• Wurssettaa Wodiyan ‘Huuphessa Kawoy’ Oonee?
    Wochiyo Keelaa (Xannaꞌiyoogaa)—2020 | Uddufune

    • XANNAꞌIYO HUUPHE YOHUWAA 19

      Wurssettaa Wodiyan ‘Huuphessa Kawoy’ Oonee?

      “Wurssettaa wodee gakkin, tohossa biittaa kawoi denddidi, huuphessa biittaa kawuwaa olana.”—DANE. 11:40.

      MAZAMURE 150 Attanawu Xoossaa Koyite

      HA XINAATIYANa

      1. Geeshsha Maxaafaa hiraagay nuuni ay eranaadan maaddii?

      YIHOOWA asaa bolli mata wode aybi gakkanee? Nuuni zaaruwaa erana danddayoos. Mata wode nu ubbaa bolli gakkana wolqqaamabaa Geeshsha Maxaafay yootees. Alamiyan keehi wolqqaama gidida amarida kawotettati oottanabaa nuuni akeekanaadan maaddiya issi hiraagay deꞌees. He hiraagay Daaneela shemppo 11n deꞌees. Hegee huuphessa kawuwaanne tohossa kawuwaa geetettiya issoy issuwaa eqettiya naaꞌꞌu kawota qonccissees. He hiraagaappe dariya baggay polettiichchido gishshawu, appe attidaageekka polettanaagaa nuuni ammanettana danddayoos.

      2. Doomettaabaa 3:15⁠ninne Ajjuutaa 11:7; 12:17n qonccidaagaadan, nuuni Daaneela hiraagaa xannaꞌiyo wode hassayana bessiya keehi koshshiyaabati aybee?

      2 Nuuni Daaneela shemppo 11n deꞌiya hiraagaa akeekanawu, hegee Xoossaa asaa yedettida woy etappe daroti deꞌiyo biittaa haarida asatanne kawotettata qonccissiyoogaa hassayana koshshees. Alamiyaa asa ubbaara geeddarssiyo wode Xoossaa asay keehi guutta. Yaatin, ha kawotettati Xoossaa asaa bolli denddiyoy aybissee? Yihoowayyoonne Yesuusayyo haggaaziyaageeta muleera xayssanawu Seexaanaynne A kumetta alamee waannayidi halchchido gishshataassa. (Doomettaabaa 3:15⁠nne Ajjuutaa 11:7; 12:17 nabbaba.) Qassi, Daaneeli xaafido hiraagay Xoossaa Qaalan deꞌiya hara hiraagatuura maayana bessees. Hegaa bollikka, nuuni Daaneela hiraagaa loytti akeekanawu, Geeshsha maxaafan deꞌiya hara maxaafatuura A gatti xeellana koshshees.

      3. Nuuni ha huuphe yohuwaaninne kaalliyaagan ay xannaꞌanee?

      3 Hegaa gishshawu, nuuni Daaneela 11:25-39 haꞌꞌi xannaꞌana. Nuuni 1870⁠ppe 1991 gakkanawu huuphessa kawoy oonakko, qassi tohossa kawoy oonakko beꞌananne he hiraagaa nuuni kase akeekido ogiyaa laammana koshshido gaasota xannaꞌana. Nuuni Daaneela 11:40–12:1, kaalliya huuphe yohuwan xannaꞌana, qassi he hiraagay 1991⁠ppe biidi Armmageedoona olaa gakkanawu deꞌiyaabaa yootiyoobaa nuuni akeekidobay kaseegaappe laamettana. Neeni ha naaꞌꞌu huuphe yohota xannaꞌiyo wode, “Wurssettaa Wodiyan Issoy Issuwaa Eqettiya Naaꞌꞌu Kawota” giya sanxxarazhiyaa beꞌiyoogee maaddees. SHin koyro, ha hiraagan odettida naaꞌꞌu kawota nuuni waati shaakki eranaakko beꞌana.

      HUUPHESSA KAWUWAANNE TOHOSSA KAWUWAA SHAAKKI ERIYOOGAA

      4. Huuphessa kawoynne tohossa kawoy oonakko nuuni eranaadan maaddiya heezzubati aybee?

      4 Koyro, ‘huuphessa kawuwaanne tohossa kawuwaa’ giya sunttati Israaꞌeela biittaappe huuphessa baggaaninne tohossa baggan deꞌiya biittata haariyaageeta qonccissiyaaba. Nuuni hegaadan giyoy aybissee? Kiitaa Daaneelayyo ehiida kiitanchchay ayyo yootidobaa akeeka: “Taani ha77i neekko yiidoogee, wurssetta gallassatun ne asaa [Xoossaa asaa] bolli hananau de7iyaabaa neeyyo qonccissanaassa.” (Dane. 10:14) PHenxxaqosxxe galla 33 M.L. gakkanawu, Israaꞌeela deree Xoossaa asa. He gallassaappe doommidi, Yesuusi erissiyo ammanettida ashkkarata Yihooway ba asa ootti xeelliyoogaa qonccissi bessiis. Yaatiyo gishshawu, Daaneela shemppo 11n odettida hiraagaappe dariya baggay yootiyoy Israaꞌeela deriyaabaa gidennan, Kiristtoosa kaalliyaageetubaa. (Oos. 2:1-4; Roo. 9:6-8; Gal. 6:15, 16) Dumma dumma wodetun, haariya dumma dumma asati woy kawotettati ‘huuphessa kawuwaanne tohossa kawuwaa’ gididosona. SHin ha haaridaageeti ubbay issi mala gidiyoobay deꞌees. Koyroogee, he kawoti Xoossaa asati daroti deꞌiyo biittaa haaridoogaa woy eta qohidoogaa. Naaꞌꞌanttoogee, eti Xoossaa asaa oyqqido ogiyan tumanchcha Xoossaa Yihoowa ixxiyoogaa bessidoogaa. Qassi heezzanttoogee, he naaꞌꞌu kawoti wolqqaa bessanawu issoy issuwaa eqettidoogaa.

      5. Huuphessa kawoynne tohossa kawoy 100 layttaappenne 1870 layttaappe gidduwan deꞌidonaa? Qonccissa.

      5 Xeetu layttaappe guyyiyan, worddo Kiristtaaneti daroti Kiristtaane gubaaꞌiyaa gelidosona. Eti worddo haymaanootiyaa qofaa tamaarissidosonanne Xoossaa Qaalan deꞌiya tumaa genttidosona. He wodiyaappe doommidi 1870 heera gakkanawu, Xoossaayyo saꞌan dirijjitee baawa. Worddo Kiristtaaneti goshshan deꞌiya zardduwaadan keehi daridosona. Hegaappe denddidaagan, tumu Kiristtaaneti oonakko eranawu keehi metiis. (Maa. 13:36-43) He hanotaa akeekiyoogee keehi koshshiyoy aybissee? Huuphessa kawoynne tohossa kawoy 100 layttaappenne 1870 layttaappe gidduwan haarida kawotettata gidana danddayennaagaa he hanotay bessiyo gishshataassa. He wode Xoossaa asay darajjayettidaagee baynna gishshawu eti qohiyo citay baawa.b SHin, huuphessa kawoynne tohossa kawoy 1870 layttaappe simmin takkennan zaarettidi denddanaagaa nuuni naagana danddayoos. Nuuni hegaa waati eriyoo?

      6. Xoossaa asay citan haranttuwaa darajjayettiyoogaa doommidoy awudee? Qonccissa.

      6 Xoossaa asay 1870⁠ppe haa simmin citan darajjayettiyoogaa doommiis. He wode CHarles Tez Rasilinne harati Geeshsha Maxaafaa citan xannaꞌiyoogaa doommidosona. Ishaa CHarles Tez Rasilinne A laggeti Mase Kawotettay eqqanaappe kase “ogiyaa giigissanaadan” hiraagan odettida kiitettida asadan oottidosona. (Mil. 3:1) Darajjayettidi Yihoowayyo likke ogiyan haggaaziya citay haranttuwaa eqqiis. Xoossaa ashkkarata darota haarida woy qohida kawotettati he wode deꞌiyoonaa? Hegaa ane beꞌoos.

      TOHOSSA KAWOY OONEE?

      7. Koyro Alamiyaa Olaa wode tohossa kawoy oonee?

      7 Birttaanee 1870n hara ay biittaagaappekka daro biittata haariis, qassi alamiyan he wode Birttaaniyawu oogaappenne aadhdhiya wolqqaama olanchchati deꞌoosona. Daaneela hiraagay heezzu kaceta xooniya issi guutta kaciyaabaa yootees. He guutta kacee Birttaaniyaa bessiyaaba; qassi hara kaceti Paranssaaye, Isppeenenne Nezerlandde biittata qonccissoosona. (Dane. 7:7, 8) Qassi Koyro Alamiyaa Olaa wode tohossa kawoy Birttaaniyaa. He wode Amarkkay alamiyan dure biitta gidiis, qassi Birttaaniyaara hashetidi issippe oottiyoogaa doommiis.

      8. Wurssetta gallassatun tohossa kawo gididi deꞌiyay oonee?

      8 Amarkkaynne Birttaanee Koyro Alamiyaa Olaa wode hashetti olettidi keehi wolqqaama gididosona. He wode, Birttaaneenne Amarkkay issippe oottoosona, qassi eti issippe alamiyan keehi wolqqaama kawotetta gididosona. Daaneeli kaseti yootidoogaadan he kawoy “keehi daronne wolqqaama” olanchchata shiishshiis. (Dane. 11:25) Wurssetta gallassatun, Birttaaneenne Amarkkay muletoo tohossa kawo gididi deꞌidosona.c SHin, huuphessa kawo gididay oonee?

      HUUPHESSA KAWOY OONEE?

      9. Huuphessa kawoy oorattay haariyoogaa doommidoy awudee, qassi Daaneela 11:25y waani polettidee?

      9 Ishaa Rasilinne A laggeti Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogaa doommi simmin, 1871n huuphessa kawoy oorattay haariyoogaa doommiis. He laytti Otto von Bismarki unddenna heeraa issippe gattiis, hegee Jarmane giyo wolqqaama kawotetta gidiis. Vilhelimi he biittawu koyro kawo gidiis, yaatidi he kawotettaa kaalettanaadan I Bismarka dooriis.d Guyyeppe, Jarmane biittay Afirkkaaninne Pasifike Abbaa giddon deꞌiya amarida biittata haariis, yaatidi Birttaaniyaappe keehi wolqqaama gidanawu maliis. (Daaneela 11:25 nabbaba.) Jarmane biittay Birttaaniyaagaa keena daro olanchchata shiishshiis. Koyro alamiyaa olaa wode, Jarmane biittay ba morkketuura olettanawu he olanchchata goꞌettiis.

      10. Daaneela 11:25bninne 26n deꞌiya hiraagay waani polettidee?

      10 Jarmane kawotettaa bollinne I shiishshido olanchchatu bolli gakkanabaakka Daaneeli kasetidi yootiis. He hiraagay huuphessa kawoy ‘eqettanawu danddayennaagaa’ yootees. Aybissi? “A bolli eti kasetidi maqqido maqquwaa gaasuwan, . . . Kawuwaara issi maaddan miyaageeti a worana.” (Dane. 11:25b, 26a) Daaneela wode “kawuwaassi ka77ida” qumaa miyaageetu giddon ‘kawuwaa sinttan’ oottiya, kawo keettan sunttettidaageeti deꞌoosona. (Dane. 1:5) He hiraagay obaa yootii? Hegee Jarmane kawotettaa giddon deꞌiya wolqqaama asata, jeneraletanne kawuwaara keehi matatti oottiya olanchchatu halaqata qonccissiyaaba. He wolqqaama asati oottidobaa gaasuwan, kawoy wolqqaa xayin Jarmane biittan ooratta kawotettay eqqiis.e He hiraagay yootiyoy Jarmane kawotettay kunddiyoogaa xalla gidennan, tohossa kawuwaara olettiyoogaa gaasuwan gakkiyaabaakka yootees. Huuphessa kawuwaa xeelliyaagan hiraagay hagaadan gees: “A olanchchati pitettana; a olanchchatuppe daroti olan haiqqana.” (Dane. 11: 26b) Kaseti odettidoogaadan, koyro alamiyaa olan Jarmane olanchchati ‘pitettidosona,’ qassi ‘daroti olan hayqqidosona.’ Hegaappe kase denddida ay olaappenne aaruwan he olan daro asay hayqqiis.

      11. Huuphessa kawoynne tohossa kawoy ay oottidonaa?

      11 Daaneela 11:27, 28y Koyro Alamiyaa Olaappe kase hananabata qonccissees. Huuphessa kawoynne tohossa kawoy ‘issi oydiyan uttidi haasayiiddi worddotanaagaa’ I yootees. Qassi huuphessa kawoy ‘daro duretettaa’ shiishshanaagaakka I yootees. Hanidabaykka hegaa. Jarmaneenne Birttaanee sarotettaa koyiyoogaa issoy issuwaassi yootikkonne, 1914n olay doommido wode eti haasayidobay worddo gidiyoogee qoncciis. Jarmane biittay 1914n alamiyan deꞌiya biittatuppe duretettan naaꞌꞌantto. He wode Daaneela 11:29⁠ynne paydo 30 koyro kifilee polettiiddi deꞌees, Jarmanee tohossa kawuwaara olettidi xoonettiis.

      HE KAWOTETTATI XOOSSAA ASAA OLOOSONA

      12. Koyro alamiyaa olaa wode, huuphessa kawoynne tohossa kawoy ay oottidonaa?

      12 He naaꞌꞌu kawoti 1914⁠ppe doommidi issoy issuwaara aggennan olettidosona, qassi Xoossaa asaa kaseegaappe aaruwan olidosona. Leemisuwawu, koyro alamiyaa olan, Jarmane kawotettaykka Birttaaniyaa kawotettaykka, olaa olettennan ixxida Xoossaa ashkkarata yedettidosona. Qassi Amarkkaa kawotettay sabbakuwaa oosuwaa minnidi oottiyaageeta qachchiis. He yedetay Ajjuutaa 11:7-10n deꞌiya hiraagay polettanaadan oottiis.

      13. SHaꞌanne uddufun xeetanne hasttamaappe simmiininne naaꞌꞌantto alamiyaa olaa wode, huuphessa kawoy ay oottidee?

      13 Guyyeppe, 1933⁠ninne ubba qassi naaꞌꞌantto alamiyaa olaa wode huuphessa kawoy Xoossaa asaa meqetti baynna hanotan qohiis. Naaze aysoy Jarmane haariyoogaa doommido wode, Hitilerinne A kaalliyaageeti Xoossaa asaa oosuwaa muleera teqqidosona. Huuphessa kawoy Yihoowa asaappe 1,500 gidiyaagaa woriis, qassi daro shaꞌan qoodettiyaageeta asaa gurddiyo kambbetun gelissiis. He hanotay Daaneeli kasetidi yootidoba. Huuphessa kawoy sabbakuwaa oosuwaa muleera diggiis, yaatidi ‘beeta maqidasiyaa tunissiis, qassi hachchi hachchi yarshshiyo yarshshuwaakka teqqiis.’ (Dane. 11:30b, 31a) Jarmane kaalettiya Hitileri, Jarmanen deꞌiya Xoossaa asa ubbaa woranawu qaalaa geliis.

      HUUPHESSA OORATTA KAWUWAA

      14. Naaꞌꞌantto alamiyaa olaappe simmin, huuphessa kawo gididay oonee? Qonccissa.

      14 Naaꞌꞌantto alamiyaa olaappe simmin, Sooviyeete kawotettay huuphessa kawo gidiis. Kase Jarmane biittay haariyo daro heerata I haariyoogaa doommiis. Meqetti baynna Naaze kawotettaadan Sooviyeete kawotettaykka, bantta deꞌuwan tumanchcha Xoossawu goynniyoogaa kaseyiyaageeta ubbaa yedettiis.

      15. Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olay wuri simmin huuphessa kawoy ay oottidee?

      15 Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olay wuri simmin takkennan, huuphessa ooratta kawoy, hegeekka Sooviyeete kawotettaynne aara hashetiya kawotettati Xoossaa asaa qohiyoogaa doommidosona. Ajjuutaa 12:15-17n deꞌiya hiraagaa maaran ha kawoy nu sabbakuwaa oosuwaa muleera teqqiis, qassi shaꞌan qoodettiya Yihoowa asay deꞌanawu keehi iita soho gidida Saybeeriyan qashettanaadan oottiis. Wurssetta gallassatun, Seexaanay Xoossaa asay bantta oosuwaa agganaadan oottanawu huuphessa kawuwaa baggaara yedetaa “haattaa” gussiis, shin eti aggibookkona.f

      16. Sooviyeete kawotettay Daaneela 11:37-39 waati polidee?

      16 Daaneela 11:37-39 nabbaba. Huuphessa kawoy “kase ba maizza aawatu xoossata” kaariyoogaa waati bessidee? Sooviyeete kawotettay haymaanooteta muleera xayssanawu koyido gishshawu, etappe maataa muleera wotti ekkanawu maliis. Sooviyeete kawotettay 1918 doomettaa heeran timirtte keettatun Xoossay baawa giidi tamaarissanaadan oottiya azazuwaa kessiis. Huuphessa kawoy ‘qatotu xoossaa waati bonchchidee’? Sooviyeete kawotettay ba olanchchata loohissiyoogaaninne ba wolqqaa minttanawu shaꞌan qoodettiya wolqqaama olaa miishshata medhdhiyoogan keehi daro miishshaa kessiis. Biilooniyan qoodettiya asaa worana danddayiya wolqqaama olaa miishshata huuphessa kawoykka tohossa kawoykka wurssettan shiishshidosona!

      NAAꞌꞌU KAWOTI ISSIPPE OOTTOOSONA

      17. ‘Bashshaa tunatettay’ aybee?

      17 Huuphessa kawoy tohossa kawuwaara issi keehi koshshiyaabaa issippe oottiis. ‘Eti bashshaa tunatettaa essidosona.’ (Dane. 11:31) He ‘tunabay’ Kawotettatu Issippetettaa.

      18. Kawotettatu Issippetettay ‘tunabadan’ qonccidoy aybissee?

      18 Kawotettatu Issippetettaa dirijjitee Xoossaa Kawotettaa xallay ehaana danddayiyo alamiyaa sarotettaa ehaana danddayays giidi yootiyo gishshawu, I ‘tunabadan’ qoncciis. Qassi Kawotettatu Issippetettay worddo haymaanootiyaa qohidi xayssiyo gishshawu, he tunabay ‘bashshanaagaa’ hiraagay yootees.—“Wurssettaa Wodiyan Issoy Issuwaa Eqettiya Naaꞌꞌu Kawota” giya sanxxarazhiyaa xeella.

      NUUNI HA TAARIKIYAA ERANA KOSHSHIYOY AYBISSEE?

      19-20. (a) Nuuni ha taarikiyaa erana koshshiyoy aybissee? (b) Nuuni kaalliya huuphe yohuwan woygiya oyshaa zaaruwaa beꞌanee?

      19 Ha taarikee Daaneeli huuphessa kawuwaabaanne tohossa kawuwaabaa yootido hiraagay 1870⁠ppe 1991 gakkanawu polettidoogaa qonccissiyo gishshawu nuuni ha taarikiyaa erana koshshees. Hegaa gishshawu, he hiraagaappe attidaageekka polettanaagaa nuuni ammanettana danddayoos.

      20 Sooviyeete kawotettay 1991n kunddiis. Yaatiyo gishshawu, ha wodiyan huuphessa kawoy oonee? Hegaa zaaruwaa kaalliya huuphe yohuwan beꞌana.

      MAZAMURE 128 Wurssettaa Gakkanaashin Gencciyoogaa

      a Daaneeli ‘huuphessa kawuwaabaanne tohossa kawuwaabaa’ yootido hiraagay polettiiddi deꞌiyoogaa naqaashaa nuuni beꞌoos. Nuuni hegaa waani ammanettana danddayiyoo? Ha hiraagay yootiyoobaa nuuni erana koshshiyoy aybissee?

      b He wodiyan Yihoowayyo haggaaziya citi baynna gishshawu, nuuni Rooma Kawoy Oreliyeni (270-275 M.L.) ‘huuphessa kawuwaa’ woy Kawiyaa Zenobiya (267-272 M.L.) ‘tohossa kawiyo’ giyoogee bessiyaaba gidenna. Hagee Daaneela Hiraagaa Akeekan Qoppa! (Amaarattuwaa) giya maxaafaa shemppo 13⁠ninne 14n deꞌiya qofay laamettidoogaa bessiyaaba.

      d Jarmane kawoy Vilhelim naaꞌꞌanttoy 1890n Bismarke maataa wolqqan ekkiis.

      e Eti bantta kawotettay eesuwan wolqqaa xayanaadan oottiya darobaa oottidosona. Leemisuwawu, eti kawuwaa maaddiyoogaa aggidosona, olaara gayttidaagan xuurabaa haratuyyo yootidosonanne kawuwaa A maataappe wolqqan wottidosona.

      f Daaneela 11:34n odettidaagaadan, huuphessa kawoy Kiristtaaneta yedettiyoogaa guutta wodiyawu aggiis. Leemisuwawu, Sooviyeete kawotettay 1991n kunddido wode hegee haniis.

  • Ha Wodiyan ‘Huuphessa Kawoy’ Oonee?
    Wochiyo Keelaa (Xannaꞌiyoogaa)—2020 | Uddufune

    • Xannaꞌiyo Huuphe Yohuwaa 20

      Ha Wodiyan ‘Huuphessa Kawoy’ Oonee?

      “A wurssettai gakkana; gakkin a maaddiyaabi xayana.”—DANE. 11:45.

      MAZAMURE 95 Pooꞌoy Gujji Gujji Bees

      HA XINAATIYANa

      1-2. Ha huuphe yohuwan nuuni ay xannaꞌanee?

      NUUNI ha alamiyawu wurssetta wodiyan deꞌiyoogaa bessiya naqaashay awudeegaappenne aaruwan nuussi deꞌees. Mata wode, Yihoowaynne Yesuus Kiristtoosi Xoossaa Kawotettaa eqettiya ubba kawotettata xayssana. Hegee hanana gakkanaashin, huuphessa kawoynne tohossa kawoy issoy issuwaanne Xoossaa asaa aggennan eqettana.

      2 Daaneela 11:40–12:1n deꞌiya hiraagaa nuuni ha huuphe yohuwan xannaꞌana. Ha wodiyan ‘huuphessa kawoy’ oonakko nuuni tamaarana, qassi sinttappe gakkana metuwaa nuuni ammanettidi genccana danddayiyoy aybissakko xannaꞌana.

      HUUPHESSA OORATTA KAWUWAA

      3-4. Ha wodiyan huuphessa kawoy oonee? Qonccissa.

      3 Sooviyeete kawotettay 1991n kunddi simmin, A haaruwaa garssan deꞌiya Xoossaa asay amarida wodiyawu laꞌatettaa demmiis. He laꞌatettay “guutta maado” gidanaagaa Daaneeli yootiis. (Dane. 11:34) Hegaappe denddidaagan, eti laꞌatettan sabbakana danddayidosona, qassi kase Sooviyeete kawotettaa giddon deꞌiya biittatun aassiyaageetu qooday sohuwaara xeetu shaꞌan qoodettiyaagaa gidiis. SHin unddenna layttaappe simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gididosona. Hagaappe kasetiya huuphe yohuwan xannaꞌidoogaadan, issi kawotettay huuphessa kawo woy tohossa kawo gidanawu heezzubata oottana koshshees: (1) Xoossaa asati daroti deꞌiyo biittaa haarana woy eta qohana, (2) eti Yihoowanne A asaa ixxiyoogaa bantta oosuwan bessana, (3) he naaꞌꞌu kawoti wolqqaa bessanawu issoy issuwaa eqettana.

      4 Ha wodiyan ‘huuphessa kawoy’ Raashiyaanne aara hashetiya kawotettata nuuni giyo gaasota kaallidi beꞌana. (1) Eti sabbakuwaa oosuwaa muleera teqqido wodenne bantta biittan deꞌiya xeetu shaꞌan qoodettiya ishanttanne michchontta yedettido wode Xoossaa asaa qohidosona. (2) Hegaadan oottiyoogee eti Yihoowanne A asaa ixxiyoogaa bessees. (3) Eti tohossa kawo gidida Birttaaniyaappenne Amarkkaappe keehi wolqqaamanawu baaxetoosona. Raasheenne aara hashetiya kawotettati waanidi huuphessa kawo gididaakko ane beꞌoos.

      HUUPHESSA KAWOYNNE TOHOSSA KAWOY ISSOY ISSUWAA AGGENNAN EQETTOOSONA

      5. Daaneela 11:40-43y yootiyoobay aybee?

      5 Daaneela 11:40-43 nabbaba. He hiraagan ha kifilee wurssettaa wodiyaabaa yootees. Hegee huuphessa kawoynne tohossa kawoy issoy issuwaara waani olettanaakko qonccissees. Daaneeli kasetidi yootidoogaadan, wurssettaa wodiyan tohossa kawoy huuphessa kawuwaara ‘olettana.’—Dane. 11:40.

      6. Naaꞌꞌu kawoti issoy issuwaa waati eqettidonaa?

      6 Huuphessa kawoynne tohossa kawoy alamiyan keehi wolqqaama kawotetta gidanawu koyiyo gishshawu eti issoy issuwaara olettana. Leemisuwawu, Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaappe simmin Sooviyeete kawotettay Awurooppaappe dariya baggaa haariyoogaa doommiis. Hegaa gishshawu, tohossa kawoy huuphessa kawuwaa eqettanawu ba olanchchata hara biittatu olanchchatuura walakkanawu maayettiis. He dirijjitee Huuphessa Atlantike Maachchaa Dirijjitiyaa geetettees. Huuphessa kawoynne tohossa kawoy keehi wolqqaama olaa miishshata ootissanawu maliyoogankka daro miishshaa kessoosona. Eti Afirkkan, Isiyaaninne Laatine Amarkkan issoy issuwaa morkketa olan maaddiyoogankka issoy issuwaara olettidosona. Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati kumetta alamiyan keehi wolqqaamidosona. Eti komppiyuteriyaa goꞌettiyoogankka tohossa kawuwaara olettoosona. He kawoti bantta miishshaa xayssiyaanne bantta kawotettaa qohiya komppiyuteriyaa prograamiyaa goꞌetteeta giidi eti issoy issuwaa mootoosona. Qassi Daaneeli kasetidi yootidoogan, huuphessa kawoy Xoossaa asaa qohiiddi deꞌees.—Dane. 11:41.

      HUUPHESSA KAWOY ‘LOꞌꞌIYA BIITTAA’ GELEES

      7. ‘Loꞌꞌiya biittay’ aybee?

      7 Daaneela 11:41 huuphessa kawoy “lo77o [loꞌꞌiya] biittaa” gelanaagaa yootees. He biittay aybee? Beni wode, hegee Israaꞌeela biittaa. Israaꞌeela biittay ‘biitta ubbaappe aadhdhidi loꞌꞌiya biittaadan’ xeelettiis. (Hiz. 20:6) SHin he biittay asay Yihoowayyo goynniyo soho gidiyo gishshawu, keehi dumma. PHenxxaqosxxe gallassaa 33 M.Lppe doommidi, he ‘loꞌꞌiya biittay’ saꞌan awaaninne deꞌiya soho gidenna. Ha wodiyan Yihoowa asay kumetta saꞌan deꞌiyo gishshawu, hegaadan giyoogee bessiyaaba. ‘He loꞌꞌiya biittay’ ha wodiyan Yihoowa asay shiiqota shiiqiyoogaaninne haggaaziyoogan Yihoowayyo goynniyoogaa mala hanotan eti deꞌiyo deꞌuwaa bessiyaaba.

      8. Huuphessa kawoy ‘loꞌꞌiya biittaa’ waani gelidee?

      8 Wurssettaa gallassatun, huuphessa kawoy ‘he loꞌꞌiya biittaa’ darotoo geliis. Leemisuwawu, naaꞌꞌantto alamiyaa olaa wode Jarmane biittan Naaze haaroy huuphessa kawo gidido wode, he kawoy Xoossaa asaa yedettiyoogaaninne woriyoogan ‘he loꞌꞌiya biittaa’ geliis. Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaappe simmin Sooviyeete kawotettay huuphessa kawo gidido wode, he kawoy Xoossaa asaa yedettiyoogaaninne eta sooppe eta wolqqan haahosaa efiyoogan ‘he loꞌꞌiya biittaa’ geliis.

      9. Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati ‘he loꞌꞌiya biittaa’ waani gelidonaa?

      9 Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettatikka ‘he loꞌꞌiya biittaa’ gelidosona. Waanidi? Raashee 2017n Yihoowa Markkatu oosuwaa teqqiis, qassi nu ishanttuppenne michchonttuppe amaridaageeta qashissiis. I Ooratta Alamiyaa Geeshsha Maxaafaa Birshshettaa gujjin, nu xuufetakka teqqiis. Hegaa bollikka, Raashiyan deꞌiya nu macara biiruwaa, SHiiquwaa Addaraashatanne Gita SHiiquwaa Addaraashata I ekkiis. Hegaadan ootti simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gidiyoogaa Bolla Gididi Heemmiyaagee 2018n yootiis. SHin, Yihoowa asay banttana ay kawotettikka yedettikkonne, eti he kawotettaara olettanawu woy hegaa laammanawu baaxetokkona. Nuuni laꞌatettan goynnana danddayiya danddayennaakko he kawotettati kuuyiyo wodekka gidin, “sunttatettai de7iyo ubbatuyyo” woossanaadan Geeshsha Maxaafay yootiyo zoriyaa kaalloos.—1 Xim. 2:1, 2.

      HUUPHESSA KAWOY TOHOSSA KAWUWAA XAYSSANEE?

      10. Huuphessa kawoy tohossa kawuwaa xayssanee? Qonccissa.

      10 Daaneela 11:40-45n deꞌiya hiraagay dariya baggi huuphessa kawuwaabaa yootees. Hegee I tohossa kawuwaa xayssana giyoogee? CHii. Yihoowaynne Yesuusi asa kawotetta ubbaa Armmageedoona olan xayssana gakkanaashin tohossa kawoy “paxa” deꞌana. (Ajj. 19:20) Nuuni hegaa waati erana danddayiyoo? Daaneela maxaafaaninne Ajjuutaa maxaafan deꞌiya hiraagati yootiyoobaa beꞌa.

      Deriyaappe yiida shuchchay birataappe merettida issi gita misiliyawu tohuwaa kinchchees.

      SHuchchan leemisettida Xoossaa Kawotettay ha gita misiliyan qonccida asaa haaruwaa Armmageedoona olan xayssana (Mentto 11 xeella)

      11. Daaneela 2:43-45y yootiyoobay aybee? (Koyro sinttan deꞌiya misiliyaa xeella.)

      11 Daaneela 2:43-45 nabbaba. Xoossaa asaa yedettiya kaalli kaalli denddiya kawotettatubaa Daaneeli yootiis. Eti birataappe oosettida issi gita misiliyawu dumma dumma kifiledan qonccidosona. He kaalli kaalli denddiya kawotettatuppe wurssetta kawotettay misiliyaa tohodan qoncciis; he tohoy birataappenne urqqaappe merettiis. He tohoy Birttaaniyaanne Amarkkaa qonccissees. Xoossaa Kawotettay asa kawotetta ubbaa xayssana gakkanaashin Birttaaniyaanne Amarkkaa waatta kawotettay haaranaagaa he hiraagay yootees.

      12. He doꞌawu laappuntta huuphee aybaa qonccissii, qassi hegaa eriyoogee keehi koshshiyaaba gidiyoy aybissee?

      12 Yihoowa asaa haarana kawotettatubaa kiitettida Yohaannisikka yootiis. Yohaannisi he kawotettata laappun huuphee deꞌiyo doꞌadan qonccissiis. He doꞌawu laappuntta huuphee Birttaaniyaanne Amarkkaa waatta kawotettaa qonccissees. Hegaappe hara huuphee baynna gishshawu hegee keehi gitabaa qonccissiyaaba. Kiristtoosinne saluwaa olanchchati doꞌaanne appe attida harata xayssana gakkanaashin he doꞌawu laappuntta huuphee haarana.b—Ajj. 13:1, 2; 17:13, 14.

      HUUPHESSA KAWOY MATA WODE AY OOTTANEE?

      13-14. ‘Maagooga biittan deꞌiya Googi’ oonee, qassi I Xoossaa asaa xayssanawu malanaadan oottana danddayiyaabay aybee?

      13 Huuphessa kawoynne tohossa kawoy xayanaappe kase aybi hanana danddayiyaakko Hizqqeeli hiraagaa yootiis. Hizqqeela 38:10-23n, Daaneela 2:43-45n, 11:44–12:1n, qassi Ajjuutaa 16:13-16⁠ninne 21n deꞌiya hiraagati issi malabaa yootiyaaba milatoosona. Hegaadaana gidikko, kaallidi deꞌiyaabay hanana giidi naagoos.

      14 Gita waayee doommi simmin takkennan, ‘saꞌaa kawoti ubbay’ issippe denddana. (Ajj. 16:13, 14; 19:19) He issippe denddiya kawotettata Geeshsha Maxaafay ‘Maagooga biittan deꞌiya Googa’ yaagees. (Hiz. 38:2) Issippe denddiya he kawotettati Xoossaa asaa ubbaa bolli denddidi eta muleera xayssanawu malana. Qohanawu denddanaadan oottiyaabay aybee? Kiitettida Yohaannisi Xoossaa morkketa wolqqaama shachchay shocanaagaa he wodiyaabaa qonccissiya hiraagan kasetidi yootiis. He shachchay Yihoowa asay yootiyo wolqqaama pirddaa kiitaa qonccissiyaaba gidana danddayees. Maagooga Googi Xoossaa asaa ubbaa bolli denddidi eta muleera xayssanawu malanaadan oottiyay he kiitaa gidana danddayees.—Ajj. 16:21.

      15-16. (a) Daaneela 11:44, 45y qonccissiyoobay ayba gidana danddayii? (b) Huuphessa kawoynne Maagooga Googi waananee?

      15 He wolqqaama kiitaynne Xoossaa morkketi gattiyo wurssetta qohoy Daaneela 11:44, 45n odettida issi mala hanotaa qonccissiyaaba gidana danddayees. (Nabbaba.) He sohuwan, “Arshsho baggaappenne huuphessa baggaappe yiya odoi” ‘hanqquwaa eexxi kiyida’ huuphessa kawuwaa daganttanaagaa Daaneeli yootiis. Huuphessa kawoy “darota . .  mule xaissanau” denddees. “Darota” giyaagee Yihoowa asaa qonccissiyaaba milatees.c Daaneeli hegan Xoossaa asaa bolli gakkiya wurssetta qohuwaabaa qonccissennan waayi aggana.

      16 Huuphessa kawoynne hara kawotettati Xoossaa asaa xayssanawu denddiyoogee Ubbaa Danddayiya Xoossay keehi hanqqettanaadan oottana, yaatin Armmageedoona olay doommana. (Ajj. 16:14, 16) He wode, huuphessa kawoynne Maagooga Googa yame gidida hara kawotettati xayana, qassi “a maaddiyaabi xayana.”—Dane. 11:45.

      Yesuusi bootta paraa toggidi, wonddafiyan zambbanawu giigi uttiis. Hara kiitanchchatikka bootta parata toggidi bisuwaa oyqqi uttidosona.

      Armmageedoona olan, Yesuus Kiristtoosinne saluwaa olanchchati Seexaanaa iita alamiyaa xayssana, qassi Xoossaa asaa ashshana (Mentto 17 xeella)

      17. Daaneela 12:1n odettida “gita halaqai Mikaa7eeli” oonee, ha wodiyan ay oottiiddi deꞌii, qassi sinttappe mata wode I ay oottanee?

      17 Daaneela 12:1 nabbaba. Ha qofay huuphessa kawoynne aara hashetiyaageeti waani xayanaakko, qassi nuuni waani attanaakko loytti qonccissees. He xiqisee yootiyoobay aybee? Haariiddi deꞌiya nu Kawuwaa Kiristtoos Yesuusawu hara sunttay Mikaaꞌeela. I 1914n saluwan Xoossaa Kawotettawu kawo gidido wodiyaappe doommidi Xoossaa ‘asaa heemmees.’ Sinttappe mata wode, I Armmageedoona olan “denddana” woy ba morkketa xayssana. He olay Daaneeli yootido, asi deꞌido ay wodeegaappenne iita ‘meto wodiyawu’ wurssettan haniyaaba gidana. Ajjuutaa maxaafan deꞌiya Yohaannisa hiraagay Armmageedoona olay doommanaappe guuttaa kasetidi deꞌiya wodee ‘gita waayiyaa’ wode gidiyoogaa yootees.—Ajj. 6:2; 7:14.

      NE “SUNTTAI XOOSSAA MAXAAFAN” XAAFETTANEE?

      18. Sinttappe aybi hanikkonne nuuni woppu giidi deꞌana danddayiyoy aybissee?

      18 Yihoowaynne Yesuusi bantta ashkkarata gita waayiyaa wode ashshanaagaa Daaneelinne Yohaannisi yootidosona. Hegaa gishshawu, aybi hanikkonne nuuni woppu giidi deꞌana danddayoos. “Xoossaa Maxaafan” eta sunttay xaafettido asati attanaagaa Daaneeli yootiis. (Dane. 12:1) He maxaafan nu sunttay xaafettana mala nuuni ay oottana danddayiyoo? Nuuni Xoossaa Dorssa gidida Yesuusa ammaniyoogaa qonccissana bessees. (Yoh. 1:29) Nuuni nu deꞌuwaa Xoossawu sheedhdhidi xammaqettana koshshees. (1 PHe. 3:21) Qassi nuuni harati Yihoowabaa tamaaranaadan maaddiyoogan Xoossaa Kawotettawu exatiyoogaa bessana koshshees.

      19. Nuuni haꞌꞌi waatana koshshii, qassi aybissi?

      19 Ha wodee Yihoowaaninne I baayyo ammanettida ashkkarata shiishshido dirijjitiyan kaseegaappe aaruwan ammanettiyo wode. Ha wodee Xoossaa Kawotettawu exatiyo wode. Nuuni yaatikko, Xoossaa Kawotettay huuphessa kawuwaanne tohossa kawuwaa xayssiyo wode nu attana.

      MAZAMURE 149 Xoonuwaa Mazamuriyaa

      a Ha wodiyan ‘huuphessa kawoy’ oonee, qassi I waani xayanee? He oyshatu zaaroy nu ammanuwaa minttana danddayeesinne mata wode gakkana gita waayiyaa wodiyawu nu giigettanaadan maaddees.

      b Daaneela 2:36-45⁠nne Ajjuutaa 13:1, 2 gujjada eranawu Tamme 1, 2012, Wochiyo Keelaa sinttaa 9-20 xeella, qassi “Nabbabiyaageetu Oyshaa” Tamme 15, 2012, Wochiyo Keelan (Amaarattuwaa) sinttaa 19 xeella.

  • Wurssettaa Wodiyan Issoy Issuwaa Eqettiya Naaꞌꞌu Kawota
    Wochiyo Keelaa (Xannaꞌiyoogaa)—2020 | Uddufune

    • Wurssettaa Wodiyan Issoy Issuwaa Eqettiya Naaꞌꞌu Kawota

      Ha sanxxarazhiyan qonccida hiraagatuppe amaridaageeti issi wodiyan haniyaabaa yootoosona. Nuuni ‘wurssettaa wodiyan’ deꞌiyoogaa he hiraagati ubbay qonccissoosona.—Dane. 12:4.

      Hiraagata bessiyaanne 1870⁠ppe doommidi ha wodiyaa gakkanaashin huuphessa kawonne tohossa kawo gididaageeta eranaadan maaddiya sanxxarazhiyaa.
      • Wurssettaa gallassatun issi wodiyan haniya hiraagata 4⁠ppe 1ro sanxxarazhee bessees, he wodee 1870⁠ppe 1918 gakkanaashin deˈiyaagaa. 1914⁠ppe haa simmin deˈiya layttati wurssettaa wode gidiyoogee erettiis. Hiraagaa 1: Laappun huuphee deˈiyo doˈay he sanxxarazhiyan koyro beettees. Koyro Alamiyaa Olaa wode, he doˈawu laappuntta huuphee masunxxiis. He laappuntta huuphee 1917⁠ppe haa simmin paxin, he doˈay naaˈˈanttuwaa kiyiis. Hiraagaa 2: Huuphessa kawoynne tohossa kawoy oonakko 1870n erettiis. Jarmane 1871n huuphessa kawo gidiis. Koyro heeran Inggilize tohossa kawo gidiyoogee erettiis, shin 1917n Inggilizenne Amarkkaa Waatta Kawotettay tohossa kawo gidiis. Hiraagaa 3: CHarles Tez Rasilinne A laggeti 1870⁠ppe haa simmin ‘ogiyaa giigissanaadan kiitettidaageeta’ gidiyoogee erettiis. Xiyoone Wochiyo Keelay 1881⁠ppe haa simmin, A nabbabiyaageeti mishiraachchuwaa sabbakanaadan minttettiis. Hiraagaa 4: 1914⁠ppe simmin cahaa. Zarddoy gisttiyaappe shaahettiis. Hiraagaa 5: 1917⁠ppe haa simmin, birataappenne urqqaappe merettida tohoy oonakko eroos. Qonccidabata: 1914⁠ppe 1918 gakkanaashin alamiyan hanidabata, Koyro Alamiyaa Olaa. Yihoowa asaa qohida hanotata: 1914⁠ppe 1918 gakkanaashin, Geeshsha Maxaafaa Tamaareti Birttaaniyaaninne Jarmanen qashettidosona. Amarkkan Waanna biiruwaa ishantti 1918n qashettidosona.
        Hiraagaa 1.

        Xiqiseta Ajj. 11:7; 12:13, 17; 13:1-8, 12

        Hiraagaa ‘Doꞌay’ saꞌan deꞌiya asaa 3,000⁠ppe dariya layttawu haariis. Wurssettaa wodiyan, A laappuntta huuphee masunxxiis. Guyyeppe, he huuphee paxin “sa7aa asai ubbai” he doꞌaa kaallees. Seexaanay “ammanettiyaageeta [tiyettidaageetuppe attidaageeta] olanau” he doꞌaa goꞌettees.

        Poluwaa Bashshaa Haattaappe guyyiyan, Yihoowa eqettiya kawotettati asaa haaridosona. Daro shaꞌu layttaappe guyyiyan, wolqqaama kawotettatuppe issuwaa gidida Ingglize kawotettay Koyro Alamiyaa Olaa wode wolqqaa xayiis. I Amarkkaara hashetiyoogaa doommido wode, zaarettidi wolqqaama gidiis. Wurssettaa wodiyan, Seexaanay Xoossaa asaa yedettanawu saꞌan deꞌiya kawotettata ubbaa goꞌettiiddi takkiis.

      • Hiraagaa 2.

        Xiqiseta Dane. 11:25-45

        Hiraagaa Wurssettaa wodiyan, huuphessa kawoynne tohossa kawoy bantta wolqqaa bessanawu issoy issuwaara olettana.

        Poluwaa Jarmanee Birttaaniyaaranne Amarkkaara olettiis. Sooviyeete kawotettaynne aara hashetiya kawotettati 1945n huuphessa kawo gididosona. Sooviyeete kawotettay 1991n kunddiis, qassi guyyeppe, Raasheenne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gididosona.

      • Hiraagaa 3.

        Xiqiseta Isi. 61:1; Mil. 3:1; Luq. 4:18, 19

        Hiraagaa Yihooway Mase Kawotettay eqqanaappe kase “ogiyaa giigissanaadan” ba “kiittiyo asa” kiittees. He citay ashkketussi “lo77o mishiraachchuwaa yootana.”

        Poluwaa Ishaa Raasilinne harati aara 1870⁠ppe doommidi Geeshsha Maxaafay tumuppe tamaarissiyoy aybakko loytti eranawu A xannaꞌidosona. Eti Xoossaa ashkkarati sabbakiyoogee keehi koshshiyaaba gidiyoogaa 1881n akeekidosona. Eti “1,000 Sabaaketi Koshshoosona” giyaanne “Sabbakanawu Tiyettiyoogaa” giya huuphe yohota attamissidosona.

      • Hiraagaa 4.

        Xiqiseta Maa. 13:24-30, 36-43

        Hiraagaa Issi bitanee gaden gisttiyaa zerees. Yaatin, morkkee he gadiyan zardduwaa zerees. Zarddoy diccidi gisttiyaa kammiis. Cakkiyo wode, zarddoy gisttiyaappe shaahettiis.

        Poluwaa Tumu Kiristtaanetu giddooninne worddo Kiristtaanetu giddon deꞌiya dummatettay 1870⁠ppe doommidi qoncci qocci biis. Wurssettaa wodiyan, tumu Kiristtaaneti gubaaꞌiyaa yiidosonanne worddo Kiristtaanetuppe shaahettidosona.

      • Hiraagaa 5.

        Xiqiseta Dane. 2:31-33, 41-43

        Hiraagaa Dumma dumma biratatuppe merettida misiliyan deꞌiya birataappenne urqqaappe merettida tohuwaa.

        Poluwaa Urqqay Birttaaniyaa kawotettaynne Amarkkaa kawotettay haariyo he kawotettata eqettiya coo asaa qonccissees. He asaa gaasuwan, he kawotettati bantta wolqqaa muleera goꞌettana danddayokkona.

      • Wurssettaa gallassatun issi wodiyan haniya hiraagata 4⁠ppe 2ntto sanxxarazhee bessees, he wodee 1919⁠ppe 1945 gakkanaashin deˈiyaagaa. Jarmanee 1945 gakkanaassi huuphessa kawo gidiyoogee erettiis. Birttaaniyaanne Amarkkaa Waatta Kawotettay tohossa kawo gidiyoogee erettiis. Hiraagaa 6: Tiyettida Kiristtaaneti 1919n zaaretti eqqida gubaaˈiyan shiiqidosona. 1919⁠ppe haa simmin Sabbakuwaa oosoy keehi aakkiis. Hiraagaa 7: Kawotettatu Waattaa Maabaray 1920n doommidi, Naaˈˈantto Alamiyaa Olay doommana gakkanaashin deˈiis. Qonccidabata: Hiraagaa 1, laappun huuphee deˈiyo doˈaa. Hiraagaa 5, birataappenne urqqaappe merettida tohuwaa. 1939⁠ppe 1945 gakkanaashin alamiyan hanidabata, Naaˈˈantto Alamiyaa Olaa. Yihoowa asaa qohida hanotata: Jarmanen 1933⁠ppe 1945 gakkanaashin, 11,000⁠ppe dariya Yihoowa Markkati qashettidosona. Birttaaniyan 1939⁠ppe 1945 gakkanaashin, 1,600 gidiya Yihoowa Markkati qashettidosona. Amarkkan 1940⁠ppe 1944 gakkanaashin, 2,500⁠ppe dariya Yihoowa Markkata deree denddidi qohiis.
        Hiraagaa 6.

        Xiqiseta Maa. 13:30; 24:14, 45; 28:19, 20

        Hiraagaa ‘Gisttee’ “gootaran” shiiqana, qassi ‘ammanettida wozannaama ashkkaray’ ‘so asaa’ bolli sunttettana. “Kawotettaa wonggeliyaa mishiraachchoi sa7a ubban” sabbakettana.

        Poluwaa Ammanettida ashkkaray 1919n Xoossaa asaa bolli sunttettiis. He wodeppe haa simmin Geeshsha Maxaafaa tamaareti kaseegaappe aaruwan sabbakidosona. Ha wodiyan, Yihoowa Markkati 200⁠ppe dariya biittatun sabbakoosona, qassi 1,000⁠ppe dariya doonatun Geeshsha Maxaafaa qofay deꞌiyo xuufeta attamoosona.

      • Hiraagaa 7.

        Xiqiseta Dane. 12:11; Ajj. 13:11, 14, 15

        Hiraagaa Naaꞌꞌu kacee deꞌiyo doꞌay saꞌan deꞌiya asay laappun huuphe deꞌiyo ‘doꞌaa misiliyaa’ medhdhanaadan yootees, qassi I ‘he misiliyan shemppuwaa shemppi gelissees.’

        Poluwaa Birttaaneenne Amarkkay Kawotettatu Waattaa Maabaraa doomissidosona. Hara kawotettatikka ha dirijjitiyaara walahettidosona. Huuphessa kawoykka 1926⁠ppe 1933 gakkanawu Kawotettatu Waattaa Maabaraa yame. Xoossaa Kawotettaa xallay ehaana danddayiyo alamiyaa sarotettaa Kawotettatu Waattaa Maabaray ehaana danddayees giidi asay qoppiis. Kawotettatu Issippetettaykka hegaadan oottana giidi asay qoppees.

      • Wurssettaa gallassatun issi wodiyan haniya hiraagata 4⁠ppe 3ntto sanxxarazhee bessees, he wodee 1945⁠ppe 1991 gakkanaashin deˈiyaagaa. 1991 gakkanaassi Sooviyeete kawotettaynne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gidiyoogee erettiis, qassi hegaappe simmin Raasheenne aara haashetiyaageeti huuphessa kawo gididosona. Birttaaneenne Amarkkay tohossa kawo gidiyoogee erettiis. Hiraagaa 8: Bombbee xuuqqin shumiyaa milatiya shaaray pude denddees, hegee Birttaaneenne Amarkkay wolqqaama qohuwaa gattidoogaa bessees. Hiraagaa 9: Kawotettatu Waattaa Maabaraa sohuwan 1945n Kawotettatu Issippetettay eqqiis. Qonccidabata: Hiraagaa 1, laappun huuphee deˈiyo doˈaa. Hiraagaa 5, birataappenne urqqaappe merettida tohuwaa. Hiraagaa 6, aassiyaageeti 1945n 156,000⁠ppe daro. Aassiyaageeti 1991n 4,278,000⁠ppe daro. Yihoowa asaa qohida hanotata: Sooviyeete kawotettan 1945⁠ppe 1951 gakkanaassi shaˈan qoodettiya Yihoowa Markkata Saybeeriyaa yeddidosona.
        Hiraagaa 8.

        Xiqiseta Dane. 8:23, 24

        Hiraagaa Meraa iita kawoy ‘daganttiya bashshaa bashshana.’

        Poluwaa Birttaaneenne Amarkkay daro asaa woridosonanne daro bashshawu gaaso gididosona. Leemisuwawu, Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaa wode, Amarkkay Birttaaniyaassinne baassi morkke gidida biittan naaꞌꞌu atoome bombbiyaa xuussiis. He bombbeti hegaappe kase gakkida ay qohuwaappenne aaruwan qohidosona.

      • Hiraagaa 9.

        Xiqiseta Dane. 11:31; Ajj. 17:3, 7-11

        Hiraagaa Ciimma ollaappe kiyida, tammu kaceti deꞌiyo ‘zoꞌo doꞌay’ hosppuntta kawo. Daaneela maxaafay ha kawoy ‘bashshaa tunatettawu’ gaaso gidanaagaa yootees.

        Poluwaa Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaa wode, Kawotettatu Waattaa Maabaray xayiis. He olaappe simmin, A sohuwan Kawotettatu Issippetettay ‘eqqiis.’ Kawotettatu Issippetettay appe kase deꞌida Kawotettatu Waattaa Maabaraadan, Xoossaa Kawotettay oottiyoobaa oottees giidi qofettiis. Kawotettatu Issippetettay haymaanootiyaa xayssana.

      • Wurssettaa gallassatun issi wodiyan haniya hiraagata 4⁠ppe 4ntto sanxxarazhee bessees, he wodee ha wodiyaappe Armmageedoona gakkanaashin deˈiyaagaa. Huuphessa kawoy Raashiyaanne aara hashetiya kawotettata gidiyoogee erettiis. Tohossa kawoy Birttaaniyaanne Amarkkaa Waatta Kawotettaa gidiyoogee erettiis. Hiraagaa 10: Kawotettati “ubbabai saro; aibikka hanenna” giidi awaajjana. Hegaappe simmin, gita waayee doommees. Hiraagaa 11: Kawotettati worddo haymaanootiyaa dirijjiteta qohana. Hiraagaa 12: Kawotettati Xoossaa asaa qohanawu denddana. Tiyettidaageetuppe attidaageeti saluwaa baana. Hiraagaa 13: Armmageedoona. Boottaa paraa toggidaagee ba xoonuwaa polana. Laappun huuphee deˈiyo doˈay xayana; gita misiliyawu birataappenne urqqaappe oosettida tohoy kinchchettana. Qonccidabata: Hiraagaa 1, laappun huuphee deˈiyo doˈay Armmageedoona gakkanaashin deˈana. Hiraagaa 5, birataappenne urqqaappe oosettida tohoy Armmageedoona gakkanaashin deˈana. Hiraagaa 6, ha wodiyan 8,580,000⁠ppe dariya aassiyaageeti deˈoosona. Yihoowa asaa qohida hanotata: Raashiyaa biittaa sunttati 2017n Yihoowa Markkata oyqqidi qachchidosonanne macara biiruwaa keettata ekkidosona.
        Hiraagaa 10⁠nne 11.

        Xiqiseta 1 Tas. 5:3; Ajj. 17:16

        Hiraagaa Kawotettati “ubbabai saro; aibikka hanenna” giidi awaajjana, qassi “tammu kaceenne do7ai shaaramuxiyo” qohana, yaatidi xayssana. Hegaappe simmin, kawotettati xayana.

        Poluwaa Kawotettati alamiyan sarotettaa ehiida giidi yootana. He wode, kawotettatinne Kawotettatu Issippetettaa yarati worddo haymaanootetu dirijjiteta xayssana. Hegee gitaa waayiyawu doometta. Seexaanaa alamiyaappe attidaageeta Yesuusi Armmageedoona olan xayssiyo wode he waayee wurana.

      • Hiraagaa 12.

        Xiqiseta Hiz. 38:11, 14-17; Maa. 24:31

        Hiraagaa Googi Xoossaa asaa biittaa woraajjana. He wode, kiitanchchati “doorettida asaa shiishshana.”

        Poluwaa Huuphessa kawoynne hara kawotettati Xoossaa asaa qohana. He qohoy doommi simmin, tiyettidaageetuppe attidaageeti saluwaa baana.

      • Hiraagaa 13.

        Xiqiseta Hiz. 38:18-23; Dane. 2:34, 35, 44, 45; Ajj. 6:2; 16:14, 16; 17:14; 19:20

        Hiraagaa “Bootta paraa” “toggidaagee” Googanne A olanchchata xayssiyoogan ‘ba xoonuwaa’ polana. “He do7ai” ‘tama abban paxa yegettana,’ qassi issi shuchchay wolqqaama misiliyaa kinchchana.

        Poluwaa Xoossaa Kawotettaa Kawoy Yesuusi Xoossaa asaa ashshana. Yesuusi, 144,000tinne kiitanchchati Xoossaa asaa qohiya ubba kawotettata xayssana. Hegee Seexaanaa alamiyawu wurssetta gidana.