Edzisani Vharuṅwa

1-2. (a) Ro fhambana hani na vharuṅwa? (b) Ndi mini zwine zwa fana vhukati hashu na vharuṅwa?

SA VHATHU vha Yehova, ri tshipiḓa tsha muṱa wa vhagwadameli vhawe vha re na lufuno. Zwenezwi zwi katela na vhahashu vhoṱhe u mona na ḽifhasi na vharuṅwa vha dzimiḽioni. (Dan. 7:9, 10) Musi ri tshi humbula nga ha vharuṅwa, kanzhi ri livhisesa ṱhogomelo kha nḓila ye vha fhambana ngayo na riṋe. Sa tsumbo, vharuṅwa ndi kale vha tshi khou tshila, vho sikwa hu sa athu sikwa na muthu na muthihi. (Yobo 38:4, 7) Vha na maanḓa u ri fhira. Ndi vhakhethwa nahone vho luga u fhira riṋe ngauri riṋe ri na tshivhi.​—Luka 9:26.

² Hu sa londwi zwenezwi zwithu zwoṱhe zwine ra fhambana ngazwo, hu na zwithu zwinzhi zwine zwa fana vhukati hashu na vharuṅwa. Sa tsumbo, vhathu na vharuṅwa roṱhe ri a kona u edzisa zwine Yehova a vha zwone. Roṱhe ri na mbofholowo ya u ḓikhethela. Vharuṅwa vha na madzina nahone a vha fani, Yehova u vha ṋea mishumo yo fhambanaho. Zwo tou ralo na kha riṋe. Nahone roṱhe vharuṅwa na vhathu ri a ṱoḓa u gwadamela Musiki washu.​—1 Pet. 1:12.

3. Ndi mini zwine ra nga zwi guda kha vharuṅwa?

³ Nga nṱhani ha uri hu na zwithu zwinzhi zwine zwa fana vhukati hashu na vharuṅwa, tsumbo yavho yavhuḓi i nga ri ṱuṱuwedza na u ri gudisa zwithu zwinzhi zwa ndeme. Kha ino thero, ri ḓo haseledza uri ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha fhulufhedzeaho vha ḓiṱukufhadza ngayo, nḓila ine vha funa ngayo vhathu, nḓila ine vha konḓelela ngayo na vhuḓidini vhune vha vhu ita uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna.

VHARUṄWA VHA A ḒIṰUKUFHADZA

4. (a) Vharuṅwa vha sumbedza hani uri vha a ḓiṱukufhadza? (b) Ndi ngani vharuṅwa vha tshi ḓiṱukufhadza? (Phisalema 89:7)

⁴ Vharuṅwa vha a ḓiṱukufhadza. Naho vha tshi ḓivha zwithu zwinzhi, vhe na maanḓa nahone vho ṱalifha, vha a thetshelesa zwine Yehova a vha vhudza. (Ps. 103:20) Musi vha tshi ita mushumo we Yehova a vha ṋea, a vha zuwi nga ha zwe vha zwi ita kana u shumisa maanḓa avho mahulu u itela u ḓiitela dzina. Vha ita zwiṅwe na zwiṅwe zwine Yehova a ṱoḓa vha tshi zwi ita naho vhaṅwe vha sa ḓo vhuya vha vuwa vho ḓivha madzina avho kana uri zwo itiwa ngavho.a (Gen. 32:24, 29; 2 Dzikh. 19:35) A vha tendi u ṋewa thendo dzo teaho Yehova. Ndi ngani vharuṅwa vha tshi ḓiṱukufhadza nga u rali? Ndi ngauri vha funa Yehova nahone vha a mu ṱhonifha zwihulu.​—Vhalani Phisalema 89:7.

5. Muruṅwa o sumbedza hani uri u a ḓiṱukufhadza musi a tshi kaidza Yohane? (Sedzani tshifanyiso.)

⁵ Humbulani nga ha tshiitea tshi tevhelaho tshine tsha sumbedza uri vharuṅwa vha a ḓiṱukufhadza. Nga vho 96 C.E., muruṅwa ane dzina ḽawe ri sa ḽi ḓivhe o dzumbululela muapostola Yohane zwithu zwi mangadzaho. (Nzumb. 1:1) Yohane o ita mini musi a tshi vhona zwenezwo zwithu zwi mangadzaho? O lingedza u gwadamela onoyo muruṅwa. Fhedzi onoyo muruṅwa o mbo ḓi ṱavhanyedza a mu thivhela a ri: “U songo ita nga u ralo! Na nṋe ndi mulanda u fana na iwe na vhahau . . . Rabela Mudzimu.” (Nzumb. 19:10) Onoyo muruṅwa o vha a tshi ḓiṱukufhadza! O vha a sa khou ṱoḓa u rendiwa. O ṱavhanya a vhudza Yohane uri a gwadamele Yehova nahone ho ngo nyadza Yohane. Naho onoyo muruṅwa o vha o no shumela Yehova lwa tshifhinga tshilapfu nahone e na maanḓa mahulu u fhira Yohane, o ḓiṱukufhadza a amba uri u tou vha mulanda u fana na Yohane. Zwiṅwe hafhu, musi onoyo muruṅwa a tshi kaidza Yohane we a vha o no vha muthu muhulwane, ho ngo mu halifhela kana u amba nae nga nḓila i si yavhuḓi. Nṱhani hazwo, o amba nae nga vhuthu. O zwi vhona uri Yohane o vha a tshe o akhamala, o ḓaḓa nga nṱhani ha zwithu zwe a zwi vhona.

6. Ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha ḓiṱukufhadza ngayo?

⁶ Ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha ḓiṱukufhadza ngayo? Na riṋe ri nga ita mishumo ye ra ṋewa nga Yehova ri sa zuwi. Ri nga iledza na u ita uri vhathu vha ri khoḓe nga nṱhani ha zwe ra zwi ita. (1 Vhakor. 4:7) Zwiṅwe hafhu, arali no ṋewa dziṅwe ndugelo dzo engedzeaho kana no no fhedza tshifhinga tshilapfu ni tshi khou shumela Yehova, a no ngo tea u ḓidzhia ni wa nṱha u fhira vhaṅwe. Zwavhuḓivhuḓi, u vha na ndugelo dzo engedzeaho tshumeloni ya Yehova zwi tea u ita uri ri ḓiṱukufhadze nga ho engedzeaho. (Luka 9:48) Ri khou ṱoḓa u shumela vhaṅwe u fana na zwine vharuṅwa vha ita. A ri ṱoḓi u ita uri vhathu vha ri dzhie ri vha ndeme u vha fhira.

7. Ri nga sumbedza hani uri ri a ḓiṱukufhadza musi ri tshi khakhulula kana u kaidza muṅwe muthu?

⁷ Ri nga dovha ra sumbedza uri ri a ḓiṱukufhadza musi ri tshi khakhulula kana u kaidza ṅwana washu, wahashu kana muṅwe muthu. Nga zwiṅwe zwifhinga, ri nga tea u khwaṱhisa tshanḓa musi ri tshi kaidza. Fhedzi u fana na muruṅwa we a kaidza Yohane nga vhuthu, na riṋe ri nga kaidza muṅwe muthu nga nḓila ine ya sa ḓo ita uri a sale o kulea nungo. Arali ri sa ḓidzhii ri khwiṋe kha vhaṅwe, ri ḓo vha kaidza ri tshi shumisa Bivhili, ra zwi ita nga nḓila ya ṱhonifho na nga lufuno.​—Vhakol. 4:6.

VHARUṄWA VHA A FUNA VHATHU

8. (a) U ya nga Luka 15:10, vharuṅwa vha sumbedza hani uri vha a funa vhathu? (b) Vharuṅwa vha ri thusa hani musi ri tshi ita mushumo wa u huwelela? (Sedzani tshifanyiso.)

⁸ Vharuṅwa vha a livhisa ṱhogomelo kha zwine zwa itea kha vhathu nahone vha ri dzhia ri vha ndeme. Vha a funa vhathu. Vha a takala musi muitazwivhi a tshi rembuluwa kana musi muthu we a litsha u shumela Yehova a tshi vhuyelela khae. Vha a dovha vha takala musi hu tshi vha na muthu ane a guda nga ha Yehova, a ita tshanduko vhutshiloni hawe u itela u mu shumela. (Vhalani Luka 15:10.) Vharuṅwa vha a dovha vha thusa kha mushumo wa u huwelela mafhungo maḓifha. (Nzumb. 14:6) Naho vha sa huweleli kha vhathu nga ho livhaho, vha nga ri livhisa kha muthu ane a khou ṱoḓa u guda nga ha Yehova. Ngoho ndi ya uri ri nga si ambe uri tshifhinga tshoṱhe musi ri tshi wana muthu ane a takalela ri vha ro livhiswa nga vharuṅwa. Yehova a nga shumisa muya wawe mukhethwa kana dziṅwe nḓila u itela u thusa vhathu vhane vha khou ṱoḓa u guda nga hae, kana u livhisa vhashumeli vhawe khavho. (Mish. 16:6, 7) Naho zwo ralo, kanzhi Yehova u shumisa vharuṅwa. Nga zwenezwo, musi ri tshi huwelela mafhungo maḓifha, ri nga vha na vhungoho ha uri vharuṅwa vha khou ri tikedza.​—Sedzani bogisi “Thabelo Dzavho Dzo Fhindulwa.”b

9. Ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha funa ngayo vhathu?

⁹ Ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha funa ngayo vhathu? Musi ri tshi pfa nḓivhadzo ya uri muṅwe o vhuyedzedzwa tshivhidzoni, ri nga takala u fana na vharuṅwa. Ri nga ita vhungoho ha uri onoyo muthu a zwi ḓivhe uri ri a mu funa na uri ro takala ngauri u khou dovha a shumela Yehova. (Luka 15:4-7; 2 Vhakor. 2:6-8) Ri nga dovha ra edzisa vharuṅwa nga u ita zwoṱhe zwine ra nga kona mushumoni washu wa u huwelela. (Muh. 11:6) Samusi vharuṅwa vha tshi ri tikedza kha mushumo wa u huwelela mafhungo maḓifha, na riṋe ri nga ṱoḓa nḓila dza u tikedza vhahashu musi ri vhuḓinḓani. Sa tsumbo, ri nga humbela u shuma na muthu ane a si kale o thoma u ita mishumo wa u huwelela. Kana ri nga ya tsimuni na vhahashu vha vhalala kana vhane vha vha na mutakalo u si wavhuḓi.

10. Ndi mini zwine na zwi guda kha tshenzhelo ya Sara?

¹⁰ Hu pfi mini arali vhuimo haṋu vhu sa ni tendeli u ita zwoṱhe zwine na nga takalela u ita tshumeloni ya Yehova? Ri nga wana dziṅwe nḓila dza u shumisana na vharuṅwa kha mushumo wa u huwelela. Kha ri ambe nga ha tshenzhelo ya muṅwe wahashu ane a pfi Sarac wa ngei India. O vula nḓila lwa miṅwaha ya 20, fhedzi a thoma u lwala lwe a vha a si tsha kona na u bva mmbeteni. O vha o tsikeledzea vhukuma. Fhedzi u vhala Bivhili tshifhinga tshoṱhe na u tikedzwa nga vhahashu zwo mu thusa uri a dovhe a takale. O vha a tshi tea u wana dziṅwe nḓila dza u ita mushumo wa u huwelela. O vha a sa ḓo kona u ṅwala marifhi sa izwi o vha a sa koni u dzula, nga nṱhani ha zwenezwo o vha a tshi huwelela nga founu fhedzi. O founela vhathu vhoṱhe vhe a vha o amba uri u ḓo humela murahu khavho nahone vhenevho vhathu vha mu vhudza na nga ha vhaṅwe vhe vha vha vha tshi nga takalela u guda Bivhili. Ho vha na mvelelo dzifhio? Hu sa athu fhela na miṅwedzi i si mingana, Sara o vha o no vha na ngudo dza Bivhili dza 70. Fhedzi o vha a sa ḓo kona u guda na vhenevho vhathu vhoṱhe e eṱhe. Nga zwenezwo, a humbela vhaṅwe tshivhidzoni uri vha mu thuse. Zwa zwino vhunzhi ha vhenevho vhathu vhe a vha wana musi a tshi khou huwelela vha vho ḓa miṱanganoni. Zwi tou pfala uri vharuṅwa vha a takalela u shuma na vhahashu vha ngaho Sara, vhane vha ita zwoṱhe zwine vha nga kona kha mushumo wa u huwelela.

VHARUṄWA VHA A KONḒELELA

11. Vharuṅwa vho sumbedza hani uri vha a konḓelela?

¹¹ Vharuṅwa ndi tsumbo yavhuḓi ya u konḓelela. Vho vhona Saṱhane na vhaṅwe vharuṅwa vhe vha vha vha tshi shumela Yehova navho vha tshi shandukela Yehova. (Gen. 3:1; 6:1, 2; Yuda 6) Bivhili i ri vhudza nga ha muṅwe muruṅwa a fhulufhedzeaho we a lwa na muruṅwa muvhi lwa maḓuvha manzhi. (Dan. 10:13) U bva tshee vhathu vha sikwa, vharuṅwa vho ṱhogomela uri kha vhathu vhane vha vha hone shangoni ḽoṱhe, vhane vha ṱoḓa u shumela Yehova vha vha vhe vhaṱukuṱuku. Hu sa londwi zwenezwi zwithu zwoṱhe, vharuṅwa vha bvela phanḓa na u shumela Yehova nga u fhisea nahone vho takala. Vha a zwi ḓivha uri nga tshifhinga tsho teaho, Mudzimu u ḓo ita uri hu si tsha dovha ha haṱulwa nga nḓila i songo teaho.

12. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa u konḓelela?

¹² Ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha konḓelela ngayo? U fana na vharuṅwa, na riṋe ri nga vhona vhathu vha sa haṱulwi nga nḓila yo teaho kana ra sedzana na u tovholwa. Fhedzi ri na vhungoho ha uri nga tshifhinga tsho teaho, Mudzimu u ḓo fhelisa vhuvhi hoṱhe. Nga zwenezwo, ri edzisa tsumbo ya vharuṅwa ya ‘u sa litsha u ita zwo lugaho.’ (Vhagal. 6:9) Mudzimu o fhulufhedzisa uri u ḓo ri thusa u konḓelela. (1 Vhakor. 10:13) Ri nga rabela kha Yehova uri a ri ṋee muya mukhethwa, une wa ḓo ri thusa uri ri si fhele mbilu na uri ri takale. (Vhagal. 5:22; Vhakol. 1:11) Arali na sedzana na u tovholwa, ni fhulufhele Yehova nahone ni songo ofha. Yehova u ḓo dzula a tshi ni tikedza na u ni khwaṱhisa.​—Vhahev. 13:6.

VHARUṄWA VHA THUSA U ITA URI TSHIVHIDZO TSHI DZULE TSHO KUNA

13. Kha ano maḓuvha a vhufhelo, vharuṅwa vho ṋewa mushumo ufhio wo khetheaho? (Mateo 13:47-49)

¹³ Kha ano maḓuvha a vhufhelo, Yehova o ṋea vharuṅwa mushumo wo khetheaho. (Vhalani Mateo 13:47-49.) U mona na shango ḽoṱhe hu na vhathu vha dzimiḽioni vha re na dzangalelo ḽa u guda mafhungo maḓifha. Vhaṅwe vha vhenevha vhathu vha dzhia maga a u vha Vhakriste vha ngoho, ngeno vhaṅwe vha sa iti honoho vhuḓidini. Vharuṅwa vho ṋewa mushumo wa u “khethekanya vhavhi na vhavhuya.” Zwenezwi zwi amba uri vho ṋewa mushumo wa u ita uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna. Fhedzi zwenezwi a zwi ambi uri tshivhidzoni a hu nga ḓo vhuya ha vuwa ho vha na dzithaidzo. Kana uri muthu muṅwe na muṅwe ane a litsha u ḓikonanya na tshivhidzo a nga si tsha dovha a vhuya. Naho zwo ralo, ri nga vha na vhungoho ha uri vharuṅwa vha khou shuma nga maanḓa u ita uri zwivhidzo zwi dzule zwo kuna.

14-15. Ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha ita ngayo uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna? (Sedzani zwifanyiso.)

¹⁴ Ri nga edzisa hani nḓila ine vharuṅwa vha ita ngayo uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna? Ri tea u shuma nga maanḓa u itela u tsireledza vhushaka hashu na Yehova. Zwenezwi ri zwi ita nga u khetha khonani dzine dza funa Yehova, na u ḓisendedza kule na tshiṅwe na tshiṅwe tshine tsha nga tshinya vhushaka hashu nae. Nga yeneyi nḓila ri ḓo vha ri tshi khou ita uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna. (Ps. 101:3) Ri nga dovha ra thusa vhahashu uri vha dzule vha tshi fhulufhedzea kha Yehova. Sa tsumbo, ndi mini zwine ra tea u zwi ita arali ra wanulusa uri muṅwe wahashu o ita tshivhi tshihulwane? Nga nṱhani ha uri ri a funa onoyo wahashu, ri tea u mu vhudza uri a vhudze vhahulwane zwe a zwi ita. Arali onoyo wahashu a si ye a amba na vhahulwane, ndi riṋe vhane ra ḓo ya ra vhudza vhahulwane eneo mafhungo. Ri khou ṱoḓa wahashu we a tshinya vhushaka hawe na Yehova a tshi wana thuso nga u ṱavhanya.​—Yak. 5:14, 15.

¹⁵ Zwi pfisaho vhuṱungu ndi uri vhaṅwe vhe vha ita zwivhi zwihulwane vho tea uri vha bviswe tshivhidzoni. Musi zwenezwi zwi tshi itea, ri tea u ‘litsha u konana na vhenevho vhathu.’d (1 Vhakor. 5:9-13) Yeneyi ndugiselelo ya u bvisa tshivhidzoni i thusa uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna. Zwiṅwe hafhu, musi ri tshi khetha u sa ḓikonanya na vhathu vho bviswaho tshivhidzoni, ri vha ri tshi khou vha sumbedza vhuthu. Ngauri musi ri tshi thetshelesa Yehova nga u sa ḓikonanya navho, zwi nga vha thusa uri vha ṱhogomele uri vha tea u vhuyelela khae. Arali vha ita nga u ralo, zwi ḓo takadza Yehova na vharuṅwa na riṋe.​—Luka 15:7.

16. No ḓiimisela u edzisa tsumbo ya vharuṅwa nga nḓila-ḓe?

¹⁶ Ndi ndugelo khulwane vhukuma uri Yehova o ri tendela ri tshi guda nga ha vharuṅwa na uri ri shume navho. Kha ri edzise tsumbo yavho ya u ḓiṱukufhadza, u funa vhathu, u konḓelela havho, na nḓila ine vha shuma ngayo uri tshivhidzoni hu dzule ho kuna. Arali ra edzisa vharuṅwa, ri nga dzula ri tshipiḓa tsha muṱa wa Yehova u ya nga hu sa fheli.