Wo Muegbe Hẹrhẹ Ukpokpogho Rode Na?

1. Diesorọ ọ vwọ dia emu rẹ aghwanre e vwo muegbe hẹrhẹ emu ri kpregede?

EGBEMUO se sivwin arhọ rẹ avwanre. Kerẹ udje, emu ri kpregede da vwomaphia, ihwo ri muegbe hẹrhẹ se sivwin rhọ, ayen je sa vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa. Ukoko ọvo vwẹ Europe re vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rẹ emu phia kẹ da ta: “Omamọ rẹ egbemuo se sivwin arhọ rẹ ihwo.”

2. Diesorọ e vwo muegbe hẹrhẹ ukpokpogho rode na? (Matiu 24:44)

² “Ukpokpogho rode” na cha tonphiyọ kpregede. (Mt 24:21) Vwọ fẹnẹ oghwọrọ ri kpregede re phia, ọ dia kohwo kohwo yen ukpokpogho rode na cha ro ọrha-an. Omarẹ ikpe 2,000 re wanre, Jesu si idibo rọyen erhọ nẹ ayen muegbe hẹrhẹ ẹdẹ yena. (Se Matiu 24:44.) Siẹrẹ e de muegbe, ọ cha lọhọ e vwo chirakon rẹ ọke ọgangan yena je vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa vwo ru ọtiọyen.—Lu 21:36.

3. Mavọ yen akoechiro, uruemuesiri, kugbe ẹguọnọ sa vwọ cha avwanre uko vwo muegbe hẹrhẹ ukpokpogho rode na?

³ E je a fuẹrẹn iruemu erha re sa cha avwanre uko vwo muegbe hẹrhẹ ukpokpogho rode na. Die yen e che ru ọ da dianẹ a vuẹ avwanre nẹ e ghwoghwo ovuẹ rẹ ẹdjọeguo rọ pha gangan jẹ ihwo vwọsua avwanre? (Ẹvw 16:21) A cha guọnọ akoechiro e vwo nyupho ri Jihova, je vwẹrosuọ nẹ ọ cha chochọn rẹ avwanre. Die yen avwanre che ru ọ da dianẹ ekuakua akpeyeren rẹ iniọvo avwanre evo yẹrẹ ekuakua rayen eje ghwru va ayen abọ? (Hab 3:17, 18) Uruemuesiri cha nẹrhẹ a vwẹ ukẹcha rẹ ayen guọnọre vwọ kẹ ayen. Die yen e che ru, ọ da dianẹ a vẹ iniọvo avwanre cha dia asan ọvo kugbe ọmọke fikirẹ ẹvwọsuọ rẹ okugbe rẹ ẹgborho na? (Izi 38:10-12) Ẹguọnọ okokodo re vwo kpahen ayen cha cha avwanre uko vwo chirakon rẹ ọke ọgangan yena.

4. Mavọ yen Baibol na vwo djephia nẹ o fori nẹ e rhe dje uruemu arodọnvwẹ, akoechiro kugbe ẹguọnọ phia ọkieje?

⁴ Ota rẹ Ọghẹnẹ vuẹ avwanre nẹ e dje arodọnvwẹ, akoechiro, kugbe ẹguọnọ phia ọkieje. Luk 21:19 tare nẹ: “Womarẹ akoechiro rẹ ovwan yen ovwan cha vwọ sẹro rẹ arhọ rẹ ovwan.” Kọlose 3:12 da ta: “Ovwan ku . . . arodọnvwẹ . . . phiyọ.” 1 Tẹsalonaika 4:9, 10 da je ta nẹ: “Ọghẹnẹ yono ovwan obo re vwo ẹguọnọ rẹ ohwohwo nure. . . . Ẹkẹvuọvo, avwanre jiriro kẹ ovwan iniọvo, nẹ ovwan rhe ruẹ ọtiọyen vọnvọn.” Inenikristi ri dje arodọnvwẹ, akoechiro kugbe ẹguọnọ phia jovwo re yen e si ẹkpo ri Baibol nana rhe. Ọtiọyena, o ji fo nẹ ayen rhe dje iruemu nana phia ọkieje. O fori nẹ avwanre ji ru ọtiọyen. E se vwo ru ọnana, a cha fuẹrẹn oborẹ Ineninikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ vwo dje uruemu nana ọvuọvo phia. A je cha mrẹ obo ra sa vwọ vwẹrokere Inenikristi yena, ji djephia nẹ avwanre muegbe hẹrhẹ ukpokpogho rode na.

RU AKOECHIRO WẸN GANPHIYỌ

5. Idjerhe vọ yen Inenikristi rẹsosuọ vwo chirakon rẹ ebẹnbẹn rayen?

⁵ A guọnọ akoechiro mie Inenikristi rẹsosuọ. (Hib 10:36) Vwọ vrẹ ebẹnbẹn rẹ ihwo buebun nene muabọ ọke yena, ayen ji hirharoku ebẹnbẹn efa. Ilori ẹga ri Ju, usuon ri Rom kugbe ihwo rẹ orua rayen ji mu kpahen buebun rayen. (Mt 10:21) Vwevunrẹ ukoko na, ọkiọvo ayen davwẹngba rere iruemu rẹ ihwo ri she nẹ ukoko na vẹ iyono rayen vwo jẹ ayen e ghworo. (Iru 20:29, 30) Dedena, Inenikristi yena chirakon. (Ẹvw 2:3) Vwẹ idjerhe vọ? Ayen roro kpahen idje rẹ akoechiro rehẹ Isiesi Ọfuanfon na kerẹ ọ ri Job. (Jem 5:10, 11) Ayen rẹ Jihova nẹ ọ kẹ ayen ẹgba. (Iru 4:29-31) Ayen da tẹnrovi erhuvwu ro che nẹ akoechiro rayen rhe.—Iru 5:41.

6. Die wo yono vwo nẹ oborẹ Merita ruru o se vwo chirakon rẹ ẹvwọsuọ?

⁶ Avwanre da vwẹ ọkieje vwo yono kpahen idje rẹ ihwo ri chirakon vwẹ Baibol na kugbe i re si phiyọ ẹbe ukoko na ji roro kpahen ayen, e cha cha avwanre uko vwo chirakon. Ọnana yen oborẹ oniọvo aye ọvo re se Merita vwẹ Albania ruru, rọ nẹrhẹ o se chirakon rẹ ẹvwọsuọ ọgangan ro nẹ obọ rẹ orua rọyen rhe. Ọ da ta: “Mi vwo yono kpahen ikuegbe ri Job rọhẹ Baibol na, o te vwe ẹwẹn mamọ. Ọ rioja dẹn—dede nẹ ọ riẹn ohwo rọ so ojaẹriọ rọyen na-a, ọ da ta: ‘Rhiri bẹsiẹ mi vwo ghwu, mi se ku ase mẹ fia-a!’ (Job 27:5) Mi vwo roro, me da rhe mrẹvughe nẹ ebẹnbẹn mẹ te emuọvo-o siẹrẹ a da vwọ vwanvwen i ri Job. Vwọ fẹnẹ Job, me riẹn ohwo rọ so ebẹnbẹn mẹ.”

7. Ọ da dianẹ e hirharokuẹ ebẹnbẹn ọgangan asaọkiephana-a, die yen o fori nẹ e ru?

⁷ Avwanre se ru akoechiro rẹ avwanre ganphiyọ womarẹ a vwọ ta ọdavwẹ avwanre eje kẹ Jihova vwẹ ẹrhovwo ọkieje. (Fil 4:6; 1Tẹ 5:17) Ọ sa dianẹ wo hirharokuẹ ebẹnbẹn ọgangan vuọvo enẹna-a. Dedena, wọ nẹrhovwo rhe Jihova siẹrẹ ophu de mu we, ofu de dje we yẹrẹ wọ rha riẹn obo wo che ru-u? Wọ da vwẹ ọkieje vwọ nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ cha wẹ uko siẹrẹ wo de hirharoku ebẹnbẹn ri te emuọvo-o enẹna, ọ rha cha bẹn wo vwo ru ọtiọyen siẹrẹ wo de hirharoku ebẹnbẹn re gan vrẹ ọtiọyen vwẹ obaro na-a. Ku wo ji che vwo imuẹro nẹ ọ rien ọke vẹ obo ro fori nẹ o ru vwọ cha wẹ uko.—Un 27:1, 3.

8. Mavọ yen udje ri Mira vwo djephia nẹ edavwini re chirakon rayen nonẹna sa cha avwanre uko vwo chirakon edavwini vwẹ obaro na? (Jems 1:2-4) (Ni uhoho na.)

⁸ E de chirakon rẹ ebẹnbẹn enẹna, ọ cha nẹrhẹ e ji se chirakon rẹ ukpokpogho rode rọ cha vwẹ obaro na. (Ro 5:3) Diesorọ a sa vwọ ta ọtiọyen? Iniọvo buebun rhe mrẹvughe re nẹ siẹrẹ ayen de chirakon rẹ obẹnbẹn rọ davwen esegbuyota rayen ni, ọ cha ayen uko vwo chirakon rẹ obẹnbẹn ọfa rẹ ayen che hirharoku. Akoechiro ru ayen gan, je nẹrhẹ ayen vwo esegbuyota nẹ Jihova muegbe, o ji vwo owenvwe rọ vwo cha ayen uko. Vwọ vrẹ ọyena, esegbuyota je cha ayen uko vwo chirakon obẹnbẹn ọfa ayen hirharoku. (Se Jems 1:2-4.) Mira rọ dia ọkobaro vwẹ Albania, mrẹvughe nẹ akoechiro rọyen vwẹ ọke re wanre, yen vwẹ ukẹcha kẹ ọyen vwo chirakon ọkieje. Ọ tare nẹ ọkievo ọyen roro nẹ ọyen ọvo yen vwo ebẹnbẹn buebun. Ẹkẹvuọvo, ọ da karophiyọ oborẹ Jihova ruru vwọ cha uko vwẹ ẹgbukpe 20 re na, kẹ ọ vuẹ oma rọyen nẹ: ‘Yọnregan. Wo jẹ ikpe yena eje vẹ ebẹnbẹn sansan ru wo phikparobọ womare ukẹcha ri Jihova ghwrẹ kuẹfia-a.’ Wẹ komobọ ji se roro kpahen oborẹ Jihova cha wẹ uko vwo chirakon re. Vwo imuẹro nẹ o nosua siẹrẹ wo de chirakon rẹ ọdavwini nẹ ọ je cha hwosa kẹ wẹ. (Mt 5:10-12) Ọtiọyena, ọke rẹ ukpokpogho rode na da tonphiyọ, jẹ wọ nabọ riẹn obo re chirakon re, owenvwe ru wo vwo chirakon ọkieje ko ji che rhe we.

DJE ARODỌNVWẸ PHIA

9. Idjerhe vọ yen ukoko rẹ Antiọk rọhẹ Siria vwo dje arodọnvwẹ phia?

⁹ Roro kpahen obo re phia vwọ kẹ iniọvo ri Judia ọke rẹ owẹnvwe ọgangan vwo fi. Ọke rẹ ukoko rẹ Antiọk vwẹ Siria vwo nyo kpahen owẹnvwe na, aphro herọ-ọ nẹ ayen nẹ aroẹdọn rẹ iniọvo ri Judia. Ọtiọyena ayen de ru obo re sa vwẹ ukẹcha ke ayen. Ayen “de brorhiẹn kirobo rẹ ẹgba rẹ ohwo ọvuọvo muru, rẹ ayen vwọ vwẹ okẹ rẹ ukẹcha vwo rhe iniọvo re dia Judia.” (Iru 11:27-30) Dede nẹ iniovọ rẹ owẹnvwe te oma na dia ugbo oshesheri, Inenikristi rehẹ Antiọk vwo owenvwe rẹ ayen vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ayen.—1Jọ 3:17, 18.

10. Erhọ yen idjerhe evo avwanre se vwo dje arodọnvwẹ phia siẹrẹ emu ri kpregede de te iniọvo avwanre oma? (Ni uhoho na.)

¹⁰ Nonẹna, avwanre de nyo nẹ emu ri kpregede te iniọvo rẹ avwanre oma, e ji se dje arodọnvwẹ phia. A sa vwẹ ukẹcha phia kpakpata —ọkiọvo a sa nọ ekpako na kpahen oborẹ avwanre se ru, e ji se ru itetoro vwo bicha iruo rẹ akpọeje, yẹrẹ nẹrhovwo kẹ ihwo rẹ oghwọrọ na te oma.b (Isẹ 17:17) Kerẹ udje, vwẹ ukpe ri 2020, Umẹ rẹ Ukẹcha re vrẹ 950 yen e vwo mu vwẹ akpọneje nẹ e vwẹrote ihwo rẹ ọga ri COVID-19 na te oma. O fori nẹ a nabọ jiri iniọvo re vwomaba umẹ rẹ ukẹcha. Arodọnvwẹ rẹ iniọvo na rẹ ayen vwori, yen mu ayen vwọ vwẹ oborẹ iniọvo na guọnọre vwọ kẹ ayen, je nẹrhẹ iniọvo na vẹ Jihova vwo oyerinkugbe rọ kpẹkpẹre, vwẹ ẹdia evo dede ayen rhuẹrẹ iwevwin je rhoma bọn iwevwin kpokpọ kugbe asan ra da ga ẹga.—Ni 2 Kọrẹnt 8:1-4.

11. Mavọ yen arodọnvwẹ rẹ avwanre dje kẹ ihwo efa vwo brọghọphiyọ Jihova oma?

¹¹ Ihwo efa vwo oniso rẹ oborẹ avwanre ruẹ siẹrẹ avwanre de dje arodọnvwẹ phia ọke rẹ emu ri kpregede da phia nu. Kerẹ udje, vwẹ ukpe ri 2019, ogiribo ọgangan re se Dorian da guọghọ Ọguan Ruvie ọvo vwẹ Bahamas. Iniọvo rẹ avwanre vwọ rhoma bọn ọguan na, ayen da nọ ohwo ọvo rọ dia Oseri-i rọ tẹn ona rẹ ebanbọn nẹ ọ vuẹ ayen uchunu rẹ igho rọ cha reyọ vwo ruiruo na. Ọ da vuẹ ayen nẹ: “Me guọnọ . . . vwẹ erọnvwọn, ekuakua vẹ ihwo re cha wian owian na vwọ kẹ ovwan. . . . Me guọnọ ru ọnana vwọ kẹ ukoko rẹ ovwan. Oborẹ ovwan vwẹrote iniọvo rẹ ovwan wan, te vwe ẹwẹn mamọ.” Ihwo buebun vwẹ akpọ na riẹn Jihova-a. Ẹkẹvuọvo buebun rayen mrẹ oborẹ Iseri ri Jihova ruẹ vwọ cha ihwo uko. Ọ vwerhen oma mamọ ra vwọ riẹn nẹ arodọnvwẹ re gbe kẹ ihwo efa sa nẹrhẹ ayen sikẹrẹ Ohwo ro vwo “arodọnvwẹ mamọ na”!—Ẹf 2:4.

12. Siẹrẹ e de vwo uruemu rẹ arodọnvwẹ enẹna, mavọ yen o se vwo muegbe rẹ avwanre hẹrhẹ ukpokpogho rode na? (Ẹvwọphia 13:16, 17)

¹² Diesorọ a vwo guọnọ nẹ e dje arodọnvwẹ phia vwẹ ọke rẹ ukpokpogho rode na? Baibol na djerephia nẹ ihwo re rhọnvwe bicha usuon rẹ akpọ na-a che hirharoku ebẹnbẹn enẹna kugbe ọke rẹ ukpokpogho rode na da hẹ otọ re. (Se Ẹvwọphia 13:16, 17.) Iniọvo na cha guọnọ ukẹcha ayen sa vwọ mrẹ oborẹ ayen guọnọre. Ọke rẹ Ovie rẹ avwanre, Jesu Kristi, de rhi guẹdjọ rẹ ihwo je mrẹ nẹ avwanre ihwo ri gbe arodọnvwẹ, ko se se avwanre nẹ a rhe “riuku rẹ Uvie” na.—Mt 25:34-40.

JẸ ẸGUỌNỌ WẸN GANPHIYỌ

13. Kirobo rẹ Rom 15:7 djere, mavọ yen Inenikristi rẹsosuọ vwo ru ẹguọnọ rọhẹ ohri rayen ganphiyọ?

¹³ Ẹguọnọ yen oka re vwo vughe Inikristi rẹsosuọ. Jẹ, ọ lọhọre ayen vwo dje ẹguọnọ phia? Roro kpahen ihwo sansan rehẹ ukoko ri Rom. Ọ dia ihwo ri Ju ra vwẹ Urhi ri Mosis vwo yono ọvo yehẹ ukoko na-a, ẹkẹvuọvo ji te Igiye, rẹ ẹkuruemu rayen fẹnẹ ohwohwo. Ọ sa dianẹ Inenikristi evo eviẹn, efa ke rha hẹ emuvwiẹ—ọkievo efa vwo eviẹn komobọ. Mavọ yen Inenikristi yena se vwo yerin ghene ẹkuruemu sansan rọhẹ ohri rayen ji ru ẹguọnọ rayen ganphiyọ? Ọyinkọn Pọl jiriro kẹ ayen nẹ “we dede ohwohwo.” (Se Rom 15:7.) Die yen ọyena mudiaphiyọ? Ota ra fan phiyọ “dede” na mudiaphiyọ re vwo rhiabọdede ohwo sasasa yẹrẹ ghwologhwolo vwọ ro uwevwin rẹ ohwo yẹrẹ e vwo dje ohwo na vwọ kẹ igbeyan re vwori. Kerẹ udje, Pọl vuẹ Filimọn obo ro che dede Onisimọs, ọviẹn rọ djẹ re nẹ: Ọ “nabọ dede.” (Flm 17) Prisila vẹ Akuila nabọ dede Apolọs, rọ dia ohwo rọ ghwa riẹn emuọvo kpahen ẹga rẹ Inenikristi-i, “ayen da reyọ boma.” (Iru 18:26) Ukperẹ ayen vwọ vwẹ uphẹn kẹ ẹkuruemu rayen nẹ ọ so ohẹriẹ phiyọ ohri rayen, ayen de yerin ghene ji rhiabọdede ohwohwo.

14. Idjerhe vọ yen Anna vẹ ọshare rọyen vwo dje ẹguọnọ phia?

¹⁴ Avwanre ji se dje ẹguọnọ kẹ iniọvo rẹ avwanre womarẹ e vwo rhiabọdede ayen ji dje ayen kẹ igbeyan rẹ avwanre. Ọtiọyena, ọnana ko ji che mu ayen vwo dje ẹguọnọ kẹ avwanre. (2Kọ 6:11-13) Roro kpahen obo re phia kẹ Anna vẹ ọshare rọyen. Ọmọke krẹn re ghwe vwo ji ayen kpo iruo rẹ imishọnare vwẹ West Africa nu obọ, ọga ri COVID-19 da tonphiyọ. Kidie nẹ ayen ghwe te oboyin obọ, ayen rha sa vwomaba iniọvo na vwẹ uyono vwẹ Ọguan Ruvie-e. Mavọ yen aye gbe ọshare nana se vwo dje ẹguọnọ rayen phia? Ayen de se iniọvo na womarẹ ividio kọnfrẹsin je vuẹ iniọvo na nẹ ayen guọnọ nabọ vughe ayen. Ẹguọnọ rẹ aye gbe ọshare re dia imishọnare na djephia te iniọvo na ẹwẹn mamọ, ọtiọyena kẹ ayen se iniọvo na je vwẹ ovuẹ rhe ayen ọkieje. Diesorọ aye gbe ọshare re dia imishọnare vwọ guọnọ vughe iniọvo na? Anna da ta: “Eguọnọ rẹ iniọvo na dje kẹ vwẹ vẹ orua mẹ ọke rẹ avwanre vwo vwo ebẹnbẹn vẹ ọke rẹ erọvwọn vwo yovwin kẹ avwanre cha sa chọrọ ovwẹ ẹro-o, ọnana ji mu vwe vwo dje ẹguọno vwọ kẹ ihwo efa.”

15. Die yen wo yono nẹ udje ri Vanessa rhe kpahen obo re se vwo dje ẹguọnọ phia kẹ iniọvo na eje? (Ni uhoho na.)

¹⁵ Buebun rẹ avwanre vẹ iniọvo ri vwo ẹkuruemu re fẹnẹ ohwohwo ri ji nẹ asan sansan rhe yen hẹ ukoko vuọvo. Avwanre se ru ẹguọnọ rẹ vwo kpahen ayen eje ganphiyọ siẹrẹ a da tẹnrovi omamọ rẹ iruemu rẹ ayen vwori. Vwẹ obuko re, oniọvo aye ọvo re se Vanessa rọ dia New Zealand, mrẹrẹ bẹnbẹn ọ vẹ iniọvo evo vwẹ ukoko rọyen vwo ru kugbe. Ẹkẹvuọvo, o de brorhiẹn nẹ ukperẹ ọyen vwọ kẹnoma kẹ iniọvo na rẹ iruemu rẹ ayen tuoma na, kẹ o nene ayen ghwọrọ ọke kuẹgbe ọkieje. Ọnana da cha uko vwọ mrẹ oboresorọ Jihova vwo vwo ẹguọnọ rayen. Ọ da ta: “Ghwe vwo nẹ ọke ra vwọ vwẹ ọshare mẹ mu oniruo okinriariẹ nu, yen avwanre vẹ iniọvo eya kugbe eshare ri vwo ẹkuruemu sansan vwọ ghwọrọ ọke kuẹgbe, ọnana nẹrhẹ ọ lọhọ kẹ vwẹ mẹ vẹ ayen se vwo yerin kugbe. Enẹna ki mi rhi vwo ẹguọnọ ri koka koka rẹ ihwo. Vwọrẹ uyota, Jihova ji vwo ẹguọnọ ri koka koka rẹ ihwo, ọyen sorọ o vwo si avwanre ro ukoko rọyen.” Siẹrẹ avwanre da vwẹ ẹro ri Jihova vwo ni ihwo vwo ni ayen, jẹ e djephia nẹ e vwo ẹguọnọ rayen.—2Kọ 8:24.

16. Diesorọ ẹguọnọ vwọ dia obo re ghanre siẹrẹ ukpokpogho rode na da tonphiyọ? (Ni uhoho na.)

¹⁶ Ofori nẹ e dje ẹguọnọ kẹ iniọvo na ọke rẹ ukpokpogho rode na da hẹ otọ re. Ọke rẹ ukpokpogho rode da tonphiyọ, mavọ yen Jihova che sivwin avwanre wan? Roro kpahen obo ri Jihova vuẹ ihwo rọyen nẹ ayen ru ọke rẹ ivwighrẹn vwọ kpare ofovwin bru Babilọn awanre ra: “Mọ, ihwo mẹ, ro ivun wẹn, re wo bi ẹchẹ gbe oma; Si oma wẹn nu emerha bẹsiẹ rẹ ophu rọye vwo fue.” (Aiz 26:20) Ọ họhọre nẹ avwanre ji che nene odjekẹ tiọyena ọke rẹ ukpokpogho rode na da tonphiyọ re. “Ivun” ra ta ota kpahen na sa dia ikoko avwanre. Ọke rẹ ukpokpogho rode na da hẹ otọ re, avwanre cha mrẹ ochọnvwe ri Jihova kirobo ro veri siẹrẹ e de nene iniọvo rẹ avwanre ga Jihova kuẹgbe. Ọtiọyena, avwanre cha davwẹngba gangan enẹna, ọ dia ọ rẹ e di vwo ni iruemu rẹ iniọvo avwanre kuẹrofia ọvo-o, ẹkẹvuọvo e vwo vwo ẹguọnọ rayen. Avwanre sa womarẹ ọnana sivwin rhọ!

MUEGBE ASAỌKIEPHANA

17. E de muegbe enẹna, die yen e se ru ọke rẹ ukpokpogho rode na da tonphiyọ?

¹⁷ “Ẹdẹ rode rẹ Orovwohwo na” cha ghwa ọdjorho rhe ihworakpọ. (Zẹf 1:14, 15) Erọnvwọn je cha lọhọ kẹ ihwo re ga Jihova-a. Ẹkẹvuọvo e de muegbe enẹna, kẹ avwanre se hwomamu je vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa. Avwanre che chirakon rẹ ebẹnbẹn kebẹnbẹn ri te avwanre oma. Siẹrẹ iniọvo rẹ avwanre da rioja, kẹ a cha davwẹngba vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ayen womarẹ e vwo dje arodọnvwẹ phia je vwẹ oborẹ ayen guọnọre vwo kẹ ayen. E de se vwo ẹguọnọ rẹ iniọvo avwanre asaọkiephana kọ cha lọhọ e vwo ru ọtiọyen ọke rọ cha vwẹ obaro na. Jihova kọ cha vwẹ arhọ ri bẹdẹ vwọ hwosa kẹ avwanre vwẹ akpọ rẹ emu ri kpregede vẹ ebẹnbẹn kanre.—Aiz 65:17.