YOWIIRANEYA YA MWEEKUMINI
Yehova Ooreeliha Vanceene Ekumi Aka
Elavuliwe Ni Melita Jaracz
KIYARIWE mwaakha wa 1927 muttetthe mwaamukhaani wa oWakaw, Saskatchewan, oCanadá. Maama ni paapa aka yaarina anamwane 7, alopwana axexe ni athiyana araru, nto kaahiixutta okhala ni atthu anceene nlelo kiryeene mwaana.
Emusi ahu yaahihaawa mwaha wa othowa musurukhu waakhumelenle myaakha sa 1930, weiwo onisuweliwa okhala Grande Depressão. Hiyo khinaarina mireerelo sinceene, masi naanikhalana yoolya. Naahikhalana ilyakhu saarela mooce ni enyompe emosa, tivonto vahaanithowa aya mooce, eleeti, ekeexo ni manteeka. Tthiri munnoona wira khula mutthu aahikhalana muteko aavara awe.
Kinnuupuwelela itthu sinceene sooloka sa okathi ole, ntoko muhiriri woowunkhela wa ithutu sa mwiri wa masa. Okathi apaapa yaarowa aya opooma otumiha mireerelo sa mmatta, ikwaha sinceene yaanittikiha ekaaxa emosa ya masa. Nto waahiniphweela khula nihiku onwurya suumo a masa!
EMUSI AHU YAAHIIXUTTA EKEEKHAI
Kaarina iyaakha 6 okathi anamuyari aka yaapacenrye aya wiixutta ekeekhai. Okathi ole weera okhwiiye ene mwanaya mwaamulopwana oopacerya, Johnny. Anamuyari aka ale ooxankiheya yaahirowa omukoha paatiri a muttetthe ole wira “Johnny ori vai?” Paatiri ole aakhunle wira okhala wira mwaana ole nlelo khaahiyo kristau oobatiziwa, nto khaaronwe wiirimu. Nuumala-vo paatiri ole aahaahimeerya anamuyari aka wira yamuliva musurukhu, owo aarowa onvekelela Johnny wira orowaniwe wiirimu. Nyuwo mwaarowa woonela sai? Anamuyari aka yaahiriipiwa murima mpakha ohiya olavulana paatiri ole. Hata vari siiso, awo nlelo khiyaasuwela ele yaamukhumelenle Johnny.
Nihiku nimosa amaama yaahiphwanya efolyeeto yaarina muru oni Where Are the Dead? (Alipa-Ookhwa Ari Vai) yaakumiheriwe ni Anamoona a Yehova. Owo aahisoma mooluttuweliwa. Okathi apaapa yaaphiye aya owaani, amaama yaahaaleela mootteeliwa murima ariki: “Koosuwela oryaawe Johnny! Owo onoorupa nenna-va, nihiku nikina onrowa ovenya”. Emakaaripi yeele paapa aka aahimaliha osoma efolyeeto ele yotheene. Anamuyari aka yaahiphwanya nimaaliho nuumala wiixutta mBiibiliyani wira alipa-ookhwa anoorupa ni wira muhoolo anoohihimuxiwa.—Mus. 9:5, 10; Mit. 24:15.
Ele yaaphwannye aya yaahituruka ekumi ahu khukhala yooloka, yaahiruuha nimaaliho ni ohakalala. Awo yaahipacerya omusoma Biibiliya ni Anamoona a Yehova, yaanirowa mithukumano muloko mwaamukhaani aari muttetthe wa Wakaw, yoowo yaattenle atthu a wUcrânia. Anamuyari aka yaahipacerya okhalela nthiti muteko woolaleerya.
Voohipisa, naahithaamela muttetthe wa British Columbia nto muloko waari weiwe waahinaakhela mootteeliwa murima. Vannikitteela murima wuupuwelela okathi emusi ahu yaalokiherya aya yoosoma ya Owehaweha ya muthukumano wa khula Ettiminku. Otheene ahu naanimphenta Yehova ni ekeekhai ya mBiibiliyani. Kaaniwerya woona moota ekumi ahu yaakhala aya yoohakalala ni moota Yehova aanireeliha awe.
Ekeekhai wira hiyo naari anamwane khivaanikhweyerya olavula ni atthu akina wira naaleele ele yaakupali ahu. Etthu yaanikhaliherya waari okathi yoole muhimaaka Eva ni miyo naalokiherya ahu enamuna ya olaleerya ya khula mweeri ni orowa wooniherya okathi wa Muthukumano wa Orummwa. Eyo yaari enamuna yooloka wira niixutte olaleerya ekeekhai ya mBiibiliyani, okhala wira oowanli ahu naari atthu oowuuliwa muru. Kinnixukhurela moota naixuttihiwe ahu ovara muteko woolaleerya!
Etthu emosa ehiniliyala ahu yaakhumelenle okathi naaryaahu anamwane, okhala wira arumeyi anceene yaavara muteko wa okathi wotheene yaanimaka owaani. Mwa ntakiheryo, waaninisivela okathi mutokweene ahu a esirkwitu Jack Nathan, aaxukurya awe muloko ahu nto khiyamaka owaani.a Sowiiraneya saanihimeerya awe saaninivara murima ni okathi waanittottopela awe waaniniiriha ophavela omurumeela Yehova mwa okathi wotheene.
Wookhala okathi kuupuwela aka so: “Kainuwa vale kiniphavela olikanaka ni Munna Nathan”. Nuuvira okathi kaahoona wira ntakiheryo na munna ole naahikikhaliherya wira kivare muteko wa orummwa wa okathi wotheene. Okathi waarina aka iyaakha 15, kaahipaka yoothanla aka ya omurumeela Yehova. Mwaakha wa 1942, Eva ni miyo naahibatiziwa.
ITTHU SEEHERENRYE WAAMINI WAHU
Okathi wa Ekhotto ya Nenli ya Olumwenku Wotheene, waakiherya elapo yaari etthu yaavahexiwa efaita, prusoore mmosa muthiyana iireliwa Muhano Scott, ahininyokha vanceene mpakha owoomola axihimaaka anli ni murokoraka mmosa oxikola. Mwaha wa exeeni? Okhala wira awo yaakhoottale wuntela epantera. Nuumala-vo aahilavula ni prusoore aka wira okoomole oxikola. Masi prusoore aka aakhunle so: “Hiyo ninkhala elapo yootaphuwa ni khula mutthu pooti othanla ohiirela mpantta meera a epoliitika”. Prusoore aka nnaamwi aakhanyereriwa ni axikhwaawe owo aahilipiherya oriki, “Ela yoothanla aka”.
Muhano Scott aakhunle so: “Nnaari eyo khahiyo yoothanla anyu. Kinimwaaleela makhulupale makina mwaahimoomole oxikola Melita”. Prusoore aka aahilavula ni anamuyari aka aaleela wira aphavela ovikaniha ovara muteko ahaana okoomola oxikola, masi owo aanikupali wira opaka eyo yaari etthu yoohiloka. Masi, naahithuma ikaruma wira nasomeke owaani. Vano naahithaamela nipuro nikina orakama waya waahiphiya ikiloomo 32, nto naaheemereriwa oxikola.
Iyaakha iye sa ekhotto saahipacerya okhoottihiwa orumeela iliivuru sahu, hata vari siiso naanirowa olaleerya empa ti empa nimurumeelaka Biibiliya. Eyo yaahinikhaliherya wiixutta olaleya ihapari sooreera sa Omwene nimurumeelaka Biibiliya paahi. Nave eyo yaahinikhaliherya wunnuwa omunepani ni woona moota Yehova aanikhaliherya awe.
OKELA WAHU MUTEKO WA ORUMMWA WA OKATHI WOTHEENE
Nimalihakaru osoma oxikola miyo ni Eva naahikela muteko wa opioneero. Muteko opacenrye aka ovara wa ota waari muteko wa mulooxa nipuro saatumihiwa soolya ntoko ekeexo ni enama ekithi. Nuuvira okathi kaahipacerya wiixutta muteko wa orattela ikharari mwa myeeri 6, owo waari muteko wookisivela okhala wira hata owaani kaanivara. Kaahiphwanya muteko esalau emosa yeeyo yaavara aka mahiku manli vasumanani, okathi omosaru kaanisomihiwa moota wootthava ikharari ikwaha piili khula mweeri. Nto kaaniwerya ophwanya musurukhu woowiikhaliheryana kivaraka muteko wa orummwa wa okathi wotheene.
Mwaakha wa 1955, kaahilakela orowa owiriyana muthukumano “o Reino Triunfante” oNova York City, EUA ni oNuremberg wAlemanha. Masi kihinatthi orowa oNova York, kaahikumaana Munna Nathan Knorr aakhuma oSeedi mundiale. Munna owo ni amwaarawe yaarwenle muthukumano waapakiwa oVancouver, oCanadá. Okathi ole, kaahivekeliwa wira kilokiherye ikharari sa mwaarawe Munna Knorr. Ikharari iye saahimusivela Munna Knorr, mpakha ovekela wira olavule ni miyo. Okathi waavaanela ahu, kaahimuhimeerya wira kaaphavela ovira oNova York kihinatthi orowa wAlemanha. Owo aahikilattula wira kavare muteko oBetheli ya oBrooklyn mahiku 9 paahi.
Mukwaha ole waahituruka ekumi aka. Nuumala ophiya oNova York, kaahimoona munna mmosa mmiravo iireliwa Theodore (Ted) Jaracz. Mowaakuveya, nuumala woonanasa, kaahituthuwa okathi aakikonhe awe wira: “Nyuwo mwapioneera?” Miyo kaakhunle wira “Nnaari”. Mwaapara aka LaVonne ahaakuvela waakhula oriki, “ayo ala pioneera”. Wooniheryaka wuuliwa muru Ted aahimukoha LaVonne, oriki “Vano ansuwelexa ekeekhai taala, wala ti nyuwo?” Nto miyo kaahimutthokiherya wira kaari pioneera khalai masi kaarowa otthikela muteko owo nuumala ophiya owaani wamala muthukumano ole waatthara aka.
MULOPWANA OOLIPA OMUNEPANI AAKITHENLE
Aayariwe mwaakha wa 1925 oKentucky, EUA, Ted aahivahererya ekumi awe wa Yehova khubatiziwa orineene iyaakha 15. Nnaamwi ahaarina mmusi mukina aasuwela ekeekhai, owo aahikela muteko wa opioneero nuuvira iyaakha 2 obatiziwe ene. Okhuma vaavale aahipacerya ovara muteko wa orummwa wa okathi wotheene yoowo ovanre awe mwa iyaakha sinaattamela 67.
Mweeri wa Julyo 1946, Ted aahimaliha osoma eturma 7 ya Escola Bíblica da Torre de Vigia de Gileade, orineene iyaakha 20. Nuumala-vo aahipacerya ovara muteko wa mutokweene ooweetteetta oCleveland, Ohio. Nuuvira iyaakha xexe, aahirummwa orowa okhala muhooleli a efiliyaali ya wAustrália.
Okathi Ted waarya awe omuthukumanoni oNuremberg, wAlemanha, naahivaanela vakhaani. Nto naahipacerya osivelana. Miyo vaahikisivela okhala wira owo aaphavela omurumeela Yehova ni murima awe wotheene. Owo aari mutthu a nthiti, ooluttuweliwa miteko sa Yehova masi aari oopatthaneya. Kaanoona wira owo aapacerya ophavela mureerelo wa atthu akina. Nuumala muthukumano ole, Ted aahitthikela wAustrália ni miyo kaahitthikela oVancouver, masi hiyo naanilavulihana nirumeelaka ipaphelo.
Nuuviriha iyaakha thanu wAustrália, Ted aahitthikela wEstados Unidos, nto aahirowa ovara muteko wa opioneero oVancouver. Nto kaahitteeliwa murima woona moota amusi aka yamphenta aya. Murokoraka muulupale, Michael, aanikikhoottiha vanceene, nave ikwaha sinceene aanimukhoottiherya khula mmiravo aarwa okuurya. Masi, voohipisa owo aahipatthana ni Ted. Owo aalavunle so: “Melita, momphwanya mulopwana ooloka. Muhaana omukhapelela saana ni opaka khula etthu wira ohoopweteyeni”.
Ni miyo nave aanikisivela vanceene Ted. Hiyo naathelanne nihiku na 10 a Dezembro 1956. Naahivara muteko wa opioneero hoothe oVancouver, nuumala-vo oCalifornia, nto nnaarowa ovara muteko wa esirkwitu oMissouri ni Arkansas. Mwa iyaakha 18, khula esumana naakhala empa esya okathi waavara ahu muteko wa esirkwitu mittetthe sowaatta sa wEstados Unidos. Naaniixutta itthu sinceene mmutekoni woolaleerya, vamosa ni okhala ni anna ni arokora a mapuro ale yaavira ahu. Itthu iyo saaninikhaliherya oliyala wira khinaarina etthoko yaakhala ahu.
Etthu emosa Ted yaakivara awe murima mwaha wa okhapelela wawe saana opatthani awe ni Yehova. Owo aanivaha efaita yuulupale muteko wanvarela awe Mutthu muulupalexa a molumwenkuni. Hiyo waaninisivela omusoma ni omwiixutta Biibiliya hoothe. Khula ohiyu, nihinatthi orowa orupa, hiyo naanikhoroma ohoolo wa ekhaama, nto Ted aanipaka nivekelo. Nuumala-vo naanivalaana nto khula mutthu onapaka nivekelo nawe. Khula okathi Ted waakhalana awe muxankiho miyo kaanisuwela. Owo aanivenya ohiyu vakhaamani onarowa otthikela okokhora, nto onapaka nivevekelo nawe moohiiwanyeya ovirihaka okathi munceene. Miyo aanikivara murima okhala wira khula etthu, ekhale yaamukhaani wala yuulupale aaninvekela Yehova.
Nuuvira iyaakha vakhaani nithelanne ene, Ted aahikihimeerya wira aarowa opacerya okhuura ephaawu ni owurya eviinyu okathi wa Wuupuwelela Okhwa wa Yesu. Owo aahimmye so “Miyo koopaka mavekelo mooluttuweliwa wira kisuwelexe vakhala wira ti yeeyo Yehova eniphavela awe wira kipake”. Eyo khiyakitutunxe, miyo kaanikupali wira owo aahithanliwa tthiri ni munepa wa Muluku wira arumeeleke wiirimu. Nto okhuma vaavale kaanoona okhala eparakha omukhaliherya mmosa a axinnawe Kristu.—Math. 25:35-40.
ENAMUNA ESYA YA MUTEKO WA MULUKU
Mwaakha wa 1974, naahitteeliwa murima vaavo Ted aalattuliwe awe wira akhale munna a Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova. Okathi ole, naahirowa ovara muteko eBetheli ya oBrooklyn. Okathi Ted waavara awe miteko sa Nikhuuru Noolamulela, miyo kaavara muteko woorattela ipa wala otthava ikharari.
Muteko wa Ted waahela muhina oxukurya ifiliyaali sinceene. Owo waanimusivela olaleerya ilapo seiye muteko ahu waakhottihiwa aya. Mwa ntakiheryo ilapo siri mpantta Onikhuma Nsuwa wa Europa seiyo saalamuleliwa ni União Sovietica khalai. Mukwaha mmosa naaronwe ahu ifeeriya oSuécia, Ted aalavunle so: “Melita, muteko woolaleerya onookhoottihiwa elapo ya oPolônia, miyo vaamukisivela orowa waakhaliherya anna elapo ele”. Nto naahilokiherya idukumento khurowa oPolônia. Ted aahilavulana anna yaakhapelela muteko elapo ele, nto awo yaahirowa ovaanela yeettaka mwentto nipuro noorakamela wira ohikhale mutthu aarowa wiiwa ele yavaanela aya. Anna ale yaahiviriha mahiku maxexe apakaka muthukumano khula nihiku wira avaanele, masi miyo kaaniwerya woona moota Ted aatteeliwe awe murima mwaha wa waakhaliherya anna ale yaari amusi ahu oomunepani.
Okathi mukina naaxukunrye ahu elapo ya oPolônia waari mweeri wa Novembro 1977. Munna F. W. Franz, Daniel Sydlik, ni Ted yaahipaka mukwaha woopacerya wa anna a Nikhuuru Noolamulela oxukurya elapo ele. Nlelo muteko ahu weera okhoottihiwaka elapo ele, masi anna ale araru a Nikhuuru Noolamulela yaahiwerya olavula myaha saya ohoolo wa axitokweene a elapo ele, mapioneero ni ale yaari Anamoona okhuma khalai mittetthe sinceene sa elapo ele.
Mwaakha mukina, vaavo Milton Henschel ni Ted yaaxekunrye aya elapo ya oPolônia, awo yaahilavula ni makhulupale a Guvernu a elapo ele yaale yahaatepa oninyokha hiyo ni muteko ahu. Mwaakha wa 1982, Guvernu a oPolônia aahiweemererya anna wira apakeke esembeleya ya nihiku nimosa. Mwaakha waattharelana, mithukumano suulupale sa muttetthe saahipakiwa, mithukumano iyo sinceene saapakiwe mapuro owaalugariwa. Nnaamwi nlelo mwaakha wa 1985 muteko ahu waakhoottihiwa elapo ele, naaniwerya waapaka akongresu aalupale nirumeelaka istaadio. Nto mwaakha wa 1989, nlelo opakiwaka palano a muthukumano muulupale, Guvernu a oPolônia aahiweemererya Anamoona a Yehova ovara miteko saya mootaphuwa. Khiivo etthu yaamutteeliha murima Ted ovikana yowiiraneya ele.
OWANANA IRETTA SAANIPHWANYA
Mwaakha wa 2007 niira nirowaka otthukulela efiliyaali ya wÁfrica do Sul. Neettaka wInglaterra, Ted aahivenyerya owereiwa, ephome awe yaanitthimaka vanceene, nto dotoro khimuhimeerya wira nahaana wunteelela mukwaha ole. Nuumala Ted openuwa, naahitthikela wEstados Unidos. Masi nuuvira okathi vakhaani, eretta ele yaahimutthikela nto khimuruuhela supiyaana moono wotheene woolopwana.
Ted aanipenuwa vakhaani-vakhaani, wanipacerya owo khaawerya orowa oskritoorio wawe. Hiyo naanixukhuru okhala wira owo aaniwerya nlelo olavula mowiiwanyeya. Nnaamwi aarina muxankiho ole, owo aaneererya ovara miteko sawe, hata aniirela mpantta mithukumano sa Nikhuuru Noolamulela omurumeelaka telefoni a okwaartu wahu.
Ted aanixukhurela enamuna aaloliwe awe ni anna anivara exipitaali ya oBetheli. Vakhaani-vakhaani aahipacerya weeteteiha mpantta ole waasupiwe. Vano owo aaniwerya ovara miteko sawe sikina, ni khula okathi aaniimananiha okhala oohakalala.
Nuuvira iyaakha tthaaru, eretta ele yaahimutthikela nto aahikhwa ni murettele Namararu mahiku yeettaka 9 a Junyo, 2010. Nnaamwi kaasuwela wira Ted ammaliha muteko awe valaponi oroweke wiirimu, masi nkiniwerya ohimya moota vankiwereya aya opweteiwa aiyaka, tthiri kinnivikaniha omunlela. Hata vari siiso, khula nihiku kinnimuxukhuru Yehova mwaha wa okivaha eparakha ya omukhaliherya Ted. Hiyo noovara vamosa muteko wa orummwa wa okathi wotheene mwa iyaakha 53. Kinnimuxukhuru Yehova mwaha wa enamuna Ted aakikhalihenrye awe omwaattamela Tiithi aka a wiirimu. Vano miyo nkinihoverya wira muteko ovahiwe awe niinano onnimutteeliha murima vanceene.
MIXANKIHO SIKINA SIKIKHUMELENLE MWEEKUMINI MWAKA
Nuumala iyaakha iye soosareya muteko ni soohakalaliha ni iyaka, khivanikikhweyerya weettiherya ekumi aka meekhaka. Ted ni miyo waaninisivela waalavuliha atthu yaaxekurya oBetheli ni Empa ya Omwene ya muloko ahu. Vano Ted ole khokhanle-tho ni miyo, ni nkiniiwerya-werya ntoko khalai, annikinkhela anna anceene ahiniwerya aka waaweha. Hata vari siiso, nlelo onnikisivela okhala ni anna ni arokora oophentiwa oBetheli ni omulokoni. Ekeekhai wira khonikhweya ovara miteko sa oBetheli, masi sinnikiphwanyiha ohakalala vaavo vanisuwela aka wira nlelo kinniwerya omurumeela Muluku mwa enamuna eyo. Nave ophenta waka muteko woolaleerya khonavukuwe nnakhala vakhaani. Nnaamwi mahiku ala kihireere okhulumuwa ni kihiweryaka weemela okathi munceene, nlelo onnikisivela orowa olaleerya mphironi ni wiiriha soosoma sa Biibiliya.
Okathi oniwehaka itthu sotheene soohiloka sinikhumelela mulaponi, kinnitteeliwa murima mwaha wa omurumeela Yehova ni iyaka ole aaphentana aka! Tthiri Yehova ooreeliha vanceene ekumi aka.—Mir. 10:22.
[Enoota]
a Yowiiraneya ya mweekumini ya munna Jack Nathan, ekumiheriwe erevista A Sentinela 1 a Setembro 1990, ipaax. 10-14.