo vungende waco citava okuti, o liyaka lekalo lĩvi liotembo ndeci: Ofela, ombambi, owuya, kuenda ombela okuti, vi ku kisika oku tepulula olupesi luocendelo cove, kuenje o fetika oku enda lutate. Handi vali, pamue ocendelo caco ci nyõleha kuenje ku kuete uluño woku ci semulula. Noke, o ci ñualisila konele yetapalo oco o sandiliye ekuatiso. Anga hẽ ovitangi viaco vi ku vetiya oku sima okuti, kua lipongiyile ciwa oco o linge ungende? Ale vi ku vetiya oku siapo ocendelo caco? Sio, ka vi ku vetiya oku ci linga. Omunu wosi o linga ungende o sukila oku lavoka ovitangi, kuenda oku sanda onjila yoku vi potolola lolondunge.
2 Cimuamue haico catiamẽla kolohuela. Lomue o tẽla oku tateka ovitangi. Omo liaco, omanu vana va lavoka oku kuela ka citava oku sima okuti vaka amamako lesanju. Momo ovisimĩlo viaco, vi lekisa uveke. Elivulu lia 1 Va Korindo 7:28, li popia hati, ava va kuela, va lavoka oku “tala ohali yo ketimba.” Momo lie? Momo, ulume lukãi waye ka va lipuile kuenda tu kasi ‘kotembo yohali.’ (2 Timoteo 3:1; Va Roma 3:23) Ndaño okuti olohueli vi pokola kolonumbi Viembimbiliya, olonjanja vimue, vika liyaka lovitangi pokati kavo.
3. (a) Omanu voluali va siata oku tenda ndati olohuela? (b) Momo lie Akristão vocili va yuvuila oku tepa olohuela viavo?
3 Voluali lulo, olohueli vimue eci vi liyaka lovitangi vioku litatamisa, vi sandiliya lika onjila yoku litepa. Kolofeka vialua, etendelo liolohueli via litepa lia livokiya calua. Pole, Akristão vocili va nõlapo oku tetulula ovitangi viavo okuti, ka va tepa olohuela. Momo lie? Momo va kũlĩha okuti, olohuela ombanjaile yimue yi kola ya tunda ku Yehova. Yesu wa lungula olohueli hati: “Eci [Suku a tokekisa] omunu kaka ci tepe.” (Mateo 19:6) Ka ca lelukile oku pokola konumbi eyi. Olonjanja vimue epata, kuenda omanu vakuavo, lolondunguli violohuela, vana ka va kũlĩhĩle olonumbi Viembimbiliya, va siata oku vetiya olohueli oco vi litepe.a Pole, Akristão vocili va kũlĩha okuti, ca velapo oku tetulula ovitangi okuti ka va tepa olohuela viavo. Poku tetulula ovitangi, va pokola kolonumbi via Yehova okuti ka va kuama alungulo omanu.—Olosapo 14:12.
Ndomo Ovitangi vi Yuliwa
4, 5. (a) Ovitangi vipi olohueli vi pondola oku liyaka lavio? (b) Momo lie olonumbi Viembimbiliya vi kuetele esilivilo eci volohuela muiya ovitangi?
4 Olohueli vi sukila oku amamako oku kũlĩhĩsa ekalo liomuenyo wavo olonjanja viosi. Voku konomuisa ekalo liavo, mua kongelavo oku tetulula ovitangi vioku litatamisa. Olohueli vimue, via siata oku liyaka lovitangi vialua vi kapa kohele ukamba wavo. Olonjanja vimue, o sukila oku pinga ekuatiso kukulu umue wekongelo okuti ohueli, haeye wa loñoloha. Pole, eci ka ci lekisa okuti, olohuela viove vi kasi oku nyoleha. Ovitangi vi kuatisa oku limbuka esilivilo lioku pokola kolonumbi Viembimbiliya.
5 Omo okuti Yehova eye Ululiki wepata liomanu kuenda Usovoli wolohuela, wa kũlĩha eci tu sukila oku linga oco olohuela vietu viende ciwa. Omo liaco, ku votuiwa epulilo liokuti: Anga hẽ tu tava kelungulo li sangiwa Vembimbiliya kuenda oku pokola kolonumbi viaco? Nda tua pokola, tu tambula ekuatiso lia velapo. Yehova wa sapuilile omanu vaye kosimbu hati: “Nda wa yevelile ovihandeleko viange, nda ombembua yove . . . ya lingile ndolui, kuenda esunga liove [ndakimba] okalunga.” (Isaya 48:18) Oku pokola kolonumbi Viembimbiliya ku pamisa olohuela. Omo liaco, tu konomuisi elungulo Liembimbiliya li eciwa kalume.
‘Amamiko Oku Sola Akãi Vene’
6. Elungulo lipi Liembimbiliya lia loña kalume?
6 Vukanda upostolo Paulu a sonehela va Efeso, mu sangiwa olonumbi vioku kuatisa alume. Eye wa popia hati: “Ene alume, [amamiko oku sola] akãi vene ndeci Kristu a sola ekongelo, kuenje wa li liecela, haico ca sesamẽla alume oku sola akãi vavo ndatimba avo muẽle. U o sole ukãi waye o lisole eye muẽle. Momo lomue wa la suvuka etimba liaye muẽle, puãi o li tekula loku li lava ndeci Kristu a lava ekongelo liaye. Haimo lumue, ene vosi, omunu lomunu a sole ukãi waye ndeci a lisole eye muẽle.”—Va Efeso 5:25, 28, 29, 33.
7. (a) Ocituwa cipi ci pondola oku pamisa olohuela? (b) Alume va pondola ndati oku amamako oku sola akãi vavo?
7 Paulu vukanda waye, ka tukuile ovitangi viosi vi pondola oku iya pokati kulume lukãi waye. Pole, wa lombolola okuti, ocisola oco ci sukila oku kala pokati kolohueli vina okuti Akristão. Vovinimbu evi Viembimbiliya, ocisola ca pituluiwa olonjanja epandu. Paulu wa sapuila alume hati: ‘Amamiko oku sola akãi vene.’ Eye, wa kũlĩhĩlevo okuti, ca leluka oku fetika oku sola omunu, pole oku amamako locisola caco ka ca lelukile. Capiãla enene ‘koloneke vilo via sulako’ momo, omanu valua “va linga vakuakulisola ovo muẽle” haivo “vakuamanya.” (2 Timoteo 3:1-3) Koloneke vilo, ovituwa vĩvi pokati kulume lukãi, via siata oku nyola olohuela vialua. Pole, ulume wosi ukuacisola, ka ecelela okuti, ovituwa violuali lulo vi nyola ovisimĩlo viaye lovilinga viaye.—Va Roma 12:2.
Ndamupi Weca Ovina Ukãi Wove a Sukila?
8, 9. Ulume o sukila oku eca ndati kukãi waye ovina a sukila?
8 Nda ove ulume umue o kuele, nye o sukila oku linga oco o yuvule epela okuti o lekisa ocisola kukãi wove? Paulu vukanda a sonehela va Efeso, wa tukula ovina vivali ove ulume o sukila oku linga ndeci: Oku eca kukãi wove ovina a sukila ketimba, kuenda oku u sola, ndeci o lisole ove muẽle. Ndamupi weca kukãi wove ovina a sukila? O pondola oku ci linga poku eca okulia, uwalo kuenda ovina vikuavo. Paulu wa sonehela Timoteo hati: “Umue nda ka kuatisa vangandiaye, ca piãla vakuanjo yaye, ca lomboloka okuti wa likala etavo liaye, u ka tavele wo velapo.”—1 Timoteo 5:8.
9 Voku eca ekuatiso kepata ka mua kongelele lika uwalo kuenda onjo. Momo lie? Momo ulume citava okuti pamue eca ovina viosi ukãi a sukila ketimba, pole, ka sandi otembo yoku kala laye, kuenda oku lilongisa laye Ondaka ya Suku. Oku eca ovina ukãi a sukila ndomo Paulu a ci lombolola, ci kuete esilivilo. Vamanji valua alume, va siata oku sakalala lovikele viavo vekongelo. Pole, ndaño okuti ulume o kuete ovikele vialua vekongelo, ka ci lomboloka okuti, ka sukila vali oku tẽlisa ocikele caye coku kala utuwe wepata. (1 Timoteo 3:5, 12) Utala umue Wondavululi, poku lombolola ondaka eyi, wa popia hati: ‘Ndomo ca lekisiwa volonumbi Viembimbiliya, upange woku nyula vamanji kuenda oku va kolisa, u fetikila vonjo. Nda ukulu wekongelo ka tati epata liaye konepa yespiritu, o kapa kohele ocikele a kuete vekongelo.’b Omo liaco, ulume o sukila oku eca kukãi waye ovina a sukila ketimba kuenda kespiritu.
Oku Sanjukila Ukãi Wove ci Lomboloka Nye?
10. Ulume o pondola ndati oku sanjukila ukãi waye?
10 Nda wa sanjukila ukãi wove, o sukila oku u tata ciwa, momo u sole calua. Kuli olonjila vialua vioku ci linga. Catete, o sukila oku pesela otembo yalua yoku kala lukãi wove. Nda kua ci lingile, ocisola aku kuetele ci pola. Ivaluka okuti, olonjanja vimue ovina o sima okuti ovio ukãi wove a sukila ndeci: oku pesela otembo yalua kumosi laye, loku kapako ovisimilo viaye, pamue havioko lika a yongola. Ove ku sukila lika oku popia hati, nda sanjukila ukãi wange. Pole, o sukila oku limbuka ovina ukãi wove a sole. Paulu wa popia hati: “Lomue kaka sande eci caye, te eci cukuavo.” (1 Va Korindo 10:24) Ove ulume o sukila oku limbuka ovina ukãi wove a yongola.—Va Filipoi 2:4.
11. Nda ulume ka tati ciwa ukãi waye, ukamba waye la Suku kuenda lekongelo u kala ndati?
11 Onjila yikuavo yoku sanjukila ukãi wove, oku u tata lesumbilo, loku sapela laye kuenda oku lekisa ovilinga viwa kokuaye. (Olosapo 12:18) Paulu wa sapuila Akristão vo ko Kolosai hati: “Ene alume, soli akãi vene. Ko ka kali lavo loviñali.” (Va Kolosai 3:19) Ndomo ca lomboluiwa velivulu limue, olondaka via Paulu vi lomboloka okuti, ‘kuka tate ukãi wove ndupika, ale kuko lingise upika.’ Nda ulume o talisa ohali ukãi waye pokolika ale pomanu, ci lekisa okuti ka kuete ocisola laye. Ulume wosi o tata lãvi ukãi waye, o nyola ukamba waye la Yehova. Upostolo Petulu wa lungula alume hati: “Ene alume, kali lakãi vene lolondunge. Sumbili ukãi ndocikuata ca leñela, momo wakapiñala kumuamue kocali comuenyo. Nda ka vu ci lingi, vu tatekiwa oku likutilila cocili.”c—1 Petulu 3:7.
12. Nye ulume a sukila oku lilongisa ku Yesu ndomo a tata ekongelo?
12 Kuka sime okuti ocisola ukãi a lekisa kokuove ciya ño ocipikipiki. Amamako oku lekisa ocisola kokuaye. Ocituwa Yesu a lekisa poku tata ekongelo, ca linga ndongangu alume va sukila oku kuama poku tata akãi vavo. Yesu olonjanja vimue ndaño okuti olondonge viaye via enda oku u lueyela, wa lekisile ocisola kokuavo. Kuenje, wa va sapuila hati: “Enjui kokuange, . . . momo ndonjuka, haime nda liketisa vutima, oco vu sange ekavuluko vovitima viene.” (Mateo 11:28, 29) Ocili okuti, Yesu wa tata ciwa ekongelo. Omo liaco, ulume wosi o tata ciwa ukãi waye, o kasi oku kuama ongangu ya Yesu. Nda ulume o sanjukila ukãi waye poku ci lekisa kolondaka kuenda kovilinga, eca elembeleko kokuaye.
Akãi va Pokola Kolonumbi Viembimbiliya
13. Olonumbi vipi Viembimbiliya vi pondola oku kuatisa akãi?
13 Embimbiliya li kuetevo olonumbi vioku kuatisa akãi. Elivulu lia Va Efeso 5:22-24, 33, li popia hati: “Akãi, pokoli ku vaveyene ndeci ku Ñala. Omo ulume eye utue wukãi ndeci Kristu eye utue wekongelo, hailio etimba liaye, kuenje Kristu haeye upopeli walio. Ndeci ekongelo li pokola ku Kristu haico ca sesamẽlavo akãi oku pokola ku vaveyavo kovina viosi. . . . Ukãi layevo a sumbile veyaye.”
14. Momo lie onumbi Yembimbiliya yatiamẽla kepokolo ka yi sepuila akãi?
14 Paulu wa pitulula olonjanja vialua ondaka epokolo kuenda esumbilo. Ukãi wa vetiyiwa oku pokola kulume waye. Yehova eye wa sokiya eliangiliyo liaco. Ovina viosi vi kasi lomuenyo, cikale evi viokilu ale via palo posi, vi sukila oku pokola komunu umue. Yesu o pokola ku Yehova Suku. (1 Va Korindo 11:3) Ulume wosi o songuila ciwa epata liaye, o kuatisa ukãi waye oku lekisa epokolo.
15. Elungulo lipi Liembimbiliya lia eciwa kakãi?
15 Paulu wa lombololavo okuti, ukãi o sukila oku ‘sumbila ulume waye.’ Ukãi wosi Ukristão, o sukila oku lekisa ‘usima kuenda umbombe’ okuti, ka kuata epela loku tatamisa ocikele culume coku songuila epata ale oku litumĩla eye muẽle. (1 Petulu 3:4) Ukãi wosi wa sumbila Yehova, o likolisilako oku talavaya oco a kuatise epata liaye kuenda o lekisa esumbilo kulume waye. (Tito 2:4, 5) Eye o lekisavo esumbilo poku sapela lulume waye, kuenda ka lingi cimue ci vetiya omanu oku lavisa ulume waye. Eye, o kuatisa ulume waye okuti ovina viosi va linga vienda ciwa.—Olosapo 14:1.
16. Nye akãi Akristão va pondola oku lilongisa kongangu ya Sara la Rebeka?
16 Ukãi oku lekisa usima kuenda umbombe, ka ci lomboloka okuti, ka kuete omoko yoku eca ovisimĩlo viaye poku sapela ondaka yimue. Akãi vamue vo kosimbu okuti va sumbilile Suku ndeci: Sara la Rebeka, va enda oku lekisa ovisimĩlo viavo poku tetulula ovitangi vimue. Embimbiliya li lekisa okuti, Yehova wa tava kovisimĩlo viavo. (Efetikilo 21:8-12; 27:46–28:4) Koloneke vilo, akãi vana okuti Akristão, va kuetevo omoko yoku situlula ovisimĩlo viavo poku sapela. Pole, va sukila oku yuvula epela poku lekisa ovisimĩlo viaco. Nda va ci linga, va limbuka okuti, alume vavo va tava kovisimĩlo viavo.
Esilivilo Liohuminyo Yolohuela
17, 18. Kovina vipi olohueli vi sukila oku tamalãla layonjo a Satana oco ka vika nyõle olohuela viavo?
17 Olohuela, ohuminyo yimue ulume lukãi va linga yoku kala pamosi otembo yosi va kasi komuenyo. Ovo, va sukila oku sumbila ohuminyo yaco. Ekambo lioku sapela, lia siata oku vokiya ovitangi okuti, ka ci leluka oku vi tetulula. Olohueli vimue, eci pokati kavo peya ovitangi, vi liwekapo oku sapela, kuenje vi likuatela ovikumbiti kovitima. Noke, va fetika oku namulãla lomunu ukuavo oco va nyole olohuela viavo. Yesu wa popia hati: “U wa vanja ukãi ho liveli, vutima waye wo pekelisa ale.”—Mateo 5:28.
18 Paulu, wa lungula Akristão vosi oku kongelamo olohueli hati: “Temi, puãi ko ka lingi ekandu. Ekumbi ka li ka iñile loku tema kuene. Ko ka eci evelo Keliapu.” (Va Efeso 4:26, 27) Unyali wetu Satana, wa siata oku sanda onjila yoku votola atatamiso pokati ka vamanji. Pole, ka tuka eceleli okuti o tu yula. Nda pokati kene peya ovitangi, sandiliyi ekuatiso Liembimbiliya poku tanga alivulu a sandekiwa lukuenje wa lunguka oco u limbuke ovisimĩlo via Yehova viatiamẽla kocitangi caco. Tetululi ovitangi viaco lumbombe. Konomuisi ovina wa kũlĩhi viatiamẽla kolonumbi via Yehova kuenda eci u kasi oku linga poku vi pokola. (Tiago 1:22-25) Ene ulohueli, nõlipo oku endaenda la Suku kuenda ka uka eceleli okuti, omunu umue ale ocitangi cikuavo, ci tepa eci Eye a tokekisa.—Mika 6:8.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Tanga pokakasia vo Despertai! 8 ya Susu yunyamo wo 2002, losapi hati: “Divórcio e Separação,” kemẽla 10, ya sandekiwa Lolombangi via Yehova.
b Tanga Utala Wondavululi 15 wosãi ya Kupemba yunyamo wo 1989, kemẽla 12, kelimi Lioputu.
c Oco ulume a sesamẽle oku tambula ovikele vekongelo, o sukila oku yuvula ‘oku tipula’ vakuavo ale oku va popia lãvi. Utala Wondavululi, 1 wosãi Yenyenye Linene wunyamo wo 1990, kemẽla 25 u popia hati: ‘Ulume wosi okuti, wa sunguluka vekongelo, pole konjo ongangala, ka sesamẽla oku kuata ocikele vekongelo.’—1 Timoteo 3:2-5, 12.
Ivaluka Eci Tua Lilongisa?
• Momo lie Akristão olohueli va lavokaila oku liyaka lovitangi?
• Ulume o pondola ndati oku eca kukãi waye eci a sukila, kuenda o lekisa ndati okuti, wo sanjukila?
• Nye ukãi a sukila oku linga oco a lekise esumbilo kulume waye?
• Ulume lukãi va pamisa ndati ohuminyo yavo yolohuela?
[Elitalatu kemẽla 24]
Ulume ka sukila lika oku eca kepata liaye ovina vi sukiliwa ketimba, pole, o sukilavo oku eca ovina viespiritu
[Elitalatu kemẽla 25]
Ulume wosi o sole ukãi waye eca elembeleko kokuaye
[Elitalatu kemẽla 26]
Akãi Akristão va lekisa ovisimĩlo viavo lesumbilo kalume vavo