MURU 6
Owo Aahimutthukulela Muluku Murima Awe
1, 2. Exeeni yaamwiiriha Ana oriipiwa murima okathi eeteteela awe mukwaha? (b) Exeeni ekhanle ahu oowiixutta wa yowiiraneya ya Ana?
OKATHI eeteteela awe mukwaha, Ana aanimananiha oliyala mixankiho sawe. Wahaana okhala okathi woohakalaliha, okhala wira Elikana, iyawe Ana, khula mwaakha aanikuxa emusi awe orowaka omukokhorela Yehova otabernaakulu oSilo. Yehova aaphavela wira okathi ole tthiri okhaleke woohakalaliha. (Mmusome Otumererya 16:15.) Okhuma enamwane awe, Ana aanoona oreera orowa mithukumano iye. Masi, vano makhalelo awe aaturukeya.
2 Ana aahikhalana eparakha ya otheliwa ni mulopwana amphenta. Masi, Elikana aahikhalana muthiyana mukina. Muthiyana owo iitthaniwa Penina, nto khuta okathi aamakela onveeha Ana. Penina aanimpaka palano wira waphiya okathi wa mithukumano sa vamwaakhani, Ana okhaleke ooriipiwa murima. Moota xeeni? Nave-tho, nihaavo nikoho nootthuneya; omwaamini wawe Yehova waamukhalihenrye sai Ana, owerya owanana oxanka wawe wotheene nnaamwi waari wuulupale? Nto akhala wira ehaavo etthu enihonona ohakalala wanyu, ele yaamukhumelenle Ana, enimookhaliheryani.
“Exeni Yoripihaleni Murima”?
3, 4. Mixankiho xeeni miili saarina awe Ana, ni exeeni khula mmosa wa muxankiho ola waarya aya woovila?
3 Biibiliya onnihimya itthu piili saamuxankiha Ana. Muxankiho woopacerya aaniwerya ovilela, masi muxankiho wanenli waahitepa onvila. Yoopacerya, okhala wira aarimwaatteiwa ni muthiyana ahamoonela othunku. Yanenli, Ana khaayara. Okhala wene, ohiyara khahiyo etthu yooloka wa muthiyana oniphavela oyara; masi waari vootepexa otakhala okathi wa Ana, tivonto waakumiherya aya oriipiwa murima. Khula emusi yaalipa ni anamwane ooyariwa wira nloko naya nivikaniheke okhala. Ohiyara, wooniwa okhala woothananiha ni wowuuliha muru.
4 Woonasa wene Ana anwerya oliyala ohiyara wawe, wahaakhanle oveeha wa Penina. Waatteiwa khonakhale etthu yooloka. Waanikumiherya owana-wana, waakhulana, ni oriipiwa murima. Waatteya waanivirikanya ele Muluku yaakumihenrye awe wuupaceryani oJardim ya wEdeni. (Maph. 2:24) Tivonto Biibiliya khonittottopela waatteya, nave ele yaakhumelenle mweemusini ya Elikana enooniherya wira waatteya khahiyo etthu yooloka.
5. Exeeni yaamwiiriha Penina ophavelaka onveeha Ana, nto Penina aapaka exeeni?
5 Elikana aanimphenta vanceene Ana. Soohimmwa sa aYuda sinooniherya wira Ana taapacenrye otheliwa, ohoolo waya khutheliwa Penina. Hata vaari siiso, Penina aanimukhalela ehace Ana, nave aaniphwanya enamuna ya omwiiriha Ana oriipiwa murima. Nto aanittottela mureerelo ohiyara wa Ana. Penina aahaayara anamwane anceene vohimumulela, nto khula mwaana aayariwa, aanincererya wisinnuwiha wa Penina. Ohiya omoonela othunku, ni omulipiha mwaha wa ohaawa wawe, Penina aattottela mureerelo ohiyara wa Ana. Biibiliya onihimya wira Penina “animuthanya Ana, ananveha mana Muluku khanvahale mwana”. (1 Sam. 1:6) Penina aamulakela onveeha Ana. Owo aaphavela wira Ana okhaleke ooriipiwa murima, nto ti etthu yiiraneya.
Ana aahixankiheya vanceene mwaha woohiyara, nto Penina aanitepa onveeha Ana
6, 7. (a) Nnaamwi Elikana aaphavela ommaaliha Ana, exeeni yaamwiirinhe Ana ohihimya oveehiwa wawe ni Penina? (b) Niireke ohiyara wa Ana wooniherya wira Yehova aaronviruwela? Mutthokiherye. (Nwehe enoota.)
6 Penina aaninveeha Ana okathi yoole oona awe wira vano yahaana orowa omulompa Muluku oSilo. Anamwane otheene a Penina: “axilopwana n’axithiyana”, Elikana anaavaha epantte ya itthu sonvaha Yehova. Masi Ana mwaha woohikhalana mwaana aavahiwa epantte yawawe paahi. Penina aanirumeela okathi owo wira anveeheke Ana mwaha wa ohiyara wawe, nto Ana aanipacerya wunla ni ohiphavela-tho olya. Elikana aahoona wira Ana yoole amphentexa awe aaniveehiwa, nto khuhiyawerya olya etthu, tivonto aamananiha awe ommaaliha. “Elikana, iy’awe, ahimukoha wira: Mwar’aka, munìnlela-ni? Muhinlyelani? Exeni yoripihaleni murima? Miyo nkinophiyeryani ovikana àna mulokó”?—1 Sam. 1:4-8.
7 Elikana aahoona wira etthu yaamuriipiha murima Ana waari mwaha woveehiwa. Tthiri Ana aahisiveliwa vanceene omaalihiwa ni iyawe.a Masi khiivo etthu Elikana yaahimmye awe sa otakhala wawe murima Penina, nave Biibiliya khonihimya akhala wira Ana aahimuleela iyawe etthu yamuriipiha murima. Woonasa wene Ana aanisuwela wira omuleela iyawe oveehiwa wawe ni Penina waarowa otepiha muxankiho ole. Niireke tthiri Elikana anwerya olokiherya etthu? Woonasa wene eyo yaarowa omwiiriha Penina otepa onveeha Ana; ankhi anamwane ni anamuteko a Penina, niireke yaarowa omutakihaka Penina? Tthiri itthu iyo sotheene saarowa otepaka omwiiriha Ana okhala mutthu oonyokhiwa vatthokoni vawe.
Okathi saamukhumelenle aya muxankiho wa oveehiwa vatthokoni, Ana aahinvekela nikhaliheryo Yehova
8. Okathi onihaaxiwa ahu, xeeni varya aya vooloka osuwela wira Yehova, Muluku a xariya?
8 Akhala wira Elikana aanisuwela, aahiiso khaasuwela sotheene Penina aamwiiriha awe Ana, Yehova aanoona sotheene saakhumelela. Nuulumo nawe ninnooniherya wira Yehova onnoona khula etthu, ni onaalopola atthu otheene anaakhalela ehace ni waanyokha akhwaaya. Nto ale anihaaxiwa ahitthenke ntoko Ana, onimoona oreera osuwela wira Yehova onniphuka khula mulattu mwa exariya, masi wa okathi ni enamuna enimusivela. (Mmusome Otumererya 32:4.) Ana aanisuwela wira Yehova paahi taarowa owerya omukhaliherya.
“Owitho Wawe Wahimukokola”
9. Exeeni ekhanle ahu oowiixutta ni Ana, mwaha wa orowa oSilo nnaamwi aasuwela ele Penina yaarowa awe opaka?
9 Okhuma vaasiisu emusi ele yahaatteliwa miteko. Atthu otheene vamosa ni anamwane yaniilokiherya wira yeette mukwaha woorowa oSilo. Wira ephiye oSilo, emusi ele yuulupale yaahaana weetta ikiloomo 30 aviraka muttetthe ole wa Efrayimi wowaatta myaako.b Mukwaha ole waari wa nihiku nimosa wala manli atthu yeettaka mwentto. Ekeekhai wira Ana aanisuwela etthu nwanani aarowa awe opaka. Masi, hata vari siiso, Ana khaaphavela ohirowa muthukumano. Ana onnivaha ntakiheryo nooloka wa ale animukokhorela Muluku olelo. Tthiri khahiyo etthu ya miruku omuhiya omurumeela Muluku mwaha wa mweettelo woohiloka wa atthu akina. Opaka eyo waamuniiriha opweteiwa mareeliho a Muluku, akhanle oonilipiha okathi wa sooxankiha.
10, 11. (a) Exeeni yaamwiirinhe Ana waakuvela orowa otabernaakulu? (b) Ana aamutthukulenle sai murima Tiithi awe?
10 Nuumala weetta nihiku ntero aviraka iphiro sowaatta ntthupi omwaako, etthoko ele yuulupale yahaattamela oSilo. Muttetthe ole waakhala eriyari ya myaako ni itturuuru. Okathi waattamela aya, Ana aanuupuwela ele yaarowa awe omuleela Yehova okathi wonvekela. Nuumala ophiya emusi ele yaahilya. Masi Ana aahaahiya atthu ale onarowa otabernaakulu wa Yehova. Mukhulupale aalipa a mukuttho, Eli, aakilaathale vakhiviru ni mukhora. Masi etthu Ana yaatepa awe wuupuwela waari olavula ni Muluku. Oryeene va tabernaakulu Ana aanikupali wira Muluku aamwiiwa ovekela wawe. Hata akina yahaasuwenle etthu yaamwiiraneela, owo aaniroromela wira Tiithi awe a wiirimu aanisuwela. Nto okathi ole aahiriipiwa murima onapacerya wunla.
11 Oriki wunla, Ana aahilavula ni Yehova vohiiwanyeya. Iyano sawe sanithukumela okathi uupuwelela awe masu oomuleela Yehova sa moota oona awe owereya. Owo aahiviriha okathi munceene omuthukulenle ene murima Tiithi awe. Owo aahimuleela itthu sinceene ohela muhina etthu ele yaamuxankiha vanceene ya ohiyara. Ana khaaphavela oreelihiwa paahi ni Muluku, masi aaniphavela-tho onvaha etthu ti etthu yaawerya awe. Nto owo ahimmana natiri ohimyaka wira akhala wira ammuyara mwaana, aarowa onvahererya wa Yehova wira omurumeeleke okathi wotheene.—1 Sam. 1:9-11.
12. Moovarihana ni ntakiheryo na Ana, exeeni enitthuneya ahu wuupuwelaka okathi onipaka ahu mavekelo?
12 Ana onnivaha ntakiheryo nooloka wa arumeyi otheene a Muluku voohimya sa ovekela. Voreerela murima Yehova onnaalattula atthu awe wira alavuleke ni yena khula okathi ahoovaka etthu, amuleelaka mixankiho saya ntoko siisaale mwaana siniira awe ni tiithi awe oophenta. (Musome Esalimo 62:9; 1 aTesalonika 5:17.) Murummwa Pedru uupuxeriwaka ni Muluku aahilepa masu ala oomaaliha wira: “Muhelé mmatatani mwawe ovelavela wanyu wothene, okhala wira owo onnokhapelelani”.—1 Ped. 5:7.
13, 14. (a) Eli aakuvenle sai omuhimya Ana okhala namuhapaliwa? (b) Xeeni waakhula wa Ana okhanle aya ntakiheryo nooloka na waamini?
13 Apinaatamu, khaniwerya woonela othunku ntoko siniira awe Yehova. Okathi Ana aavekela awe oriki wunla, owo aahiiwa nsu nimulavulihaka. Nto naari nsu na Mukhulupale aalipa a mukuttho anweha Ana ovekelaka. Owo aahimmye so: “Munrowa ohapaliwa mpakha lini? Mpajeryeke owukuluwani evinyu”. Eli oonale iyano sa Ana sithukumelaka ni oriipiwe ene murima. Ohiya omukoha etthu yaamwiira, owo aakuvenle wuupuwela wira Ana aarohapaliwa.—1 Sam. 1:12-14.
14 Tthiri vaari vooriipiha murima, okathi ole wooxankiha wiiwa masu ale oohiloka, vanceenexa okhala wira yaalavuliwe ni mutthu aarina miritti suulupale! Masi Ana oovaha ntakiheryo nooloka na waamini. Owo kheemyale wira pinaatamu oohimalela amukhoottiherye omukokhorela Yehova. Owo aahimwaakhula Eli voottittimiha ni omutthokiherya muxankiho awe. Nto woonasa wene Eli aahimwaakhula mooreerela ni moowiiyeviha oriki: “Muroke ni murettele: Muluku a Isarayeli òvaheni envekenlyanyu”.—1 Sam. 1:15-17.
15, 16. (a) Mureerelo xeeni aaphwannye awe Ana mwaha woomutthukulela Yehova murima awe ni omukokhorela otabernaakulu? (b) Ninrowa omutakiha sai Ana akhala wira ninwanana mixankiho suulupale?
15 Mureerelo xeeni aaphwanye awe Ana mwaha wa omutthukulela Yehova murima awe ni orowa okokhorela otabernaakulu? Biibiliya onihimya so: ‘Ana ahivenya, khurowa olya, owitho wawe wahimukokola’. (1 Sam. 1:18) Biibiliya mukina opuro ola onihimya so: ‘Owo khaaripiwe-tho murima’. Ana wahinvukuwa oriipiwa wawe murima. Hiyo pooti ohimya wira okhuma okathi yoole, Tiithi awe a wiirimu aahiteexa muritti wa Ana yoowo waamulemela vanceene. (Musome Esalimo 55:23.) Niireke wookhala muritti woolemela ohiniwerya awe Muluku oteexa? Nnaari. Tthiri khuuvo otonko awe wooceela, ni khuuvo onrowa awe wooceela!
16 Akhala wira ennikhumelela etthu enooxankihani, wala woriipihani murima, mutthare ntakiheryo na Ana mmutthukulelaka murima anyu Ole onihimmwa mBiibiliyani okhala mulipa ‘oniwiwa ale aninvekela’. (Esal. 65:3) Akhala wira ninnipaka eyo ni waamini, oriipiwa wahu murima onrowa oranttelihiwa ni “murettele wa Muluku onvikana osuwela wa mutthu”.—aFil. 4:6, 7.
“Khavo Orina Ikuru Volikana ni Muluku Ahu”
17, 18. (a) Elikana oonihenrye sai wira aahimweemya natiri a Ana? (b) Vano etthu xeeni Penina yahaawerya awe opaka?
17 Mmeeloni mwaya vaasiisu, Ana aahirowa-tho otabernaakulu ni Elikana. Woonasa wene Ana aahimuleela iyawe natiri ole ammanne awe, okhala wira Nlamulo na Moise naahimya wira mulopwana aahikhalana ehakhi ya onvaanyiha natiri aapakiwa ni amwaarawe ohiweemerenrye. (Moth. 30:10-15) Masi okhala wira ole aari mulopwana oowaamini khanvaanyihale mwaarawe. Masi oowanli aya, yaahimukokhorela Yehova otabernaakulu ahinatthi otthikela owaani.
18 Okathi xeeni Penina oonenle awe wira khaarina-tho ikuru sa omuramusa? Biibiliya khonihimya, masi masu oowi “khaaripiwe-tho murima” anooniherya wira Ana aari ootteeliwa murima okhuma vaavale orowa ohoolo. Voohipisa Penina aahoona wira khaawerya-tho omuramusa Ana. Okhuma vaavale khoniromoliwa-tho Penina.
19. Mareeliho xeeni aavahiwe awe Ana, ni exeeni enooniherya wira owo khaaliyala mareeliho ale waakhuma aya?
19 Myeeri saahivira, nto murettele wa Ana waahincerereya. Owo aahirupala! Nnaamwi aatteeliwe murima, Ana khaaliyala mareeliho ale waakhuma aya. Okathi aamuyanre awe mwaana ole, Ana aahinvaha nsina noowi Samuweli, nenlo nintaphulela “Nsina na Muluku”, woonasa wene uupuwelaka nsina nenlo naaromonle awe okathi aavekela awe. Mwaakha ole owo khaawenrye orowa oSilo, vamosa ni Elikana ni atthu akina a emusi ele. Mwa iyaakha tthaaru, aanihala owaani omukhapelelaka mwaana mpakha ohiya waamwa. Nto owo aahilokiherya murima awe okhala wira naahiphiya nihiku noovalaana ni mwaana ole amphenta awe.
20. Ana ni Elikana yamwaakhwanihenrye sai natiri yampakale aya wa Yehova?
20 Tthiri khivankhweya omulaxerya mwanawe. Ekeekhai wira Ana aanisuwela wira Samuweli aarowa okhapeleliwa saana oSilo, woonasa wene ni athiyana yaarumeela otaber- naakulu. Masi nlelo mwaana ole aari mwaamukhaani! Ni khuuvo maama ohiniphavela okhala ni mwanawe. Hata vari siiso, Ana ni Elikana yaahimuroiha mwaana ole ni murima aya wotheene. Awo yaahivaha mukuttho mpaani mwa Muluku, ni yahinvahererya Samuweli wa Eli, amuupuxeryaka wira Ana ammanne natiri khalai wira ammuruuha mwaana ole.
Tthiri yaari eparakha yuulupale Ana okhala maama awe Samuweli
21. Nivekelo Ana aapanke awe wa Yehova nnooniherya sai waamini wawe? (Nwehe ekaaxa eni “Mavekelo Manli Ahinliyaleya.”)
21 Ana aahipaka nivekelo nenlo Muluku oonale awe okhala nooreerela oheliwa mBiibiliyani. Okathi onirowa anyu osoma masu a nivekelo nlo alempwale va 1 Samuweli 2:1-10, munrowa woona wira khula moolumo anittittimiherya waamini waarina awe Ana. Owo onnimuttottopela Yehova mwaha wa ikuru sirina awe ni osuwela wawe wuulupale wira aayevihe ale oowixinnuwiha, ni waareeliha ale anihaaxiwa, ni owoopola ale ahanle okhwa. Owo onninvuwiha Tiithi awe mwaha wa okhala wawe oowaarya, a xariya ni oororomeleya wa atthu awe. Tthiri vaaniphwanela Ana ohimya masu ala: “Khavo orina ikuru volikana ni Muluku ahu”. Yehova tori ntthyawelo noolipa na atthu otheene anihasuliwa ni onniwoopola ale aninvekela nikhaliheryo.
22, 23. (a) Exeeni enooniherya wira Samuweli annuwale osuwelaka wira anamuyari awe yaanimphenta? (b) Mareeliho xeeni makina Yehova yanvahale awe Ana?
22 Tthiri mmiravo Samuweli aahireeriwa mwaha wooyariwa ni maama aamuroromela Yehova. Nnaamwi aakhala ottaiwene ni ameyawe, owo khaatonko woona wira aaroonyanyaliwa. Khula mwaakha Ana aanirowa oSilo, ni aanimuruuhela nlaya wira owareke ovaraka miteko sawe otabernaakulu. Khula epantte yaattotthiwe ni Ana yooniherya omphenta wawe mwanawe. (Mmusome 1 Samuweli 2:19.) Nkahaya muupuwele, Ana onwarihaka nlaya nsya mwanawe, olokiheryaka ni onwehaka momphenta, omulavulihaka ni masu ooloka wira omulipihe. Tthiri Samuweli aahireeriwa mwaha wa okhalana maama siisa, nuumala wunnuwa aahikhala mutthu ootthuneya wa anamuyari awe ni aIsarayeli otheene.
23 Masi Ana khaanyanyaliwe. Yehova aahimureeliha Ana khwaayara anamwane akina athanu ni iyawe Elikana. (1 Sam. 2:21) Masi mareeliho maalupale yaakhenle awe Ana, waari wataana wawe ni Yehova, weiwo wainuwa khula okathi. Eyo enoowerya wookhumelelani nyuwo vakhala wira munootakiha waamini wa Ana.
a Nnaamwi Biibiliya ohimyaka wira ‘Apwiya khiyànvahale mwana’ Ana, eyo khenooniherya wira ehaavo etthu yaapakiwe ni muthiyana ole oowiiyeviha, yeeyo yahaamusivenle Yehova. (1 Sam. 1:5) Ikwaha sikina Biibiliya onnihimya wira Muluku aahipaka etthu, ophavelaka ohimya wira Muluku aheemya etthu eyo wiiraneya.
b Irakamelo iya sinivarihana ni muttetthe waakhala awe Elikana, oRama, yoowo waari nipuro nenle niireliwa Arimateya okathi wa Yesu.