Makoho Anikohiwa ni Ale Anisoma Irevista Sahu
Mulipa-oolepa Miruku 30:18, 19, ohimmye wiira sookhala itthu ‘ahiiwexexa awe’, ntoko “mweettelo wa mulopwana okathi onikhala awe ni muthiyana”. Aaphavela ohimya exeeni ni moolumo awo?
Atthu anceene, waahela muhina asomi, anniikoha etthu anitaphulela aya moolumo awo. Iversiikulu iyo, Biibiliya a Elapo Esya, onihimya so: “Sookhala itthu tthaaru kihinsuwela aka saana, nave sookhala itthu xexe, kihiniiwexexa aka: Ephiro ya murumaasi osulu-sulu, ephiro ya enowa vamwala, ephiro ya pakiti mphareya eriyari, ni mweettelo wa mulopwana okathi onikhala awe ni muthiyana”. — Mir. 30:18, 19.
Khalai nuupuwela wiira moolumo oowi “mweettelo wa mulopwana okathi onikhala awe ni muthiyana”, yaahimya etthu yoohiloka. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi iversiikulu sikina sa ekapiitulu ela, sinnilavula itthu soohiloka sihinihimya wiira: “Vaaphiyerya!” (Mir. 30:15, 16) Nave eversiikulu 20, ennimuhimya “muthiyana namararuwa”, yoowo onihimya wiira khopanke etthu yootakhala. Tivonto, nuupuwela wiira, ntoko siisaale murumaasi onivava awe osulu, enowa eneetta aya vamwala ni pakiti onivira awe mphareya, masi itthu iyo sootheene sihinooneya opuro ovinre aya, mulopwana pooti opaka etthu voohisuweliwa ni atthu akina. Nto nuupuwela wiira moolumo oowi: “Mweettelo wa mulopwana okathi onikhala awe ni muthiyana”, yaahimya etthu yoohiloka, eyo piiyo, etthu mmiravo onipaka awe wiira onwoke mwali ophavelaka orupana.
Masi, sookhala itthu sinnikupaliha wiira iversiikulu iya sinilavula etthu yooreera. Mulipa-aalepa iversiikulu iya, aalavula itthu saamutikinihale vanceene.
Nave, Soolempwa sa Eheeperi sinnooniherya wiira iversiikulu iya sinihimya etthu yooreera. Moovarihana ni Léxico Teológico do Velho Testamento, moolumo a eheeperi oowi ‘itthu kihiniiwexexa aka’, ari Miruku 30:18, “anooniherya etthu yootikiniha aahiiso animwiiriha mutthu wuupuwela wiira etthu eyo kheniweryaneya”.
Prusoore Crawford Howell Toy, a wuniversitaati Harvard, wEstados Unidos, onihimya wiira mpantta ola wa mbiibiliyani onihimya etthu yooreera. Owo ohimmye so: “Mulipa-oolepa moolumo ala, aaphavela ohimya etthu yooreera ni yootikiniha”.
Tivonto, ti vookhalela ohimya wiira moolumo ari Miruku 30:18, 19, anihimya itthu sootikiniha hata nihiweryaka wiiwexexa. Ntoko siisaale mulipa-oolepa eliivuru ela ya Miruku, hiyo ninnitikinihiwa vanceene nanwehaka murumaasi ovavaka osulu, enowa ehirina metto ewelaka vamwala, pakiti oolemela oviraka mphareya ni mmiravo osiveliwaka ni mwali anapaka emusi ni anakhala moohakalala.