Te Fakatokatoka ʼo Te ʼu Fihifihia

ʼI TE ʼaho fuli ʼe tou felāveʼi mo te hahaʼi ʼaki te ʼu agaaga kehekehe. ʼE tau tupu ʼaki ai hatatou fiafia pea mo hatatou faʼahiga sio foʼou. ʼI ʼihi temi, ʼe toe malaga ai foki mo te ʼu fihifihia, ko ʼihi fihifihia ʼe kovi ʼaupito, kae ko ʼihi ʼe ko te ʼu kiʼi meʼa noa ia ʼo te maʼuli ʼo te ʼaho fuli. Tatau aipe pe koteā te agaaga ʼo te ʼu fihifihia ʼaia, kae ko tatatou fakatokatoka ia te ʼu faʼahi ʼaia ʼe malave kia tatou ʼi te faʼahi ʼo te fakakaukau, mo te faʼahi ʼo te loto, ʼo feiā aipe mo te faʼahi fakalaumālie.

ʼO mulimuli ki tatatou fealagia, ko te fakatokatoka ʼo te ʼu fihifihia ʼe fua lelei anai ki totatou maʼuli fakasino pea mo tatatou ʼu felogoi lelei mo te hahaʼi. ʼE ʼui fēnei e te tāʼaga lea ʼāfea: “Ko he loto ʼe tokatoka ʼe ko te maʼuli ʼo te kakano.”​—⁠Tāʼaga Lea 14⁠:⁠30.

Kae ʼi te tahi faʼahi ʼe ʼi ai te moʼoni ʼaenī: “Ohage ko he kolo kua maumau, ʼe mole hona kaupā, ʼe toe feiā mo te tagata ʼaē ʼe mole ina tāʼofi tona ʼatamai.” (Tāʼaga Lea 25⁠:28) Ko ai ia tatou ʼe ina tuku anai ke ʼulu gafua ki tana fakakaukau he ʼu manatu kovi ʼe ina lava fakaneke kita ke kita fai ai he ʼu aga heʼeʼaoga​—⁠ko he ʼu aga ʼe feala ke fakatupu kovi ki te hahaʼi ʼo feiā pe mo tatou? ʼE lava hoko te faʼahi ʼaia ʼaki he ʼita ʼe mole lolomi. ʼI te akonaki ʼi te Moʼuga, neʼe fakaloto mālohiʼi tatou e Sesu ke tou sivisivi tatatou aga, ʼaē ʼe feala ke ʼi ai hona mafuliʼaga ki tatatou fakatokatoka ʼo hatatou fihifihi mo niʼihi. (Mateo 7⁠:​3-5) ʼE mole tonu anai ke tou fatufatuʼi te hahaʼi, kae ʼe tou fakakaukauʼi anai tatatou gāue moʼo taupau he ʼu vāhaʼa fakakaumeʼa mo nātou ʼe mole manatu tahi peʼe mole lanu tahi mo tatou.

Tatatou Aga

Ko te ʼuluaki koga ʼo ʼuhiga mo te fakatokatoka ʼo he fihifihia moʼoni peʼe ko he meʼa ʼe hage ko he fihifihia, ʼe ko te mahino ʼaē ʼe feala pe ke tou hala ʼi tatatou ʼu manatu peʼe ko tatatou ʼu aga. ʼE fakamanatuʼi mai e te Tohi-Tapu ko tatou fuli ʼe tou agahala fuli “pea mole tou aʼu ki te kolōlia ʼo te ʼAtua.” (Loma 3⁠:​23, MN ) Pea tahi ʼaē meʼa, ʼaki te fakasiosio tonu ʼe feala ke kita sio ko te fihifihia ʼe haʼu pe mai ia kita totonu. ʼO ʼuhiga mo te potu ʼaia, tou vakaʼi muʼa te meʼa ʼaē neʼe hoko kia Sonasi.

ʼO mulimuli ki te fakatotonu ʼa Sehova, neʼe ʼalu ia Sonasi ki te kolo ʼo Ninive moʼo faka mafola ki te hahaʼi ʼo te kolo ʼaia, kua ōvi mai te fakamāu ʼa te ʼAtua. Neʼe maʼu te ikuʼaga fakafiafia, koteʼuhi neʼe fakahemala te kolo katoa ʼo Ninive pea neʼe nātou tui ki te ʼAtua moʼoni. (Sonasi 3⁠:​5-10) Neʼe sio ai ia Sehova ʼe tau mo feʼauga ke ina fakamolemole tanatou aga fakahemala, pea neʼe mole ina fakaʼauha ai nātou. “Kae neʼe mamahi ʼaupito ai ia Sonasi pea neʼe ʼita lahi.” (Sonasi 4⁠:⁠1) Neʼe ko he meʼa fakapunamaʼuli te mole tali leleiʼi e Sonasi te loto manavaʼofa ʼa Sehova. He koʼe neʼe ʼita ia Sonasi kia Sehova? ʼE ʼiloga mai neʼe tokaga ia Sonasi ki tona ʼuhiga, he neʼe lagi manatu kua lainoa ia muʼa ʼo te kaugamālie. Neʼe mole ina faka maʼuhigaʼi te manavaʼofa ʼa Sehova. ʼAki he agaʼofa, neʼe fakahoko e Sehova he meʼa moʼo tokoniʼi ia Sonasi, ʼo ina lava fetogi ai tana aga pea mo mahino ki te maʼuhiga ʼaupito ʼo te manavaʼofa ʼa te ʼAtua. (Sonasi 4⁠:​7-11) ʼE hā lelei mai neʼe ko te aga ʼa Sonasi ʼaē neʼe tonu ke fetogi, kae mole ko te aga ʼa Sehova.

Ohage pe ko te potu ʼaenī, ʼi ʼihi temi ʼe tou fetogi anai koa tatatou aga ʼo ʼuhiga mo he ʼaluʼaga? Neʼe fakatokagaʼi fēnei mai e te ʼapositolo ko Paulo: “ ʼO ʼuhiga mo takotou fefakaʼapaʼapaʼaki, koutou tuku he faʼifaʼitaki.” (Loma 12⁠:​10, MN ) Koteā te faka ʼuhiga ʼo tana ʼu palalau? ʼI hona faʼahiga ʼaluʼaga, ʼe ina fakaloto mālohiʼi tatou ke tou fakapotopoto mo tou fakaʼapaʼapa pea mo faka maʼuhigaʼi te kau Kilisitiano. Kae ʼe toe faka ʼuhiga foki ko te Kilisitiano takitokotahi ʼe feala ke ina filifili te meʼa ʼaē ʼe loto kiai. ʼE toe fakamanatuʼi fēnei mai e Paulo: “ ʼE tou tahi ʼamo pe anai tana ʼāmoga.” (Kalate 6⁠:​5, MN ) Koia ʼi muʼa ʼo te liliu ʼo te ʼu fihifihia ko he fihi, ʼe lagi ko he agapoto anai hatatou vakavakaʼi peʼe mole tonu ke fetogi tatatou aga! ʼE tonu ke tou gāue mālohi ke tou maʼu te manatu ʼa Sehova pea mo taupau te tokalelei mo nātou ʼaē ʼe ʼoʼofa moʼoni ki te ʼAtua.​—⁠Isaia 55⁠:​8, 9.

Tatatou Faʼahiga Palalau

Koutou fakakaukauʼi age muʼa he ʼu tamaliki liliki e lua ʼe nā fetohoʼaki he kiʼi meʼa gaoʼi, heʼe nā loto ki te kiʼi meʼa gaoʼi ʼaia. ʼE nā fetalanoa koviʼaki anai, ʼo fakaʼosi age ko te tokotahi ʼaē ka ina maʼu, peʼe ko he tahi kehe ʼaē ka haʼu ʼo fakagata tanā fihi.

ʼE fakamatala mai e te tohi ʼo Senesi neʼe logo ia Apalahamo ki te ʼu fetalanoaʼaki ʼo tana ʼu tagata tauhi manu pea mo te ʼu tagata tauhi manu ʼo tona ʼilāmutu. Neʼe fai e Apalahamo te puleʼaki ke fakaōvi age kia Lote pea neʼe ʼui maʼana: “Fakalelei tou loto, ʼaua naʼa ke tuku ke hoholo atu tatā kē pea mo te fekēʼaki ʼo taku ʼu tagata tauhi manu pea mo tau ʼu tagata tauhi manu, heʼe tou tautēhina.” Neʼe ko te fakatuʼutuʼu ʼa Apalahamo ke ʼaua naʼa fakatupu kovi he faʼahiga fihi ki tanā ʼu felogoi. Koteā te meʼa neʼe hoko ai? Neʼe ina tali lelei ke mole ina fai te ʼuluaki filifili, ʼi tona ʼuhiga matuʼa; neʼe ina fakatuʼutuʼu ke ina tuku age ki tona ʼilāmutu te meʼa ʼaē ka ina kole age. Neʼe tuku e Apalahamo ia Lote ke ina filifili te meʼa ʼaē neʼe loto kiai maʼa tona loto fale pea mo tana faga manu. Koia neʼe fili e Lote te kele maʼuli lelei ʼo Sotoma pea mo Komola. Neʼe mavete ai ia Apalahamo pea mo Lote ʼi te tokalelei.​—⁠Senesi 13⁠:​5-12.

Moʼo taupau he ʼu felogoi lelei mo ʼihi, ʼe tou fia mulimuli koa ki te puleʼaki ʼaē neʼe fai e Apalahamo? ʼO ʼuhiga mo te fakatokatoka ʼo te ʼu fihifihia, ʼe tuku mai e te fakamatala faka Tohi-Tapu ʼaenī he faʼifaʼitaki lelei ke tou mulimuli kiai. Neʼe ʼui fēnei e Apalahamo: “ ʼAua naʼa ke tuku ke hoholo atu tatā kē.” Neʼe faiga fakamalotoloto e Apalahamo ke nā iku ki te tokalelei. ʼE moʼoni, ko te taʼi faiga ʼaia ke taupau maʼu te ʼu felogoi lelei ʼe tokoni mai kia tatou ke tou tuku keheʼi te ʼu femahinohalaʼaki. Koia neʼe fakaʼosi fēnei e Apalahamo ʼaki te ʼu kupuʼi palalau ʼaenī, “heʼe tou tautēhina.” He koʼe ʼe kita maumauʼi anai he ʼu felogoi maʼuhiga moʼo filifili he meʼa ʼe kita loto kiai peʼe ʼuhi heʼe kita fialahi? Neʼe mahino lelei kia Apalahamo pe koteā te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga. Koia neʼe ina fai ai te faʼahi ʼaki te fakaʼapaʼapa ʼaē ʼe tāu mo te potu ʼaia, pea mo ina faka maʼuhigaʼi tona ʼilāmutu.

ʼE ʼi ai te ʼu ʼaluʼaga ʼe maʼua ai ki he tahi mai tuʼa ke haʼu ʼo fakatokatoka he fihifihia, kae ʼe lelei age pe mo kapau ʼe feala, ke fakatokatoka ʼāteaina pe e nātou ʼaē ʼe felāveʼi mo te fihifihia ʼaia! Neʼe fakaloto mālohiʼi tatou e Sesu ke tou kumi te tokalelei mo totatou tēhina, ʼo tou faifakalelei mo kapau ʼe ʼaoga.a (Mateo 5⁠:​23, 24) ʼE tonu anai ke tou agavaivai moʼo fai ʼo te potu ʼaia, kae ʼe tohi fēnei e Petelo: “Koutou noʼo te loto agavaivai, heʼe ko te ʼAtua ʼe fakafeagai kia nātou ʼe fialalahi, kae ʼe ina tuku tona ʼofa makehe ki te kau agavaivai.” (1 Petelo 5⁠:​5, MN ) Ko tatatou faʼahiga aga ki totatou ʼu tēhina ʼi te tui, ʼe pipiki tahi ki tatatou ʼu felogoi mo te ʼAtua.​—⁠1 Soane 4⁠:⁠20.

ʼI te loto kokelekasio faka Kilisitiano, moʼo taupau te tokalelei, ʼe lagi tonu anai ke koutou fakafisi ki he meʼa ʼe feala ke koutou fai. Ko he tokolahi ʼo nātou ʼaē kua fakatahi mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe nātou ʼōmai ki te famili ʼo te kau tauhi moʼoni ʼo te ʼAtua ʼi te ʼu taʼu ʼaenī e nima kua hili. Pea ʼe ko he meʼa fakatupu loto fiafia! ʼE mahino ia ko tatatou faʼahiga aga ʼe malave ki te hahaʼi foʼou ʼaia pea mo ʼihi ʼi te kokelekasio. Koia ʼe ko he meʼa lelei ke tou tokakaga mokā tou filifili tatatou ʼu fakafiafia, mo tatatou ʼu mālōlō, ʼo tou tokagaʼi pe koteā anai te meʼa ʼaē ka ʼui e te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo tatou. ʼE feala koa ke mahino hala ʼihi ki tatatou ʼu aga peʼe ko tatatou ʼu palalau pea mo fakatupu tūkia ai kia nātou?

ʼE fakamanatuʼi fēnei mai e te ʼapositolo ko Paulo: “ ‘E gafua te mea fuli,’ kae ko mea fuli e mole aoga. ‘E gafua te mea fuli,’ kae e mole laga e te mea fuli. Aua naa i ai he tahi e faiga ki tona lelei, kae ki te lelei o tona kaiga.” (1 Kolonito 10⁠:​23, 24) ʼI totatou ʼuhiga Kilisitiano, ʼe tou faiga fakamalotoloto ki te lagalaga ʼo te ʼofa pea mo te faifaitahi ʼi te fale tautēhina faka Kilisitiano.​—⁠Pesalemo 133⁠:1; Soane 13⁠:​34, 35.

Ko He ʼu Palalau ʼe Hage Ko He Faitoʼo

ʼE feala ki te ʼu palalau ke ina uga mālohi ki te meʼa ʼaē ʼe lelei. “Ko he ʼu palalau lelei ʼe ko he meli ʼe mālie ki te nefesi pea ʼe ko he faitoʼo ki te ʼu hui.” (Tāʼaga Lea 16⁠:24) Ko te fakamatala ʼo ʼuhiga mo te tāʼofi e Seteone te meʼa ʼaē neʼe feala ki iku ki he tau mo te kau Efalaime, ʼe ina fakahāhā lelei mai te moʼoni ʼo te tāʼaga lea ʼaenī.

Neʼe kinakina ia Seteone ʼi tana tauʼi ia Matiane, pea neʼe kole tokoni ki te telepi ʼo Efalaime. Kae ʼi te ʼosi ʼo te tau, neʼe ʼolo te kau Efalaime kia Seteone ʼo meo age ki ai ʼi tana mole kole tokoni age kia nātou ʼi te kamataʼaga ʼo te tau. ʼE fakahā e te fakamatala “neʼe nātou laga kē age kiai, ʼo nātou fai fakaʼita.” Neʼe tali fēnei age e Seteone: “Koteā koa te meʼa ʼaē neʼe ʼau fai ʼo fakatatau atu kia koutou? ʼE mole lelei age koa la te tae ʼo te ʼu toega vite ʼo Efalaime ʼi te toli vite ʼo Apiesele? Neʼe tuku atu e te ʼAtua ki ʼokotou ʼu nima te ʼu tama ʼaliki ʼo Matiane, mo Olepe pea mo Seʼepe, pea koteā la he meʼa neʼe ʼau lava fai ke fakatatau atu kia koutou?” (Kau Fakamāu 8⁠:​1-3) ʼAki he ʼu palalau mālū neʼe ina filifili lelei, neʼe tekeʼi ai e Seteone he ʼu fakatuʼutuʼu neʼe feala ke liliu ko he tau faka telepi fakamataku. Ko te fihifihia ʼaē neʼe lagi tau mo te hahaʼi ʼo te telepi ʼo Efalaime, ʼe lagi ko tanatou fia maʼuhiga fau pea mo te fia meʼa lahi. Kae neʼe mole tāʼofi e te potu ʼaia te faiga ʼa Seteone ke ina fakaaʼu ki he ikuʼaga tokalelei. ʼE tou lava fai feiā koa?

ʼE feala pe ke ʼiʼita niʼihi ʼo tupu ai hanatou fakafeagai mai kia tatou. ʼE tonu muʼa ke tou mahino ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou logoʼi ʼi tonatou loto, pea mo tou faiga ke tou mahino ki tanatou faʼahiga manatu. ʼE feala koa ʼi he faʼahiga ʼaluʼaga ke ʼi ai hotatou pikipikiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou logoʼi ʼi tonatou loto? Kapau koia, he koʼe koa ʼe mole tou fakamoʼoni age kia nātou ʼe ʼi ai totatou pikipikiga mo te fihifihia ʼaē ʼe hoko kia nātou, pea mo tou faifakalelei age ʼi tatatou fakaliliu te fihifihia ʼaia ko he fihifihia kua lahi. ʼE feala pe ke fakatokatoka e he ʼu palalau poto, he ʼu felogoi neʼe kua fakaʼalu ʼo kovi. (Sakopo 3⁠:⁠4) ʼE lagi ʼaoga ki ʼihi ʼe lotomamahi ke tou fai age he ʼu palalau fakaloto fīmālie. ʼE ʼui mai e te Tohi-Tapu, “ ʼi te potu ʼaē ʼe mole ʼi ai he fafie, ʼe mate te afi.” (Tāʼaga Lea 26⁠:20) ʼE moʼoni, ko he ʼu palalau neʼe filifili leleiʼi pea neʼe fakahā ʼi hona ʼaluʼaga lelei, ʼe ina lava “tekeʼi te ʼita” pea mo liliu ko he faitoʼo.​—⁠Tāʼaga Lea 15⁠:⁠1.

ʼE fai mai e Paulo te fakaloto mālohi ʼaenī: “Kapau e feala, i te temi e kei fakalogo ai kia koutou, koutou nofo tokalelei mo te hahai fuape.” (Loma 12⁠:18) ʼE moʼoni ʼe mole tou lava lolomi te ʼu meʼa ʼaē ʼe logoʼi e ʼihi ʼi tonatou loto, kae ʼe tou lava fai he meʼa moʼo taupau te tokalelei. ʼI tatatou mole loto ʼaē ke tou taʼomia ʼi totatou ʼuhiga heʼe haohaoa ʼo feiā mo te ʼuhiga heʼe haohaoa ʼa ʼihi, ʼe tou lava gāue ʼi te temi nei ki te maʼuliʼi ʼo te ʼu pelesepeto faka Tohi-Tapu. Ko te fakatokatoka ʼo te ʼu fihifihia ʼo mulimuli ki tona fakatotonu mai e Sehova, ʼe iku ai ki totatou tokalelei pea mo te fiafia heʼegata.​—⁠Isaia 48⁠:⁠17.

[Kiʼi nota]

[Paki ʼo te pasina 24]

ʼE tou faiga mālohi koa ke fai te ʼu meʼa ohage ko te meʼa ʼaē ʼe tou loto ki ai?

[Paki ʼo te pasina 25]

Neʼe tuku e Apalahamo he faʼifaʼitaki lelei he neʼe lītuʼa ki he meʼa maʼuhiga moʼo fakatokatoka he fihifihia