Kapite 43

ʼE Fai Akonaki Ia Sesu ʼAki Te ʼu Lea Fakatātā

ʼI TE temi ʼaē neʼe ina pupulaʼi ai te kau Faliseo, neʼe lagi nofo ia Sesu ʼi Kapenaume. Ki muli age, ʼi te ʼaho pe ʼaia, neʼe mavae ia ʼi te ʼapi ʼaia ʼo ʼalu ki te tai ʼo Kalilea, ʼaē ʼe ōvi mai pe kiai, pea ʼe tokolahi te hahaʼi ʼe ʼōmai kiai. Neʼe heka ia Sesu ki te vaka, ʼo fakamamaʼo atu ʼi te matatai pea kamata ai tana fai akonaki ki te hahaʼi ʼe fakatahitahi ʼi te matatai; ʼo ina akoʼi nātou ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo selo ʼaki te ʼu lea fakatātā, ʼo ina fakaʼaogaʼi te ʼu meʼa māhani ʼo te maʼuli ʼaē ʼe nātou mahino kiai.

Neʼe ʼuluaki palalau ia Sesu ki te tagata tūtū pulapula neʼe ʼalu ko te tūtū. Neʼe maluku te ʼu tegaʼi ʼakau ʼi te fakaloaloa ʼo te ala, pea neʼe ʼōmai te ʼu manu lele ʼo kai. Ko ʼihi neʼe maluku ki te potu ʼaē ʼe makamakaʼia, pea neʼe nātou hohomo ake aipe, kae ʼi te mole maʼu e tonatou ʼu aka he kele e loloto, neʼe nātou moamoa ʼi te vevela ʼo te laʼā. Ko ʼihi neʼe maluku ki te vao talatala, pea neʼe ʼalu ake te vao talatala ʼo taʼotaʼo ia nātou ʼi tanatou hohomo ake. Ko ʼihi leva, neʼe maluku ki te kele lelei pea neʼe nātou fua, ʼo teau te tahi, pea onogofulu te tahi pea tolugofulu te tahi.

ʼI te lua lea fakatātā, neʼe fakatatau e Sesu te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ki te tagata ʼe ina tūtū te pulapula. ʼI te hoholo ʼo te ʼu ʼaho, lolotoga te moe ʼa te tagata pea mo te temi ʼaē ʼe ʼalaʼala ai, neʼe homo ake tana pulapula. Neʼe mole ʼiloʼi e te tagata ʼaia pe neʼe feafeaʼi te hoko ʼo te faʼahi ʼaia. Neʼe homo tokotahi pe te pulapula pea neʼe fua. ʼI te kua matuʼa ʼo tona fua, neʼe tuʼusi ai leva e te tagata ʼo tānaki.

Neʼe toe fai e Sesu te tahi lea fakatātā ko tona tolu ʼaia, ʼaē ʼo te tagata neʼe ina tūtū te pulapula lelei. Kae ʼi te ‘lolotoga ʼo te māʼumoea ʼa te kau tagata’, neʼe haʼu tona fili ʼo toe tūtū kiai mo te vao kovi, ʼi te lotolotoiga ʼo te fulumeto. Neʼe fehuʼi age e te kau kaugana ʼa te tagata ʼaia pe ʼe tonu ke nātou fusi te vao kovi. Neʼe ina tali age kia nātou: ‘Kailoa. Naʼa koutou taʼaki ai anai mo te fulumeto mokā ʼe koutou fai te meʼa ʼaia. Koutou tuku ia nāua ke hohomo fakatahi ʼo kaku ki te tānaki ʼo te taʼukai. ʼE ʼau ʼui age anai ki te kau tānaki taʼukai ke nātou tānaki muʼa te vao kovi, ʼo tutu pea ke tānaki te fulumeto ki te fale koloā.’

ʼI te hoko atu ʼo tana akonaki ki te hahaʼi ʼaē ʼe nonofo ʼi te matatai, neʼe toe fai age e Sesu te ʼu lea fakatātā e lua. Neʼe ina fakamahino age “ko te puleʼaga ʼo selo” ʼe fakatatau ki he tegaʼi sinapi neʼe to e te tagata. Logope tona veliveli tokotahi ʼi te ʼatu pulapula fuli, ko tana ʼui age ʼaia, ko te tegaʼi sinapi ʼe liliu ia, ʼi tana homo ake, ʼo lahi tokotahi ʼi te ʼu ʼakau ʼo te ʼōloto. ʼE liliu ia ko he ʼakau lahi ʼo ʼōmai ki tona ʼu vaʼa te ʼu manu lele ʼo fakamalumalu ʼi ai.

ʼE ʼi ai ʼihi ʼe nātou ʼui ʼi te temi nei, ʼe ʼi ai te ʼu tegaʼi ʼakau ʼe veliveli age ʼi te tegaʼi sinapi. Kae neʼe mole fai e Sesu ʼi henī he ako ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼakau. Ko te fuaʼi sinapi ʼe ko te tegaʼi ʼakau veliveli pe ʼaia neʼe ʼiloʼi lelei e te kau Kalilea ʼi tona temi. Koia ʼe nātou mahino ai ʼe palalau ia Sesu ki he tuputupu fakatalakitupua.

ʼOsi ʼaia, neʼe fakatatau e Sesu “te puleʼaga ʼo selo” ki he meʼa fakatupu neʼe toʼo e he fafine ʼo fakatahiʼi mo te ʼu fua falena lalahi e tolu. ʼAki te temi, ko tana ʼui ʼaia, ʼe hū te meʼa fakatupu ʼaia ki te falena katoa.

ʼI tana ʼosi fai te ʼu lea fakatātā ʼaia e nima, neʼe fekauʼi e Sesu te hahaʼi ke ʼolo pea neʼe liliu ia ki te ʼapi ʼaē ʼe nofo ai. Ko tana ʼu ʼapositolo e toko 12 pea mo he ʼu tisipulo neʼe mole tuai pea nātou ʼolo ʼo fakatahi mo ia kiai.

Neʼe ʼaoga kia nātou te ʼu lea fakatātā ʼa Sesu

Ko te faʼahiga fai akonaki foʼou ʼa Sesu ʼaē neʼe fia ʼiloʼi e te kau tisipulo pe koteā, ʼi tanatou ʼōmai kia te ia ʼi te ʼosi ʼo tana fai akonaki ki te hahaʼi ʼi te matatai. Neʼe kua nātou fagono pe ki tana fakaʼaoga te ʼu lea fakatātā, kae neʼe mole heʼeki tatau mo te ʼaho ʼaia. Koia neʼe nātou fehuʼi age ai: “He koʼe ʼe ke palalau kia nātou ʼaki te ʼu lea fakatātā?”

ʼE ko te fakahoko ʼaia ʼo te ʼu palalau ʼaenī ʼa te polofeta: “ ʼE ʼau avahi anai toku gutu ʼaki he ʼu lea fakatātā, ʼe ʼau fakahāhā anai he ʼu meʼa neʼe fufū mai te kamataʼaga.” Kae neʼe mole gata ʼaki pe te meʼa ʼaia. Neʼe fakaʼaogaʼi e Sesu te ʼu lea fakatātā, ko tona loto ʼaē ke hā te meʼa ʼi te loto ʼo te hahaʼi.

ʼI tona ʼuhiga totonu, neʼe tokolahi ia nātou ʼaia neʼe fia fagono kia Sesu ʼuhi pe ko tana ʼu fai fakamatala fakaofoofo, pea mo te ʼu milakulo ʼaē neʼe ina fai, kae neʼe mole nātou fia fagono ki ai ohage ko he tahi ʼe tau mo ia te kaugana ki ai ohage he ʼAliki pea mo mulimuli ki ai ʼaki he maʼuli faka sakilifisio. Neʼe mole loto te hahaʼi ʼaia ke lave te logo ki tonatou loto ke tupu ai te fetogi ʼo tanatou faʼahiga fakasiosio ki te ʼu meʼa peʼe ko tanatou ʼu aga ʼaē kua nātou māhani kiai ʼi te ʼaho fuli.

Koia neʼe tala ai e Sesu: “Ko te tupuʼaga ʼaia ʼo taku palalau kia nātou ʼaki te ʼu lea fakatātā, koteʼuhi ʼi tanatou sisio ʼe mole nātou sio ki he meʼa pea ʼi tanatou fagono ʼe mole nātou logo ki he meʼa pea mo mahino kia nātou tona ʼuhiga; pea kua hoko kia nātou te lea faka polofeta ʼa Isaia ʼaē neʼe ʼui maʼana: ‘(...) Heʼe ko te loto ʼo te hahaʼi nei kua liliu ia ʼo feku.’ ”

“Kae, neʼe hoko atu tana palalau ʼo fēnei, manuʼia ʼokotou mata heʼe nātou sisio, pea mo ʼokotou taliga, he nātou logo. Heʼe ʼau tala moʼoni atu kia koutou: e tokolahi te kau polofeta pea mo te kau agatonu neʼe nātou holi ke nātou mamata ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe koutou sisio kiai pea neʼe mole nātou mamata kiai, neʼe nātou holi ke nātou logo ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe koutou logo kiai pea neʼe mole nātou logo kiai.”

ʼIo, ko te kau ʼapositolo ʼaē e toko 12 pea mo nātou neʼe muli mai ia nātou neʼe nātou fia logo ki te ʼu palalau ʼaia. Koia neʼe ʼui age ai e Sesu kia nātou: “Kua tuku atu kia koutou te mahino ki te ʼu misitelio tapu ʼo te puleʼaga ʼo selo, kae ki te hahaʼi ʼaenā neʼe mole tuku kia nātou.” ʼI te holi ʼo tana kau tisipulo ke nātou mahino ki te ʼu meʼa ʼaia, neʼe fakamahino age e Sesu kia nātou te faka ʼuhiga ʼo te lea fakatātā ʼo te tagata tūtū pulapula.

“Ko te pulapula, ʼe ko te folafola ʼa te ʼAtua”, ko tana fakamahino age ʼaia, pea ko te kele, ʼe ko te loto. ʼO ʼuhiga mo te pulapula ʼaē neʼe maluku ki te kele fefeka, ʼi te kau ala, neʼe hoko atu tana palalau ʼo fēnei: “Neʼe haʼu te Tevolo pea neʼe ina toʼo te folafola ʼi tonatou loto, ke ʼaua naʼa nātou tui pea mo hāofaki ai ia nātou.”

ʼI te tahi atu faʼahi, ko te kele makamakaʼia ʼaē neʼe tūtū kiai te pulapula ʼe ko he fakatātā ia ʼo te loto ʼonatou ʼaē ʼe nātou tali te folafola mo he loto fiafia, kae, ʼi te mole feala ʼaē ke aka loloto ia nātou, ka hoko mai he fakataga pe ko he faigataʼaʼia pea ʼe nātou higa.

Ko te pulapula ʼaē ʼe maluku ki te vao talatala, ko te hoko atu ʼaia ʼa te palalau ʼa Sesu, ʼe ko te logo ʼaē ʼa te hahaʼi ki te folafola, kae ʼe tohona ia nātou e te ʼu tuʼania, te ʼu koloā pea mo te ʼu lelei ʼo te maʼuli ʼaenī, ʼo nātou taʼomia ʼosi ai pea ʼe mole nātou lava fai he meʼa ke lelei ʼosi.

Kae ki te pulapula fakamuli, ʼo ina fakaʼosi ʼaki tana palalau, ʼaē neʼe tūtū ki te kele lelei, ʼe ko nātou ʼaē, neʼe ʼosi fagono ki te folafola ʼaki he loto fiafia mo lelei, neʼe nātou tāʼofi maʼu naʼa galo pea nātou fakatupu te ʼu fua ʼaki te loto faʼa kātaki.

ʼE ko he manuʼia ia ki te kau tisipulo ʼaia ʼi tanatou ʼolo kia Sesu ke nātou maʼu he mahino lelei ki te akonaki ʼaē ʼe ina fai! Neʼe loto ia Sesu ke mahino tana ʼu lea fakatātā, ke feala ai he fakahoko atu ʼo te moʼoni ki niʼihi. “ ʼE tutu koa he mālama ʼo tuku ʼi he lalo kato fua meʼa pe ko he lalo palepale?”, ko tana fehuʼi age ʼaia. Kailoa, ʼe tutu ia “ke tuku ki te tuʼulaga mālama”. Koia neʼe ina tokoni age ai: “Koutou tokaga ki takotou faʼahiga fagono.”

Neʼe fakapale ia nātou ʼaki he ako e katoa

ʼI te ʼosi fakamahino age e Sesu kia nātou te faka ʼuhiga ʼo te lea fakatātā ʼo te tagata tūtū pulapula, ko te kau tisipulo neʼe nātou fia ʼiloʼi he tahi ʼu meʼa maʼuhiga age. “Fakamahino mai kia mātou te lea fakatātā ʼaē ʼo te vao kovi ʼi te gāueʼaga”, ko tanatou kole age ʼaia.

Ko te loto ʼo te kau tisipulo ʼe kehe ʼosi ia mo ʼaē ʼo te hahaʼi neʼe nonofo ʼi te matatai. Neʼe mole nātou holi mamahi ke nātou ʼiloʼi te faka ʼuhiga ʼo te ʼu lea fakatātā ʼaia; neʼe nātou feʼaugaʼia pe te fakalogo ʼo te ʼu fakamatala. ʼI tana fakaʼiloga ʼaē ʼo te kehekehe ʼo te hahaʼi neʼe nonofo ʼi te matatai pea mo tana kau tisipulo ʼaē ʼe nātou fia ʼiloʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe ʼōmai kia ia ʼi te ʼapi ʼaē neʼe nofo ai, neʼe ʼui age e Sesu:

“ ʼAki te fua ʼaē ʼe koutou fua ʼaki ʼe toe fua ʼaki anai te fua ʼaia maʼa koutou, ʼio, pea ʼe toe ai anai kiai maʼa koutou.” Ko te kau tisipulo neʼe nātou fua maʼa Sesu te tokaga lahi mo te fia logo ki ai; koia neʼe fakapale ai nātou ʼaki tanatou maʼu te ako e katoa ake ia. ʼI tana tali age ki te fehuʼi ʼa tana kau tisipulo, neʼe fakamahino age e Sesu te meʼa ʼaenī:

“Ko ia ʼaē ʼe ina tūtū te pulapula lelei, ko te Foha ʼo te tagata; ko te gāueʼaga, ko te malamanei; pea ko te pulapula lelei, ko te ʼu foha ʼo te puleʼaga; kae ko te vao kovi, ko te ʼu foha ʼo te agakovi; ko te fili ʼaē neʼe ina tūtū, ko te Tevolo. Ko te tānaki ʼo te taʼukai, ko te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo he ʼu faʼahiga meʼa, pea ko te kau tānaki taʼukai, ko te kau ʼaselo.”

ʼI te ʼosi fakahāhā ʼo te ʼu faʼahi kehekehe ʼaia ʼo tana lea fakatātā, neʼe fakahā e Sesu tona ikuʼaga. ʼI te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī, ko tana ʼui ʼaia, ko te kau tānaki taʼukai ʼaē ko te kau ʼaselo, ʼe nātou vaevae anai te kau kilisitiano loi, ʼaē ʼe fakatatau ki te vao kovi, mai te ʼu “foha ʼo te Puleʼaga” moʼoni. Pea ko te “ ʼu foha ʼo te agakovi” ʼe fakaʼiloga anai ia nātou ke fakaʼauha, ka ki te ʼu foha ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, “te kau agatonu”, ʼe nātou gigila anai ʼi te Puleʼaga ʼo tanatou Tāmai.

Neʼe toe fakapale foki e Sesu te fia ʼiloʼi ʼo te ʼu meʼa e tana kau tisipulo ʼo ina fai kia nātou te tahi ʼu lea fakatātā foʼou e tolu. Koʼeni te ʼuluaki: “Ko te puleʼaga ʼo selo ʼe fakatatau ki he koloā neʼe fufū ʼi he gāueʼaga, pea neʼe maʼu e he tagata pea ina toe fufū; pea, ʼi tona fiafia, neʼe ʼalu ʼo fakatau ʼana meʼa fuli pea ina totogi ai te gāueʼaga ʼaia.”

Koʼeni te lua lea fakatātā: “Ko te puleʼaga ʼo selo ʼe toe fakatatau ki he tagata fakatau koloā haʼele ʼe ina kumi he ʼu mataʼi tofe matalelei. Pea ʼi tana maʼu te mataʼi tofe maʼuhiga lahi, neʼe ʼalu ia ʼo foimo fakatau ʼana meʼa fuli pea ina totogi ai te mataʼi tofe ʼaia.”

Ko Sesu totonu ʼe fakatatau ki te tagata ʼaē neʼe ina maʼu he koloā neʼe fufū pea mo te tagata fakatau koloā haʼele ʼaē neʼe ina maʼu te mataʼi tofe maʼuhiga. Neʼe ina fakatau tana ʼu meʼa fuli ko tona faka ʼuhiga ʼaē: neʼe ina tuku tona tuʼulaga māʼoluga ʼaē ʼi selo kae liliu ia ko he tagata agavaivai ʼi te kele. Pea, ʼi te lolotoga ʼo tona maʼuli fakatagata ʼi te kele, neʼe tau ia mo te fakalainoa pea mo te fakataga fakatupu fehiʼa; koia neʼe ina fakahā ai ʼe tau mo ia ke liliu ko te Pule ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.

Ko te kau tisipulo ʼa Sesu ʼe toe ʼahiʼahiʼi mo nātou pe ʼe nātou lavaʼi te fakatau fuli ʼonatou koloā ke feala ai hanatou maʼu te fakapale taulekaleka, ʼaē ko te hau mo Kilisito, peʼe ko te maʼuli ʼi te kele ʼo fakalogo ki te Puleʼaga. ʼE maʼuhiga ʼaupito ake koa kia tatou te kau ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi he tahi ake faʼahiga meʼa, ohage ko he koloā ʼe mole peʼe ko he mataʼi tofe maʼuhiga ʼaupito?

Neʼe toe fakatatau e Sesu “te puleʼaga ʼo selo” ki he kupega toho neʼe ʼaʼau ʼi te tai pea ina tānaki te ʼu faʼahiga ika kehekehe. ʼI te filifili ʼo te ʼu ika, neʼe laku te ʼu ika ʼaē ʼe mole feala ke fakaʼaoga kae tuku ʼaē ʼe lelei. Koia, neʼe ʼui age ai e Sesu, ʼe toe feiā pe anai ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te tuʼu ʼaenī; ko te kau ʼaselo ʼe nātou vaevae anai te kau agakovi mai te kau agatonu, pea ʼe nātou teuteuʼi anai te kau agakovi ʼo fakaʼauha.

Neʼe kamata e Sesu te gelu ʼaia, ʼo ina fakaafe tana ʼu ʼuluaki tisipulo ke nātou liliu ko he ʼu “tautai tagata”. ʼAki te leʼo ʼa te kau ʼaselo, ko te gelu ʼaia neʼe hoholo tona fai ʼi te lolotoga ʼo te ʼu sēkulō. Pea ʼi te fakaʼosi kua hoko mai leva te temi ʼaē ʼe tonu ke toho ake ai ki ʼuta te “kupega toho”, ʼaē ʼe ina fakatātā te ʼatu kautahi fuli ʼo te kele ʼaē ʼe nātou ʼui ʼe nātou kilisitiano.

Logope ko te ʼu ika ʼaē ʼe mole feala hona fakaʼaoga ʼe laku anai ke fakaʼauha, ʼe manuʼia foki heʼe feala pe hatatou kau ʼi te ‘ ʼu ika lelei’ ʼaē ka tuku. Kapau, ohage ko te kau tisipulo ʼa Sesu, ʼe tou fakahā totatou loto ʼaē ke tou ako pea ke tou mahino ʼo lahi ake ki te ʼu moʼoni, ʼe tou manuʼia anai ʼi hatatou maʼu he ako e katoa age, pea mo te tapuakina fakaʼatua ʼaenī, ʼaē ko te maʼuli heʼegata. Mateo 13:1-52; Maleko 4:1-34; Luka 8:4-18; Pesalemo 78:2; Isaia 6:9, 10.

▪ Ko te temi fea pea ko te faʼahi fea ʼaē neʼe palalau ai Sesu ki te hahaʼi ʼaki te ʼu lea fakatātā?

▪ Koteā te ʼu lea fakatātā e nima ʼaē neʼe fai e Sesu ki te hahaʼi?

▪ He koʼe neʼe ʼui e Sesu ko te tegaʼi sinapi ʼe veliveli tokotahi ʼi te ʼu pulapula fuli?

▪ He koʼe neʼe palalau ia Sesu ʼaki te ʼu lea fakatātā?

▪ Koteā ʼaē neʼe kehekehe ai te kau tisipulo ʼa Sesu pea mo te hahaʼi?

▪ Koteā te fakamahino ʼaē neʼe fai e Sesu ʼo ʼuhiga mo te lea fakatātā ʼaē ʼo te tagata tūtū pulapula?

▪ Koteā te meʼa ʼaē ʼe kehekehe ai te kau tisipulo pea mo te hahaʼi ʼaē neʼe ʼi te matatai?

▪ Ko ai pea koteā ʼaē ʼe fakatātā e te tagata tūtū pulapula, te gāueʼaga, te pulapula lelei, te fili, te tānaki ʼo te taʼukai pea mo te kau tānaki taʼukai?

▪ Koteā te ʼu lea fakatātā e tolu ʼaē neʼe toe fai e Sesu, pea koteā tatatou mahino kiai?