Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi

• Kapau ko te laumālie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua ʼe mole ko he tahi, pea he koʼe ʼe ʼui ʼe tou lava fakaloto mamahiʼi?

Neʼe ko te ʼapositolo ko Paulo ʼaē neʼe ina tohi fēnei: “Aua naa koutou fakalotomamahi te Laumalie-Maonioni.” (Efeso 4:​30) ʼAki te ʼu palalau ʼaia neʼe mahino ai ʼihi ko te laumālie maʼoniʼoni ʼe ko he tahi. Kae ko te ʼu tohi ʼa “te [“tagata,” MN ] faifekau agatonu” ʼe nātou tau foaki mai he fakamoʼoni faka Tohi-Tapu pea mo faka hisitolia ko te ʼu ʼuluaki Kilisitiano neʼe mole nātou tui ko te laumālie maʼoniʼoni ʼe ko he tahi pea ʼe mole kau ki he Tahitolu, ʼaē ʼe ʼui ai ʼe ko he ʼatua ʼe tatau mo te Māʼoluga.a (Luka 12:42) Koia neʼe mole ʼui e Paulo ko te laumālie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua ʼe ko he tahi.

Ko te laumālie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua ʼe ko tona mālohi gāue fakapulipuli. (Senesi 1:2) Neʼe tonu kia Sesu ke papitemaʼi “aki te Laumalie-Maonioni,” ohage ko te papitema ʼa Soane ʼaki te vai. (Luka 3:​16) ʼI te Penikosite ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi, ko te toko 120 kau tisipulo neʼe “natou fonu katoa i te Laumalie-Maonioni”​—kae neʼe mole nātou fonu ʼaki he tahi. (Gaue 1:​5, 8; 2:​4, 33) Ko te kau fakanofo ʼaia neʼe nātou maʼu te ʼamanaki ke nātou maʼuʼuli ʼi selo, pea neʼe takitaki nātou e te laumālie ʼo te ʼAtua ʼi he maʼuli agatonu. (Loma 8:​14-​17; 2 Kolonito 1:​22) ʼAki te laumālie neʼe nātou maʼu ai te ʼu kalitate fakaʼatua pea mo tokoni kia nātou ke ʼaua naʼa nātou fai “te u gaue a te kakano” ʼaē ko te agahala neʼe feala ai ke mole tali nātou e te ʼAtua.​—Kalate 5:​19-​25.

Kapau ko tatou ko he ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼe tou ʼamanaki maʼuʼuli ʼi te kele, neʼe mole fakanofo tatou ʼaki te laumālie maʼoniʼoni. Kae ʼe feala pe ke tou maʼu te laumālie maʼoniʼoni ohage ko nātou ʼaē ka ʼolo ki selo. Koia, mo tatou la ʼe feala ke tou fakaloto mamahiʼi te laumālie. ʼO feafeaʼi?

Kapau neʼe mole tou tokagaʼi te ʼu tokoni faka Tohi-Tapu ʼaē neʼe tohi ʼaki te takitaki ʼa te laumālie maʼoniʼoni, pea neʼe feala ke tou fakatuputupu ʼaki he loto faʼifaʼitaliha he ʼu agaaga neʼe feala ke iku ki te agahala ki te laumālie, mole kei tali tatou e Sehova, pea ʼe fakaʼauha tatou ki muli age. (Mateo 12:31, 32) Lagi mole heʼeki tou fai he agahala mamafa, kae neʼe feala pe ke tou kamata fai he aga ʼe mole lelei, pea ki muli age ʼe ina taki tatou ʼo fakafeagai ki te takitaki ʼa te laumālie. ʼI te ʼu ʼaluʼaga ʼaia, ʼe feala ke tou fakaloto mamahiʼi te laumālie maʼoniʼoni.

Koteā ʼaē ʼe feala ke tou fai ke mole tou fakaloto mamahiʼi ai te laumālie ʼo te ʼAtua? ʼE mahino ia ʼe tonu ke tou tāʼofi tatatou fakakaukau pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou fai. ʼI tana tohi ki te kau Efeso, ʼi te kapite 4, neʼe ʼui e te ʼapositolo ko Paulo ke mole tou loi, mo taupau te ʼita, mo pipiko, pea mo laukovi. Kapau ʼe tou kofuʼi “te ʼulugaaga foʼou” kae tou toe liliu ʼo fai te ʼu meʼa ʼaia, pea koteā ʼaē ʼe tou lolotoga fai? ʼE tou fakafeagai ki te tokoni ʼa te laumālie ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, te Tohi-Tapu. Ka fai te meʼa ʼaia, ʼe tou fakaloto mamahiʼi ai te laumālie maʼoniʼoni.

ʼI te kapite 5 ʼo te tohi ʼo Efeso, ʼe tou lau ai te tokoni ʼa Paulo ke tou tekeʼi te folonikasio. Neʼe toe fakaloto mālohi e te ʼapositolo te kau Kilisitiano ke ʼaua naʼa nātou fai he ʼu aga fakaufiufi pea mo he ʼu fakahuahua heʼeʼaoga. Kapau ʼe mole tou fia fakaloto mamahiʼi te laumālie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua, pea ʼe tonu ke tou manatuʼi te faʼahi ʼaia ʼo ʼuhiga mo tatatou ʼu fakafiafia. ʼE mole tou palalau anai ki te ʼu aga heʼeʼaoga ʼaia, mo tou lau te ʼu tohi ʼaē ʼe talanoa kiai, pea mo sioʼi te ʼu meʼa ʼaia ʼi te televisio peʼe ʼi he tahi age faʼahi.

ʼE mahino ia ʼe ʼi ai te tahi ʼu ʼaluʼaga ʼe feala ke tou fakaloto mamahiʼi ai te laumālie. ʼE tokoni te laumālie ʼo Sehova ki te logo tahi ʼi te kokelekasio, kae kapau la ʼe tou fai fatufatu peʼe tou fakatahi pe tatou mo nātou ʼaē ʼe tou leleiʼia ʼi te kokelekasio? ʼE mole tou fakafeagai koa la ki te takitaki ʼa te laumālie ki te logo tahi? ʼE tou fakaloto mamahiʼi anai te laumālie maʼoniʼoni ohage ko nātou ʼaē neʼe nātou fakatupu he ʼu maveuveu ʼi te kokelekasio ʼi Kolonito. (1 Kolonito 1:​10; 3:​1-4, 16, 17) ʼE tou toe fakaloto mamahiʼi anai te laumālie mo kapau ʼe mole tou fakaʼapaʼapa ki te ʼu tagata ʼaē neʼe fakanofo e te laumālie ʼi te kokelekasio.​—Gaue 20:28; Suta 8.

Koia ʼe hā lelei mai, ʼe lelei ke tou vakavakaʼi tatatou aga pea mo te ʼu meʼa ʼe tou fai ʼo mulimuli ki te takitaki ʼa te laumālie maʼoniʼoni ohage ko tona hā ʼi te Tohi-Tapu pea mo te kokelekasio. Pea tou “faikole ʼaki te laumālie maʼoniʼoni,” ʼo tou tali tona malave ʼaē kia tatou, pea mo fai tuʼumaʼu te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼalutahi mo te Folafola ʼaē ʼe haʼu mai te ʼAtua. (Suta 20, MN ) Tou faiga mālohi ke mole tou fakaloto mamahiʼi te laumālie kae ke ina taki tuʼumaʼu tatou ki te faka kolōlia ʼo te huafa taputapu ʼo Sehova.

• Neʼe fakatatau e Sesu Kilisito te faigataʼa ʼo te hū ʼa te tagata maʼu koloā ki te Puleʼaga ki te faiga ʼa he kamelo ke hū ʼi te pu ʼo he hui tui. Neʼe manatu koa e Sesu ki he kamelo moʼoni pea mo he hui tui moʼoni?

ʼE tatau te ʼu vaega e tolu ʼaē ʼe talanoa ai ki te ʼu palalau ʼaia ʼa Sesu. Ohage ko tona fakamatala e Mateo, neʼe ʼui fēnei e Sesu: “ ʼE faigafua age ki he kamelo tana hū ʼi he pu ʼo he hui tui ʼi he tagata maʼu koloā ke hū ki te puleʼaga ʼo te ʼAtua.” (Mateo 19:24, MN ) ʼO toe feiā pe, ʼe tou lau ia Maleko 10:25 (MN ): “ ʼE faigafua age ki he kamelo tana hū ʼi he pu ʼo he hui tui, ʼi he tagata maʼu koloā ke hū ki te puleʼaga ʼo te ʼAtua.”

Ko ʼihi ʼu tohi ʼe nātou ʼui ko te ‘pu ʼaia ʼo te hui tui’ neʼe ko te kiʼi matapā veliveli ʼi te ʼu matapā lalahi ʼo Selusalemi. Kapau neʼe pupunu te matapā lahi ʼi te pōʼuli, neʼe feala ke tuku ava te kiʼi matapā veliveli. ʼE ʼui ai neʼe feala ke hū ai he kamelo. Neʼe manatu koa ia Sesu ki te faʼahi ʼaia?

Kailoa ia. Neʼe talanoa ia Sesu ki he hui tui. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē neʼe maʼu ʼi te koga meʼa ʼaia te ʼu hui tui neʼe fai ʼaki te ʼu hui pea mo te ukamea, koia neʼe ko he meʼa gāue neʼe fakaʼaogaʼi māhani ʼi te loto fale. Pea ʼe ʼui fēnei ia Luka 18:25 (MN ): “ ʼE faigafua anai ki he kamelo tana hū ʼi he pu ʼo he hui tui, ʼi he tagata maʼu koloā ke hū ki te puleʼaga ʼo te ʼAtua.”

Ko te ʼu hahaʼi ako ʼo te lea ʼe nātou tali te fakaliliu ʼa te Tohi-Tapu Traduction du monde nouveau ʼaki te kupu “te pu ʼo he hui tui.” Ko te kupu faka Keleka ʼaē neʼe fakaliliu ʼaki te kupu ‘hui’ ia Mateo 19:24 pea mo Maleko 10:25 (rhaphis) ʼe haʼu mai te kupu ʼaē ko tona faka ʼuhiga ko he tahi ʼe tuitui. Pea ko te kupu faka Keleka ʼaē ia Luka 18:25 (bélonê) ʼe fakaʼaogaʼi ʼo ʼuhiga mo te hui moʼoni ʼa te tōketā. ʼE ʼui fēnei e te tikisionalio Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words: “Ko te faka ʼuhiga ʼo te ‘pu ʼo te hui tui’ ki te ʼu kiʼi matapā liliki ʼe ko he meʼa foʼou, ʼe mole maʼu ʼi te ʼu tohi ʼāfea. Neʼe fia fakahā e te ʼAliki te meʼa ʼaē ʼe mole feala ke fai e te tagata pea ʼe mole tonu ke faiga ke fakasiʼisiʼi te faigataʼaʼia, ʼo ʼui ko te hui ʼe faka ʼuhiga ki he tahi meʼa kae mole faka ʼuhiga ia ki te meʼa gāue ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi māhani.”​—1981, Tohi 3, pasina 106.

ʼE ʼui e ʼihi ʼi te ʼu vaega ʼaia ko te “kamelo” ʼe faka ʼuhiga ki te “maea.” Ko te kupu “maea” ʼi te faka Keleka (kamilos) pea mo te kupu kamelo (kamêlos) ʼe nā tatau. Kae ʼi te faka Keleka ʼe ko te kupu “kamelo” kae mole ko te kupu “maea” ʼaē ʼe tuʼu ia Mateo 19:24 ʼi te ʼu tohi Keleka ʼāfea ʼo te Evaselio ʼo Mateo (te ʼu tohi Sinaiticus, mo Vaticanus n° 1209, pea mo Alexandrinus). ʼE hā mai ʼi te kamata ko Mateo neʼe ina tohi tana Evaselio ʼi te faka Hepeleo pea lagi ina fakaliliu e ia totonu ki te faka Keleka. Neʼe ina ʼiloʼi lelei te meʼa ʼaē neʼe ʼui e Sesu pea mo ina fakaʼaogaʼi te kupu totonu.

Koia neʼe talanoa ia Sesu ki he hui tui moʼoni pea mo he kamelo moʼoni. Neʼe ina fakaʼaogaʼi moʼo fakahā ʼe ʼi ai te ʼu meʼa ʼe mole tou lava fai. Kae neʼe fia ʼui koa e Sesu ʼe mole feala anai ʼi he temi ki he tagata maʼu koloā ke hū ki te Puleʼaga? Kailoa, heʼe neʼe fai e Sesu he ʼu palalau fakatātā. Neʼe ina fakaʼaogaʼi he fakatātā moʼo faka maʼuhigaʼi he puani, ohage pe ko te mole lava hū ʼa he kamelo moʼoni ʼi te pu ʼo te hui tui ʼe moʼoni, ʼe mole feala ki he tagata maʼu koloā ke hū ki te Puleʼaga mo kapau ʼe haga pipiki ki tona ʼu koloā pea mole ina fakamuʼamuʼa ia Sehova ʼi tona maʼuli.​—Luka 13:24; 1 Timoteo 6:​17-​19.

Neʼe fai e Sesu te ʼu palalau ʼaia ʼi te fakafisi ʼa te tūpulaga maʼu koloā ki te pilivilisio lahi ʼaē ke liliu ko he tisipulo ʼa Sesu. (Luka 18:18-​24) Ko he tahi ʼe maʼu koloā ʼe manako lahi age ki tona ʼu koloā ʼi te ʼu meʼa fakalaumālie, ʼe mole feala anai ke ina maʼu te maʼuli heʼegata ʼi te Puleʼaga. Kae neʼe ʼi ai te ʼu hahaʼi maʼu koloā neʼe nātou liliu ko he ʼu tisipulo ʼa Sesu. (Mateo 27:57; Luka 19:​2, 9) ʼE hāofaki anai e te ʼAtua he tahi ʼe maʼu koloā mo kapau ʼe mahino kia ia ʼe ʼaoga te ʼu meʼa fakalaumālie pea mo ina kumi te tokoni ʼa te ʼAtua.​—Mateo 5:3; 19:16-​26.

[Kiʼi nota]