Ha Wodiyan ‘Huuphessa Kawoy’ Oonee?

1-2. Ha huuphe yohuwan nuuni ay xannaꞌanee?

NUUNI ha alamiyawu wurssetta wodiyan deꞌiyoogaa bessiya naqaashay awudeegaappenne aaruwan nuussi deꞌees. Mata wode, Yihoowaynne Yesuus Kiristtoosi Xoossaa Kawotettaa eqettiya ubba kawotettata xayssana. Hegee hanana gakkanaashin, huuphessa kawoynne tohossa kawoy issoy issuwaanne Xoossaa asaa aggennan eqettana.

² Daaneela 11:40–12:1n deꞌiya hiraagaa nuuni ha huuphe yohuwan xannaꞌana. Ha wodiyan ‘huuphessa kawoy’ oonakko nuuni tamaarana, qassi sinttappe gakkana metuwaa nuuni ammanettidi genccana danddayiyoy aybissakko xannaꞌana.

HUUPHESSA OORATTA KAWUWAA

3-4. Ha wodiyan huuphessa kawoy oonee? Qonccissa.

³ Sooviyeete kawotettay 1991n kunddi simmin, A haaruwaa garssan deꞌiya Xoossaa asay amarida wodiyawu laꞌatettaa demmiis. He laꞌatettay “guutta maado” gidanaagaa Daaneeli yootiis. (Dane. 11:34) Hegaappe denddidaagan, eti laꞌatettan sabbakana danddayidosona, qassi kase Sooviyeete kawotettaa giddon deꞌiya biittatun aassiyaageetu qooday sohuwaara xeetu shaꞌan qoodettiyaagaa gidiis. SHin unddenna layttaappe simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gididosona. Hagaappe kasetiya huuphe yohuwan xannaꞌidoogaadan, issi kawotettay huuphessa kawo woy tohossa kawo gidanawu heezzubata oottana koshshees: (1) Xoossaa asati daroti deꞌiyo biittaa haarana woy eta qohana, (2) eti Yihoowanne A asaa ixxiyoogaa bantta oosuwan bessana, (3) he naaꞌꞌu kawoti wolqqaa bessanawu issoy issuwaa eqettana.

⁴ Ha wodiyan ‘huuphessa kawoy’ Raashiyaanne aara hashetiya kawotettata nuuni giyo gaasota kaallidi beꞌana. (1) Eti sabbakuwaa oosuwaa muleera teqqido wodenne bantta biittan deꞌiya xeetu shaꞌan qoodettiya ishanttanne michchontta yedettido wode Xoossaa asaa qohidosona. (2) Hegaadan oottiyoogee eti Yihoowanne A asaa ixxiyoogaa bessees. (3) Eti tohossa kawo gidida Birttaaniyaappenne Amarkkaappe keehi wolqqaamanawu baaxetoosona. Raasheenne aara hashetiya kawotettati waanidi huuphessa kawo gididaakko ane beꞌoos.

HUUPHESSA KAWOYNNE TOHOSSA KAWOY ISSOY ISSUWAA AGGENNAN EQETTOOSONA

5. Daaneela 11:40-43y yootiyoobay aybee?

⁵ Daaneela 11:40-43 nabbaba. He hiraagan ha kifilee wurssettaa wodiyaabaa yootees. Hegee huuphessa kawoynne tohossa kawoy issoy issuwaara waani olettanaakko qonccissees. Daaneeli kasetidi yootidoogaadan, wurssettaa wodiyan tohossa kawoy huuphessa kawuwaara ‘olettana.’—Dane. 11:40.

6. Naaꞌꞌu kawoti issoy issuwaa waati eqettidonaa?

⁶ Huuphessa kawoynne tohossa kawoy alamiyan keehi wolqqaama kawotetta gidanawu koyiyo gishshawu eti issoy issuwaara olettana. Leemisuwawu, Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaappe simmin Sooviyeete kawotettay Awurooppaappe dariya baggaa haariyoogaa doommiis. Hegaa gishshawu, tohossa kawoy huuphessa kawuwaa eqettanawu ba olanchchata hara biittatu olanchchatuura walakkanawu maayettiis. He dirijjitee Huuphessa Atlantike Maachchaa Dirijjitiyaa geetettees. Huuphessa kawoynne tohossa kawoy keehi wolqqaama olaa miishshata ootissanawu maliyoogankka daro miishshaa kessoosona. Eti Afirkkan, Isiyaaninne Laatine Amarkkan issoy issuwaa morkketa olan maaddiyoogankka issoy issuwaara olettidosona. Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati kumetta alamiyan keehi wolqqaamidosona. Eti komppiyuteriyaa goꞌettiyoogankka tohossa kawuwaara olettoosona. He kawoti bantta miishshaa xayssiyaanne bantta kawotettaa qohiya komppiyuteriyaa prograamiyaa goꞌetteeta giidi eti issoy issuwaa mootoosona. Qassi Daaneeli kasetidi yootidoogan, huuphessa kawoy Xoossaa asaa qohiiddi deꞌees.—Dane. 11:41.

HUUPHESSA KAWOY ‘LOꞌꞌIYA BIITTAA’ GELEES

7. ‘Loꞌꞌiya biittay’ aybee?

⁷ Daaneela 11:41 huuphessa kawoy “lo77o [loꞌꞌiya] biittaa” gelanaagaa yootees. He biittay aybee? Beni wode, hegee Israaꞌeela biittaa. Israaꞌeela biittay ‘biitta ubbaappe aadhdhidi loꞌꞌiya biittaadan’ xeelettiis. (Hiz. 20:6) SHin he biittay asay Yihoowayyo goynniyo soho gidiyo gishshawu, keehi dumma. PHenxxaqosxxe gallassaa 33 M.Lppe doommidi, he ‘loꞌꞌiya biittay’ saꞌan awaaninne deꞌiya soho gidenna. Ha wodiyan Yihoowa asay kumetta saꞌan deꞌiyo gishshawu, hegaadan giyoogee bessiyaaba. ‘He loꞌꞌiya biittay’ ha wodiyan Yihoowa asay shiiqota shiiqiyoogaaninne haggaaziyoogan Yihoowayyo goynniyoogaa mala hanotan eti deꞌiyo deꞌuwaa bessiyaaba.

8. Huuphessa kawoy ‘loꞌꞌiya biittaa’ waani gelidee?

⁸ Wurssettaa gallassatun, huuphessa kawoy ‘he loꞌꞌiya biittaa’ darotoo geliis. Leemisuwawu, naaꞌꞌantto alamiyaa olaa wode Jarmane biittan Naaze haaroy huuphessa kawo gidido wode, he kawoy Xoossaa asaa yedettiyoogaaninne woriyoogan ‘he loꞌꞌiya biittaa’ geliis. Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaappe simmin Sooviyeete kawotettay huuphessa kawo gidido wode, he kawoy Xoossaa asaa yedettiyoogaaninne eta sooppe eta wolqqan haahosaa efiyoogan ‘he loꞌꞌiya biittaa’ geliis.

9. Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati ‘he loꞌꞌiya biittaa’ waani gelidonaa?

⁹ Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettatikka ‘he loꞌꞌiya biittaa’ gelidosona. Waanidi? Raashee 2017n Yihoowa Markkatu oosuwaa teqqiis, qassi nu ishanttuppenne michchonttuppe amaridaageeta qashissiis. I Ooratta Alamiyaa Geeshsha Maxaafaa Birshshettaa gujjin, nu xuufetakka teqqiis. Hegaa bollikka, Raashiyan deꞌiya nu macara biiruwaa, SHiiquwaa Addaraashatanne Gita SHiiquwaa Addaraashata I ekkiis. Hegaadan ootti simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gidiyoogaa Bolla Gididi Heemmiyaagee 2018n yootiis. SHin, Yihoowa asay banttana ay kawotettikka yedettikkonne, eti he kawotettaara olettanawu woy hegaa laammanawu baaxetokkona. Nuuni laꞌatettan goynnana danddayiya danddayennaakko he kawotettati kuuyiyo wodekka gidin, “sunttatettai de7iyo ubbatuyyo” woossanaadan Geeshsha Maxaafay yootiyo zoriyaa kaalloos.—1 Xim. 2:1, 2.

HUUPHESSA KAWOY TOHOSSA KAWUWAA XAYSSANEE?

10. Huuphessa kawoy tohossa kawuwaa xayssanee? Qonccissa.

¹⁰ Daaneela 11:40-45n deꞌiya hiraagay dariya baggi huuphessa kawuwaabaa yootees. Hegee I tohossa kawuwaa xayssana giyoogee? CHii. Yihoowaynne Yesuusi asa kawotetta ubbaa Armmageedoona olan xayssana gakkanaashin tohossa kawoy “paxa” deꞌana. (Ajj. 19:20) Nuuni hegaa waati erana danddayiyoo? Daaneela maxaafaaninne Ajjuutaa maxaafan deꞌiya hiraagati yootiyoobaa beꞌa.

11. Daaneela 2:43-45y yootiyoobay aybee? (Koyro sinttan deꞌiya misiliyaa xeella.)

¹¹ Daaneela 2:43-45 nabbaba. Xoossaa asaa yedettiya kaalli kaalli denddiya kawotettatubaa Daaneeli yootiis. Eti birataappe oosettida issi gita misiliyawu dumma dumma kifiledan qonccidosona. He kaalli kaalli denddiya kawotettatuppe wurssetta kawotettay misiliyaa tohodan qoncciis; he tohoy birataappenne urqqaappe merettiis. He tohoy Birttaaniyaanne Amarkkaa qonccissees. Xoossaa Kawotettay asa kawotetta ubbaa xayssana gakkanaashin Birttaaniyaanne Amarkkaa waatta kawotettay haaranaagaa he hiraagay yootees.

12. He doꞌawu laappuntta huuphee aybaa qonccissii, qassi hegaa eriyoogee keehi koshshiyaaba gidiyoy aybissee?

¹² Yihoowa asaa haarana kawotettatubaa kiitettida Yohaannisikka yootiis. Yohaannisi he kawotettata laappun huuphee deꞌiyo doꞌadan qonccissiis. He doꞌawu laappuntta huuphee Birttaaniyaanne Amarkkaa waatta kawotettaa qonccissees. Hegaappe hara huuphee baynna gishshawu hegee keehi gitabaa qonccissiyaaba. Kiristtoosinne saluwaa olanchchati doꞌaanne appe attida harata xayssana gakkanaashin he doꞌawu laappuntta huuphee haarana.b—Ajj. 13:1, 2; 17:13, 14.

HUUPHESSA KAWOY MATA WODE AY OOTTANEE?

13-14. ‘Maagooga biittan deꞌiya Googi’ oonee, qassi I Xoossaa asaa xayssanawu malanaadan oottana danddayiyaabay aybee?

¹³ Huuphessa kawoynne tohossa kawoy xayanaappe kase aybi hanana danddayiyaakko Hizqqeeli hiraagaa yootiis. Hizqqeela 38:10-23n, Daaneela 2:43-45n, 11:44–12:1n, qassi Ajjuutaa 16:13-16⁠ninne 21n deꞌiya hiraagati issi malabaa yootiyaaba milatoosona. Hegaadaana gidikko, kaallidi deꞌiyaabay hanana giidi naagoos.

¹⁴ Gita waayee doommi simmin takkennan, ‘saꞌaa kawoti ubbay’ issippe denddana. (Ajj. 16:13, 14; 19:19) He issippe denddiya kawotettata Geeshsha Maxaafay ‘Maagooga biittan deꞌiya Googa’ yaagees. (Hiz. 38:2) Issippe denddiya he kawotettati Xoossaa asaa ubbaa bolli denddidi eta muleera xayssanawu malana. Qohanawu denddanaadan oottiyaabay aybee? Kiitettida Yohaannisi Xoossaa morkketa wolqqaama shachchay shocanaagaa he wodiyaabaa qonccissiya hiraagan kasetidi yootiis. He shachchay Yihoowa asay yootiyo wolqqaama pirddaa kiitaa qonccissiyaaba gidana danddayees. Maagooga Googi Xoossaa asaa ubbaa bolli denddidi eta muleera xayssanawu malanaadan oottiyay he kiitaa gidana danddayees.—Ajj. 16:21.

15-16. (a) Daaneela 11:44, 45y qonccissiyoobay ayba gidana danddayii? (b) Huuphessa kawoynne Maagooga Googi waananee?

¹⁵ He wolqqaama kiitaynne Xoossaa morkketi gattiyo wurssetta qohoy Daaneela 11:44, 45n odettida issi mala hanotaa qonccissiyaaba gidana danddayees. (Nabbaba.) He sohuwan, “Arshsho baggaappenne huuphessa baggaappe yiya odoi” ‘hanqquwaa eexxi kiyida’ huuphessa kawuwaa daganttanaagaa Daaneeli yootiis. Huuphessa kawoy “darota . .  mule xaissanau” denddees. “Darota” giyaagee Yihoowa asaa qonccissiyaaba milatees.c Daaneeli hegan Xoossaa asaa bolli gakkiya wurssetta qohuwaabaa qonccissennan waayi aggana.

¹⁶ Huuphessa kawoynne hara kawotettati Xoossaa asaa xayssanawu denddiyoogee Ubbaa Danddayiya Xoossay keehi hanqqettanaadan oottana, yaatin Armmageedoona olay doommana. (Ajj. 16:14, 16) He wode, huuphessa kawoynne Maagooga Googa yame gidida hara kawotettati xayana, qassi “a maaddiyaabi xayana.”—Dane. 11:45.

17. Daaneela 12:1n odettida “gita halaqai Mikaa7eeli” oonee, ha wodiyan ay oottiiddi deꞌii, qassi sinttappe mata wode I ay oottanee?

¹⁷ Daaneela 12:1 nabbaba. Ha qofay huuphessa kawoynne aara hashetiyaageeti waani xayanaakko, qassi nuuni waani attanaakko loytti qonccissees. He xiqisee yootiyoobay aybee? Haariiddi deꞌiya nu Kawuwaa Kiristtoos Yesuusawu hara sunttay Mikaaꞌeela. I 1914n saluwan Xoossaa Kawotettawu kawo gidido wodiyaappe doommidi Xoossaa ‘asaa heemmees.’ Sinttappe mata wode, I Armmageedoona olan “denddana” woy ba morkketa xayssana. He olay Daaneeli yootido, asi deꞌido ay wodeegaappenne iita ‘meto wodiyawu’ wurssettan haniyaaba gidana. Ajjuutaa maxaafan deꞌiya Yohaannisa hiraagay Armmageedoona olay doommanaappe guuttaa kasetidi deꞌiya wodee ‘gita waayiyaa’ wode gidiyoogaa yootees.—Ajj. 6:2; 7:14.

NE “SUNTTAI XOOSSAA MAXAAFAN” XAAFETTANEE?

18. Sinttappe aybi hanikkonne nuuni woppu giidi deꞌana danddayiyoy aybissee?

¹⁸ Yihoowaynne Yesuusi bantta ashkkarata gita waayiyaa wode ashshanaagaa Daaneelinne Yohaannisi yootidosona. Hegaa gishshawu, aybi hanikkonne nuuni woppu giidi deꞌana danddayoos. “Xoossaa Maxaafan” eta sunttay xaafettido asati attanaagaa Daaneeli yootiis. (Dane. 12:1) He maxaafan nu sunttay xaafettana mala nuuni ay oottana danddayiyoo? Nuuni Xoossaa Dorssa gidida Yesuusa ammaniyoogaa qonccissana bessees. (Yoh. 1:29) Nuuni nu deꞌuwaa Xoossawu sheedhdhidi xammaqettana koshshees. (1 PHe. 3:21) Qassi nuuni harati Yihoowabaa tamaaranaadan maaddiyoogan Xoossaa Kawotettawu exatiyoogaa bessana koshshees.

19. Nuuni haꞌꞌi waatana koshshii, qassi aybissi?

¹⁹ Ha wodee Yihoowaaninne I baayyo ammanettida ashkkarata shiishshido dirijjitiyan kaseegaappe aaruwan ammanettiyo wode. Ha wodee Xoossaa Kawotettawu exatiyo wode. Nuuni yaatikko, Xoossaa Kawotettay huuphessa kawuwaanne tohossa kawuwaa xayssiyo wode nu attana.