Tu Kuati Elomboloko Lia Yesu, Daviti Wa Velapo, Haeye Salomone Wa Velapo
“Tala, kulo ku kasi u wa velapo okuti Salomone o sule.”—MAT. 12:42.
1, 2. Momo lie omanu va komõhela okuti Samuele wa tumiwa oku nõla Daviti oco a linge osoma?
DAVITI omo okuti wa kala umalehe haeye ungombo, Samuele ka kuatele ovisimĩlo viokuti oka linga osoma. Handi vali, imbo a citiwila okuti o Beteleme, ka lia kemãlele. Olio lia tukuiwa hati, li “sule pokati kapata a Yuda.” (Mika 5:2) Pole, umalẽhe wa citiwila vimbo liaco li sule, wa lakele oku wavekiwa la Salomone oco a linge osoma ya va Isareli.
2 Umalẽhe Daviti, ka kale omõla watete wa Jese wa eciwa ku Samuele oco a wavekiwe. Kuenda ka kale omunu wavali ale watatu. Daviti wa kala omõla ecelãla wa Jese, kuenda eci Samuele eya konjo ya Jese oku waveka umue pokati komãla vaye oco a kale osoma yikuavo ya va Isareli, Daviti ka kale konjo. Pole, ocina ca velapo ceci okuti, Yehova wa nõlele Daviti.—1 Sam. 16:1-10.
3. (a) Yehova poku kũlĩhĩsa omunu, nye a velisapo? (b) Nye ca pita la Daviti eci a wavekiwa?
3 Yehova wa mola eci Samuele ka muile. Eye wa limbuka ekalo liutima wa Daviti kuenje co sanjuisa. Suku ka velisilepo eposo liomunu, pole, wa velisapo eci omunu a tuwa vutima waye. (Tanga 1 Samuele 16:7.) Eci Samuele a limbuka okuti, pokati komãla epanduvali va Jese Yehova ka nõlelepo la yumue, wa tuma oku vilikiya Daviti wa kala oku lisa olomeme. Ulandu waco u popia hati: “[Jese wa] tumĩla [oku vilikiya Daviti] kuenje wo nena. Eye o kusuka, ovaso aye a posoka, oku u vanja wa posoka muẽle. Kuenje Yehova hati, Votoka, u waveka momo eye muẽle. Oco Samuele wa nyañula ombinga yulela, wo wavekela pokati ka vahuvaye. Espiritu lia Yehova lia wila Daviti lunene walua tunde keteke liaco.”—1 Sam. 16:12, 13.
Daviti wa Kala Ocindekaise ca Kristu
4, 5. (a) Lombolola oku lisetahãla kumue ku kasi pokati ka Daviti la Yesu. (b) Momo lie Yesu a tukuiwila hati, eye Daviti wa velapo?
4 Ndeci ca pita la Daviti, Yesu wa citiwilavo vo Beteleme noke yoku pita 1.100 kanyamo tunde eci Daviti a citiwa. Kovisimĩlo viomanu valua, Yesu ka molehele ndu okuti osoma. Eye ka kaile osoma yolosoma una omanu valua va Isareli va kala oku lavoka. Pole, ndeci ca pita la Daviti, eye wa nõliwilevo la Yehova. Wa soliwilevo la Yehova ndeci ca pita la Daviti.a (Luka 3:22) Handi vali, ‘espiritu lia Yehova lio wililevo lunene walua.’
5 Kuli ovina vialua vi lekisa okuti Daviti wa lisokele la Yesu. Otembo yimue Daviti wa lingiwa usuanji londunguli yaye Ahitofele, kuenda Yesu wa pakuiwavo lupostolo waye Yuda Isikariote. (Osa. 41:9; Yoa. 13:18) Daviti la Yesu va kuatele ombili yalua locitumãlo coku fendela Yehova. (Osa. 27:4; 69:9; Yoa. 2:17) Yesu wa kalavo kapiñala ka Daviti. Osimbu Yesu ka citiwile, ungelo umue wa sapuila inaye hati: “Yehova Suku o wiha ocalo ca isiaye Daviti.” (Luka 1:32; Mat. 1:1) Omo okuti, olohuminyo viosi viatiamẽla ku Mesiya vika tẽlisiwa ku Yesu, eye wa velapo okuti Daviti o sule. Yesu eye Daviti wa velapo, haeye Mesiya Soma una wa lavokaiwa tunde kosimbu.—Yoa. 7:42.
Tu Kuami Ungombo Haeye Osoma
6. Daviti wa kala ndati ungombo uwa?
6 Yesu wa kalavo ungombo. Ungombo uwa o kuete ovituwa vipi? Eye omunu umue okuti lekolelo, kuenda utõi, o tekula loku lava ocunda caye. (Osa. 23:2-4) Daviti eci a kala umalẽhe, wa kala ungombo uwa, kuenda wa tata ciwa olomeme via isiaye. Eye wa lekisa utõi eci ocunda ca kala kohele kuenje wa ci teyuila kohosi kuenda kokanyani.—1 Sam. 17:34, 35.
7. (a) Nye ca kuatisa Daviti kocikele caye coku kala osoma? (b) Yesu wa lekisa ndati okuti Ungombo Uwa?
7 Anyamo Daviti a pita vusenge kuenda kolomunda oku tata olomeme, o pongiyila ocikele a lakele oku tambula coku songuila epata lia Isareli.b (Osa. 78:70, 71) Yesu kovilinga viaye, wa lekisavo okuti ungombo wa sunguluka. Yehova wo wĩha ongusu kuenda olonumbi vioku lisa ‘okacunda’ kaye kuenda “olomeme vikuavo.” (Luka 12:32; Yoa. 10:16) Ocili okuti, Yesu wa kala Ungombo Uwa. Eye wa kũlĩhĩle ciwa olomeme viaye kuenda wa vi tukula viosi kolonduko. Eye omo lioku sola calua olomeme viaye eci a kala palo posi wa vi ecela omuenyo waye. (Yoa. 10:3, 11, 14, 15) Yesu Ungombo Uwa, wa tẽlisa ocina cimue okuti Daviti lalimue eteke nda a ci tẽlisa. Ocilumba caye cocisembi, ca yulula onjila yomanu vosi yoku yovuiwa kekandu. Lacimue ci pondola oku u tateka oku songuila ‘okacunda’ kaye komuenyo ko pui kilu kuenda oku songuila “olomeme vikuavo” komuenyo ko pui voluali luokaliye luesunga okuti ka va sakalaisua vali lovanyali.—Tanga Yoano 10:27-29.
Tu Kuami Osoma wa Yula
8. Daviti wa lekisa ndati okuti wa kala osoma yi yula ovanyali?
8 Daviti eci a kala osoma, wa kuata utõi woku teyuila ofeka yomanu va Suku, kuenje “Yehova wa yulaisa Daviti kuosi a enda.” Lekuatiso lia Daviti, olongave viofeka via lisandula tunde kolui luoko Egito toke kolui Ferati. (2 Sam. 8:1-14) Lekuatiso lia Yehova, wa linga ombiali yinene. Embimbiliya li popia hati: “Oluhimo lua Daviti lua sandokaila kolofeka viosi, kuenda Yehova wa yokokisa olofeka viosi kovaso a Daviti.”—1 Asa. 14:17.
9. Lombolola ndomo Yesu Osoma ya Nõliwa a yula.
9 Ndeci ca pita la Daviti, Yesu wa kalavo ukuotõi. Omo okuti, wa kala Soma ya Nõliwa, wa lekisa unene waye kolondele, poku vi tundisa vomanu va kuatiwile lavio. (Mar. 5:2, 6-13; Luka 4:36) Ndaño Satana Eliapu unyali wa velapo, ka kuete unene laye. Lekuatiso lia Yehova, Yesu wa yula oluali lulo lu kasi povaka a Satana.—Yoa. 14:30; 16:33; 1 Yoa. 5:19.
10, 11. Cipi ocikele ca Yesu coku kala Osoma Yovita kilu?
10 Eci pa pita 60 kanyamo tunde eci Yesu a fa leci a pinduiwa oku enda kilu, upostolo Yoano wa tambula ocinjonde cimue ca lekisa ocikele ca Yesu coku kala Osoma Yovita kilu. Yoano wa soneha hati: “Nda vanja kuenje nda mola okavalu kamue ka yela, lu wa endelako wambata ohonji. Vo wiha ekolowa liusoma, yu wa tundila oku yula loku amamako oku yula.” (Esit. 6:2) Omunu waco wa endela kokavalu kayela, Yesu. Eye “vo wiha ekolowa” kunyamo wo 1914 eci a tumbikiwa Ndosoma Yuviali wokilu. Noke “wa tundila oku yula.” Ocili okuti, ndeci ca pita la Daviti, Yesu osoma yimue yi yula. Eci pa pita otembo yimue tunde eci a tumbikiwa Ndosoma Yuviali wa Suku, wa yula Satana kumue lovangelo vaye kuyaki kuenje va imbiwa kilu lieve. (Esit. 12:7-9) Eye oka amamako oku yula toke eci ‘a malusula eyulo liaye’ poku kundula oluali lua Satana.—Tanga Esituluilo 19:11, 19-21.
11 Ndeci Daviti a kala, Yesu osoma yimue yi kuete ohenda, kuenje oka teyuila “owiñi wakahandangala” ko Harmagedo. (Esit. 7:9, 14) Handi vali, kuviali wa Yesu kuenda va kapiñala kaye va soka 144.000 kolombuavekua, kuka kala “epinduko lia vakuesunga lava havakuesungako.” (Ovil. 24:15) Vana vaka pinduiwa palo posi, vaka kuata elavoko lioku kala otembo ka yi pui. Helavokokuolio li komõhisa va kuete! Omo liaco, tu amamiko oku “lingainga esunga,” oco tu kale lomuenyo eci voluali muka tunda lika olondingesunga vi vialiwa la Daviti wa Velapo.—Osa. 37:27-29.
Ohutililo ya Salomone Yoku Pinga Olondunge ya Tambuluiwa
12. Nye Salomone a pinga vohutililo?
12 Salomone omõla a Daviti, wa kalavo ocindekaise ca Yesu.c Eci Salomone a linga osoma, Yehova wa molẽha kokuaye vocinjonde kuenje wo sapuila hati, oko wiha ovina viosi a pinga. Salomone ka pingile ukuasi, unene, ale omuenyo uwa. Pole, wa pinga ku Yehova hati: “Nyihe olondunge lukũlĩhĩso pokutunda kuange lopokuiñila kuange kovaso epata eli ndeti, momo helie o tela oku tetuluila epata eli liove, hailio linene cimue?” (2 Asa. 1:7-10) Yehova wa tambulula ohutililo ya Salomone.—Tanga 2 Asapulo 1:11, 12.
13. Olondunge via Salomone via litepele ndati levi viomanu vosi, kuenda helie wa kala Ono yolondunge viaco?
13 Otembo Salomone a kala oku vumba Yehova lekolelo, olondaka viaye violondunge via velelepo vakuavo. Salomone wa vanguile ci soka “olohũlũkãi vitatu violosapo.” (1 Olos. 4:30, 32, 34) Vialua pokati kolosapo viaco via sonehiwa kuenda toke cilo vi kuete esilivilo komanu va sanda olondunge. Nasoma ya Sieva wa linga ungende u soka 2.400 kolokilometulu, oco a kũlĩhĩse olondunge via Salomone poku “u nyika lapulilo a tĩla.” Eye wa komõha calua ovina Salomone a popia, kuenda ekalo liuviali waye. (1 Olos. 10:1-9) Embimbiliya poku lombolola Ono yolondunge via Salomone li popia hati: “Vakuilu lieve vosi va sanda ocipala ca Salomone ha va yevi uvanga waye una Suku a kapa vutima waye.”—1 Olos. 10:24.
Tu Kuami Soma Yolondunge
14. Yesu ‘wa velelepo ndati okuti Salomone o sule’?
14 Kua kala lika omunu umosi wa velapo Salomone kolondunge. Omunu waco Yesu Kristu una wa litukula hati, “wa velapo okuti Salomone o sule.” (Mat. 12:42) Yesu wa kala “lolondaka viomuenyo ko pui.” (Yoa. 6:68) Vohundo a lingila Komunda wa situlula ciwa olonumbi vimue viatiamẽla kolosapo via Salomone. Salomone wa tukuile ovina vialua vi nena esumũlũho kafendeli va Yehova. (Olosap. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yesu wa lombolola okuti, esumũlũho lia velapo li tunda lika koku linga ovina viatiamẽla kefendelo lia Yehova kuenda koku tẽlisiwa kuolohuminyo viaye. Eye wa popia hati: “Vakuosuke wovutima va sumũlũha, momo usoma wokilu wavo.” (Mat. 5:3) Omanu vana va pokola kolonumbi vi sangiwa vovina Yesu a longisa, va pondola oku kuata ukamba la Yehova, “ono yomuenyo.” (Osa. 36:9; Olosap. 22:11; Mat. 5:8) Kristu, wa situlula “olondunge via Suku.” (1 Va Kor. 1:24, 30) Yesu Kristu omo okuti eye Mesiya Soma, wa kuata “espiritu liolondunge.”—Isa. 11:2.
15. Tu kuatisiwa ndati lolondunge via Suku?
15 Etu tulondonge via Salomone wa Velapo, tu kuatisiwa ndati lolondunge via Suku? Omo okuti olondunge via Yehova vi sangiwa Vondaka yaye, tu sukila oku likolisilako oku vi sanda, poku lilongisa Embimbiliya, capiãla enene poku ivaluka olondaka via Yesu, kuenda poku sokolola ovina tua tanga. (Olosap. 2:1-5) Handi vali, tu sukila oku pandikisa loku pinga olondunge ku Suku. Ondaka ya Suku yi tu sapuila okuti, olohutililo vietu vioku pinga ekuatiso, vika tambuluiwa. (Tia. 1:5) Lekuatiso liespiritu sandu, tu pondola oku sanga olondunge via velapo Vondaka ya Suku vina vi tu kuatisa oku pandikisa kovitangi kuenda oku nõla lolondunge onjila tu yongola oku kuama. (Luka 11:13) Salomone wa tukuiwavo hati, “ukundi” una “wa longisa omanu ukũlĩhĩso.” (Uku. 12:9, 10) Yesu Utue wekongelo Liakristão, o tukuiwavo hati, ukundi womanu vaye. (Yoa. 10:16; Va Kol. 1:18) Omo liaco, tu sukila oku likolisilako oku endaenda kolohongele viekongelo kuna tu ‘longisiwa ukũlĩhĩso.’
16. Oku lisetahãla kupi kua kala pokati ka Daviti la Yesu?
16 Salomone wa kala osoma yimue ukuambili yupange. Eye wa linga esokiyo liupange woku tunga olonjo vofeka yosi, atapalo, ovisimo viovava, ovaimbo olosila, ovaimbo akalu, kuenda ovaimbo a vakuakuendela kotuvalu. (1 Olos. 9:17-19) Omanu va kuatisiwa calua lupange wuviali waye. Yesu layevo utungi. Eye wa tungila ekongelo liaye “pohanda.” (Mat. 16:18) Voluali luokaliye oka songuilavo upange woku tunga olonjo.—Isa. 65:21, 22.
Tu Kuami Soma Yombembua
17. (a) Uviali wa Salomone wa kala ndati? (b) Ovina vipi Salomone ka tẽlele oku linga?
17 Onduko ya Salomone, yopiwa kondaka yimue yi lomboloka “ombembua.” Soma Salomone wa vialele tunde vo Yerusalãi londuko yaye yi lomboloka “Ociseveto Combembua ya li Pua.” Uviali waye una wa pita ci soka 40 kanyamo, wa nenele ombembua vofeka yosi ya va Isareli. Catiamẽla kanyamo aco, Embimbiliya li popia hati: “Yuda la Isareli, tunde ko Dani toke ko Bereseva, va tunga howa, omunu lomunu vemi liuyuva waye lukuyu waye, oloneke viosi via Salomone.” (1 Olos. 4:25) Pole, Salomone ndaño wa kuatele olondunge vialua, ka tẽlele oku malako oku vela, ekandu, kuenda oku fa. Yesu okuti eye Salomone wa velapo oka yovola omanu vaye kovina evi viosi.—Tanga Va Roma 8:19-21.
18. Ekalo lipi tu kuete vekongelo Liakristão?
18 Koloneke vilo, vakongelo Akristão tu kuete ombembua. Tu kuete ekalo liwa kespiritu. Tu kuete ombembua la Suku kuenda lomanu vosi. Kũlĩhĩsa eci Isaya a popia catiamẽla kekalo tu kuete cilo. Eye wa popia hati: “Va tẽla olosipata viavo ha vi lingi atemo olosaluwa, kuenda ovonga avo ha a lingi otutana. Olofeka ka vi likatukila vali losipata, ndaño ovita ka va vi lilongisa vali.” (Isa. 2:3, 4) Omo lioku songuiwa lespiritu lia Suku, tu kasi loku kuatisa kombembua yaco.
19, 20. Esunga lipi tu kuete lioku sanjuka?
19 Kuli ovina via velapo vi lavokaiwa. Osimbu omanu vakuepokolo vaka amamako lombembua vuviali wa Yesu, vaka “panduluiwa kupika wenyõleho” toke eci vaka li pua. (Va Rom. 8:21) Noke yoku pita koseteko ya sulako kesulilo Liohulukãi Yanyamo Yuviali wa Kristu, ‘ambombe vaka piñala ofeka, kuenje vaka sanjukila okusalala kualua.’ (Osa. 37:11; Esit. 20:7-10) Ocili okuti uviali wa Yesu Kristu, wa velapo calua uviali wa Salomone!
20 Ndeci va Isareli va sanjukilile oku songuiwa la Mose, la Daviti, kuenda Salomone, tuka sanjukilavo calua uviali wa Kristu. (1 Olos. 8:66) Tu eca olopandu ku Yehova omo lioku tuma omõlaye wongunga una okuti eye, Daviti wa Velapo, haeye Salomone wa Velapo!
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Onduko Daviti citava okuti yi lomboloka oku “soliwa.” Volonjanja vivali, Yehova wa tukula Yesu hati, “Omõlange wa soliwa.”—Mat. 3:17; 17:5.
b Daviti wa kalavo omeme ya koleliwa. Eye wa kolelele ku Yehova Ungombo wa Velapo oco o teyuile kuenda oku u songuila. Eye wa popia lekolelo hati: “Yehova eye ungombo wange, ame si suki.” (Osa. 23:1) Yoano Upapatisi wa tukula Yesu hati, “Kameme ka Suku.”—Yoa. 1:29.
c Onduko yavali ya Salomone yi tukuiwa hati, Yedediya, yi lomboloka hati, “wa soliwa la Suku.”—2 Sam. 12:24, 25.
O Tẽla Oku Lombolola?
• Yesu wa linga ndati Daviti wa velapo?
• Yesu wa linga ndati Salomone wa velapo?
• Momo lie ove o lekisila esumbilo ku Yesu, okuti Daviti wa Velapo haeye Salomone wa Velapo?
[Elitalatu kemẽla 31]
Olondunge Suku a ecele ku Salomone, via kala ocindekaise colondunge via Salomone wa Velapo
[Elitalatu kemẽla 32]
Uviali wa Yesu Kristu, wa velapo calua uviali wa Salomone kuenda wa Daviti!