Epantte 1
Nireke wi Itiini Sotheene Siniixuttiha Ekeekhai?
1. Tisivi imosaa sa itiini sinivariheliwa muteko wÁfrica?
VANOONEYA wi mutthu otheene a wÁfrica onneemererya wi ti vootthuneya omukokhorela Muluku. Masi, wookhala ovirikana voohimya sa moota womukokhorela owo. Aakhala answali mmuxikitthi, akina anrowa nipuro nin’heliwa makeya. Nlelo akinaku anrowa okerexa. Masi waarowa okhala wootthekeya wupuwelaka wi sirii paahi itiini tthaaru wÁfrica. Eriyari ya Amaka, aakhala malamulo ni sookupali soovirikana. Etiini yeephattu ennihiyana nipuro nnipuro nikhw’aya. Wookhala ohiiwanana wulupale eriyari ya ikerexa siniihimya okhala maKristau. Ohiya iye sulupale, sookhala ikonto sinceene sa ikerexa savamekhayaru wÁfrica wotheene.
Etiini Eneettela Ahu Yohaana Okhalana Mathipelo a Ekeekhai
2. (a) Moolimaleleya exeeni enimwiiriha mutthu okhala a etiini ekinaku? (b) Exeeni ehineemererya wi etiini eneettela ahu ennimuhakalaliha Muluku?
2 Mulattu xeeni atthu anikokhorela aya mmukhalelo woohiyana? Atthu anceene antthara etiini y’axitiithi aya. Nave-tho sowiiraneya sa okathi ovinre khalai sinnihapuwela etiini eneettela aya olelo. Eliivuru The Africans—A Triple Heritage (Atthu a wÁfrica—Soohiyeriwa Tthaaru) enihimya so: “Omaka waahimwareela onikela epheyo wa oSahara orweela mwa ekhotto, . . . oKristau waahimwareela onikhuma epheyo wa oSahara mu ephiro emosaru yeeyo. Wakhala wi Omaka omwareenle onikela epheyo wa oSahara orweela mwa ekatana, oKristau onikhuma epheyo wa oSahara waamwareenle orweela mwa kapwitthi.” Nnaamwi vari siso, vanooneya wi otheene ahu nnikupali wira etiini eneettela ahu ennimuhakalaliha Muluku. Masi etiini kahiyo yookhalela paahi mwaha wa wi axitiithi ihu yaaneettela aahiiso mwaha wa wi owerya wa elapo ekina wakhanyerenrye amuhavinre ahu.
3-5. Ntakiheryo xeeni ninnikhaliherya wiwexexa wi kahiyo itiini sotheene siniixuttiha ekeekhai?
3 Itiini sotheene sineemererya ovaha malakiheryo oovareleleya a omurumeela Muluku, masi iyo khasirina mupuwelelo mmosaru. Sinniixuttiha itthu sinceene soohiyana voohimya sa Muluku tanii ni exeeni owo onilipelela awe wa hiyo. Mupuwelele ela: Niire wi nyuwo moophwanya muteko vampreesani yulupale. Nihiku noopacerya na muteko, nyuwo munkhala musuwelaka wira muhooleli kokhanle ovahiwe elisensa. Vano munaavekela anamuteko araruu wi yooleeleni muteko onirowa anyu ovaraka. Namuteko oopacerya onooleelani wi muhooleli oniphavela wi nveleke vatee. Namuteko anenli onihimya wi nyuwo muhaana opintari empa. Aneeraruu onoohimeeryani nyuwo wi munnyereryeke iwarakha.
4 Moottharelana, nyuwo munivekela oleeliwa voohimya sa moota siry’awe muhooleli. Oopacerya onihimya wi owo toorakama, mmiravo, ni oowali. Anenli onihimya wi tookhuveya, oowuuluvala, ni ooreera murima. Aneeraruu onoohimeeryani nyuwo wi muhooleli owo kahiyo mulopwana—masi aayo muhooleli owo muthiyana. Waaniheryasa, nyuwo munniphiya wanikisa wa wi anamuteko ala araruu khanihimyasa ekeekhai. Vakhala wi nyuwo muniphavela ohiyeleela muteko anyu owo musyaa, moohaaniherya munophavela omusuwela mwekeekhai tanii okhanle muhooleli mulopwana aahiiso muthiyana ni exeeni eniphavela awe wira nyuwo muvareke.
5 Etthu emosaru eniiraneya ni etiini. Ni miyupuwelelo soovirikana voohimya sa Muluku tanii ni exeeni owo eniphavela awe wa hiyo, nohaana okhala oosuwelexa wi mukhalelo ahu wa okokhorela orii oovarihana ni ekeekhai. Masi moota xeeni nnikela ahu wiixutta ekeekhai voohimya sa Muluku?