January

Ọmọtẹ ọvo djẹ bru ọsẹ rọyen ra. Oma vwerhenrọ mamọ ọ vwọ mrẹ nẹ ọsẹ rọyen rhivwin nẹ ofovwin rhe gbẹrhẹnẹdẹ. Ophikparobọ rẹ ọsẹ rọyen na da nẹrhẹ ọ suine ji gbeha. Ẹkẹvuọvo, oborẹ ọsẹ rọyen ruru, rọ je ta de gbe unu mamọ. Ọ bẹrẹ iwun rọyen, ọ da viẹ: “Who, ọmọtẹ mẹ! Wọ vwo vwẹ kpotọ gangan.” Ọ da vuẹ ọmọ rọyen nẹ, ọyen vuve ro che wene akpọ rẹ ọmọ na bẹdẹ. Uve na mudiaphiyọ nẹ ọmọ na cha rọvwọn ji vwiẹ-ẹ. Ugege yena, ọmọtẹ na da vuẹ ọsẹ na nẹ o ru obo ro ve kẹ Jihova na. Obo rọ tare na dje ẹroẹvwọsuọ rọyen phia nẹ Jihova guọnọ erhuvwu rọyen. (Iguẹ. 11:34-37) Esegbuyota rẹ ọmọ na nẹrhẹ oma vwerhen ọsẹ na mamọ kidie ọ riẹnre nẹ orhiẹn rẹ ọmọ na cha nẹrhẹ oma vwerhen Jihova. Jẹfta vẹ ọmọtẹ rọyen nabọ vwẹroso Jihova vẹ obo ro ruẹ erọnvwọn wan. Ayen fuevun tobọ vwẹ ọke rọ ghwa lọhọ vwọ kẹ aye-en. Otoro oborẹ ayen vwo ze-e, ayen guọnọre nẹ Jihova rhiabọreyọ ayen. w16.04 1:1, 2

Ọkiọvo, wo se muomaphiyọ fikirẹ ota rẹ ugbeyan yẹrẹ ohwo rẹ orua wẹn vuẹ wẹ. Yẹrẹ ọ sa dianẹ wo shero ọga rode ọvo yẹrẹ ohwo rọ kẹrowẹ ghwuru. Udje rẹ Job sa chọn wẹ uko, otoro ẹdia wọ hepha-a. (Job 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Job riẹn oboresorọ ọ vwọ rioja-a, dedena ọ yọnregan. Die yen chọn rọ uko? Ẹsosuọ, o vwo ẹguọnọ rẹ Jihova, ọ je guọnọ ru obo re cha nẹrhẹ ivun miovwo-o. (Job 1:1) Job guọnọ ru obo re vwerhen Ọghẹnẹ oma, te ọ ganre te ọ lọhọre. Vwọba, Jihova chọn Job uko vwọ mrẹ ẹgba rọyen vughe, rọ vwọ vuẹ kpahen erọnvwọn evo rọ mare. Ọnana da kẹ Job imuẹro ọgangan nẹ Jihova che phi oba phiyọ ojaẹriọ rọyen na, ọke na de te. (Job 42:1, 2) Ọtiọyen yen ghene phia. “Ọrovwohwo da rhoma reyọ ughwẹ ri Job vwọ kẹ. . . . Ọrovwohwo da rhoma vwọ kẹ Job ọhwọhwọ ivẹ nọ uche ro vwori jovwo. Job de ghwu, ọ mare, rọ ghworo hẹrẹhẹrẹ.”​—Job 42:10, 17. w16.04 2:11, 13

Avwanre vwo aghwanre siẹrẹ e de muegbe hẹrhẹ edavwini. Avwanre je pha dẹndẹn siẹrẹ a da kẹnoma ọke rẹ edavwini tiọyena da vwomaphia. E jẹ avwanre jomaotọ siẹrẹ ihwo da ta ota kpahen usuon rẹ akpọ nana. Kerẹ udje, avwanre cha sa tanẹ avwanre ka ẹbẹre rẹ usuon rẹ ohwo ọvo jẹ ọfa vwo siẹrẹ a da vuẹ ihwo kpahen Uvie rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ukperẹ e vwo gbikun rẹ oborẹ ihworakpọ se vwo phi ebẹnbẹn rẹ akpọ na kparobọ, vwẹ Baibol na vwo dje oborẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ che si ebẹnbẹn rẹ avwanre no kare kare. Ihwo da phraphro kpahen eta kerẹ orọnvwe rẹ ọshare vẹ ọshare yẹrẹ evun-ẹkparọ, vuẹ ayen oborẹ Baibol na tare vẹ ẹgbaẹdavwọn wẹn wo vwo nene. Ohwo da tanẹ e si irhi evo no yẹrẹ e wene ayen, avwanre ka ẹbẹre vuọvo-o, a je tanẹ ohwo na dobọ rẹ ota tiọyena ji-i. w16.04 4:8, 9

A guọnọre nẹ e ru erọnvwọn ẹne. E che ru idibo, bru ayen phiyame, ji yono ayen, ẹkẹvuọvo die yen orọnvwọn ẹsosuọ e che ru? Jesu tare nẹ, “Yanran”! Ohwo ọvo ro yono Baibol kodo da ta: “Ra vwọ ‘yanran’ ọyen owian ro te Inenikristi eje, te ọ diẹ evunrẹ irhuvwun yẹrẹ abadi.” (Mat. 10:7; Luk 10:3) Jesu ta ota kpahen ẹgbaẹdavwọn rẹ idibo rọyen ọvuọvo, gbanẹ iruo aghwoghwo na rẹ ihwo che ru vwo nene ọrhuẹrẹphiyotọ? Rọ vwọ dianẹ ohwo ọvuọvo che se ghwoghwo kẹ ihwo rẹ “akpọ na ejobi” na-a, kọyen ihwo buebun yen che ruiruo nana vwo nene ọrhuẹrẹphiyotọ. Ọnana yen sorọ Jesu vwo durhie idibo rọyen nẹ ayen rhe dia “ihwiyeri rẹ ihwo.” (Mat. 4:18-22.) Ọnana họhọ ohwo ro phi oghọre phiyọ urhie, o mi chidia kpogono, hẹrhẹ ọke rẹ erin vwọ re obo rehẹ evun rọye-en. Ukperẹ ọtiọyen, ọ hepha kerẹ ohwo rọ reyọ ariri vwo ruiruo, ọkiọvo ọ tobọ guọnọ ukẹcha rẹ ihwo buebun.​—Luk 5:1-11. w16.05 2:3, 4

Ra sa vwọ riẹn iroro rẹ Jihova, ofori nẹ e phi uyono romobọ phiyọ ẹdia rẹsosuọ. Avwanre de se Ota rẹ Ọghẹnẹ, ofori nẹ a nọ oma avwanre, ‘Die yen ẹkpo nana djephia kpahen Jihova, idjerhe rẹ ọvwata rọyen, vẹ iroro rọyen?’ Ofori nẹ e vwo oka rẹ ẹwẹn ro rhe ọbuine Devid, rọ vwọ so: “Ru vwe me vwọ riẹn idjerhe wẹn, E Ọrovwohwo; yono uvwe idjerhe wẹn. Sun vwe wan evun rẹ uyota, re wo yono uvwe, kidie wẹ Ọghẹnẹ rẹ esivwo mẹ; kidie wẹ me hẹrhẹ vwẹ ẹdẹ na ejobi.” (Une 25:4, 5) Wọ sa vwẹ enọ nana vwo roro kpahen ẹkpo rẹ Baibol wo se na: ‘Mavọ me sa vwẹ ovuẹ nana vwo ruiruo vwẹ akpeyeren mẹ? Tivọ me da sa reyọ vwo ruiruo? Vwẹ uwevwin? Vwẹ iruo? Vwẹ isikuru? Vwẹ iruo aghwoghwo na?’ Siẹrẹ a da riẹn asan ra da sa reyọ vwo ruiruo, kọ cha lọhọ a vwọ riẹn obo ra sa reyọ vwo ruiruo wan. w16.05 3:9, 11

Iwan nana re ekpako cha yan mu na djerephia nẹ Jihova rhẹro rẹ erọnvwọn evo vwo mie ihwo re vwo mu. (1 Tim. 3:2-7) Ọ guọnọre nẹ ayen dia omamọ rẹ udje kẹ ukoko na, ọ je cha nọ ayen orhiẹn kpahen oborẹ ayen ghẹrẹ ukoko na wan, “rọ vwẹ ọbara [“rẹ Ọmọ,” NW] rọye dẹ.” (Iruo Rẹ Iyinkọn Na 20:28) Jihova guọnọre nẹ ekpako na nabọ vwẹrote avwanre. (Aiz. 32:1, 2) Vwo nene ọhọ yena, iwan ra guọnọ mie ekpako na nẹrhẹ avwanre riẹn nẹ Jihova ghini vwo ọdavwẹ rẹ avwanre. Inenikristi eje se yono nẹ iwan nana rhe kidie Jihova je guọnọ buebun rẹ iwan nana vwo mie Inenikristi ejobi. Kerẹ udje, ofori nẹ avwanre eje dia fuefun, ji vwo iroro. (Fil. 4:5; 1 Pita 4:7) Ekpako vwọ dia “oniru” vwọ kẹ uchuru na, e jẹ e yono mie ayen je “vwẹ ẹro kere esegbuyota rayen.”​—1 Pita 5:3; Hib. 13:7. w16.05 5:8-10

Iruemu vọ yen a kẹnoma kẹ? Evo rọyen yen omaẹkparọ, ra vwọ vwẹ umwemwu vwo ruẹ ẹkuruemu, kugbe jẹ esegbuyota evwo. Enana sa nẹrhẹ e vwo udu ọgangan, ji gbevwọso. (Dan. 5:1, 20; Hib. 3:13, 18, 19) Ovie Uzaya rẹ Juda dje uruemu rẹ omaẹkparọ phia. (2 Ikun 26:3-5, 16-21) Ọke ẹsosuọ, Uzaya “ru obo ri shephihọ vwẹ obọ rẹ Ọrovwohwo,” “ọ da vwẹ oma rọye ejobi vwọ guọnọ Ọghẹnẹ.” Ẹkẹvuọvo, “ọke rọ rhe gan re ko rhi phuoma,” dedevwo nẹ Ọghẹnẹ yen vwẹ ẹgba kẹ! Ọ tobọ muegbe rọ vwọ torhẹ insẹns vwẹ agbada rẹ ugboduma, rọ dia iruo rẹ irherẹn ọvo ruẹ. Ọke rẹ irherẹn na vwọ ta ota kẹ, ivun de miovwo Uzaya! Die yen nẹ obuko rọyen rhe? Ọ mrẹ “ẹghwọrọ” vwẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ, ọ da họnvwọn oti re te ẹdẹ ughwu rọyen. (Isẹ 16:18) A rha kẹnoma kẹ omaẹkparọ-ọ, avwanre se “roro oma [avwanre] rhuarho nọ obo rọ epha,” ọ sa tobọ nẹrhẹ a sen uchebro rẹ Baibol na.​—Rom 12:3; Isẹ 29:1. w16.06 2:3, 4

Ẹro vọ wo vwo nẹ iniọvo rẹ ẹkuruemu rayen fẹnẹ ọwẹn? Ejajẹ, osẹnvwe, uruemu, vẹ emu rayen sa fẹnẹ ọwẹn. Wọ kẹnoma kẹ ayen, wọ me rha vwẹ ugbeyan mu ihwo rẹ ejajẹ yẹrẹ ẹkuruemu rayen họhọ ọwẹn? Ọ da rha dianẹ ekpako re vwo mu vwẹ ukoko wẹn, okinriariẹ wẹn yẹrẹ vwẹ oghọn ukoko na da dia ihwo wo vienri yẹrẹ ihwo ri nẹ ẹkuotọ ọfa rhe vwo? Wọ vwẹ uphẹn kẹ ẹdia tiọyena nẹ i gbowọphiyọ oyerinkugbe rọhẹ uvwre rẹ ihwo rẹ Jihova? Die yen sa chọn avwanre uko vwọ kẹnoma kẹ imuoshọ tiọyena? Pọl vwẹ uchebro vwọ kẹ Inenikristi rehẹ Ẹfesọs, asan ra nabọ riẹn, rẹ ihwo rẹ ẹkuotọ sansan je vọn. (Ẹfe. 4:1-3) Jokaphiyọ nẹ Pọl ke djunute iruemu kerẹ omaevwokpotọ, dẹndẹn, akoechiro, vẹ ẹguọnọ. Enana pha kerẹ uchivwo rọ yọnrọn uwevwin mudia. w16.06 3:17, 18

Eshu guọnọre nẹ Igho dia onini avwanre ukperẹ Jihova. (Mat. 6:24) Ihwo re ghwọrọ ọke rẹ ayen ejobi vwo koko ekuakua buebun yeren omamọ akpọ-ọ, kidie ojevwe romobọ rayen ọvo ayen riẹnre, ayen ji rhiẹromrẹ ọkanrovwẹ rẹ emu rẹ ẹwẹn, ẹnwan vẹ ofudjevwe. (1 Tim. 6:9, 10; Ẹvwọ. 3:17) Ọtiọyen Jesu djisẹ rọyen vwẹ udje rẹ ọkekankọn na. Ovuẹ rẹ Uvie na ra “kọn phihọ ohri rẹ inwe . . . , urhuru sivwe rẹ emuefa rhe vwọ ruọ, rhi keke ota na, ọ gbe rha mọ emamọ-ọ.”(Mak 4:14, 18, 19) Oba rẹ eyeren nana vwo siẹkẹrẹ na, ọnana rha dia ọke re vwo koko ekuakua rẹ akpeyeren buebun kẹ oma avwanre-e. Otoro oborẹ ekuakua rẹ avwanre vwori ghanre te-e, e cha wanvrẹ ukpokpogho rode na-a.​—Isẹ 11:4; Mat. 24:21, 22. w16.07 1:5, 6

Ẹdẹ ọvo, ọghwẹrẹ ọvo da rhiọ kpo eki re se eshare evo nẹ e rhe wiowian vwẹ udju rọyen. Eshare na vwọ rhọnvwephiyọ uche igho rọ cha hwa kẹ ayen nu, ayen da ton owian phiyọ. Ọke vwọ yanran na, ọghwẹrẹ na de no nẹ ọ je guọnọ eshare efa vwọ kẹ owian na. O de kpo eki na, re se eshare efa vwọba e rẹsosuọ na, ọ vẹ ayen da je rhọnvwephiyọ osa rẹ ayen cha reyọ. Ọtiọyen o ji ru vwọ kẹ ihwo rọ tobọ durhie vwẹ ovwọnvwọn rẹ ẹdẹ na. Ọke vwo shere, o de se ayen koko rọ vwọ hwosa kẹ ayen, ọ da vwẹ uchunu rẹ igho vuọvo vwọ kẹ ayen eje, te e re wian vwẹ inọke buebun vẹ e re wianre vwẹ unọke ọvo. Ẹkẹvuọvo, e rẹsosuọ na ki brenu. Ọghwẹrẹ na da ta: ‘Ọ diẹ igho ra rhọnvwephiyọ yen me kẹ ovwan? Mi rhe vwo ẹgba me vwọ hwosa kẹ ewiowian mẹ kirobo me guọnọre? Ovwan rioma kidie mẹvwẹ ohwo ro ruẹse?’ (Mat. 20:1-15) Itẹ rẹ Jesu nana nẹrhẹ avwanre karophiyọ ọvo usun rẹ iruemu rẹ Jihova rẹ Baibol na djunute, ọyehẹ “ẹserọphẹ” rọyen.​—2 Kọr. 6:1. w16.07 3:1, 2

Oba na vwo siẹkẹrẹ na, owian rẹ avwanre vwori ọyehẹ e vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri rẹ Uvie na! (Mak 13:10) Aphro herọ-ọ, iyẹnrẹn esiri na dje ẹserọphẹ rẹ Jihova phia. E jẹ avwanre karophiyọ ọnana siẹrẹ e de ruiruo rẹ aghwoghwo na. Oborẹ avwanre tẹnrovi yen e vwo muọghọ kẹ Jihova. E se ru ọnana siẹrẹ a da vuẹ ihwo nẹ ive rẹ akpọ kpokpọ na eje, odjephia rẹ ẹserọphẹ rẹ Jihova. Vwẹ iruo aghwoghwo na, e jẹ a nabọ dje kẹ ihwo nẹ vwẹ otọ rẹ usuon rẹ Kristi, ihworakpọ eje cha mrẹ erere rẹ izobo na vọnvọn, ka je cha dia ihwo re gbare. Baibol na da ta: “A cha rhan emama na nẹ ọviẹn vẹ egbo ko che vwo urinrin rẹ egbemọphẹ rẹ emọ rẹ Ọghẹnẹ.” (Rom 8:21) Ẹserọphẹ rẹ Jihova ọvo yen che ru ọnana kẹ avwanre. w16.07 4:17-19

Dede nẹ Baibol na ghwe ji urhi kpahen oka rẹ eha ro churobọ si ovwerhẹn rẹ aye gbe ọshare-e, jẹ o djunute odjephia rẹ ẹguọnọ vẹ obẹnẹvwe. (Sol. 1:2; 2:6) Ofori nẹ Inenikristi re rọvwọnre dje ẹguọnọ phia kẹ ohwohwo. E de vwo ẹguọnọ ọgangan kpahen Ọghẹnẹ vẹ ọrivẹ avwanre, a rha cha vwẹ uphẹn kẹ ohwo vuọvo yẹrẹ orọnvwọn vuọvo nẹ o gbowọphiyọ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ orọnvwe na-a. Orọnvwe evo guọghọre kidie aye yẹrẹ ọshare na vwo uruemu ro vwo nẹ ihoho rẹ ihwo re banphiyọ. E jẹ avwanre kẹnoma kẹ uruemu nana yẹrẹ e vwo vwo ẹwẹn ọfanrhiẹn kpahen ohwo ọfa rọ dia ọrivẹ rẹ avwanre-e. Ra vwọ frẹfrẹ nene ohwo ọfa chọre, o dje ẹguọnọ phia-a. A da karophiyọ nẹ Ọghẹnẹ mrẹ iroro vẹ iruemu rẹ avwanre eje, ọ cha nẹrhẹ avwanre vwo oruru ọgangan re vwo ru obo ri je, je dia fuanfon vwọrẹ uruemu ọkieje.​—Mat. 5:27, 28; Hib. 4:13. w16.08 2:7-9

Erianriẹn ọgbagba tiọyena cha chọn Inenikristi rehẹ Kọlose uko, “rere eyere rẹ [ayen] vwo se fo kẹ Ọrovwohwo.” Ọnana je cha nẹrhẹ ayen dje “iruo esiri phia,” ma rho vwevunrẹ iruo aghwoghwo na. (Kọl. 1:10) Ẹga rẹ avwanre se vwo fiotọ, ofori nẹ odibo rẹ Jihova vwo uruemu ro vwo yono Baibol na. E jẹ a kọn ọnana phiyọ ẹwẹn rẹ ihwo ra vwẹ Baibol yono. Vwọba, ofori nẹ avwanre vwo imuẹro kpahen ọghanrovwẹ rọyen. Vwọrẹ uyota, e jẹ avwanre vwo uvi rẹ uyono romobọ. Ọtiọyena, gba nọ oma wẹn: ‘Ohwo mi ghwoghwo ota kẹ da ta ota rọ vwọso uyono rẹ Baibol na yẹrẹ nọ vwẹ onọ rọ pha gangan, me sa vwẹ Baibol na vwọ kpahen kẹ? Avwanre da vuẹ ihwo efa kpahen erere rẹ avwanre mrẹ vwo nẹ uyono rẹ Baibol cha, o se mu ayen vwo yono Baibol na ayen me je mrẹ erere tiọyen. w16.08 4:3, 4

Ofori nẹ a kẹnoma kẹ “ẹgba egangan” rẹ akpọ na. Enana churobọ si iyono rọyen, iroro rọyen, kugbe iruemu ebrabra kerẹ ọfanrhiẹn, itaba ese, ihunvwun egangan ẹreyọ vẹ udi ẹda vroma. O ji fo nẹ a họnre vwọso ovwiẹrẹ avwanre vẹ erọnvwọn re nẹrhẹ ẹwẹn avwanre kuọrọn. (2 Kọr. 10:3-6; Kọl. 3:5-9) E se ghini phi ivwighrẹn nana eje kparobọ? E, ẹkẹvuọvo, ọ guọnọ ohọnre. Pọl reyọ oma rọyen vwo dje ohwo ro muabọ ọke awanre nẹ, “Ọ dianẹ irharheghe mi muẹ teya-an.” (1 Kọr. 9:26) Kirobo ohwo nene ọvweghrẹn rọyen muabọ, ọtiọyen avwanre je họnra vwọsua ivwighrẹn avwanre. Jihova muegbe avwanre, ọ je chọn avwanre uko vwẹ ohọnre nana. Ọ kẹ avwanre odjekẹ vwẹ Baibol na; odjekẹ nana se sivwin arhọ rẹ ohwo. Ọ je vwẹ ukẹcha kẹ avwanre womarẹ ẹbe ukoko na, emẹvwa, isikoko vẹ eghwẹkoko. Wọ vwẹ erọnvwọn wo yono na vwo ruiruo? w16.09 2:2, 3

Vwọrẹ imuẹro, ukẹcha ra vwọ kẹ ihwo efa yen Jesu phi phiyọ ẹdia ẹsosuọ vwọ vrẹ ojevwe romobọ rọyen, ọnana churobọ si eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. Ọtiọyena, e jẹ a kẹnoma kẹ erọnvwọn yẹrẹ osẹnvwe ri je avwanre ọ da dianẹ e sa nẹrhẹ ihwo jẹ erhọ rẹ iyẹnrẹn esiri na ẹka. (Rom 15:2) Emiọvwọn vwo owian ayen vwo yono orua rayen obo ra vwẹ uchebro rẹ Baibol vwo ruiruo. E jẹ ayen vwo imuẹro nẹ ayen vẹ emọ rayen davwẹngba vwo ruẹ ubiudu rẹ Ọghẹnẹ ghọghọ womarẹ irhuon vẹ osẹnvwe rayen. (Isẹ 22:6; 27:11) Emiọvwọn sa kọn oshọẹdjẹ rẹ Ọghẹnẹ phiyọ ẹwẹn rẹ emọ rayen womarẹ omamọ udje rayen kugbe odjekẹ rọ vọnre vẹ ẹguọnọ. Mavọ yen o yovwin te emiọvwọn de yono emọ rayen asan rẹ ayen da sa mrẹ omamọ iwun vẹ oborẹ ayen se vwo vughe ayen! Ọnana mudiaphiyọ nẹ ọ diẹ iwun ri je ayen ọvo yen ayen cha dẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo iwun rẹ ayen se vwo ruiruo rẹ ẹga na. w16.09 3:13, 14

Kerẹ oyono, uyono rẹ Jesu te ubiudu rẹ ihwo kidie o vwo ẹguọnọ rẹ Jihova, Ota rẹ Ọghẹnẹ, vẹ ihwo na. (Luk 24:32; Jọn 7:46) Oka rẹ ẹguọnọ tiọyena yen cha chọn emiọvwọn uko vwọ ta eta ri che te ubiudu rẹ emọ rayen. (Urhi 6:5-8; Luk 6:45) Ọtiọyena, emiọvwọn, ovwan nabọ yono Baibol na vẹ ẹbe ukoko na. Yono kpahen emama, ji se ẹbe avwanre re ta ota kpahen ayen. (Mat. 6:26, 28) Ọnana cha nẹrhẹ erianriẹn wẹn hẹrephiyọ, ọdavwaro wẹn kpahen Jihova ko che kodophiyọ, ọ je cha nẹrhẹ wọ dia omamọ rẹ oyono vwọ kẹ emọ wẹn. Siẹrẹ ubiudu wẹn da vọn vẹ uyota rọhẹ Baibol na, ọ cha nẹrhẹ wo vwo owenvwe wo vwo yono orua wẹn. Ru ọnana kọke kọke, ọ diẹ ọke wo de muegbe rẹ uyono yẹrẹ ọke ẹga orua ọvo-o. Vwọba, ọ sa tobọ dia ọke rẹ ovwan de gbikun yẹrẹ ruẹ erọnvwọn efa. w16.09 5:6, 7

E rhe vwo ẹruọ rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ejajẹ kpokpọ na-a, ọnana sa dia imuoshọ kẹ oyerinkugbe avwanre vẹ Jihova. Vwẹ ẹgbukpe ujorin riyorin a ke rhe mrẹ ọke avwanre nana, Nehemaya niroso nẹ emọ rẹ ihwo rẹ Ju evo ri rhivwin nẹ Babilọn rhe, rha sa jẹ ejajẹ rẹ Hibru na-a. Obo ra vwọ riẹn ayen kerẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ kọyen ghwrẹ vayabọ na kidie ayen rha sa nabọ vwo ẹruọ rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. (Neh. 8:2, 8) Esẹ vẹ ini evo re ga vwẹ ẹkuotọ ọfa rhe mrẹvughe nẹ oruru rẹ emọ rayen kpahen uyota na djiro re. Diesorọ? E de se ota vwẹ ephẹrẹ ọfa, ọ nabọ te ẹwẹn avwanre kirobo rọ dia vwẹ ephẹrẹ romobọ-ọ. Vwọba, ọ da dianẹ avwanre riẹn ejajẹ ọfa jẹ-ẹ, ọ sa nẹrhẹ ofu dje ohwo, o ji se djobọte ẹga avwanre. Ọtiọyena, ra vwọ sẹro rẹ oruru ra vwọ ga Jihova vwẹ ẹkuotọ ọfa na, o ji fo nẹ a sẹro rẹ oyerinkugbe avwanre vẹ Jihova.​—Mat. 4:4. w16.10 2:4-6

Esegbuyota rẹ Inenikristi pha ghanghanre mamọ. Ọ dia ihworakpọ eje yen vworo-o. (2 Tẹsa. 3:2) Ẹkẹvuọvo, Jihova kẹ avwanre ohwo “ọvuọvo kerẹ otiẹ esegbuyota” ra guọnọre. (Rom 12:3; Gal. 5:22) Ofori nẹ ihwo ri vworo dje ọdavwaro okokodo phia. Jesu Kristi tare nẹ Ọsẹ rọyen rọhẹ odjuvwu se ihwo te oma womarẹ Ọmọ Rọyen. (Jọn 6:44, 65) Esegbuyota re vwo kpahen Jesu nẹrhẹ ohwo se vwo evwoghovwo rẹ imwemwu rọyen. Ọnana kọ rha nẹrhẹ a riavwerhen rẹ omamọ rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova bẹdẹ. (Rom 6:23) Die yen avwanre ruru rọ nẹrhẹ e muwan rẹ ebruphiyọ rode nana? Kerẹ irumwemwu, orọnvwọn vuọvo ro fo kẹ avwanre yen ughwu. (Une 103:10) Ẹkẹvuọvo, Jihova mrẹrẹ nẹ erhuvwu se nẹ oma avwanre rhe. Fikirẹ ẹserọphẹ rọyen, o de rhie ubiudu avwanre phiyọ vwọ kẹ iyẹnrẹn esiri na. Ọ da nẹrhẹ avwanre rhi vwo esegbuyota kpahen Jesu vẹ iphiẹrophiyọ rẹ arhọ rẹ bẹdẹ.​—1 Jọn 4:9, 10. w16.10 4:1, 2

Vwẹ ileta ro siri, Pọl nabọ jiri iniọvo na. Vwẹ ikpe buebun, evo nenire nẹ asan kpo asan ọ da nẹrhẹ ọ mrẹ ẹdia rẹ ayen de shekpotọ, dedena, ọ ta emamọ eta kpahen ayen. Kerẹ udje, Pọl vwo djisẹ rẹ Timoti, ọ da tanẹ ọyen “ọmọ mẹ rẹ ọghaghare ro vwo esegbuyota kpahe Ọrovwohwo,” rọ nabọ vwẹrote ọdavwẹ rẹ Inenikristi efa. (1 Kọr. 4:17; Fil. 2:19, 20) Ọyinkọn Pọl jiri Taitọs vwọ kẹ ukoko rẹ Kọrẹnt na, ro vwo se nẹ, “oko mẹ kugbe otu mẹ ri ruẹ iruo kẹ ovwan na.” (2 Kọr. 8:23) Oma cha nabọ vwerhen Timoti vẹ Taitọs siẹrẹ ayen de nyo oborẹ Pọl ta kpahen ayen! Pọl vẹ Banabas phi arhọ rayen phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ ọke rẹ ayen vwo rhivwin kpo asan re de mukpahen ayen gangan jovwo. Kerẹ udje, dede nẹ ayen rhiẹromrẹ omukpahen ọgangan vwẹ Listra, ayen ji rhivwin kpo oboyin re phiuduphiyọ idibo kpokpọ na awọ rere ayen sa vwọ yọnregan. (Iruo 14:19-22) Vwẹ Ẹfesọs, otu buebun gbe ozighi vwọso Pọl nu, o de bru idibo na uche vwẹ etiyin.​—Iruo 20:1. w16.11 1:10, 11

Jihova vwẹ “omamọ rẹ odibo esiri na” vwọ ghẹrẹ ji suẹn ukoko rọyen vwẹ otọrakpọ na rọhẹ otọ rẹ usuon rẹ Kristi, rọ dia “olori” rẹ ukoko na. (Mat. 24:45-47; Ẹfe. 5:23) Kerẹ ẹko rọvwẹrote vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ, odibo nana rhiabọreyọ ota rẹ Ọghẹnẹ, ayen ji no ghanghanre. (1 Tẹsa. 2:13) Baibol na tare nẹ e siomakoko ọkieje. (Hib. 10:24, 25) Ọ vuẹ avwanre nẹ oborẹ avwanre yono ejobi dia ọvo. Ota rẹ Ọghẹnẹ je tanẹ e phi Uvie na phiyọ ẹdia ẹsosuọ vwẹ akpeyeren avwanre. (Mat. 6:33) Ọ je kanrunumu iruo vẹ uphẹn ro te avwanre re vwo ghwoghwo nẹ uwevwin kpo uwevwin, vwẹ azagba, ji ru aghwoghwo rẹ kpregede. (Mat. 28:19, 20; Iruo 5:42; 17:17; 20:20) Baibol na vwẹ iji kẹ ekpako nẹ ayen sẹro rẹ ofuanfon rẹ ukoko na. (1 Kọr. 5:1-5, 13; 1 Tim. 5:19-21) Jihova je tanẹ ihwo eje rehẹ ukoko rọyen dia fuanfon vwọrẹ ugboma vẹ ẹwẹn.​—2 Kọr. 7:1. w16.11 3:7, 8

Ikpe evo tavwen a ke mrẹ Ofovwin Akpọeje I, Charles Taze Russell vẹ Emọ-uyono rẹ Baibol na efa da rhe mrẹvughe nẹ ishọshi na yono uyota rọhẹ Baibol na-a. Ọtiọyena, ayen de brorhiẹn ayen vwo siomanu ẹga rẹ efian. Vwẹ November 1879, Zion’s Watch Tower de dje orhiẹn-ebro rayen phia phephẹn, rọ vwọ ta: “Kishọshi kishọshi rọ tare nẹ ọyen ọmọtobẹ rẹ Kristi, jẹ o vwo oyerinkugbe yẹrẹ o biẹcha akpọ na (eranvwe rọ djoma na), avwanre cha kẹnoma kẹ, e ji che se nẹ igberadja rẹ ishọshi, kirobo rẹ Baibol se re,” Babilọn Rode yen ayen ta ota kpahan na. (Ẹvwọ. 17:1, 2) Eshare vẹ eya re ga Ọghẹnẹ riẹn obo ro fori nẹ ayen ru. Ayen de biẹcha ẹga rẹ efian, ayen cha sa rhẹro rẹ ebruphiyọ rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Kọyensorọ, Emọ-uyono rẹ Baibol na buebun vwo si ileta nẹ ayen guọnọ vrẹn nẹ ishọshi na. w16.11 5:2, 3

Vwọ kpahen ẹkarophiyọ rẹ ughwu rẹ Jesu re ruẹ kukpe kukpe na, wo se ọbe rẹ Rom 8:15-17 dẹvure? Ọkiọvo wo sere re. Ẹkpo yena djekpahen oborẹ Inenikristi vwọ riẹn nẹ a jẹ ayen reyọ; ẹwẹn ọfuanfon na yen se oseri vẹ ẹwẹn rayen. Inenikristi ra jẹreyọ na yen uyovwin 8 na me shekpahen. Ayen rhiabọreyọ “[“ẹwẹn na,” NW]” kerẹ ihwo re “hẹrhẹ ọke ra cha vwọ vwẹ [ayen] ru emọ, kọye hẹ ẹtanhirhe rẹ ugboma” rayen. (Rom 8:23) Iphiẹrophiyọ rayen ọyen ayen vwọ dia emọ rẹ Ọghẹnẹ vwẹ odjuvwu. Ayen se vwo iphiẹrophiyọ nana kidie e bru ayen phiyame nure, Ọghẹnẹ ji vwo imwemwu rayen ghovwo ayen womarẹ ọtanhirhe na, o de ji se ayen evwata kidie ayen rhe dia emọ rọyen re. (Rom 3:23-26; 4:25; 8:30) Dedena, ọbe rẹ Rom uyovwin 8 na ji shekpahen ihwo ri vwo iphiẹrophiyọ ayen vwọ dia otọrakpọ na kidie Ọghẹnẹ ji ni ayen kerẹ evwata. Ayen je sa mrẹ erere nẹ uchebro ra vwọ kẹ evwata na vwẹ etiyin na. w16.12 2:1-3

Die yen uchebro rẹ Jesu nana mudiaphiyọ? O muẹro nẹ ọ diẹ ọ tanẹ odibo rẹ Ọghẹnẹ rha cha ro ẹnwan vwẹ akpeyeren kakaka-a. Ẹkẹvuọvo, Jesu chọn idibo rọyen uko vwọ mrẹ nẹ ẹnwan ọgangan yẹrẹ ọ rẹ okamuka, cha sa rhuẹrẹ ebẹnbẹn phiyọ-ọ. Ẹdẹ ọvuọvo vwo ebẹnbẹn rọyen, ọtiọyena o rhe fo nẹ Onenikristi vwẹ ẹnwan rẹ obo re wanre yẹrẹ obo re je phia-a vwọba ọ rẹ nonẹ-ẹ. Onenikristi sa ro ẹnwan okamuka siẹrẹ o de roro gangan kpahen ebẹnbẹn re sa vwomaphia vwẹ obaro na. Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ wo brudu yẹrẹ ro ẹnwan kpahen obo re je phia-a yẹrẹ orọnvwọn rẹ wọ riẹn emu vuọvo kpahe-en. Diesorọ? Kidie ọke buebun erọnvwọn phia kirobo re rorori nẹ e cha phia wa-an. Vwọba, o vwo ẹdia vuọvo rọ rho nọ Ọghẹnẹ-ẹ, ohwo rẹ wọ sa vwẹ ẹnwan wẹn eje vwọ ya. Imuẹro herọ nẹ Ọghẹnẹ sa hwosa kẹ idibo rọyen je chọn ayen uko vwo yerin ghene ẹnwan rẹ ayen rua kpahen obo re wanre, oborẹ ayen rhiẹromrẹ enẹna, vẹ ọ rọ cha obaro na. w16.12 3:13, 16

Ovie Sọl ka dia ohwo rọ vwomakpotọ, ro ji muọghọ kẹ ihwo. (1 Sam. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Ẹkẹvuọvo, ọ ghwa vwọ dia ovie nu, o de rhi vwo uruemu rẹ omaẹkparọ vwẹ ọke sansan. O vwo ọke ọvo rẹ ọmraro Samuẹl vwo kpo Gilgal, jẹ ọ fobọ te oboyi-in, Sọl rhe se vwo odiri-in. Ihwo rẹ Filistia na muegbe rẹ ofovwin, ihwo rẹ Izrẹl ke yanjẹ Sọl vwo. O se roro nẹ, ‘Ofori nẹ mi ru orọnvwọn ọvo kpakpata.’ Ọtiọyena, o de ze izobo kẹ Ọghẹnẹ, dede nẹ a kẹrẹ ẹgba yena-a. Ọnana nẹrhẹ ivun miovwo Jihova. (1 Sam. 13:5-9) Samuẹl vwo te Gilgal, ọ da ghwọku Sọl. Ukperẹ o vwo rhiabọreyọ ọghwọku na, ko guomariase, ko guon nyẹ ihwo na, ọ je vwẹ ẹro otete vwo ni obo ro ruru na. (1 Sam. 13:10-14) Ọyena yen ọtonphiyọ rẹ erọnvwọn buebun re nẹrhẹ usuon na kugbe oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova, va abọ. (1 Sam. 15:22, 23) Dede nẹ ọtonphiyọ rẹ akpọ rẹ Sọl nabọ yovwin, ukuotọ rọyen vọnre vẹ okpetu mamọ.​—1 Sam. 31:1-6. w17.01 3:1, 2

Devid, ọyen ohwo rọ fuevun vwẹ akpeyeren rọyen eje. Dedena, o vwo ọke ọvo ro vwo ru umwemwu ọgangan. Ọ vẹ Batsheba gbe igberadja. (2 Sam. 11:1-21) Devid cha sa rhẹriẹ obo re phiare na-a. Ọ je cha sa vrabọ rẹ obo ri che nẹ obuko rọyen rhe-e. Devid tobọ rioja rẹ erọnvwọn evo re te ẹdẹ ughwu rọyen. (2 Sam. 12:10-12, 14) Ọtiọyena, ọ guọnọ esegbuyota. Ofori nẹ o vwo imuẹro nẹ o de kurhẹriẹ nẹ otọ ẹwẹn rhe, Jihova che vwo ghovwo je chọn uko vwo chirakon rẹ oja ri che no rhe. Fikirẹ jẹgba, avwanre eje ru umwemwu. Jẹ evo gan vrẹ evo. Vwẹ ẹdia evo, e che se ku obo re ruru na rhẹriẹ-ẹ. Obo ri nẹ obuko rọyen rhe kọyen a rioja rọyen. (Gal. 6:7) Ẹkẹvuọvo, avwanre vwo imuẹro kpahen oborẹ Ọghẹnẹ tare, e de kurhẹriẹ, Jihova cha chọn avwanre uko vwẹ ọke ebẹnbẹn na dede nẹ avwanre ọvo yen vwẹ obọ suọ.​—Aiz. 1:18, 19; Iruo 3:19. w17.01 1:10-12

Omaevwokpotọ sa nẹrhẹ e bru omamọ orhiẹn dede nẹ avwanre ghwa riẹn oborẹ erọnvwọn cha dia-a. Kerẹ udje, avwanre da vwomakpahotọ vwọ kẹ iruo rẹ ẹga ọkieje, die yen cha phia ọga de mu avwanre? Ọ da rha dianẹ esẹ vẹ ini avwanre ghwore, ayen je guọnọ ukẹcha avwanre vwo? Mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrote oma avwanre vwẹ ọke ọghwo? Ẹrhovwo buebun vẹ ehiahiẹ cha sa nẹrhẹ a riẹn ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana-a. E de ru ehiahiẹ kpahen ẹdia nana, guọnọ uchebro rẹ ihwo efa, je nẹrhovwo kpahọn nu, ko fori nẹ e nene odjekẹ rẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ. (Aghwo. 11:4-6) Ọyena orọnvwọn ra vwọ kẹ Jihova nẹ o ku ebruphiyọ ku, yẹrẹ o se dje idjerhe ọfa kẹ avwanre.​—Isẹ 16:3, 9. w17.01 4:14

Adam vẹ Ivi vwo orhiẹn rẹ ayen che bru. Ayen cha kerhọ rẹ Jihova, gbanẹ ọrọdekọ na? Ayen de brorhiẹn ayen vwọ churhi rẹ Ọghẹnẹ. (Jẹn. 3:6-13) Adam vẹ Ivi ku arhọ ọgbagba rayen kufia kidie ayen nyupho rẹ Jihova-a. Jẹmienyo rayen na ji miovwo oyerinkugbe rayen vẹ Jihova kidie “ẹro rọye fon nọ o . . . vwo ni umiovwo.” Ọtiọyena, o che se “ni obo re chọre-e.” (Hab. 1:13) Ọ da dianẹ Ọghẹnẹ kuẹrofia kẹ ẹvwọsuọ rayen na, obo re phiare na rhe djobọte emekashe vẹ ihworakpọ. Ọ rọ ma rho, kọ cha bẹn ra vwọ vwẹroso Ọghẹnẹ. Ẹkẹvuọvo, Jihova ru obo rọ tare, o wene cha wene kpo-o. (Une 119:142) Ọ diẹ a kẹ Adam vẹ Ivi egbomọphẹ, ayen vwọ churhi rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ọtiọyena, ayen de ghwu, ji rhivwin kpo ekpẹn ra vwọ ma ayen na kidie ayen vwọso Jihova.​—Jẹn. 3:19. w17.02 1:8, 10, 11

Vwo nẹ ọtonphiyọ rẹ iruo aghwoghwo rọyen, Jesu nene odjekẹ rẹ Isiesi ọfuanfon na. O ji djunute aroẹmrẹ ri shekpahen Mesaya na vwẹ eta re koba rọyen. (Mat. 27:46; Luk 23:46) Vwọ fẹnẹ Jesu, ilori ẹga rẹ ọke yena vwẹ ẹro ri phovwin vwo nẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ siẹrẹ ọ rha rhọnvwephiyọ iyono raye-en. Jesu vwo djunute oborẹ ọmraro Aizaya tare nu, ọ da ta kpahen ayen nẹ, “Ihwo nana de vwẹ ọghọ rẹ unu diodi kẹ vwẹ, Yẹ udu rayen sheri kẹ vwẹ. Ayen de ga vwẹ ghevweghe, Ayen me vwẹ uruemu rayen yono ihwo.” (Mat. 15:7-9) Jesu reyọ Ota rẹ Ọghẹnẹ vwo sun uruemu rọyen vẹ obo ro yono ihwo. Ọke ro vwo hirharoku ẹvwọsuọ, ọ vwẹ aghwanre rọyen yẹrẹ obo ro rhiẹromrẹ vwo ruiruo-o, ukperẹ ọtiọyen, Isiẹsi ọfuanfon na ọyen ọ rionbọra.​—Mat. 22:33-40. w17.02 3:18, 19

Iseri rẹ Jihova muọghọ kẹ ogangan rẹ usuon na, ọnana obo ra rhẹro rọyen, rọ je dia ẹkuruemu rẹ ẹkuotọ na. Avwanre nene odjekẹ rayen. Dedena, ọghọ vẹ obicha rẹ avwanre vwọ kẹ ayen vwo ughwru. Avwanre cha sa churhi rẹ Ọghẹnẹ fikirẹ aye-en yẹrẹ dia ẹbẹre ọvo rẹ akpọ na-a. (1 Pita 2:13-16) Idibo rẹ Jihova vwẹ ọke awanre phi omamọ udje phiyotọ kpahen oyerinkugbe rayen vẹ ogangan rẹ usuon. Ọke rẹ usuon rẹ Rom vwọ tanẹ e kere ihwo, Josẹf vẹ Meri rhọnvwephiyọ. Ayen yan kpo Bẹtlẹhẹm dede nẹ Meri che vwiẹ ọmọkpako rọyen kẹrẹkpẹ. (Luk 2:1-5) Ọke re vwo gun efian nyẹ Pọl nẹ o ru obo re brare, ọ chochọ rẹ oma rọyen vwẹ idjerhe rẹ ọghọ vwẹ obaro rẹ Ovie Hẹrọd Agripa vẹ Fẹstọs, rọ dia osun rẹ Rom vwẹ ubrakpọ rẹ Judia.​—Iruo 25:1-12; 26:1-3. w17.03 1:9, 10

Ihwo rẹ Izrẹl vwọ vwẹrokere idjerhe umwemwu rẹ ihwo rẹ Kenan, Jihova rha sẹro rayen vwo nẹ abọ rẹ ivwighrẹn raye-en. (Iguẹ. 2:1-3, 11-15; Une 106:40-43) Ọ cha lọhọ vwọ kẹ erua ri vwo ẹguọnọ rẹ Jihova, re vwọ fuevun ọke yena-a. Ẹkẹvuọvo, Baibol na tare nẹ o vwo ihwo re fuevun, kerẹ Jẹfta, Elkanah, Hanah, vẹ Samuẹl. Ayen muegbe rẹ ayen vwo ru obo re vwerhen Jihova oma. (1 Sam. 1:20-28; 2:26) Nonẹna, ihwo vwo iruemu vẹ iroro re họhọ ọ rẹ ihwo rẹ Kenan. Ayen mu akpeyeren rayen kpahen ọfanrhiẹn, ozighi, kugbe igho. Jẹ Jihova kẹ avwanre orhọn-esio ọgangan. Ọ guọnọ sẹro rẹ avwanre vwo nẹ iruemu rẹ akpọ na kirobo rọ guọnọ ru kẹ emọ rẹ Izrẹl jovwo. Avwanre che yono vwo nẹ echobọ rayen na? (1 Kọr. 10:6-10) Ofori nẹ a kẹnoma kẹ iroro rẹ akpọ na kare kare. (Rom 12:2) A cha davwẹngba vwo ru ọtiọyen? w16.04 1:4-6

Wo de che brorhiẹn re họhọre, ọyen obo re ghanre mamọ e vwo se Baibol na vwọ kẹ odjekẹ je nẹrhovwo rhe Jihova. Karophiyọ nẹ Jihova sa kẹ avwanre iruemu ra guọnọre, e se vwo brorhiẹn ri shephiyọ ọhọre rọyen. Nọ oma wẹn enọ nana ọkieje: ‘Orhiẹn nana che dje ẹguọnọ mẹ phia vwọ kẹ Jihova? Ọ cha hwarhiẹ aghọghọ vẹ ufuoma rhe orua mẹ? O ji che djephia nẹ mi vwo uruemu esiri vẹ odirin?’ Jihova gba avwanre vwo vwo ẹguọnọ rọyen je ga-a. Jihova muọghọ kẹ egbomọphẹ rọ vwọ kẹ avwanre ra sa vwọ ‘jojẹ komobọ’ sẹ a ga yẹrẹ e jẹ ẹga. (Jos. 24:15; Aghwo. 5:4) Ẹkẹvuọvo, ọ guọnọre nẹ e ru nene orhiẹn rẹ avwanre bruru vwo nene odjekẹ rọyen. E de vwo esegbuyota kpahen iji rẹ Jihova vẹ idjerhe ro ruẹ erọnvwọn wan, ke se brorhiẹn rẹ aghwanre, avwanre rha cha dia ihwo ri wene cha wene kpo-o.​—Jems 1:5-8; 4:8. w17.03 2:17, 18