YOWIIRANEYA YA MWEEKUMINI
“Atthu a Maloko Òttaiwene Etteliweke Murima!”
Elavuliwe Ni Geoffrey Jackson
Nle naari nihiku nihinliyaleya. Kaari ni anna akina yaakhumme ilapo soovirikana, nto hiyo ooxankiheya ene naakilaathale esaala sinipakiwa aya mithukumano sa Nikhuuru Noolamulela. Ekomisau Yoolepa yaahala vakhaani okela, nto hiyo naathanliwe wira nirowe natthokiherye mwaha mmosa. Isumana vakhaani saavinre, hiyo naahithokorerya mixankiho sinimakela waakhumelela anamataphulela, nto naahaana ovaha malakiheryo a moota woophuka mixankiho iyo. Nlo naari nihiku na 22 a Maio 2000. Masi exeeni yiiriha muthukumano ole okhala wootepexa otthuneya? Kihinaakuve waakhula nikoho nlo, mukeemererye koohimeeryeni nipuro kikhumme aka.
KIYARIWE muttetthe wa Queensland, wAustrália, mwaakha wa 1955. Vahivinre okathi munceene, amaama Estelle, yaahipacerya omusoma Biibiliya ni Anamoona a Yehova. Awo yaahibatiziwa mwaakha waattharelana ni paapa aka Ron, aahiixutta ekeekhai nuuvira iyaakha 13. Miyo kaabatiziwe muttetthe mmosa woorakamela epooma, ota wa oQueensland mwaakha wa 1968.
Okhuma omiravo aka waanikisivela osoma iliivuru ni mattaava yaanikivara murima. Okathi waarowa ahu weetta mukwaha ni ekaaro, kaanakhulumula anamuyari aka vaakiweha aya kikilaathale ene ebanko ya ottuli kisomaka eliivuru ohiya owehaka mittetthe sooreera saavira ahu. Masi osiveliwa waka osoma waahikikhaliherya oxikola. Okathi waasomaaka Escola Secundária oGlenorchy muttetthe wa esisiro ya oTasmania, kaahivahiwa itthuvo sinceene mwaha wa okhumela waka saana oxikola.
Nto waahiphiya okathi wa opaka yoothanla yuulupale. Niireke kaarowa weemererya oliveriwa exikola wira kasomeke wuniversidade? Okhala wira saanikisivela iliivuru ni osoma, tthiri kinnimuxukhurela maama aka yoowo aakikhalihenrye opaka yoothanla yooloka ya wunnuuherya omphenta waka Yehova. (1 aKor. 3:18, 19) Nto keemereriwaka ni anamuyari aka, kaahihiya osoma oxikola, kinapacerya ovara muteko wa epioneero mweeri wa Janero 1971, kireneene iyaakha 15 kaahimwaakhela certificado aka.
Nto iyaakha soopacerya 8 kaari pioneero oTasmania. Okathi owo kaahimuthela mwali ooreera a oTasmania, Jenny Alcock, nto naahirumeela hoothe iyaakha 4 nivaraka muteko wa opioneero wa vameekhaaya mittetthe soorakamela sa Smithton ni Queenstown.
NAAHIROWA ISISIRO SINCEENE SA OPACÍFICO
Mwaakha wa 1978, naahirummwa orowa kongresu a ilapo sinceene aapakiwe oPort Moresby, Papua-Nova Guiné. Nlelo kinnimuupuwela misionaario mmosa aapanke mwaha olavulaka nttaava na Hiri Motu. Nnaamwi kahaiwa nttaava nle naalavula awe, mwaha awe waahikivara murima, mpakha opacerya ophavela wiixutta nttaava nikina wira kilavuleke myaha soolikana ni ole. Okathi ole kaahoona enamuna ya ophitaanya itthu piili saakisivela, eyo piiyo, omphenta waka Yehova ni ophenta waka mattaava.
Nuumala otthikela wAustrália, naahitteeliwa murima okhala wira naahilattuliwa wira navareke muteko wa omisionaario esisiro ya oFunafuti, oTuvalu, yeeyo khalai yiireliwa Ellice Islands. Nto muteko ahu ole musya naapacenrye mweeri wa Janero 1979. Muttetthe ole wa oTuvalu yaari anamoona araru paahi oobatiziwa.
Wiixutta nttaava na eTuvaluano khonikhweya. Yaaphwanyaneya eliivuru emosa paahi ya nttaava nle eyo piiyo, “Watàna wa Nanano”. Khaakhanle disionaario, wala mutthu aasuwela wiixuttiha nttaava nle, nto hiyo naahithanla wiixutta masu 10 wala 20 khula nihiku. Masi voohipisa naahoona wira masu ale yaaxuntte ahu khinaasuwela yaataphulela aya. Ohiya waaleela atthu wira waaxerya ehako etthu yoohiloka, nto hiyo naaleela wira asyakeke orumeela ebalansa ni ttootto! Tthiri naanitthuneya wiixutta oratteene nttaava nle wira niweryeke wiiriha soosoma sa Biibiliya sinceene saapacerinhe ahu, nto naahivikaniha weererya wiixutta. Nuuvira eyaakha emosa, mutthu mmosa naamusomiha ahu Biibiliya okhuma wanipacerya aahinihimeerya oriki: “Ninnitteeliwa murima okhala wira nyuwo munniwerya olavula nttaava nahu. Wanipacerya hiyo khinaawerya wiiwexexa ele yaahimya anyu!”
Eyo yaataphulela wira vano naahikhalana makhalelo ooreerela yaarowa onikhaliherya wiixutta nttaava nle nsya. Okhala wira muttetthe ole khisaakhanle ipa wira naalugari, nto naahaana orowa okhala vatthokoni va emusi ya Anamoona yaakhala eviila yuulupale. Nto eyo yaataphulela okhala vakhiviru ni atthu yaalavula nttaava nle ni okhala nipuro noohikhala epooma. Nuuvira iyaakha sinceene nihilavulaka Enkelexi, nttaava na eTuvaluano ti naalavula ahu.
Voohipisa atthu anceene yaahipacerya osiveliwa ekeekhai. Masi naarowa orumeelaka exeeni wira naasomihe atthu awo? Hiyo khanaarina iliivuru sa nttaava naya. Yaarowa opakaka sai yoosoma aya? Nto okathi waarowa aya opacerya orwa omuthukumanoni, yaarowa wiipaka isipo xeeni, yaarowa orumeelaka iliivuru xeeni, hata yaarowa olokiheryaka sai mithukumano? Yaarowa owerya sai wunnuwela omunepani mpakha obatiziwa? Atthu ale oowiiyeviha yaanitthuneya tthiri ovahiwa yoolya ya omunepani ni nttaava naya! (1 aKor. 14:9) Nto hiyo naaniikoha wira ‘Niireke vanooweryaneya opakiwa iliivuru sa nttaava na eTuvaluano, nenno ninlavuliwa ni atthu 15.000 paahi?’ Yehova aahaakhula makoho awo onivahaka itthu iya piili: (1) Owo oniphavela wira Nuulumo nawe nilaleeriwe “mpakha okisenrye elapo” ni (2) owo oniphavela wira atthu yaale anooniwa okhala “òwìyeviha” ni elapo ela atthyawele nsina nawe.—Yer. 31:10; Sof. 3:12.
OTAPHULELA YOOLYA YA OMUNEPANI
Mwakha wa 1980 efiliyaali yaahinithanla wira nivareke muteko wootaphulela, nto hiyo noona wira khinaaphwanelela muteko ole. (1 aKor. 1:28, 29) Wanipacerya naahithuma maakina yaimpirimiri, yaatumiheriwe ahu ni guvernu, naanirumeela maakina awo wira nimpirimiri myaha saarowa osommwa omuthukumanoni. Naahitaphulela eliivuru A Verdade Que Conduz à Vida Eterna nttaava na eTuvaluano nto khimpirimiri nirumeelaka maakina yaawo. Kinnuupuwela nlelo muhiriri wa etinta ni wiimananiha waatthuneya mwaha wa oviha wa elapo ele ni wimpirimiri ni matata. Okathi ole khiyaakhanle maluuxu!
Vaari vooxankiha otaphulela iliivuru sa nttaava na eTuvaluano, variki sahaakhanle iliivuru saarowa onikhaliherya. Masi naahikhumelela nikhaliheryo nipuro nahaawehererya ahu. Nihiku nimosa vaasiisu, moohisuwela naahixukurya etthoko ya mulopwana mmosa ahaaphavela ekeekhai. Mwaneene empa ele aari oowuuluvala yoowo aari prusoore khalai, mowaakuveya aahinuupuxerya wira hiyo khinaareerela oxekurya etthoko awe. Nuumala-vo aalavunle so: “Muhinatthi orowa kiniphavela wooleelani etthu emosa paahi. Iliivuru sintaphulela anyu munnitepa orumeela masu ahinivara murima. Nttaava na eTuvaluano khannilavuliwa siiso”. Miyo ni anna akina, naahirowa oweha iliivuru iye. Nto naahilokiherya iliivuru iyo nipuro naatthuneya aya. Hata vari siiso, miyo kaahitteeliwa murima woona wira Yehova aahinivaha nikhaliheryo nlo omurumaka mutthu ahaaphavela ekeekhai masi aasoma iliivuru sahu!
Eliivuru yoopacerya ya eTuvaluano yaimpirimiriwe wira akaweliweke atthu, yaari Epaphelo Enilattula Wuupuwelela Okhwa wa Yesu. Nuumala okumiheriwa epaphelo eyo yaahikumiheriwa Ihapari sa Omwene N.° 30, yeeyo yaakumiheriwe okathi omosaru ni Enkelexi. Tthiri vaari vootteeliha murima waakawela atthu ale etthu yaalempwale ni nttaava naya! Vakhaani-vakhaani, saahipacerya okumiheriwa ibroxura ni iliivuru vakhaani sa eTuvaluano. Mwaakha wa 1983, efiliyaali ya wAustrália yaahipacerya okumiherya erevista Owehaweha wa khula myeeri miraru yaarina ipaaxina 24, nto okhuma vaavale vaaniweryaneya osoma ittima 7 khula esumana. Nto atthu a muttetthe ole yoonela sai? Okhala wira aTuvalu waasivela osoma, niinanoru iliivuru sahu saahilimaleliwa. Khula mukwaha yaakumiheriwa aya eliivuru esya, yaanilaleiwa okathi wa ihapari ni raadio a guvernu, okathi mukina eyo tiyaakhala mwaha woopacerya olavuliwa!a
Muteko wootaphulela waapacenrye ovariwa nirumeelaka epaphelo ni elaapi. Muhoolo mwaya ipaphelo soolempwa ni matata saanilempwa ni maakina ikwaha sinceene sihinatthi oroihiwa wimpirimiriwa ofiliyaali ya wAustrália. Wookhala okathi arokora anli ofiliyaali yaalepa ipaphelo soolempwa ni matata mucompudatoreni, arokora awo khiyaasuwela olavula eTuvaluano. Orumeela enamuna eyo ya atthu anli ovirikana okopiyari etthu emosaru, nto nuumala-vo khiyarowa oweha ovirikana waya mucompudatoreni yaahikhaliherya ovukula masu oovonyeya. Nto ipaaxina soolokiheriwa saanittikiheriwa anamataphulela erumeeliwaka ekureyu, nave awo nuumala oweha ni olokiherya yaanittikiherya ofiliyaali wira simpirimiriweke.
Okhuma vaavale sookhumelela mirukunuxo sinceene! Mahiku ala anamataphulela ovenya wene anilepa mucompudatoreni. Mapuro manceene, vanniweryaneya olepa ni olokiherya iliivuru iyo, nto khiyakuxa soolikana ene sirowaniwaka efiliyaali enimpirimiri erumeeliwaka Interneti. Muteko ole wotheene woonyonya wa oroiha ni orowela ipaphelo okureyu woomala-mala.
MITEKO SIKINA SAAVAHIWE AHU
Ni ovira wa iyaakha, miyo ni Jenny naahivahiwa miteko soovirikana muttetthe wa oPacífico. Nookhuma oTuvalu naahirowa ovara muteko efiliyaali ya oSamoa mwaakha wa 1985. Noophiya naarummwale otaphulela mattaava a eSamoano, eTongani, ni eTokelauani, masi khinaahin’ye otaphulela eTuvaluano.b Nuumala-vo mwaakha wa 1996 naahivahiwa muteko mmosaru efiliyaali ya oFiji, nto naarummwale okhaliherya muteko wootaphulela eFijiano, eKiribati, eNauruana, eRutumani, ni mattaava yaalavuliwa oTuvalu.
Nkinikhala-khala kiliyalaka wiilipiha wa anna anivara muteko wootaphulela iliivuru sahu. Muteko owo ti woonyoonya ni wookhulumula. Hata vari siiso, anna awo oororomeleya annooniherya yoolakela ya Yehova yoowo oniphavela wira khula mutthu wiiwe ihapari sooreera sinilaleeriwa “atthu a maloko othene ni a mahimo othene ni a malavulelo othene ni a ilapo sothene”. (Wis. 14:6) Mwa ntakiheryo okathi waalokiheriwa aya wira epacerye otaphuleliwa erevista Owehaweha yoopacerya ya nttaava na eTongani, kaahipaka muthukumano ni axitokweene a muttetthe ole, nto khwaakoha wira ti pani onireerela wiinihiwa nikuruta wira okhale namataphulela. Mutokweene mmosa yoowo aarina muteko wooloka wa olokiha ikaaro, aahiivahererya ohiya muteko awe mmeeloni mwaya wira opaceryeke ovara muteko wootaphulela. Eyo yaahitepa okivara murima, okhala wira owo aahikhalana etthoko awe ni khaasuwela vaarowa awe ophwanya musurukhu woowiikhaliheryana. Masi Yehova aahimukhapelela munna ole ni emusi awe, nto aahiwerya ovara muteko wootaphulela iyaakha sinceene.
Wiivahererya wa anna awo onnivarihana ni muupuwelo wa anna a Nikhuuru Noolamulela, yaawo anaakhapelela mooreerela omunepani atthu otheene hata ale anilavula mattaava anilavuliwa ni atthu vakhaani paahi. Mwa ntakiheryo wookhala okathi waakhumelenle aya nikoho noowi niireke vannireerela otaphulela iliivuru sa nttaava na eTuvaluano. Nto kaahiphwanya olipa vanceene okathi kaasomme aka epaphelo ya Nikhuuru Noolamulela eriki: “Hiyo khannoona nthowa ninreerela ohiiwa otaphuleliwa iliivuru sa nttaava na eTuvaluano. Nnaamwi muttetthe onilavuliwa aya eTuvaluano ori mwaamukhaani voovirikana ni mittetthe sikina, atthu a elapo eyo anitthuneya wiiwa ihapari sooreera silaleiwaka ni nttaava naya”.
Mwaakha wa 2003, Jenny ni miyo naahithaamihiwa eDepartamento Yootaphulela efiliyaali ya oFiji nirowaka eDepartamento Eniweherya Muteko Wootaphulela oPatterson, oNova York. Okathi ole vaakhala ntoko naamuloha! Nto hiyo naavara vamosa ni anna yaakhaliherya muteko wootaphulela wira iliivuru sahu sitaphuleliweke mattaava makina manceene. Mwa iyaakha piili, hiyo naahikhalana eparakha ya oxekurya ilapo sinceene wira nawiinihe nikuruta anamataphulela a weiwo.
SOOTHANLA SUULUPALE SIHINILIYALEYA
Vano nrowe ntthikele muthukumano yoole ohimmye aka wanipacerya wa mwaha ola. Mwaakha wa 2000, Nikhuuru Noolamulela nahoona oreerela waalipiha anna yaavara muteko wootaphulela olumwenku wotheene. Okathi ole, anamataphulela anceene khiyaasuwela saana ovara muteko aya. Nuumala muthukumano ole waarina ahu ni Ekomisau Yoolepa, Nikhuuru Noolamulela naaheemererya wira epaceriwe eprograma ya owiiniha nikuruta anamataphulela awo olumwenku wotheene. Eprograma eyo yaahela muhina wiixutta Enkelexi, inamuna sa otaphulela ni wiixutta ovara muteko mowiiraana.
Nto nikuruta nlo notheene nikumihenrye mireerelo xeeni? Eyo yookhaliherya wira iliivuru sinitaphuleliwa sikhaleke soowiiwanyeya saana. Wookhumelela-tho wuncerereya wuulupale wa mattaava anitaphuleliwa ni anikumiherya iliivuru. Nuumala ophiya nipuro noopacerya naarowa ahu ovaraka muteko wa omisionaario mwaakha wa 1979, erevista Owehaweha yaaphwanyaneya mattaava 82 paahi. Mattaava makina yaakumiherya erevista aya nuumala myeeri sinceene ekumiheriwene ya Enkelexi. Olelo-va, erevista Owehaweha enniphwanyaneya mmattaava anivikana 240, ni mattaava manceene anikumiherya okathi omosaru ni Enkelexi. Yoolya ya omunepani nenna-va ennikumiheriwa mwa inamuna soovirikana mmattaava anivikana 700. Itthu iyo sotheene khinaakupali wira saamukhumelela iyaakha sinceene sivinre.
Mwaakha wa 2004, Nikhuuru Noolamulela, naahipaka yoothanla yuulupalexa, eyo piiyo, otaphuleliwa Biibiliya mowaakuveya. Nuuvira myeeri vakhaani, otaphuleliwa Biibiliya waaniirela mpantta muteko wootaphulela onivariwa khula nihiku, eyo yaahikumiherya eparakha wira Tradução do Novo Mundo ophwanyaneyeke mattaava manceene. Tivonto, mwaakha wa 2014, Biibiliya owo aaniphwanyaneya mpantta wala ntero nene mattaava 128, ohela muhina ale anilavuliwa Mpantta Onikela Nsuwa wa oPacífico.
Etthu yuulupale etonko okikhumelela miyo ni mwaaraka ti eparakha yaarina ahu ya orowa kongresu aapakiwe oTuvalu mwaakha wa 2011. Saahivira myeeri sinceene elapo ele ehirupaka epula ni etthaya yaahuuma, nto vaakhala wira muthukumano ole khiwaarowa opakiwa. Masi emakaaripi yeele naaphiye ahu, elimwe ele yaahimala, yaahimora epula yuulupale, hata vaari siiso, muthukumano ole waahipakiwa tthiri! Miyo kaahikhalana eparakha yuulupale ya olaleya okumiheriwa wa Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs a eTuvaluano, eyo piiyo, nttaava nooyevexa na valaponi nahuupuwela wira naamwaakhela yoovaha ela. Wuukiseryani wa muthukumano ole, yaahitthikela orupa epula. Nto khula mutthu aakhumme opuro ole orineene maasi oowaatta a omunepani ni maasi oowurya yahaareere othowa!
Mooriipiha murima, Jenny, yoowo aari mwaapara aka mwa iyaakha 35, khaakhanle vaavale wira woone yowiiraneya ele yookuxa murima. Owo okhwiiye mwaakha wa 2009 mwaha wa kanser a mmapeleni aarina awe. Okathi onrowa awe ohihimuxiwa, onrowa otteeliwa murima vanceene wiiwa wira aahikumiheriwa Biibiliya a nttaava na eTuvaluano.
Okhuma okathi yoole, Yehova aahikireeliha khukivaha mwaaparaka mukina, Loraini Sikivou. Loraini aari mwaapara awe Jenny oBetheli ya oFiji, nto Loraini aakhaliherya muteko wootaphulela nttaava nimosa ninlavuliwa oFiji. Vano kooreerelaniwa komphwanya mwaaraka mukina oororomeleya, nto ninnivara vamosa muteko wa Yehova ni ophenta mattaava!
Vaavo vaniweha aka ottuli iyaakha iyo sivinre, kinnitepa okhala oolipa woona wira Tiithi ahu a wiirimu Yehova, onnivikaniha waakhapelela atthu anilavula mattaava maalupale ni macikhaani. (Esal. 49:2-4) Miyo kihoona ophenta wawe mwaha wa otteeliwa murima wa atthu vaavo vaakhenle aya eliivuru yoopacerya yootaphuleliwa nttaava naya wala yiipaka isipo wira anvuwihe Yehova arumeelaka nttaava na vamurimani vaya. (Mit. 2:8, 11) Kinniwerya wiiwa nlelo masu a Saulo Teasi, munna oowunnuwela onilavula eTuvaluano. Nuumala wiipa nsipo nimosa na Omwene mukwaha woopacerya ni nttaava nawe owo aahimmye so: “Kinoovekelani wira mwaaleele anna a Nikhuuru Noolamulela wira isipo iya sinnitepa oreera seepiwaka ni eTuvaluano ovikana sa Enkelexi”.
Okhuma mweeri wa Setembro 2005, koovahiwa eparakha yuulupale ya wiirela mpantta Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova. Nnaamwi vano kihikhanle namataphulela, kinnimuxukhuru Yehova yoowo okeemerenrye ovikaniha okhaliherya muteko wa otaphulela onivariwa olumwenku wotheene. Tthiri ti vootteeliha murima osuwela wira Yehova onnaakhapelela omunepani atthu awe, waahela muhina ale anikhala mittetthe soorakamela ni isisiro siri eriyari ya Oceano Pacífico! Kinnilavula ntoko nasaalimo iipale oriki: “Apwiya [Yehova] ti mwené, elapo etthapeke, atthu a maloko òttaiwene etteliweke murima!”—Esal. 97:1.
[Inoota]
a Mwaaphavelaka woona moota saakheliwa aya iliivuru sahu, nwehe erevista A Sentinela 15 a Dezembro 2000, epax. 32; 1 a Agosto 1988, epax. 22; ni Despertai! 22 a Dezembro 2000, epax 9.
b Mwaaphavelaka woona soohimmwa sikina sa muteko wootaphulela oSamoa, munwehe Anuário a 2009, ipax. 120-121, 123-124.
[Ekaaxa epaaxina 6]
Muteko Okumihenrye Etthuvo
Kaahilakela opaka elista ya masu a nttaava na eTuvaluano ni yootaphulela aya okhuma mwaakha wa 1979. Kaanivara muteko owo ewoora emosa khula vaasiisu mwa iyaakha 20. Wuukiseryani waya, elista ele yaahipakiwa disionaario oomalela. Mwaakha wa 2001, guvernu a wAustrália aahimwimpirimiri khwaavaha atthu a oTuvalu. Mwaakha wa 1999, Jenny ni miyo naahipaka eliivuru ya gramática ya nttaava na eTuvaluano.