“Toke Eci Olofa vi tu Tepa”

OLOHUELI vialua, via siata oku popia olondaka evi lesanju keteke liavo liuvala. Oco hẽ, vañami va sokolola okuti eteke limue olofa vi ka va tepa? Ovitangi vimue ndeci, oku kuka, oku vela kuenda ovilunga, vi pondola oku nena olofa kohueli, kuenje ohueli yina ya siala yi liyaka lesumuo lialua kuenda upongo.—Ukundi 9:11; Va Roma 5:12.

Ovolandu a lekisa okuti, onepa yalua yakãi va kuete 65 kanyamo, ovimbumba. Omo okuti akãi ovo va siata vali oku kala ovimbumba okuti alume ci sule, omanu valua va sima hati ‘ocitangi coku fisa ohueli,’ ci pita lika lakãi. Pole, ocitangi caco ci pondolavo oku pita lalume. Valua va siata oku liyaka lesumuo lioku fisa. Ove hẽ, o kasivo oku liyaka locitangi caco?

Nda o kasi oku liyaka locitangi caco, nye o sukila oku linga? Anga hẽ Embimbiliya li pondola oku ku kuatisa oku liyaka lesumuo lioku fisa? Vana va fisa olohueli viavo, va siata oku liyaka ndati locitangi caco? Ndaño okuti, cilo ka kuli cimue ci tẽla oku mãlako ocitangi caco, pole, kuli olonumbi vimue vi pondola oku kuatisa omunu.

Oku Liyaka Locitangi Coku Fisa

Vamue va siata oku sima okuti oku lila ci lekisa ehonguo, ale ci nyõla omunu. Pole, ukãi umue Ndotolo o tukuiwa hati, Joyce Brothers, ukuakukonomuisa ovisimĩlo viomanu, haeye ocimbumba, wa lombolola okuti ocina catete ci kuatisa omunu wa sumua, asuelẽla. Ocili okuti, omunu wa sumua ca sunguluka okuti o lila, momo asuelẽla a tulumũla evalo kutima. Omo liaco, ku ka kuate osõi lasuelẽla ove. Vembimbiliya muli ovolandu alua atiamẽla kondaka eyi. Avirahama wa kala ulume umue ukuekolelo, haeye ekamba lia Suku. Pole, eci ukãi waye a fa, “weya oku lila Sara loku litetela.”—Efetikilo 23:2.

Ndaño okuti ca sunguluka oku sanda otembo yoku kala lika liove, pole, ku ka liamuhe lavakuene. Elivulu Liolosapo 18:1, li tu lungula hati: “U wa liamuha la vakuavo o li sandaila ovina viaye muẽle.” Omo liaco, sandiliya oku kuatisiwa la vangandiove kuenda akamba vakuacikembe. Ekongelo Liakristão, eliangiliyo limue lia velapo konepa eyi, momo mu sangiwa alume va loñoloha kespiritu haivo va pondola oku eca ekuatiso kuenda olonumbi viwa.—Isaya 32:1, 2.

Vamue va siata oku limbuka okuti oku tambulula ovikanda vielembeleko va tambuile ku vakuavo, ci kuatisa calua. Momo ceca epuluvi lioku soneha ovina viwa ivaluka kohueli yove kuenda esanju wa kuateli. Oku kuata elivulu liolofoto vionjivaluko, ovikanda, kuenda olopapelo mua sonehiwa olondaka viocisola, ci lembelekavo.

Omunu wa fisa ohueli, utima waye u sakalala calua, pole, oku kakatela kesokiyo liovopange eteke leteke, ci ku kuatisa. Nda o kuete owola yove yoku pekela, yoku pasuka, yoku lia, ale yoku linga ovopange amue, seteka oku kuama esokiyo liaco. Sokiya ovina o sukila oku linga kesulilo liosemana kuenda kateke amue alikasi ndeci, keteke li likuata leli wa kueli, ca piãla enene nda o kasi lesumuo lialua. Handi vali, oku tiamisila utima kovopange espiritu ci kuete esilivilo lialua.—1 Va Korindo 15:58.

Omunu nda wa sumua calua, ca leluka oku nõla onjila yimue ka ya sungulukile. Omanu vakuotima ũvi, citava okuti va seteka oku likuatisila kovitangi viove. Omo liaco, ku ka kuate onjanga yoku linga ovina vimue ndeci, oku landisa onjo yove, oku linga omĩlu yinene, oku iluka, ale oku kuela. Olusapo lumue lu popia hati: “Okuliangiliya kukuambili ku muisa elau, oku kukuanjanga puãi ku koka usuke.” (Olosapo 21:5) Nda citava, linga ovina viaco eci esumuo liove li tulumuha.

Oku vanja vanja kovikuata via sia ohueli yove, ci vokiya esumuo, ca piãla enene nda wa kali ale pamosi otembo yalua. Ocili okuti, omanu vosi va fisa, va siata oku pita lesumuo liaco. Oco o yuvule oku amamako lesumuo, ku ka kale lovina viaco otembo yalua. (Osamo 6:6) Vamue va siata oku ci linga lika liavo, pole, vakuavo va limbuka okuti oku linga ovina viaco lekamba limue va sapela catiamẽla kohueli yavo, ci kuatisa. Poku linga ovina vimue ndeci, oku tambula opapelo yuvangi wonambi, oku sapuilako oloseketa viombiali, ombango, kupange waye, oku pongolola olopapelo viuvangi wovikuata viene, opapelo yoku tambula ekuatiso kombiali, kuenda kosipitali, sandiliya ekuatiso lia umue ekamba liove ale ngandiove.

Ivaluka okuti, tu kasi voluali lueyuka evĩho. Omo okuti cilo ove o kasi lika liove, ka ci leluka oku amamako loku liyelisa kovituwa. Olondaka viupostolo Paulu vi kuete esilivilo liocili koloneke vilo. Eye wa popia hati: ‘Omunu omunu pokati kene a kũlĩhe oku kala letimba liaye loku kola lesumbilo, ha lowuya wukaholoko nda vakualofeka ka va kũlĩhile Suku.’ (1 Va Tesalonike 4:4, 5) Omo liaco, yuvula oku tala olofilme vi vetiya oloñei viukahonga, oku tanga alivulu a lombolola catiamẽla koku lipekela, ale oku yevelela ovisikilo viaco.

Handi vali, ivaluka okuti esumuo liove li tepuluka lika vokuenda kuotembo. Orevista yimue yi tukuiwa hati, USA Today, ya lombolola okuti ekonomuiso lia lingiwa Kosikola ya Velapo Yelilongiso Liekalo Liomanu kolupale luo Michigan, lia lekisa okuti omunu wa fisa ohueli yaye, o fetika lika oku tula utima noke yoku pita 18 kolosãi. Omo liaco, likutilila ku Suku oco a ku ĩhe epandi liatiamẽla kepako liespiritu liaye. (Va Galatia 5:22, 23) Ndaño okuti ku kasi oku sokolola calua, pole, o ka liyeva lika ciwa vokuenda kuotembo.

Ndomo Vamue va Pandikisa Locitangi Coku Fisa

Ukãi umue Anna, okuti tunde eci a kuela pa pita ale 40 kanyamo, eci a fisa ulume waye wa yeva esumuo lialua. Eye wa popia hati: “Eci mãi a fa, nda kuata 13 kanyamo. Noke tate yange la vamanjange vavali valume la manjange ukãi, va favo. Ndaño okuti olofa viavo via ndi vala calua, pole, si tẽla oku lombolola evalo nda yeva eci nda fisa ulume wange. Evalo liaco, lia kala ndu okuti nda tetiwa pokati.” Nye co kuatisa oku liyaka lesumuo liaco? Eye wa popia hati: “Nda siata oku soneha ovikanda vialua kuenda olopapelo vie yuka olondaka viocisola lolopandu omo liovituwa viosi viwa viulume wange Darryl. Vopapelo lopapelo ndi sonehamo elinga limue liocituwa caye. Nda kolela okuti Yehova ivalukavo ovilinga viaye kuenje o ko pindula.”

Esther, ukãi umue o kuete 88 kanyamo wa lombolola eci ca siata oku u kuatisa. Eye wa popia hati: “Noke yoku pita 46 kanyamo lulume wange, ocitangi cinene nda siata oku liyaka laco oku kala ulika. Pole, nda limbuka okuti oku sakalala lovina viespiritu ca siata oku ndi kuatisa calua. Sia liwekelepo oku endaenda kolohongele, oku kundila omanu Ondaka ya Suku kuenda oku tanga Embimbiliya. Oku yuvula oku liamuha la vakuetu ca siata oku ndi kuatisavo. Nda siata oku sandiliya akamba vana va kapako ovisimĩlo viange. Olonjanja vimue, ndaño ka va ndi sapuila olondaka vielembeleko, pole, nda siata oku sanjukila calua otembo va pesela oku kala lame loku ndi yevelela.”

Robert, una okuti ukãi waye wa fa luvei wo kanser noke yoku kala pamosi ci soka 48 kanyamo, wa popia hati: “Ca tĩla calua oku pandikisa lepese lioku fisa ohueli yove yina wa endi oku sapela, oku nõla kumuamue ovina u yongola oku linga, oku lingila kumosi ovongende, oku kala kumuamue kotembo yepuyuko kupange, loku sapela ovina wa lingi vokuenda kueteke. Ndaño ka ca lelukile, pole, nda nõlapo oku pandikisa lovitangi viaco. Oku tulisa utima lovisimĩlo, ci kuatisa. Olohutililo via siatavo oku ndi lembeleka calua.”

Omuenyo Umue Uwa Noke Yoku Fisa

Ndaño okuti oku fisa ohueli, oco ocitangi cinene omunu a pondola oku pita laco, ka ci lomboloka okuti omuenyo wove wa nyõleha. Sokolola oku linga ovina vimue okuti kosimbu kua kuatele otembo yalua yoku vi linga, ndeci, ovitalukilo ale oku linga ovongende. Ovina viaco, vi pondola oku ku lembeleka. Vamue va sandiliya epuluvi lioku talavaya calua kupange woku kunda. Oku kuatisa omanu ci nena esanju kuenda esumũlũho ndeci Yesu a ci popia hati: “Esumũlũho li tunda koku eca olio lia lua, eli li tunda koku tambula li sule.”—Ovilinga 20:35.

Ku ka sime okuti lalimue eteke o ka kuata vali esanju. Ivaluka okuti nda wa kolela Yehova Suku, eye oku kuatisa. Ukualosamo Daviti wa popia hati: ‘Yehova o tata ovimbumba.’ (Osamo 146:9) Ci lembeleka calua oku kũlĩha okuti Embimbiliya ka li tukula lika Yehova hati, “Isia yohenda, haeye Suku ukuakulembeleka pokati kovina viosi,” pole, li popiavo hati: “O nyanyumula eka [liaye] kuenje o kutisa viosi vi kasi lomuenyo.” (2 Va Korindo 1:3; Osamo 145:16) Handi vali, Yehova, Suku ukuacisola, o kuete unene lonjongole kuenda wa likapelako oku kuatisa vana vo kolela lutima wosi. Omo liaco, kuama ongangu ya va Isareli va imba ocisungo hati: “Metuila ovaso ange kolomunda. Oku kuatisiwa kuange ku tunda pi? Okukuatisiwa kuange ku tunda ku Yehova, U wa lulika ilu longongo.”—Osamo 121:1, 2.

[Okakasia kemẽla 32]

Nye ci Popiwa Catiamẽla Koku Kuela Vali?

Embimbiliya li lekisa okuti olohuela vi sulila lika eci umue pokati kolohueli a fa, kuenje una wa sialapo citava okuti o kuela vali. (1 Va Korindo 7:39) Pole, omunu eye o nõla nda o kuela ale sio. Omo liaco, ciwa okuti omãla va kapako onjongole yonjali yavo kuenda oku u kuatisa. (Va Filipoi 2:4) Andrés, eci isiaye a nõlapo oku kuela vali, kefetikilo ka ci solele. Momo wa solele calua inaye kuenda wa simĩle okuti ka piñanyiwa lomunu ukuavo. Pole, noke weya oku popia hati: “Nda limbuka okuti isia yange wa linga ciwa. Olohuela vio nenela vali esanju. Cilo wa siata oku linga ovina vimue okuti vokuenda kuotembo yimue ka tẽlele vali oku vi linga, ndeci, ovongende. Omo liaco, nda sanjukila calua ukãi a kuela, momo o kasi oku u tata ciwa ketimba kuenda oku u nenela esanju.”

[Etosi lia Velapo kemẽla 30]

Omanu valua va siata oku liyaka lesumuo kuenda oku kala ulika omo lioku fisa olohueli viavo. Ove hẽ, o kasivo oku liyaka locitangi caco?

[Elitalatu kemẽla 31]

Oku sakalala lovina viespiritu loku likutilila ku Suku oku pinga epandi, ci kuatisa oku tula utima