Naase

Olay keehi wolqqaama. Daannay Geedooni kaalettiyo Israaꞌeela olanchati Midiyaama olanchatanne eta exata 32 kilo meetire gidiyaagaa kumetta qammaa yedettidosona! Israaꞌeelati he wode genccana koshshiyoogaa eridosona. Hegaa gishshawu, eti morkketa muleera xayssanawu ‘yedettiyoogaa aggennan’ ixxidi, Midiyaamata haaridosona. (Daan. 7:22; 8:4, 10, 28) Nuunikka ubbatoo wolqqaama olaa olettoos. Nu morkketi Seexaanaa, ha alamiyaanne nu nagarancha asatettaa. Nuuppe issoti issoti daro layttawu baaxetidi, Yihooway maaddin xoonida. Gidikkokka, nuuni nu morkketuura olettiiddinne ha alamiyaa xayuwaa naagiiddi, issi issitoo daafurana danddayoos. Nuuni he olan wurssi xooniichibeennaagee qoncce. Yesuusi wurssetta gallassan deꞌiya nuna wolqqaama paaceenne yedetay gakkana giidi zorikkonne, nuuni genccikko xoonanaagaakka odiis.—Luq. 21:19. w16.04 2:1, 2

SHiiquwan nu Gita Asttamaaree ba Qaalaa, Geeshsha Maxaafaa baggaara nuna kaalettees. (Isi. 30:20, 21) Nunaara shiiqiya Yihoowa Markka gidenna asatikka, “Xoossai tumu intte giddon de7ees” gaana danddayoosona. (1 Qor. 14:23-25) Yihooway ba geeshsha ayyaanaa baggaara shiiquwaa anjjees; qassi nuuni Geeshsha Maxaafaappe tamaariyoobaa kaalettees. Hegaa gishshawu, shiiquwan nuuni Yihoowa cenggurssaa siyoosinne i nuna siiquwan kaalettiyoogaa akeekoos. Yaatiyoogan, nuuni akko shiiqoos. Yesuusi, “Naa77u urai woi heezzu urai ta sunttan shiiqiyoosan, taani hegan eta gidduwan de7ais” yaagiis. (Maa. 18:20) Gubaaꞌiyawu huuphe gidida Kiristtoosi Xoossaa asaa gubaaꞌiyaa ‘gidduwan hemettees.’ (Ajj. 1:20–2:1) Yihoowaynne Yesuusi gubaaꞌe shiiquwan nuna keehi minttettoosona. Neeni Yihoowakkonne a Naꞌaakko shiiqanawu neeyyo danddayettida ubbabaa oottiyoogaa beꞌiyo wode, ayyo aybi siyettana gaada qoppay? w16.04 3:13, 14

Issi michiyaa naaꞌꞌu ishata sarotin, issoy i hanotan ufayttibeenna. Naaꞌꞌu ishati banttarkka deꞌiyoosan, yiillotida ishay michiyaa giidobaa toochiyoogaa doommiis. SHin hinkko ishay michiyaa wayssiya hanotan Yihoowayyo ammanettada 40 layttawu haggaazidoogaa ayyo yootiis; a hegaa giidoy qohanaassa gidennaagaa he ishay erees. Koyro ishay hegaa qoppi ekkidi, “Ne giidobay likke” yaagiis. Yaatin, he yohoy hegan wuri aggiis. He hanotaappe ay akeekay? Yiilloyana danddayiyaabay merettiyo wode issi uri yiillotana woy aggana danddayees. Siiqiya uri hara uri moorido guuttabaa kammees. (Lee. 10:12; 1 PHe. 4:8) Issi uri ‘moorida urawu atto giyo’ wode Yihooway ufayttees. (Lee. 19:11) Hegaa gishshawu, issi uri nena kehatettan woy bonchuwan oyqqibeennabadan neeyyo siyettiyo wode, koyro nena hagaadan oycha: ‘Ha yohuwaa coo aggaagana danddayiyaanaa? Taani ha yohuwaa awu denttana koshshii?’ w16.05 1:8, 9

Ha wodiyan Kawotettaa mishiraachuwaa yootiyaageeti tumu oonee? “Yihoowa Markkata” gidiyoogee qoncce! Nuuni hegaadan giyoy aybissee? Yootana bessiyaabaa, hegeekka Kawotettaa mishiraachuwaa yootoos. Qassi nuuni asaakko biyoogan, oottana bessiya ogiyan oottoos. Nuuni bessiyaabay denttettin, hegeekka miishshaa demmanawu gidennan, siiqoy denttettin sabbakoos. Kumetta saꞌan, ubba biittan deꞌiyaanne dumma dumma qaalaa haasayiya asawu yootoos. Nuuni ha oosuwaa wurssettay gakkanaashin aggennan ubba wode oottoos. Ha ufayssiya wodiyan Xoossa asay oottiiddi deꞌiyooban tumuppe maalaalettoos. SHin nuuni mishiraachuwaa kumetta alamiyan waanidi yootana danddayiyoo? Hegaa zaaruwaa Kiitettida PHawuloosi hachi gallassa xiqisiyan qonccissiis. Nuuni ubbay nuussi danddayettida keenaa loytti haggaazanawu baaxetiyo wode, saluwan deꞌiya nu Aaway nuuyyo wolqqaa immo.—2 Xim. 4:5. w16.05 2:17, 18

Nuuni Xoossaa ufayssiyaabaa oottanawu dooriyoogaaninne hegaadan oottanawu baaxetiyoogan, Yihoowa keehippe siiqiyoogaanne a ufayssanawu koyiyoogaa bessoos. Qassi a haaruwawu exatiyoogaakka bessoos. Seexaanay Yihooway haariyo maataa xeelliyaagan oyshaa denttido gishshawu, nuuni hegawu exatanawu baaxetiyoogee kehanne nashshiya, saluwan deꞌiya nu Aawaa ufayssiyoogee qoncce. (Iyy. 2:3-5; Lee. 27:11) SHin, Yihooway nuuni a ufayssana mala iita eeshshaa agganawu baaxetiyoogaappe nuna muleera shemppissiyaaba gidiyaakko, nuuni ayyo ammanettidi deꞌanaadaaninne a haaruwawu exatanaadan minttettenna. Xoossaa ufayssiya eeshshay nuussi deꞌana mala nuuni ‘minnanaadan’ Yihooway yootiyoy hegaassa. (2 PHe. 1:5-7; Qol. 3:12) I nu qofaynne nuussi siyettiyaabay suureba gidanaadan nuuni baaxetana mala koyees. (Roo. 8:5) Hegawu nuuni maara baaxetikko, nuuni haꞌꞌikka laamettanaadan Geeshsha Maxaafay maaddiyoogaa akeekidi keehi ufayttana danddayoos. w16.05 4:12, 13

Urqqa miishshaa medhiya keehi hiillancha uradan, Yihooway i giigissidi medhana ‘biittay’ ay malakko akeekidi, he urqqaa hanotaadan giigissees. (Maz. 103:10-14) I nu shugo miyyiyaa, nu abbiyaa pacaanne ayyaanaaban nuuni diccido dichaa akeekidi, nuuni nu hanotaadan hanotaadan laamettanaadan maaddees. Nagarancha ba ashkkarata Yihooway waati xeelliyaakko a Naꞌay loytti qonccissiis. Yesuusi kiittidoogeeti bantta giddoppe aadhiyay oonakko palamettido wode i waatidaakko akeeka. Neeni he sohuwan deꞌiyaakko, kiitettidaageetu hanotaa aybidan xeelluutee? Eti shugo urqqa mala gidokkona gaada qoppana danddayaasa. SHin, Yesuusi eta loꞌꞌo eeshshaa xeelliis. I kiittido ammanettidaageeta kehatettaaninne danddayan zoriyo wode, qassi i ba huuphiyaa kawushshiyoogaa eti beꞌiyo wode, eti laamettanaagaa i akeekiis. (Mar. 9:33-37; 10:37, 41-45; Luq. 22:24-27) Yesuusi hayquwaappe denddin geeshsha ayyaanay eta bolli wodhi simmin, kiitettidaageeti maati deꞌiyo erettida ura gidanawu bichaariyoogaappe, banttawu imettida oosuwaa minnidi oottidosona.—Oos. 5:42. w16.06 1:10

Appe attin hara tumu Xoossi baawa; hara ay xoossinne a mala gidenna. (2 Sam. 7:22) Hegaa gishshawu, Muusee Israaꞌeelati Yihoowa xallawu goynnana bessiyoogaa hassayissiis. Eti bantta yuushuwan deꞌiya, dumma dumma eeqawu goynniya asata qullana bessenna. He worddo xoossatuppe amaridaageeti issi issi meretaa haariyaabadan asay qoppees. Harata qassi asay issi xoossawu dumma dumma shaahodan xeellees. Leemisuwawu, Gibxxeti Ra giyo awa-ayfiyaa xoossawu, Nat giyo saluwaa xoosseeyyo, Geb giyo saꞌaa xoossawu, Hapi giyo Nayle xoossawunne geeshsha giyo hara daro mehetuyyo goynnoosona. Yihooway Tammu Bashshaa yeddidi he xoossatuppe wolqqaama gidiyoogaa bessiis. Kanaanetu waanna xoossa Baꞌaala yelettiyoogaa xoossa, saluwaa, iraanne gotiyaa xoossa giidi qoppoosona. Darosan Baꞌaala he heeraa maaddiya xoossadan xeelloosona. (Qoo. 25:3) Israaꞌeelati tumu Xoossa gidida eta Xoossay ‘issi Yihoowa’ gidiyoogaa hassayana koshshees.—Zaa. 4:35, 39. w16.06 3:4, 5

Nuuni Yihoowawunne a asawu ammanettanaadan Yesuusa leemisoy maaddees. Qassi nuuni hegaadan oottiyoogee bessiyaaba. Ha wurssetta gallassan Yihooway ba ashkkaratu baggaara oottiyoobaa akeekiyo wode, nuuni keehi maalaalettiyoogee qoncce. Yihooway ha wodiyan issippetettan deꞌiya ba gubaaꞌiyaadan harata kaalettenna gishshawu, mishiraachuwaa kumetta saꞌan sabbakiya hara dirijjitee baawa. Xoossaa asay ayyaanaaban deꞌiyo hanotaa Isiyaasa 65:14y, “Be7ite, ta ashkkarati wozanan ufaittidi yexxana” yaagees. Yihoowa asati i eta kaalettiyo gishshawu oottiyo loꞌꞌoban ufayttoosona. Gidoppe attin, Seexaanay haariyo ha alamiyaa asay alamiyaa hanotay yaa iiti iiti biyo wode keehi azzanees. Nuuni Yihoowawunne i giigissidobawu ubbatoo ammanettiyaageeta gidana bessees. w16.06 4:10-12

Naagi uttana koshshiyoogaa beni wode hanidabaappe tamaaroos. Beni, Yerusalaama mala gita katamati adussa gimbbiyan direttoosona. He dirssay olanawu yiya asaappe attanawunne yuushuwan deꞌiya biittaa xoqqa sohuwaappe beꞌanawu maaddees. Naagiyaageeti dirssaa bollinne penggiyaa matan uttidi qamminne gallassi naagoosona. Eti kataman deꞌiyaageeti qohiya aybippenne naagettanaadan kasetidi odoosona. (Isi. 62:6) Naagiyaageeti bantta sohuwan uttidi beegottidi naagana bessees; hankkoode daro asay hayqqana danddayees. (Hiz. 33:6) Taarikiyaa erancha gidida Ayhuda bitanee Josefesi penggiyaa naagiyaageeti xiskkido gishshawu 70 M.Ln Rooma wotaaddarati Yerusalaame dirssaa miyyiyan deꞌiya Antooniyaa Gimbbiyaa oyqqidoogaa xaafiis. Wotaaddarati he sohuwaappe biidi beeta maqidasiyaa tamaa oyttido wode, Yerusalaameeninne Ayhuda biittan hani erenna gita waayee polettiis. w16.07 2:2, 7, 8

Yihoowa aaro kehatettay nuuyyo daro anjjuwaa demissiyaaba gidikkokka, nuuni a aaro kehatettaa toochidi nagaraa oottanawu qoppana bessenna. Koyro xeetu layttan deꞌida issi issi Kiristtaaneti ‘Xoossaa aaro kehatettaa shaaramuxatettawu’ gaaso oottidosona. (Yih. 4) He ammanettibeenna Kiristtaaneti nagaraa oottana danddayiyaabadaaninne Xoossay etawu atto gaanaadan oychana danddayiyaabadan qoppennan aggokkona. Ubba eti gubaaꞌiyan deꞌiya haratikka etaagaadan nagaraa oottanaadan denttettanawu malidosona. Ha wodiyankka, hegaadan oottiya asi ‘Xoossaa aaro kehatettaa cayees.’ (Ibr. 10:29) Ha wodiyan, Seexaanay issi issi Kiristtaaneti nagaraa oottikko Yihooway bantta nagaraa sohuwaara atto gees giidi qoppanaadan oottiyoogan cimmees. Yihooway bantta nagaraappe simmiyaageetuyyo atto gaanawu koyiyoogee tuma; shin i nuuni nagaraa oottanaadan denttettiyaabaa minnidi eqettanaadan koyees. w16.07 3:16, 17

Aqo laggee wodiraa laammennan appe paraman shaahettida uri haranttuwaa gelana woy ekkana danddayenna. Hananabaa yootiya Hooseꞌi ba machee Goomeriyyo atto giidoogaadan, wodiraa laammidi ba nagaraappe simmida uraa aqo laggee atto gaana danddayees. Hegaadan, Yihooway ayyaanaaban wodiraa laammida Israaꞌeelati bantta nagaraappe simmin eta maariis. (Hoo. 3:1-5) Issi uri ba machiyaa woy ba azinay wodiraa laammidoogaa eriiddi iira woy aara zinꞌꞌikko, hegee atto giidoogaa bessees; qassi Geeshsha Maxaafaa maaran paraman shaahettana danddayenna. Yesuusi hachi gallassa xiqisiyan deꞌiya qofaa odi simmidi, ekkennan woy gelennan deꞌiyo ‘imotay imettidoogeetubaa’ yootiis. I gujjidikka, ‘Hegaa ekkanawu danddayiya uri ekko’ yaagiis. (Maa. 19:10-12, NW) Daroti eta qofay shaahettennan Yihoowawu haggaazanawu aqo oyqqennan deꞌoosona. Eti yaatido gishshawu, eta galatoos. w16.08 1:15, 16

Yelagatussi Yihoowawu haggaaziyoogan darobaa oottiyo wolqqay deꞌees. (Lee. 20:29) Issi issi yelaga ishantti Beeteelen Geeshsha Maxaafaanne Geeshsha Maxaafaa qofay deꞌiyo xuufeta attamiyoonne attamettidaagaa issippe gattidi oyttiyo oosuwan maaddoosona. Yelaga ishanttinne michontti daroti Kawotettaa Addaraashaa keexxiyoonne giigissiyo oosuwan maaddoosona. Meretay daafabaa gattiyo wode, qohettidaageeta maaddanawu yelagati kaymida Kiristtaanetuura issippe oottoosona. Qassi yelaga aqinyeti daroti issi biittan beniisappe deꞌiya asawunne kare biittaa qaalaa haasayiya asawu mishiraachuwaa yootoosona. Mazamuraawee, “GODAA koyiyaageetau lo77obi, aibinne paccenna” yaagiis. (Maz. 34:10) Yihooway baayyo mishettidi oottiyaageeta mule yeggenna. Nuuni danddayido ubbabaa Yihoowawu oottiyo wode, ‘Yihooway keha gidiyoogaa xeelli beꞌoos.’ Qassi Xoossaayyo nuuni kumetta wozanaappe goynniyo wode, zawi baynna ufayssaa demmoos. w16.08 3:5, 8

SHin Yihooway ba geeshsha ayyaanaa baggaara nuna minttana danddayeesinne minttanawu koyees. (1 Odi. 29:12) Seexaanaynne ha iita alamee nu bolli gattiyo meto ubbaa genccanawu nuuni he ayyaanaa demmiyoogee keehi koshshiyaaba. (Maz. 18:39; 1 Qor. 10:13) Qassi geeshsha ayyaanaa kaaletuwan xaafettida, Xoossaa Qaalay nuussi deꞌiyo gishshawu Yihoowa galatoos. Geeshsha Maxaafaa qofay deꞌiyo, aginan aginan nuuni demmiyo ayyaanaabaa qumaakka qoppa. Yerusalaamen deꞌiya beeta maqidasee zareti keexettiyo wode Zakkaariyaasa 8:9, 13n deꞌiya qofay odettiis; qassi he qofay ha wodiyankka haniyaaba. Gubaaꞌe shiiqotun, gita shiiqotuuninne tiꞌokiraase timirtte keettatun Xoossaappe tamaariyoogeekka nuuni minnanaadan maaddees. He loohissoy nuuyyo suure qofay deꞌanaadan, nuuni ayyaanaabaa halchanaadaaninne Kiristtaanetuppe koyettiya darobaa oottanaadan nuna maaddana danddayees. (Maz. 119:32) Neeni hegaa mala timirttiyaappe minotettaa demmanawu keehi koyay? w16.09 1:10, 11

Xoossay Israaꞌeelatuyyo immido Higgee attuma asaanne macca asaa shaakki eranawu wayssiya maayuwaa maayiyoogaa Yihooway shenetiyoogaa bessees. (Zaa. 22:5) Maayiyoobaa xeelliyaagan Xoossay immido kaaletuwaappe attuma asaa macca asa, macca asaa attuma asa milatissiya, woy qassi attuma asakko woy macca asakko shaakki eranawu wayssiya maayuwaa maayiyoogee Xoossaa ufayssennaagaa loytti akeekoos. Maayiyoobaa xeelliyaagan Kiristtaaneti loꞌꞌobaa kuuyanaadan maaddiya maaraa Xoossaa Qaalay yootees. Eti awan deꞌin, eta wogay aybakka gidin, woy carkkuwaa hanotay ay mala gidikkonne he maaray maaddees. Ay mala maayuwaa maayiyoogee maarakkonne maara gidennaakko ubbabay nuussi xaafettana koshshenna. SHin, Geeshsha Maxaafaa maaraa kaallidi nu koyiyoobaa maayana danddayoos. w16.09 3:3, 4

Geeshsha Maxaafaa xaafida asati xalanne tumancha gidiyoogaa beꞌa. Beni wode xaafeti daroti bantta kawota mela sabboosonanne bantta kawotettaa xoqqu xoqqu oottoosona. SHin, Yihooway kiittin hananabaa yootiyaageeti ubbatoo tumabaa yootoosona. Eti bantta asaa balaa, ubba qassi bantta kawotu balaa yootidosona. (2 Odi. 16:9, 10; 24:18-22) Eti bantta mooruwaanne Xoossaa ashkkarati harati mooridobaa aynne qosennan yootidosona. (2 Sam. 12:1-14) Geeshsha Maxaafan deꞌiya kaaletuwaappenne maaraappe denddidaagan daroti Geeshsha Maxaafay Xoossaa ayyaanan xaafettidoogaa ammanoosona. (Maz. 19:7-11) Geeshsha Maxaafaa maaray daro asay aylle gidido eeqa goynuwaappenne mala ammanuwaappe nuna naagees. (Maz. 115:3-8) Lodda laamiyaagaa mala timirttee Yihoowa xallawu deꞌiya wolqqaa meretaayyo immidi, meretaa xoossa kessiis. Xoossi baawa yaagiyaageeti nu sinttanaa deꞌoy nu kushiyan deꞌees goosona. SHin, eti sinttappe kehabi yaanaagawu ammanttiyaabaa yootana danddayokkona.—Maz. 146:3, 4. w16.09 4:10, 11

Hegaappe simmin eti haasayidobay Urutibaynne hara biitta asa gidiyoogan o metiyaabay Booꞌeeza qofissidoogaa bessees. Hegaa bessiya issibay, gaden oottiya attuma asay o bochenna mala yelaga maccaasatuura a peꞌanaadan i yootidoogaa. Ubba qassi qaxarettidi oottiya asatuugaadan, namisiyo wode maanaadaaninne saammiyo wode uyanaadan iyyo yootiis. Hegaa bollikka, hara biittappe yiida hiyyeesa maccaasiyo Booꞌeezi ba haasayiyooban kariyoogaappe, o minttettiis. (Uru. 2:8-10, 13, 14) Booꞌeezi Uruta ba goꞌꞌaa aggabayada ba bollotiyo Naaꞌoomo siiqidoogaa xallan gidennan, Yihoowawu goynniyaaro gididoogankka keehi garamettiis. Booꞌeeza kehatettay maccaasiyaa ‘a qefiyaa garssan attanawu yiido Israaꞌeela Xoossay,’ Yihooway o aggenna siiquwaa siiqidoogaa bessiyaaba. (Uru. 2:12, 20; Lee. 19:17) Ha wodiyankka, nu kehatettay “asai ubbai” tumaa eranaadaaninne Yihooway eta ay keena siiqiyaakko akeekanaadan maaddana danddayees.—1 Xim. 2:3, 4. w16.10 1:10-12

Nuunikka Yihooway nu woosaa siyanaagaanne nuuni ufayssan genccanaadan maaddanaagaa eridi, nuna qofissiya ubbabaa awu yootana danddayoos. Qassi nu woosaa i zaariyo wode, nu ammanoy minnees. (1 Yoh. 5:14, 15) Ammanoy ayyaanaa ayfiyaa macara gidiyo gishshawu, Yesuusi zoridoogaadan, Xoossaa ayyaanaa demmanawu nuuni ubbatoo ‘woossana’ koshshees. (Luq. 11:9, 13) SHin, nuuni woossiyoy Xoossaappe maaduwaa demmana xallaassa gidana koshshenna. Nuuni Yihoowa galla galla galatananne sabbana danddayiyo ‘daro maalaalissiya a oosoy’ ‘yootin wurenna’! (Maz. 40:5) Qassi nu woossiyo woosay “qasho keettan de7iyaageetubaa [nuuni] etaara issippe qasho keettan de7iyoogaadan” qoppiyoogaa qonccissana bessees. Qassi nuuni kumetta saꞌan deꞌiya nu ishanttuyyo, ubba qassi ‘nuna kaalettiyaageetuyyo’ woossana bessees. Nu woosaa Yihooway waati zaariyaakko akeekiyo wode, nu ammanoy kaseegaappe minneesinne nuuni akko keehi shiiqoos.—Ibr. 13:3, 7. w16.10 3:8, 9

Ha wodiyan, Yihoowa asay eqqida Xoossaa Kawotettan ammaniyoogaa bessees. Yaatiyoogee, kumetta saꞌan hosppun miilooneppe dariyaageeti deꞌiyo ayyaana gannatee deꞌanaadan oottiis. Hegee Xoossaa ayyaanaa ayfee keehi darido soho. (Gal. 5:22, 23) Hagee Kiristtaanetu ammanuwaanne siiquwaa Yihooway anjjidoogaa loytti qonccissiyaaba! Ay asanne hegawu galatana bessenna. Hegaa oottiday nu Xoossaa. He maalaalissiya oosoy Yihooway “hassayettiyoobanne merinau xayenna malaata” gidiiddi deꞌees. (Isi. 55:13) Kumetta saꞌay Yihoowa sunttay merinawu sabettanaadan oottiya wottiyoobi baynna, xillonne ufayttiya asan kumana gakkanaashin nu ayyaanaa gannatee ubbatoo diccana. Yihooway qaalaa gelidobaa ubbatoo ammaniyaageeta gidoos! w16.10 4:18, 19

Nuuni Geeshsha Maxaafaappe cimati yootiyo kaaletuwaa kaallana koshshees. Gubaaꞌiyan maara deꞌennaageeta xeelliyaagan PHawuloosi zoridobaa hassaya. Amarida asati ‘asa yohon geliyoogaappe attin, aynne oottokkona.’ Cimati eta zoriyaaba gidikkonne, eti he zoriyaa siyennan ixxidosona. Hegaa mala uraa gubaaꞌee waati oyqqana koshshii? PHawuloosi, “He uraa akeekite. . . . Appe shaahettite” yaagiis. Eti hegaa mala uraara laggetiyoogaa aggana koshshikkonne, a morkkedan xeellana bessenna. (2 Tas. 3:11-15) Ha wodiyan, ekkanawu woy gelanawu qoppidi ammanenna uraara wodiyaa aattiyoogaa mala, gubaaꞌiyaa qohana danddayiyaabaa oottiyoogaa aggenna ura xeelliyaagan cimati gubaaꞌee naagettana mala haasayaa haasayana danddayoosona. (1 Qor. 7:39) Eti nena zorikko neeni waatuutee? He haasayan odettidabaa neeni erikko, hegaa mala uraara laggetennaadan naagettanee? Neeni siiquwan qoppiyoogeenne ne qofaa laammennaagee he uri oottiyo maara gidennabaa agganaadan denttettana danddayees. w16.11 2:13

SHaꞌan qoodettiya Ayhudatinne Ayhuda ammanuwaa ekkidaageeti PHenxxaqosxxe gallassi 33 M.Ln, geeshsha ayyaanan tiyettidosona. Ha ooratta Kiristtaaneti ‘doorettida zare, kawo qeeseta, geeshsha asanne Xoossaassi buzo asa’ gididosona. (1 PHe. 2:9, 10) Kiitettidaageeti deꞌido wode ubban Xoossaa asaa gubaaꞌeta loytti xomoosidosona. SHin, kiitettidaageeti hayqqi simmin, “kaalliyaageetakka bantta geeduwaa kaalettanau wordduwaa haasayiya” asati denddidosona. (2 Tas. 2:6-8) He asatuppe daroti kase gubaaꞌiyan aawatettay deꞌiyo cimata; shin guyyeppe eti phaaphaase gididosona. Yesuusi bana kaalliyaageetuyyo, “Intte ubbai ishantta” yaagikkonne, he wode qeesetu citay doommiiddi deꞌees. (Maa. 23:8) Arstotilanne Pilaato timirttiyaa dosiya erettida asati Xoossaa Qaalay tamaarissiyo geeshsha timirttiyaa worddo haymaanootiyaa timirttiyan loddan loddan laammidosona. w16.11 4:8

Nuuni Kiristtaane gidanaappe kase, nu oottiyoobay Xoossaa sinttan ay keena balakko woy iitakko erennan darotoo nagaraa oottida. Nuuni kase “tunatettaunne moorobau aille.” He wode nuuni “nagarau ailletidi” deꞌida. (Roo. 6:19, 20) SHin Geeshsha Maxaafaa tumaa siyidi, issi issiban laamettidanne nu huuphiyaa Xoossawu geppidi xammaqettida. Nuuni ‘nagaraa aylletettaappe kiyidi, xillotettawu aylle gidida.’ (Roo. 6:17, 18) SHin, nu nagarancha asatettaa amuwaa polikko ‘nagaray nuna haaranaadan’ eeno goos. Nagaray nuna haaranaadan “eeno” gaana woy haarennaadan oottana danddayiyo gishshawu, nu wozanay tumuppe koyiyoobay aybakko akeekana koshshees. Hagaadan nena oycha: ‘Issi issitoo, nagarancha gidida ta asatettay woy qofay taani iitabaa oottanaadan denttettana mala eeno giyaanaayye nagara oosuwawu hayqqidanaa?’ Hegaara gayttidaagan nuuni oottiyoobay Xoossay nu nagaraa atto giidi bessido aaro kehatettaa ay keena nashshiyaakko bessees. w16.12 1:11, 12

Nuuni nu soo asaaranne gubaaꞌiyan deꞌiyaageetuura sarotettan deꞌiyoogee he sarotettaa demmidoogaa bessiyaabaappe issuwaa. Nuunikka nu ishanttinne michonttikka nagarancha gidiyoogaa akeekoos. Hegaappe denddidaagan, issi issitoo metoy merettana danddayees; hegaa malabay merettiyo wode, Yesuusi, “Ne ishaara sigettaichcha” yaagidi zoridobaa hassayoos. (Maa. 5:24) Nu ishay woy michiyaa ‘sarotettaa Xoossawu’ oottiyoogaa hassayiyoogee he hanotaa loyttanawu maaddees. (Roo. 15:33; 16:20) Zawi baynna hara sarotettaakka demmana danddayoos. ‘Ayyaanaabaa qoppiyoogan’ nuna Medhidaagaara saruwan deꞌana danddayoos. Isiyaasi ba wode polettidabaa yootiis; hegee ha wodiyankka hegaappe aaruwan polettees. He xiqisee hagaadan gees: “Ba qofaa nenan wottida asa neeni [Yihooway] polo sarotettan naagaasa; aissi giikko, i nenan ammanettees.”—Isi. 26:3; Roo. 5:1. w16.12 2:5, 18, 19

Seexaanaa iita alamiyaa wurssetta gallassankka Yihooway ba asaa anjjiiddi deꞌees. I nuuni kumetta saꞌan deꞌiya ishanttunne michonttu yara gididi ayyaanaaban daro eraanne ufayssaa demmanaadan oottees. (Isi. 54:13) Yesuusi qaalaa gelidoogaadan, ha wodiyankka Yihooway kumetta saꞌan deꞌiya, so asa gidida ayyaanaaban ishanttanne michontta immiyoogan nuna woytees. (Mar. 10:29, 30) Qassi Xoossay wozanappe bana koyiyaageetuyyo aybinne laggetenna sarotettaa, woppatettaanne ufayssaa immiyoogan woytees. (Pili. 4:5-7) ‘Xoossay koyiyoogaa oottada, i neeyyo immana giidoogaa ekkanaagaa’ ammanettana danddayaasa. (Ibr. 10:35, 36) Hegaa gishshawu, nu ammanuwaa minttiyaageetanne Yihoowayyo kumetta wozanaappe oottiyaageeta gidoos. Nuuni Yihoowappe woytuwaa demmanaagaa eridi, hegaadan oottana danddayoos.—Qol. 3:23, 24. w16.12 4:17, 20

Ubbaban laꞌa gidennaagee tumu laꞌatettee? Ee, tumu laꞌatetta! Nuuni hegaadan giyoy aybissee? Asay laꞌa gidennabay deꞌiyoogee eta qohuwaappe naagana danddayees. Leemisuwawu, haahosan deꞌiya katamaa kaamiyaa laaggidi baanawu laꞌatettan doorana danddayoos. SHin ubba asay ay keena eesotanaakko woy awugaa ginan laagganaakko ba koyidoogaadan kuuyiyo, tirafikke higgee baynna ogiyan hirggennan nuuni baanee? Hirgganaagee qoncce. Nuuni ubbay tumu laꞌatettaappe anjjuwaa demmanawu ubbaban laꞌa gidennaagee koshshiyaaba. Yihooway wottido zawan koyidobaa dooriyo maataa goꞌettiyoogee eratetta gidiyoogaa qonccissanawu Addaamebaa beꞌoos. I Xoossay immido ha maatan demmiyo laꞌatettay bawu gidana gibeenna. SHin, mooppite giido mittaa ayfiyaa miyoogan, Xoossay wottido zawaa Addaamee kanttiis. Addaamee ba koyidobaa dooriyo maataa bessenna ogiyan goꞌettido gishshawu, a zerettay shaꞌan qoodettiya layttawu tuggatiisinne metootiis. (Roo. 5:12) Addaamee kuuyidobay kaalettidobaa eriyoogee, nuuni nu laꞌatettaa bessiyaagaadaaninne Yihooway wottido zawaa kanttennan goꞌettanaadan denttettana koshshees. w17.01 2:6, 8

Ooratta oosoy nuussi imettiyo wode, woosan wozanappe qoriyoogee nuuni haꞌꞌi danddayennabaa oottanawu baaxetennaadan maaddees. Ashkketettay nuuni he oosuwaa ekkennaadan oottana danddayees. SHin, nuuni ooratta oosuwaa ekkiyo wode, Yihoowa anjjoynne kaaletoy baynnan polana danddayennaagaa Geedoona leemisuwaappe akeekoos. Nuuni ‘ashkketettan nu Xoossaara hemettanaadan’ shoobettida. (Mik. 6:8) Hegaa gishshawu, ooratta ooso ekkiyo wode ubban, Yihooway ba Qaalaanne ba dirijjitiyaa baggaara yootiyo ubbabaa loytti qoppananne woossana koshshees. Laamettiya nu tanggoy Yihoowa suure kaaletuwaara giiganaadan oottidi laammiyoogaa nuuni tamaarana koshshees. Nuna ‘gitayiyay’ Yihoowa ashkketettaappe attin nu eraa gidennaagaa nuuni hassayana koshshees. (Maz. 18:35) Yaatiyo gishshawu, Xoossaara ashkketettan hemettanawu dooriyoogee nubaa bessiyaagaappe aattidi woy ashshidi qoppennaadan nuna maaddees. w17.01 3:17, 18

Yesuusi saꞌan ba haggaazuwaa wurssanaagaanne harati he oosuwaa oottanaagaa erees. A kaalliyaageeti bali baynnaageeta gidana xayikkonne, etan ammanettiis, qassi eti i oottobaappe aadhiyaabaa oottanaagaa etawu yootiis. (Yoh. 14:12) I eta loytti loohissiis, qassi eti mishiraachuwaa he wode erettiya saꞌa ubbaa gattidosona. (Qol. 1:23) Yesuusi yarshsho gidi hayqqi simmidi, “sunttatuppe, godatettai de7iyoogeetuppe, wolqqaamatuppenne godatu ubbaappe bolla gididi” haariiddi darobaa oottanawu hayquwaappe denddidi saluwaa biis. (Efi. 1:19-21) Nuuni ammanetti deꞌidi Armmageedoonappe kase hayqqikko, hayquwaappe denddidi, ufayssiya daro oosoy nuna naagiyo, geeshshatettay kumido ooratta alamiyan deꞌana. SHin haꞌꞌi nuuni ubbay oottana danddayiyo keehi koshshiya, mishiraachuwaa yootiyoonne asaa erissiyo ashkkara oottiyo oosoy deꞌees. Nuuni ubbay, yelagatikka cimaytikka, ubbatoo “Godaa oosuwaa azallennan” oottiyaageeta gidoos. w17.01 5:17, 18

Yaatiyo gishshawu, wozoy merinawu qanxxettiis. (Ibr. 9:24-26) Hegee Addaameppe laattido nagaraa muleera xayssees. Kiristtoosa yarshshoy Seexaanay haariyo alamiyaa aylletettaappe nuna kessiis; qassi nuuni hayquwawu yayyokko. (Ibr. 2:14, 15) Xoossay gelido qaalay keehi ammanttiyaaba. Merettidabawu i kessido higgee laamettennaagaadan, Yihooway mule laamettenna. I nuussi qaalaa gelidobaa mule polennan aggenna. Yihooway deꞌuwaappe keehi aadhiya imota gidida ba siiquwaa nuussi immees. “Xoossai nuna siiqiyoogaa nuuni nu huuphen eroosinne ammanoos. Xoossai siiqo.” (1 Yoh. 4:16) Kumetta saꞌay keehi ufayssiya gannate gidana; qassi saꞌan deꞌiya ubbay Xoossaagaa mala siiquwaa bessana. Xoossawu ammanettida saluwan deꞌiya meretatuura issippe, “Anjjoi, bonchchoi, aadhdhida eratettai, galatai, sabai, wolqqai, minotettai merinaappe merinaa gakkanaassi nu Xoossaayyo gido. Amin77i” gaanawu amottoos.—Ajj. 7:12. w17.02 2:16, 17

Tamme 1, 1973 Wochiyo Keelay, ‘Sijaaray amale gididi metiyo asati xammaqettana danddayiyoonaa?’ yaagidi oychiis. He Wochiyo Keelay he oyshaa Geeshsha Maxaafaappe zaariiddi, eti xammaqettana danddayennaagaa qonccissiis. He Wochiyo Keelay amarida xiqiseta yooti simmidi, sijaaraa uyiyoogaa aggenna uri bohettana koshshiyoy aybissakko qonccissiis. (1 Qor. 5:7) Ha laamettenna maaraa “xaafettida ba Qaalaa baggaara ba qofaa yootiya Xoossaappe” attin, asi kessibeennaagaa he Wochiyo Keelay yootiis. Amarkkaa biittaa haymaanootiyaa xeelliyaagan mata wode xaafettida issi maxaafay hagaadan gees: “Kiristtaane haymaanootiyaa kaalettiyaageeti eta timirttee eta haymaanootiyaa yametinne daro asay ammaniyoobaaranne qoppiyoobaara maayettana mala darotoo laammoosona.” Ba dirijjitiyaa yaratuppe amaridaageeta keehi wayssiyaaba gidiyo wodekka muleera Xoossaa Qaalan ammanettiya hara haymaanoote dirijjitee deꞌii? w17.02 4:15

Eti harati banttana keehi erettida asadan xoqqu oottidi xeellanaadan koyennaagee bantta huuphiyaa kawushshiyoogaa bessees. Eti ha wodiyan deꞌiya haymaanootiyaa kaalettiya darotugaappenne Yesuusi, ‘Asi banttana imattiyoosan boncho sohuwaa dosoosona; qassi Ayhuda woosa keettatunkka daro loꞌꞌiya oydiyaa dosoosona. Asi giyan banttana bonchidi sarotanaadan koyoosona’ giido, haymaanootiyaa kaalettiya koyro xeetu laytta asatuugaappe dummatoosona. (Maa. 23:6, 7) Tumu Kiristtaaneti Yesuusi yootido kaallidi deꞌiyaabaa azazettoosona. I hagaadan giis: “Intte ubbai ishantta gidido gishshau, issoi issuwaa, ‘Tamaarissiyaagoo’ giidi xeesoppite. Ha sa7an oonanne ‘Aawa’ giidi xeesoppite; aissi giikko, intteyyo saluwan de7iya issi Aawai de7ees. Issoi issuwaa, ‘Godau’ giidikka xeesoppite; aissi giikko, intteyyo issi Godai, Kiristtoosa xalaalai de7ees. Intte giddon ubbaappe gitatiyaagee intteyyo ashkkara gidanau bessees.” (Maa. 23:8-11) Kumetta saꞌan deꞌiya gubaaꞌetun haggaaziya cimata bantta mala Kiristtaaneti siiqiyoynne bonchiyoy aybissakko akeekana danddayaasa. w17.03 1:14, 15

Nubaa kuuyana bessiyay nuna; shin loꞌꞌo dooroy Geeshsha Maxaafaa eran dooriyooba. Hara uri nubaa kuuyanaadan oottana bessenna. Nuuni ubbay huuphiyan huuphiyan Xoossaa sinttan loꞌꞌobay aybakko eridi hegaadan oottanawu doorana koshshees. Harati nubaa kuuyanaadan waati oottana danddayiyoo? Laggeti denttettin iitabaa kuuyana danddayoos. (Lee. 1:10, 15) Harati nuna iitabawu denttettanawu baaxetinkka Geeshsha Maxaafaa timirttiyan loohissido nu kahaa maaran kuuyiyoogee nu aawatetta. Darotoo, harati nubaa kuuyanaadan oottikko, ‘etaara hemettoos.’ Issi uri hegaadan oottanawukka doorana danddayees; shin hegee keehi qohiyaaba. Kiitettida PHawuloosi nubaa harati kuuyanaadan oottiyoogee kaalettiyoobaa Galaatiyaa Kiristtaanetussi yootiis. (Gal. 4:17) He gubaaꞌiyan deꞌiya issoti issoti harata kiitettidaageetuppe shaakkanawu etabaa kuuyanawu koyidosona. w17.03 2:8-10

Yoosiyaasi Xoossaa ufayssiyaabaa mishettidi oottiis. Yoosiyaasaagaadan, yelagati naatettaappe doommidi Yihoowa koyana bessees. Ba nagaraappe simmida Kawuwaa Minaase Xoossaa maarotaabaa Yoosiyaasawu yootennan aggenna. Yelagatoo, ammanettidi Yihoowawu oottiya, layttan sugida intte dabbotukkonne gubaaꞌiyan deꞌiyaageetukko shiiqidi Yihooway etawu oottido loꞌꞌobaa etappe siyite. Yoosiyaasi Xoossaa Qaalaa nabbabidoogee i issi issibaa oottanaadan a wozanaa denttettidoogaakka hassayite. Xoossaa Qaalaa nabbabiyoogee intte kaseegaappe aaruwan ufayttanaadaaninne intteyyo Xoossaara deꞌiya dabbotaa minttanaadan, qassi haratikka Xoossaa koyanaadan denttettanaadan inttena maaddana danddayees. (2 Odi. 34:18, 19) Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogee intte Xoossawu oottiyoogaara gayttidaagan giigissana koshshiyo issi issibaa akeekanaadan maaddanakka danddayees. Intte laamettana bessiyaabaa akeekikko, Yoosiyaasaagaadan sohuwaara hegaadan oottite. w17.03 3:18, 19