Ichashe

Naꞌiyaa hirggaydda takkido wodee wuriis. A ba aaway olaappe saro simmidoogaa beꞌada keehi ufayttido gishshawu ba aawaa mokkanawu woxxawusu; qassi i gita xoonuwaa xoonido gishshawu ufayttawusu. SHin i iira yexxiyoogaanne duriyoogaa aggidi, ba ola maayuwaa pooshshidi, “Hai poora ta na7ee! Tana kaushsharggadasa” yaagiis. Yaatidi, a ba deꞌuwan amottiyoobaa agganaadaaninne i deꞌoy merinawu laamettanaadan oottiyaabaa yootiis. SHin a sohuwaara, i Yihoowawu shiiqettidobaa polanaadan yootiyoogan ba aawa minttettaasu. A giidobay iyyo mino ammanoy deꞌiyoogaa bessees. Yihooway ippe koyiyoobay ubbay o goꞌꞌiyaaba gidiyoogaa ammanettawusu. (Daan. 11:34-37) I aaway Xoossawu gelido qaalaa polanawu ba naꞌiyaa eeno giidoogee Yihooway nashshiyoobaa gidiyoogaa eriyo gishshawu keehi ufayttees. Yofttaaheenne a naꞌiyaa etawu deexxiyo wodekka Yihooway oottiyoobay ubbatoo suure gidiyoogaa ammanettoosona. Xoossan nashettanawu banttana goꞌꞌiyaabaa aybanne aggibayiyoogee keehi ufayssiyaaba gidiyoogaa eti ammanoosona. w16.04 1:1, 2

Neeni intte soo asi woy ne laggee haasayido iitaban, woy wolqqaama harggiyan qohettidaba, woy qassi siiqiyo uri hayqqin azzanidaba gidikko, Iyyooba leemisoy nena minttettana danddayees. (Iyy. 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Iyyoobi ba waayiyawu gaasuwaa erana xayikkonne, mule hidootaa qanxxibeenna. Aybissi? Hegawu a maaddida issibay i ‘Xoossaassi yayyiyoogaa.’ (Iyy. 1:1) Iyyoobi bawu hanotay injjetin injjetana xayin, Yihoowa ufayssanawu murttiis. Xoossay a maaddido gishshawu, Iyyoobi Yihooway Ba geeshsha ayyaanaa baggaara oottido maalaalissiyaabaa wotti denttidi qoppiis. Iyyoobi ba waayiyaappe shemppana bessiyo wodiyan bana Yihooway shemppissanaagaa kaseegaappe aaruwan ammanettiis. (Iyy. 42:1, 2) Hanidabaykka hegaa. Yihooway “ayyo zaaridi ishalissiis; ayyo kaseegaa gishshaa naa77u kushe oottidi immiis.” Iyyoobi ufayttidi ‘daro wodiyaa deꞌiis.’—Iyy. 42:10, 17. w16.04 2:11, 13

Nuna gakkana paaciyaa kaseti qoppiyoogan cincca gidiyoogaa bessoos; qassi he paacee gakkiyo wode oossinne exatennan aggiyoogan ashkke gidiyoogaa bessoos. Polotikaara gayttidabay denddiyo wode, nu haasayiyooban naagettana bessees. Leemisuwawu, Kawotettaa mishiraachuwaa asawu yootiyo wode, issi polotikaa citay woy sunttettida uri kaalliyo qofaa nashshoppa woy boroppa. Issi metuwaa qaarees giyo ayba polotika qofanne tobbiyoogaappe he metuwaabaa haasayiyoogan keettaawaara maayettanawu mala. Yaatada, Xoossaa Kawotettay he metuwaa muleera waati xayssanaakko Geeshsha Maxaafaappe bessa. Attumay attumaa woy maccay maccaa ekkiyoogaa woy geliyoogaa woy qassi shahaaraa kesissiyoogaa mala qofan asay palamettanawu koyikko, Geeshsha Maxaafaa maaraanne nuuni waati he maaraa kaalliyaakko qonccissa. Hegaa tobbiyo wode, hegaara gayttida polotikaa qofan oossinne exatoppa. Issi uri issi higgee laamettana woy shaarettana koshshees giyo wode nuuni oossinne exatokko; woy qassi he uri ba qofaa laammanaadan denttettokko. w16.04 4:8, 9

Nuuni asaa Yesuusa kaalliyaageeta oottana, eta xammaqananne tamaarissana bessees, shin oottana koshshiya koyroogee aybee? Yesuusi, ‘Biite’ yaagiis. He azazuwaa xeelliyaagan issi eranchay, “Ogiyaara gidin, abbaa bollaara gidin ‘biyoogee’ ammaniya asay ubbay oottiyooba” yaagiis. (Maa. 10:7; Luq. 10:3) Yesuusi bana kaalliyaageeti huuphiyan huuphiyan oottanabaa yootideeyye hashetidi mishiraachuwaa odanaagaa yootidee? Issi uri “asa ubbaa” haasayissanawu baana danddayenna gishshawu, ha oosoy daroti hashetidi oottana koshshiyaaba. Yesuusi bana kaalliyaageeti ‘asa oyqqiyaageeta’ gidanaadan shoobbido wode hegaadan oottana koshshiyoogaa qonccissiis. (Maa. 4:18-22) I he wode yootido moliyaa ohettay issi uri issi moliyaa piriyan oyqqiyo ohettaa gidenna. He ohettay issi issitoo daro asay issippe hashetidi minni oottana koshshiyo, gitiyaa yeggidi moliyaa oyqqiyo ohettaa.—Luq. 5:1-11. w16.05 2:3, 4

Yihoowa qofaa akeekanawu, buzo xinaatiyaa loytti xannaꞌana bessees. Nuuni Xoossaa Qaalaa nabbabiyo woy xannaꞌiyo wode, ‘Ha qofay Yihoowabaa, a xillotettaa ogiyaabaanne a qofaabaa ay qonccissii?’ giidi qoppana danddayoos. Nu qofay Daawitaagaa mala gidana koshshees; i, “Abeet GODAU, tana ne ogiyaa bessa; ne ogiyaa tana tamaarissa. Neeni tana ashshiya Xoossaa gidiyo gishshau, ne tumatettan tana kaalettanne tamaarissa. Gallassa kumettan taani nenan ufaissaa oottais” yaagiis. (Maz. 25:4, 5) Geeshsha Maxaafaappe nabbabidobaa wotta denttada qoppiyo wode, nena hagaadan oychana danddayaasa: ‘So asaara gayttidaagan ha qofaa waatada oosuwan peeshshana danddayiyaanaa? Ha qofaa awan goꞌettana danddayiyaanaa? Soonee, ooso sohuwaanee, timirtte keettaaneeyye haggaazuwaanee?’ He qofaa nuuni awan goꞌettanaakko erikko, hegaa waatidi oosuwan peeshshanaakko akeekanawu metootokko. w16.05 3:9, 11

Yihooway cimatuppe koyettiyaabaa yootiyoogan, he aawatettawu sunttettiyaageeti xoqqa kandduwaa maaraa kaallana bessiyoogaa qonccissiis. (1 Xim. 3:2-7) Eti haratussi loꞌꞌo leemiso gidanaadan koyees; qassi i ba Naꞌaa “suuttan wozido” gubaaꞌiyaa eti oyqqiyoogaara gayttidaagan eta oychees. (Oos. 20:28) Sunttettida henttanchatu naaguwan nuuni woppu giidi deꞌanaadan Yihooway koyees. (Isi. 32:1, 2) Hegaa nuuni akeekikko, gubaaꞌe cimatuppe koyettiyaabay Yihooway nuuyyo wozanappe qoppiyoogaa hassayanaadan oottees. Cimatuppe koyettiyaabaa he xiqisee yootiyoobaappe dariya baggay Yihooway Kiristtaanetu ubbaappe koyiyoobaa gidiyo gishshawu, ubba Kiristtaaneti hegaappe tamaarana danddayoos. Leemisuwawu, nuuni ubbay bessiyaabaanne suurebaa qoppana koshshees. (Pili. 4:5; 1 PHe. 4:7) Cimati ‘dorssaa wudiyawu leemiso gidiyo wode,’ nuuni etappe tamaarananne ‘etaagaadan ammanana’ danddayoos.—1 PHe. 5:3; Ibr. 13:7. w16.05 5:8-10

Nu wozanay muumanaadan oottiya ayba eeshshatuppe naagettana bessii? Otorettiyoogee, nagaraa oottiyoogeenne ammanoy baynna asa gidiyoogee hegeetuppe amaridaageeta. Hegee issi uri azazettennaadaaninne makkalanaadan oottana danddayees. (Dane. 5:1, 20; Ibr. 3:13, 18, 19) Yihudaa Kawuwaa Ooziyaani otorettiis. (2 Odi. 26:3-5, 16-21) Ooziyaani koyro Yihoowa “sinttan suurebaa oottiis,” qassi “Xoossaassi i ammanettidi oottiis.” SHin awu wolqqaa immiday Xoossaa gidikkokka, i “minnido wode otorettiis.” I haray atto beeta maqidasiyan ixaanaa cuwayiyo yarshshuwaa yarshshanawu maliis; hegee Aaroona zare gidida qeesetu xallay oottana bessiyaaba. Qeeseti a teqqanawu malido wode, Ooziyaani otoruwan eta hanqqettiis. Hegee ay kaalettidee? Xoossay a bolli ‘bashshaa’ yeddin, hanttaara gogaa harggee oyqqin i kawuyyidi hayqqiis. (Lee. 16:18) Otorettennaadan naagettana xayikko, nuunikka Geeshsha Maxaafaappe yootiyo zoriyaa eqettiyoogan ‘qoppanawu bessiyaagaappe aattidi, otoruwan qoppana’ danddayoos.—Roo. 12:3; Lee. 29:1. w16.06 2:3, 4

Neegaappe keehi dummatiya wogan diccida Kiristtaaneta waata xeellay? Eta qaalay, eti maayiyoobay, eta hanotaynne eta qumay ne meezetabeennaba gidana danddayees. Neegaa mala wogan diccida asata neeyyo mata lagge oottada, haratukko shiiqennan ixxay? Woy qassi intte gubaaꞌiyan, woradan woy macara biiruwan haggaaziya cimati neeppe yelagiyaaba woykko neeppe wogan woy zariyan dummatiyaaba gidikko shin? Nuuni naagettana xayikko, hegaa mala dummatettay nuna qohananne nu issippetettaa moorana danddayees. Hegaa malabay hanennaadan aybi maaddana danddayii? Dumma dumma zare asay deꞌiyo dure kataman Efisoonan deꞌiya Kiristtaaneta maaddiyaabaa PHawuloosi zoriis. (Efi. 4:1-3) PHawuloosi hegaa zoranaappe kasetidi nu huuphiyaa kawushshiyoogaa, ashkketettaa, danddayaa, siiquwaanne hegeetu mala eeshshatubaa yootiis. He eeshshati keettay minnidi eqqanaadan maaddiya tuussa mala. w16.06 3:17, 18

Nuuni Yihoowawu haarettiyoogaa aggidi miishshawu haarettanaadan Seexaanay koyees. (Maa. 6:24) SHin, nuuni darobaa demmanaagaa xallaa qoppikko, nu deꞌuwan ufayttokko. Hidootaa qanxxana woy miishshan metootana danddayoos. Woy ixxi iitidi Yihoowaaninne a Kawotettan ammaniyoogaa aggana danddayoos. (1 Xim. 6:9, 10; Ajj. 3:17) Hagee zeriyaagaa leemisuwan Yesuusi yootidoobaara issi mala. Kawotettaa mishiraachoy ‘aguntta giddon zerettiyo’ wode, “harabaa amottiyoogee eta wozanan gelidi, qaalaa cuullees; cuullin aifennan atti aggees.” (Mar. 4:14, 18, 19) Ha alamiyaa xayoy mati mati biyo ha wodee nuuni daro aquwaa shiishshiyo wode gidenna. Nuuyyo deꞌiyaabay ay keena alꞌꞌo gidikkonne, gita waayiyaa wode hegee nunaara attana giidi qoppana koshshenna.—Lee. 11:4; Maa. 24:21, 22. w16.07 1:5, 6

Woynniyaa turaa goday ba gaden keraa oottiya asaa qaxaranawu issi gallassi maallado ogiyaa kiyiis. He asati i immana giido miishshan giigidi oosuwawu biidosona. SHin bitanee haratakka gujjidi qaxaranawu koyido gishshawu, gallassa ubban zaaretti zaarettidi he sohuwaa biis; ubba i tammanne isiini saatiyan qaxaridoogeetussikka eta waagaa qanxxanawu qoppiis. Saꞌay omariyo wode, i eta damoozaa qanxxanawu oosanchata ubbaa shiishshiis; yaatidi, daro saatiyaa oottidaageetuyyookka qassi issi saate xallaa oottidaageetuyyookka issi lagge miishshaa immiis. Koyro qaxarettida asati hegaa eridi zuuzummidosona. Woyniyaa turaa goday hagaadan giis: ‘Taani qanxxana giido miishshan tanaara giigabeykkii? Ta oosanchatuyyo taani koyidoogaa keena miishshaa immana danddayikkinaa? Taani keha gidido gishshawu, neeni qanaatay?’ (Maa. 20:1-15) Yesuusi yootido ha leemisoy Geeshsha Maxaafan odettida Yihoowa eeshshatuppe issuwaa, a “aaro kehatettaa” hassayanaadan oottees.—2 Qor. 6:1. w16.07 3:1, 2

Wurssettay matido gishshawu, awudeegaappenne aaruwan Kawotettaa mishiraachuwaa yootana koshshees. (Mar. 13:10) Kawotettaa mishiraachoy Yihoowa aaro kehatettaa qonccissiyaaba. Nuuni haggaaziyo wode hegaa ubbatoo hassayana koshshees. Nuuni sabbakiyoy Yihoowa bonchanaassa. Yihooway ooratta alamiyan oottanawu qaalaa gelidobay ubbay maalaalissiya a kehatettaa bessiyaaba gidiyoogaa asawu yootiyoogan hegaadan oottana danddayoos. Nuuni haratuyyo markkattiyo wode, Kiristtoosa Kawotettaa haaruwan asay wozuwaa yarshshuwan kumetta hanotan goꞌettanaagaanne wurssettan wottiyoobi baynna asa gidanaagaa yootana danddayoos. Geeshsha Maxaafay, “Mereta ubbai ba huuphen bashshaa ailletettaappe issi gallassi kiyana; qassi he meretati Xoossaa naati ailletettaappe kiyido bonchcho kessaa shaakkana” yaagees. (Roo. 8:21) Hegee Yihoowa maalaalissiya kehatettan polettana. w16.07 4:17-19

Azinay ba macheera gayttanawu eti kaaꞌana koshshiyaabaanne koshshennabaa Geeshsha Maxaafay yootana xayikkonne, siiquwaa qonccissiyo hanotaa yootees. (Sii. 1:2; 2:6) Kiristtaane aqo laggeti issoy issuwaa siiquwan oyqqana bessees. Xoossaanne shooruwaa loytti siiqiyoogee ooninne woy aybinne aqo laggetu issippetettaa moorennaadan oottees. Issotu issotu aqo laggiyawu pokkobaa beꞌiyoogee amale gidido gishshawu, he aqo deꞌuwan metoy merettiis; woy ubba qassi he aqo deꞌoy moorettiis. Pokkobaa beꞌanawu kajjeeliyoogaa woy shori baynna harabaa aybanne qaaqqattiyoogaa mintti eqettana koshshees. Aqo lagge gidenna uraa lambbeechiyooba milatiyaabaa oottiyoogeekka siiqiyoogaa bessenna gishshawu, hegaadan oottana koshshenna. Xoossay nuuni qoppiyoobaanne oottiyoobaa ubbaa eriyoogaa hassayiyoogee nuuni kaseegaappe aaruwan a ufayssanawunne awu ammanettanawu koyanaadan denttettana.—Maa. 5:27, 28; Ibr. 4:13. w16.08 2:7-9

Qolasiyaasan deꞌiya Kiristtaaneti hegaa mala suure eraa demmiyoogan ‘Yihooway koyiyoogaadan deꞌanawu, ubba wode a ufayssiyaabaa oottana’ danddayoosona. Hegee eti “oottiyo lo77o ooso ubban,” ubba qassi mishiraachuwaa sabbakiyoogan ubbatoo ‘eta deꞌoy goꞌꞌaara deꞌiyaagaa gidanaadan’ oottees. (Qol. 1:10) Yihoowawu goynniyaageeti loytti haggaazanawu Geeshsha Maxaafaa ubbatoo xannaꞌana bessees. Geeshsha Maxaafaa tamaareti hegaa akeekanaadan nuuni maaddiyoogee loꞌꞌo. Nuuni hegaa goꞌꞌaa ammanana bessees. Nuuni Geeshsha Maxaafaa ubbatoo xannaꞌiyaageeta gidana koshshees. Hegaa gishshawu nena hagaadan oychana danddayaasa: ‘Keettaaway Geeshsha Maxaafaa qofaara maayettennabaa haasayiyo wode woy zaaranawu metiyaabaa oychiyo wode, taani Geeshsha Maxaafaappe zaarana danddayiyaanaa? Nuuni Geeshsha Maxaafaa xannaꞌidoogee nuna ay keena maaddidaakko haratuyyo yootikko, Geeshsha Maxaafaa minnidi xannaꞌiyoogan eti nuugaadan goꞌettanaadan denttettana danddayoos. w16.08 4:3, 4

‘Qatuwan’ leemisettida ha alamiyaa meezeti nuna qohennaadan naagettiyoogee keehi koshshiyaaba. Haymaanootiyaa timirtteti, asa eraynne shori baynnabay, tambbuwaa uyiyoogee, ushshaa likkiyaappe aattidi uyiyoogeenne jallissiyaabaa bessenna ogiyan goꞌettiyoogee hegeetuppe amaridaageeta. Qassi nuuni daafurancha gididobaanne hidootaa qanxxissiyaabaa xoonanawu ubbatoo baaxetana koshshees. (2 Qor. 10:3-6; Qol. 3:5-9) He wolqqaama morkketa tumuppe xoonana danddayettii? Ee, shin baaxetennan xoonana danddayettenna. Beni wode bokisiya uraa leemisuwaa goꞌettidi PHawuloosi babaa, “Carkko yimppiya asadankka yimppikke” yaagiis. (1 Qor. 9:26) Bokisiya uri banaara bokisettiyaagaa teqqiyoogaadan, nuuni nu morkketa teqqana bessees. Yihooway nuna loohissees; qassi nuuni baaxetiyo wode nuna maaddees. I ba Qaalan deꞌuwaa ashshiya kaaletuwaa nuussi immiis. I Geeshsha Maxaafaa qofay deꞌiyo xuufetu, gubaaꞌiyaa shiiqotunne gita shiiqotu baggaarakka nuna maaddees. Tamaariyoobaa oosuwan peeshshay? w16.09 2:2, 3

Yesuusi ba koyiyoobaappe harata maaddiyoogaa kaseyiis; harata maaddiyoogee i Xoossaa sheniyaa oottiyo waanna oge. Yaatiyo gishshawu, nuuni dosiyaaba gidikkonne, nu etawu markkattanawu koyiyoy asay siyennaadan diggiya maayuwaa maayokko. (Roo. 15:2) Kiristtaane aawaynne aayyiyaa bantta naati Geeshsha Maxaafaa maaraa kaallanaadan tamaarissiyo aawatettay etawu deꞌees. Yaatiyo issi ogee etinne eta naati maayiyoobaynne alleeqettiyoobay giiga gidin Xoossaa wozanaa ufayssanawu baaxetiyoogaa. (Lee. 22:6; 27:11) Aawaynne aayyiyaa bantta naatuyyo leemiso gidiyoogaaninne eta maaddiyaabaa siiquwan zoriyoogan bantta goynniyo geeshsha Xoossawu naati yayyanaadan tamaarissana danddayoosona. Aawaynne aayyiyaa bantta yelaga naati haniya maayuwaa awuppe demmanaakkonne waatidi demmanaakko tamaarissiyoogee keehi koshshiyaaba! Yaatanawu, eti dosiyoobaa xalla gidennan, Xoossaa Yihooway aawatettaa immin oottiyoobaa polanaadan maaddiyaabaa tamaarissana koshshees. w16.09 3:13, 14

Yesuusi Yihoowa siiqiyo gishshawunne Geeshsha Maxaafaa loytti eriyo gishshawu, asay i tamaarissiyoobaa ufayttidi siyees. Eti Yesuusi banttana siiqiyoogaakka akeekidosona. Hegaa gishshawu, eti i tamaarissiyo wode akeekan siyidosona. (Luq. 24:32; Yoh. 7:46) Hegaadan, neeni Yihoowa siiqiyoogaa ne naati akeekiyoogee etikka a siiqanaadan maaddees. (Zaa. 6:5-8; Luq. 6:45) Hegaa gishshawu, yelidaageetoo, Geeshsha Maxaafaanne xannaꞌanawu maaddiyaabata loytti tamaarite. Meretaabaanne nu xuufetun hegaabaa yootiya qofaa eranawu baaxetite. (Maa. 6:26, 28) Yaatiyoogee intte intte eraa gujjanaadan, Yihoowa kaseegaappe aaruwan nashshanaadaaninne intte naata tamaarissanawu loytti giigettanaadan maaddees. Geeshsha Maxaafaa tumay ne wozanan kumiyo wode hegaa ne soo asaara tobbanawu koyaasa. Gubaaꞌe shiiquwawu giigettiyo wode woy so asaa goynuwaa wode xalla gidennan, ubbatookka hegaadan ootta. Hegaa bollikka, hegaa mala haasayay ubba galla haasayiyoogaa mala gidana koshshees. w16.09 5:6, 7

Hara biittaa qaalan Xoossaa Qaalaa akeekennaagee Yihoowaara nu dabbotay moorettanaadan oottana danddayees. Ichashantta xeetu layttan K.K., Baabilooneppe bantta biitti simmida Ayhudatu naatuppe amaridaageeti Ibraawetto qaalaa haasayana danddayennaagaa erido wode Nahimee hegee bana qofissidoogaa qonccissiis. He naati Xoossaa Qaalaa loytti akeekana danddayenna gishshawu, Yihoowaaranne i doorido asaara eta dabbotay moorettiis. (Nah. 8:2, 8) Hara biittan haggaaziya amarida Kiristtaane aawatinne aayeti bantta naati kaseegaadan ayyaanaabaa koyennaagaa akeekidosona. Aybissi? Nuuni hara biittaa qaalan nabbabiyo wode, nu qaalan nabbabiyoogaa keena nu wozanaa denttettennan aggana danddayees. Hegaa bollikka, hara qaalan asaara haasayanawu danddayennaagee qofaaninne ayyaanaaban qohettanaadan oottana danddayees. Hegaa gishshawu, nuuni hara qaalan Yihoowayyo haggaazanawu koyiyoogaa aggennaadan, Yihoowaara nu dabbotay moorettennaadan naagana koshshees.—Maa. 4:4. w16.10 2:4-6

Ammanoy ubba asawu deꞌiyaaba gidenna. (2 Tas. 3:2) SHin, Yihooway bawu goynniya ubbawu ammanuwaa immees. I ba geeshsha ayyaanaa baggaara hegaadan oottees. (Roo. 12:3; Gal. 5:22) Yihooway nuussi ammanuwaa immiyo gishshawu nuuni a keehi galatoos! Yesuus Kiristtoosi saluwan deꞌiya ba Aaway ba Naꞌaa baggaara ehiyo asay baakko yaanaagaa yootiis. (Yoh. 6:44, 65) Qassi, Yesuusan ammaniyoogee issi uri nagaraappe maarotettaa demmanaadan oottana danddayees. Hegee qassi Yihoowaara dabbotidi merinawu deꞌanaadan maaddees. (Roo. 6:23) He maalaalissiya anjjuwaa demmanawu nuuni ay oottidoo? Nuuni nagarancha gidiyo gishshawu, nuuyyo bessiyay hayqo xalla. (Maz. 103:10) SHin, Yihooway nuuni loꞌꞌobaa oottana danddayiyoogaa beꞌiis. I ba aaro kehatettan, nuuni mishiraachuwaa siyaanaadan nu wozanaa dooyiis. Nuuni Yesuusa ammaniyoogaanne a kaalliyoogaa doommoosappe, merinaa deꞌuwaa hidootan naagoos!—Yoh. 4:9, 10. w16.10 4:1, 2

PHawuloosi i xaafido dabddaabbiyan ba mala Kiristtaanetubaa loꞌꞌobaa haasayiis. I etappe amaridaageetuura daro layttawu hemettido gishshawu eta balaa eriyoogee qoncce; shin i etabaa loꞌꞌobaa haasayiis. Leemisuwawu, PHawuloosi Ximootiyoosi hara Kiristtaanetu deꞌuwaabawu wozanappe hirggiya ‘Godan ammanettida i siiqiyo a naꞌaa’ gidiyoogaa qonccissiis. (1 Qor. 4:17; Pili. 2:19, 20) PHawuloosi Tiitu ‘eta maaddiyaanne’ ‘banaara issippe oottiya ba lagge’ gidiyoogaa Qoronttosan deꞌiya kiristtaanetussi yootiis. (2 Qor. 8:23) PHawuloosi etabaa qoppiyoogaa siyidi Ximootiyoosinne Tiitu keehi minettennan aggokkona! PHawuloosinne barnnaabaasi banttana deree denddidi qohido sohuwaa guyye biido wode bantta shemppuwaa shenehoo giidosona. Leemisuwawu, Lisxxiran eta wolqqaama yedetay gakkidaba gidikkokka, erissiyo ashkkara gidida oorattati ammanuwan minnidi deꞌanaadan minttettanawu eti guyye yaa biidosona. (Oos. 14:19-22) Efisoonan keehi hanqqettida daro asay PHawuloosaara gaytti simmin, yan deꞌiya erissiyo ashshkkarata daro minttettiis.—Oos. 20:1. w16.11 1:10, 11

“Woosa keettaayyo huuphe” gidida Kiristtoosi kaalettiyo ‘ammanettida wozannaama ashkkaraa’ baggaara, Yihooway ba dirijjitiyawu saꞌaa baggan deꞌiyaageeta kaaletteesinne mizees. (Maa. 24:45-47; Efi. 5:23) Koyro xeetu layttan bolla gididi heemmiyaagaadan, ha ashkkaray ayyaanay kaalettin xaafetida Xoossaa qaalaa woy kiitaa ammaneesinne keehi xoqqu oottidi xeellees. (1 Tas. 2:13) Nuuni ubbatoo shiiquwaa shiiqanaadan Geeshsha Maxaafan azazoy imettiis. (Ibr. 10:24, 25) Geeshsha Maxaafay nuuni timirttiyan issuwaa gidanaadan zorees. Xoossaa Qaalay nuuni nu deꞌuwan Kawotettaa kaseyanaadan yootees. (Maa. 6:33) Geeshsha Maxaafay nuuni sooppe soo biidi, dabaabaaninne haggaazuwaa kiyennan sabbakiyo oosuwaabaanne maataabaakka yootees. (Maa. 28:19, 20; Oos. 5:42; 17:17; 20:20) Kiristtaane cimati Xoossaa dirijjitiyaa geeshshatettaa naaganaadan Xoossaa Maxaafan azazoy imettiis. (1 Qor. 5:1-5, 13; 1 Xim. 5:19-21) Qassi Yihooway ba dirijjitiyan deꞌiya ubbay asatettaaninne ayyaanaaban geeshsha gidanaadan azazees.—2 Qor. 7:1. w16.11 3:7, 8

CHarles Tez Raasilinne a laggeti Koyro Alamiyaa Olaappe daro layttaa kasetidi, Kiristtaane giyo dirijjiteti Geeshsha Maxaafaa tumaa tamaarissennaagaa akeekidosona. Hegaa gishshawu, eti bantta akeekidoogaa keenan worddo haymaanootiyaara walahettennaadan murttidosona. Xiyoone Wochiyo Keelay Hidaare 1879n Geeshsha Maxaafaara maayettiya qofaa hagaadan giidi qoncciyan yootiis: “Banttana Kiristtoosawu exatiya geeshsha geelaꞌo giyaaba gidikkonne, alamiyaara (doꞌaara) exatiyaanne a maaddiya woosa keetta ubbaa nuuni geeshsha maxaafay yootiyoogaadan shaaramuxa woosa keetta [Gita Baabiloono qonccissiyaaba] giidi borana bessees.” (Ajj. 17:1, 2) Xoossawu yayyiya attuma asaynne macca asay eti ay oottana bessiyaakko eroosona. Eti worddo haymaanootiyaa dirijjitiyawu exatikko, Xoossaappe anjjuwaa demmana giidi qoppana danddayokkona. Hegaappe denddidaagan, Geeshsha Maxaafaa Tamaareti daroti bantta woosa keettaappe kiyanawu dabddaabbiyaa xaafidosona. w16.11 5:2, 3

Yesuusa hayquwaa layttan layttan hassayiyo wode, Roome 8:15-17 nabbaba eray? Hegaa nabbabennan aggakka. Ha xiqisee Kiristtaaneti ayyaanan tiyettidoogaa eriyo ogiyaabaa, hegeekka, geeshsha ayyaanay eta ayyaanaara markkattiyo wode eti eriyoogaa yootees. He shemppoy waannayidi yootiyoy ayyaanan tiyettida Kiristtaanetubaa. Eti “Geeshsha Ayyaanaa” ekkidi, ‘Xoossay eta ba naata oottidi eta kumetta asatettaa wozanaadan naagoosona.’ (Roo. 8:23) Eti sinttappe Xoossaa naata gididi saluwan deꞌana. Hegee hanana danddayidoy, eti xammaqettido gishshataassa, Xoossay wozuwaa baggaara eta nagaraa atto giido gishshataassanne eta baassi ayyaana naata oottanawu xillo giido gishshataassa. (Roo. 3:23-26; 4:25; 8:30) Saꞌan deꞌanawu hidootiyaageetakka Xoossay xillodan xeelliyo gishshawu, Roome shemppo 8y etakka ufayssees. Etikka xillotussi xaafettida he zoriyaappe goꞌettana danddayoosona. w16.12 2:1-3

Yesuusi, “Hirggoppite” giidoy woyganaassee? I hegaadan giidoy Xoossaa ashkkaray mule unꞌꞌettenna gaanaassa gidenna; ubba Daawitikka PHawuloosikka issi issitoo unꞌꞌettidoogaa akeekida. SHin bessiya bessennabawu keehi unꞌꞌettiyoogee metuwaa qaarennaagaa erissiyo ashkkarati akeekanaadan Yesuusi maaddiis. Ubba gallassawukka a waayee deꞌiyo gishshawu, Kiristtaaneti aadhidabaa woy sinttanaabaa qoppidi hirggana koshshenna. Issi Kiristtaanee sinttappe aybi hananeeshsha giidi hirggiyaaba gidikko, keehi unꞌꞌettana danddayees. SHin aybi hananaakko erennabawu neeni keehi hirggana woy unꞌꞌettana bessenna. Aybissi? Darotoo hanotay nuuni hirggidoogaa mala iita gidennan aggana danddayiyo gishshataassa. Hegaa bollikka, Xoossay giigissana danddayennabi aybinne baynnaagaa hassaya. Xoossay bawu ammanettiyaageeta anjjanaagaa, qassi eti kasebawu, haꞌꞌibawunne sinttanaabawu hirggiyoogaa agganaadan maaddanaagaa ammanettana danddayaasa. w16.12 3:13, 16

Beni Israaꞌeela biittaa Kawoy Saaꞌooli kawotiyo wode ashkkenne bonchettida asa. (1 Sam. 9:1, 2, 21; 10:20-24) SHin kawoti simmidi takkennan, ootoruwaa bessiyaabaa zaari zaaridi oottiis. Xoossaa ashkkaray, hananabaa yootiya Sameeli keerido wodiyan Gelggala gakkibeenna wode, i danddayan naagennan ixxiis. Pilisxxeemati olawu giigettoosona, Israaꞌeelati qassi Saaꞌoola aggidi boosona. I, ‘Taani eesuwan issibaa oottana koshshees’ giidi qoppennan aggenna. Yaatiyo gishshawu, Xoossawu yarshshuwaa shiishshiyoogan, ba maata gidennabaa oottiis. Yihooway hegan ufayttibeenna. (1 Sam. 13:5-9) Sameeli Gelggala gakkiyo wode, Saaꞌoola seeriis. Saaꞌooli seeraa ekkiyoogaa aggidi, ba mooruwaa gaasoyiis, haratu bolli wottiisinne laafa moorodan xeelliis. (1 Sam. 13:10-14) Saaꞌoolappe a kawotaa maataynne Yihoowan nashettiyoogee wurssettan halanaadan oottida amarida iitabay hegan doommiis. (1 Sam. 15:22, 23) Saaꞌoola deꞌoy doomettan loꞌꞌo gidikkonne, iita kunddettan polettiis.—1 Sam. 31:1-6. w17.01 3:1, 2

Daawiti Xoossawu ammanettidi deꞌiis. SHin issi issitoo wolqqaama nagaraa oottiis. I Berssaabiira wodiraa laammiis. (2 Sam. 11:1-21) Daawiti issitookka nagaraa oottiichiis. I oottido nagaray a bolli iitabaa kaalettiyoogee attenna. Ubba, hegaa gaasuwan gakkida issi issibay deꞌo laytta ubban Daawitappe shaahettenna. (2 Sam. 12:10-12, 14) Hegaa gishshawu, a ammanoy mino gidana bessees. I ba nagaraappe tumu simmikko Yihooway a maaranaagaanne a nagaraa gaasuwan gakkiyaabaa i genccanaadan maaddanaagaa ammanettana koshshees. Nuuni ubbay nagaraa oottoos. Issi issi nagaray hara nagaraappe wolqqaama gidana danddayees. Nuuni baliyo issi issibay zaaridi giigissana danddayennaba gidana danddayees. Hegaa gaasuwan gakkiyaabay nu deꞌo laytta ubban genccana bessiyooba gidana danddayees. (Gal. 6:7) SHin nuuni nu nagaraappe simmikko, nuna gakkiya ay metuwaakka, ubba he metoy gakkiyoy nu mooruwaa gaasuwaana gidikkokka, Yihooway ba gelido qaalaadan nuuni hegaa genccanaadan maaddanaagaa ammanettoos.—Isi. 1:18, 19; Oos. 3:19. w17.01 1:10-12

Kuuyiyoobay kaalettiyoobay nu kushiyaana gidenna wode, woy nuuni hegaa geeshshidi erenna wodekka, loꞌobaa kuuyanaadan ashkketettay nuna maaddana danddayees. Leemisuwawu, nuuni kumetta wodiyaa haggaazuwaa doommikko, sahettiyo wode nuuni waananee? Cima aawaanne aayyiyo maaddana koshshikko shin? Nuuni cimiyo wode koshshiyaabaa waati demmanee? Hageetu mala oyshatu zaaroy ay keenaa woossinkka woy pilgginkka erettiyaaba gidenna. Nuuni Yihoowan ammanettiyoogee nuussi danddayettennabaa akeekiyoogaa xalla gidennan, hegaa eeno giidi ekkanaadankka nuna maaddees. Nuuni pilggidi, zoriyaa oychidinne kaaletuwaa demmanawu woossidi, Xoossaa ayyaanay nuna kaalettiyo ogiyan baana koshshees. (Era. 11:4-6) Yaatiyoogee Yihoowa anjjuwaa demissees, woy i nuuni harabaa halchanaadan kehatettan maaddana danddayees.—Lee. 16:3, 9. w17.01 4:14

Addaameenne Hewaana waatanaakko he wode kuuyana koshshees. Eti Yihoowayyo azazettaneeyye, shooshshay giyoobaa siyanee? Eti Xoossawu azazettennan agganawu kuuyidosona. (Doo. 3:6-13) Addaameenne Hewaana Yihoowa bolli makkalido gishshawu nagarancha gididosona. Hegaa bollikka, Xoossay iitabaa ixxiyo gishshawu, eti ayyo morkke gididosona. A “aifeti daro geeshsha gidiyo gishshau, iitabaa xeellanau dosokkona.” (Imb. 1:13) I iitatettaa coꞌꞌu giidi xeelliyaakko, hegee saluwankka saꞌankka deꞌiya meretata ubbaa qohiyaaba gidana. Ubbaappe aaruwan, Xoossay Edenen nagaraa oottidaageeta coꞌꞌu giidi xeelliyaakko, i ammanettiya Xoossa gidiyoogee sirissana. SHin Yihooway ba higgiyawu ammanettiyaagaa; i hegaara maayettennabaa mule oottenna. (Maz. 119:142) Addaameenne Hewaana koyidobaa doorana danddayiyoogee eti Xoossaa higgiyawu azazettennaadan oottiyaaba gidenna. Eti Yihoowa bolli makkalido gishshawu, hayqqidi bantta merettido baanawu simmidosona.—Doo. 3:19. w17.02 1:8, 10, 11

Yesuusi haggaazuwaa doommoosappekka Geeshsha Maxaafaa kaalliis. I hayqqana haniyo wode haasayido qaalatunkka Masiyaabay hanana geetettidabaappe ekettidabay deꞌees. (Maa. 27:46; Luq. 23:46) SHin haymaanootiyaa kaalettiya he wode asati bantta wogaa phalqqiyaaba gidida Xoossaa Qaalaa ubbaa ammanokkona. Yihooway hananabaa yootiya Isiyaasa baggaara odidobaappe ekkidi Yesuusi etabaa hagaadan giis: “Hagee asai tana ba bolla doonan bonchchees; shin eta wozanai taappe haahuwan de7ees. Asai tau mela goinnees; aissi giikko, asi oottido azazuwaa Xoossaa higgiyaa milatissidi tamaarissees.” (Maa. 15:7-9) Yesuusi oottiyooba xallan gidennan tamaarissiyoobankka Xoossaa Qaalay bana kaalettanaadan koyiis. Haymaanootiyaara gayttida palamay denddido wode, i zawi baynna ba aadhida eraaninne akeekan zemppibeenna. SHin Geeshsha Maxaafaa alaafe oottidi goꞌettiis.—Maa. 22:33-40. w17.02 3:18, 19

He zoriyaara maayiya ogiyan Yihoowa Markkati bantta biittaa meeziyaa kaallidi banttappe koyettiyaabaa oottiyoogan deriyaa ayssiya asata bonchoosona. Nuuni eti bantta oosuwaa polanaadan maaddiyaabaa oottoos. SHin Geeshsha Maxaafay yootiyoogaadan, nuuni eta bonchiyo bonchuwawu zaway deꞌees. Nuuni etayyo azazettanawu giidi Xoossaayyo azazettiyoogaa aggokko woy polotikan issi baggawu exatokko. (1 PHe. 2:13-16) Beni deꞌida Yihoowa ashkkarati kawotettatanne sunttata bonchiyoogan leemiso gidiyaabaa oottidosona. Rooma Kawoy ba biittaa asati bantta yelettido biitti biidi xaafettanaadan azazido wode, Yooseefinne Mayraama hegaa azazettidosona. He wode Mayraama ba bayra naꞌaa yelanawu gakkidaba gidikkokka eti Beetaliheeme biidosona. (Luq. 2:1-5) Amarida wodiyaappe guyyiyan, asay PHawuloosi iitabaa oottiis giidi mootin i Kawuwaa Heeroodisa Agriiphphanne Rooma kawotettan Yihuuda biittaa haariya Pisxxoosa sinttan babaa mootettiyo wode eta bonchiyoogaa bessiis.—Oos. 25:1-12; 26:1-3. w17.03 1:9, 10

Kanaaneti oottiyo nagara ogiyaa Israaꞌeelati kaallido gishshawu, Yihooway eta naagiyoogaanne maaddiyoogaa aggiis. (Daan. 2:1-3, 11-15; Maz. 106:40-43) He wayssiya wodiyan Xoossawu yayyiya so asay Yihoowawu ammanettidi deꞌiyoogee metiyaaba gidiyoogee erettidaba! Gidoppe attin, Yofttaahee, Elqqaani, Haanna, Sameelinne Xoossan nashettanawu murttida ammanettida eta mala asati deꞌiyoogaa Geeshsha Maxaafay qonccissees. (1 Sam. 1:20-28; 2:26) Nuuni asay beni Kanaanetuugaadan qoppiyoonne oottiyo wodiyan deꞌoos; asho gaytotettay, makkalaynne miishshay eti keehi ufayttiyooba. Yihooway Israaꞌeelatussi yootidoogaadan, hegaa mala iitabaappe nuuni naagettanaadan zorees. Israaꞌeelatu mooruwaappe nuuni tamaarana koshshennee? (1 Qor. 10:6-10) Nuuni ha alamiyaa asaagaadan qoppennaadan nuuyyo danddayettida ubban baaxetana koshshees. (Roo. 12:2) Nuuni hegaa mala qofaa eqettanawu ubbatoo baaxetiyoo? w16.04 1:4-6

Gitabaa kuuyiyo wode, ubbaappe aadhiya loꞌꞌo zoriyaa demmanawu Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogeenne kaaletuwaa demmanawu Yihoowa woossiyoogee keehi koshshiyaaba. Yihooway nuuni a sheniyaara maayettiyaabaa kuuyanaadan maaddiya eeshshati nuuyyo deꞌanaadan oottana danddayees. Hagaadan gaada oychiyoogaa meezeta: ‘Taani kuuyiyoobay Yihoowa siiqiyoogaa bessii? Hegee ta soo asawu ufayssaanne sarotettaa demissii? Qassi hegee taani danddayanchanne keha gidiyoogaa bessii?’ Yihooway nuuni a siiqanaadaaninne awu haggaazanaadan giddenna. I nuussi immido koyidobaa dooriyo maataara maayettiya hanotan, awu haggaazanaakko woy agganaakko ‘dooriyo’ nu aawatettaanne maataa bonchees. (Yaas. 24:15; Era. 5:4) SHin nuuni a kaaletuwaa kaallidi kuuyidobaa oosuwan peeshshanaadan i koyees. Yihoowa zoriyaanne i immiyo kaaletuwaa ammanikko, eratettan kuuyoosinne nu deꞌuwan woppu giidi deꞌoos.—Yaaq. 1:5-8; 4:8. w17.03 2:17, 18