Neʼe Ma Fia Tauhi Kia Sehova, ʼi He Potu Pe

NEʼE hoko te faʼahi ʼaia ʼi te taʼu 1949, kua hili ki ai taʼu ʼe 60 tupu, kaʼe neʼe kamata toku ia hisitolia ʼi muʼa atu. Ko taku tamai, ia Hendrick, neʼe faʼu sulie pea mo fakamataleleiʼi te ʼu ʼoloto ʼi Donderen, te kiʼi kolo ʼi te potu noleto ʼo Drenthe, ʼi te fenua ko Pays-Bas. Neʼe au tupu ai ʼi te taʼu 1927, neʼe matou toko fitu fanau, pea ʼe au tuʼulaga fa. Neʼe tuʼu ovi tomatou ʼapi ʼi te ala kele ʼi te kiʼi kolo ʼi te vao. Tokolahi ʼomatou vahaʼa fale neʼe ko ni hahaʼi gaue kele mo tauhi manu, pea neʼe au leleiʼia te faʼahiga maʼuli ʼaia. ʼI te taʼu 1947, ʼi toku taʼu 19, ko te tagata ʼo tomatou vahaʼa fale, ko Theunis Been neʼe palalau mai ki te moʼoni. ʼE au manatuʼi, ʼi taku ʼuluaki felaveʼi ʼae mo Theunis, neʼe mole au ʼofa ai, kaʼe ʼi te hili pe ʼo te Lua Tau Fakamalamanei, neʼe liliu ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea neʼe au tokagaʼi tana kua agalelei. Neʼe au fia iloʼi te tupuʼaga ʼo tana fetogi ʼaia, koia neʼe au fagono lelei ʼana palalau ʼo ʼuhiga mo te fakapapau ʼa te ʼAtua ki he kele ʼe liliu anai ko he palatiso. Neʼe au tali atu aipe te moʼoni, pea neʼe ma liliu ai ʼo kaumeʼa ʼi toma maʼuli katoa.a

Neʼe au kamata faifakamafola ʼi Maio 1948, pea ʼi te mahina pe ʼae neʼe hoa ki ai, ʼi te ʼaho 20 ʼo Sunio, neʼe au papitema ʼi te fakatahi ʼi Utrecht. ʼI te ʼaho 1 ʼo Sanualio 1949, neʼe au kamata pionie ai pea neʼe fekauʼi au ki te kolo ko Borculo, ʼi te potu esite ʼo Pays-Bas, ʼae neʼe kua tuʼu ai te kiʼi kokelekasio. Neʼe tonu ke au fai kilometa ʼe 130 moʼo kaku ki ai, koia neʼe au fai ai te tonu ʼae ke au alu lelue. Neʼe au manatu, ʼe hola 6 anai taku alu ki ai, kaʼe ʼuhi ko te lalahi ʼo te ʼua pea mo matagi, neʼe hola 12, maʼiape la mo taku toʼo te saliote afi ʼi te ʼu kilometa fakaʼosi ʼe 90. Neʼe kua poʼuli ʼi te temi ʼae neʼe au tau ai ki te ʼapi ʼo te famili ʼae neʼe ko te kau Fakamoʼoni, pea neʼe au nofo ai mo natou ʼi taku pionie ʼi te koga meʼa ʼaia.

ʼI te hili ʼo te tau, neʼe masisiva te hahaʼi. Neʼe ko toku teu tahi pe ʼe tahi pea mo ʼoku vavaʼe loloa ʼe lua, kaʼe neʼe lahi fau te teu tahi pea mo nounou te ʼu vavaʼe. Ohage ko taku fakamatala ʼi te kamata, neʼe faigataʼa taku ʼuluaki mahina ʼae ʼi Borculo, kaʼe neʼe tapuakina au e Sehova he neʼe ʼi ai ʼaku ako Tohi-Tapu. Hili mahina ʼe hiva, pea neʼe fekauʼi au ki te kolo ko Amsterdam.

MAI TE KIʼI KOLO VELIVELI KI TE KOLO LAHI

Neʼe au lahilahi ake ʼi te koga meʼa neʼe gaue kele ai te hahaʼi, pea neʼe au alu leva ki Amsterdam, ʼae ko te kolo lahi ʼo Pays-Bas. Neʼe fua lelei ʼaupito taku minisitelio. ʼI te ʼuluaki mahina, neʼe lahi age te ʼu tohi ʼae neʼe au tufa ʼi ai, ʼi te ʼu mahina ʼe hiva ki muʼa atu. Mole tuai, pea neʼe au maʼu ʼaku ako Tohi-Tapu ʼe valu. ʼI taku ʼosi liliu ko te tagata taupau ʼo te kokelekasio (ʼae ʼe higoa ʼi te temi nei ko te kootinatea ʼo te kolesi ʼo te ʼu tagata ʼafeā), neʼe tonu ke au fai taku ʼuluaki akonaki ki te kauga malie. Neʼe au tuʼania, kaʼe neʼe au fiafia leva he neʼe hinoʼi au ki te tahi kokelekasio ʼi muʼa pe ʼo taku fai taku akonaki. Kaʼe neʼe mole au iloʼi, ʼaki te temi, ʼe au fai anai akonaki ʼe 5 000 tupu.

ʼI Maio 1950, neʼe fekauʼi au ki te kolo ko Haarlem. Neʼe fakaafe ai au ke au taupau feʼaluʼaki. Neʼe mole au mamoe ia ʼaho ʼe tolu. Neʼe au ui age kia Robert Winkler, ko te tehina ʼo te filiale, ʼe mole heʼeki au poto ʼi te gaue ʼaia, kaʼe neʼe ina tali fenei mai: “Haga pe koe ʼo fakafonu te ʼu pepa. ʼE ke akoako pe anai.” Mole fualoa, pea neʼe akoako au ki te gaue ʼaia ʼi te mahina katoa pea neʼe au kamata leva taku taupau te siliko. ʼI taku ʼaʼahi te tahi kokelekasio, neʼe au felaveʼi mo Janny Taatgen, neʼe ko te pionie finemui ʼofaina, neʼe ʼofa lahi kia Sehova pea mo maʼuli fakasakilifisio. Neʼe ma ʼohoana ʼi te taʼu 1955. Kaʼe ʼi muʼa ʼo taku hoko atu taku fakamatala, ʼe fakamahino atu anai e Janny pe neʼe feafeaʼi tana liliu ʼo pionie pea mo feafeaʼi tamā tauhi tokolua kia Sehova ʼi tamā ʼosi ʼohoana.

ʼE MA TAUHI TAUMATUʼA KIA SEHOVA

Janny: Neʼe liliu taku faʼe ko he Fakamoʼoni ʼi te taʼu 1945, ʼi toku taʼu 11. Neʼe mahino vave kia ia ʼe tonu ke ina ako te Tohi-Tapu ki ʼana toe ʼe toko tolu. Kaʼe neʼe fakafeagai taku tamai ki te moʼoni, koia neʼe ina fai ai tamatou ako moka neʼe puli tamatou tamai ʼi fale.

Ko te ʼuluaki fono ʼae neʼe au kau ai, neʼe ko te fakatahi lahi neʼe fai ʼi te kolo ko La Haye, ʼi te taʼu 1950. Hili ki ai te vahaʼa, ko taku hoki kau ʼae ki te fono ʼi tamatou Fale Fono ʼi Assen (Drenthe). Neʼe kovi ʼosi te ita ʼo taku tamai, pea neʼe ina kapu au. Neʼe ui mai fenei e taku faʼe: “ ʼE ke iloʼi pe te ʼapi ʼae ʼe feala ke ke alu ki ai.” Neʼe au iloʼi neʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo ʼoku tehina mo tuagaʼane fakalaumalie. Neʼe au ʼuluaki nofo ʼi te famili ko te kau Fakamoʼoni neʼe ovi tonatou ʼapi kio matou, pea neʼe hoko atu pe te fakafeagai mai ʼo taku tamai. Neʼe au mavae ai ʼo alu ki te kokelekasio ʼo Deventer (Overijssel), ʼae neʼe vaha ia kilometa ʼe 95. Kaʼe neʼe hoko ki taku tamai ni fihifihia mo te puleʼaga, he neʼe ina kapu au kaʼe neʼe mole fakagafua e te lao ʼuhi ko toku taʼu. Koia neʼe ina ui mai ʼe feala haku toe liliu age ki fale. Logo la neʼe mole tali e taku tamai te moʼoni, kaʼe neʼe ina tuku leva au ke au kau ki te ʼu fono fuli pea mo faifakamafola.

Mole faʼa fualoa ʼi taku toe liliu ʼae ki fale, pea mahaki kovi leva taku faʼe, ʼo tonu ai ke au fai te ʼu gaue fuli ʼo te loto fale. Logo la te faʼahi ʼaia, kaʼe neʼe au tuputupu aipe ʼi te faʼahi fakalaumalie pea mo papitema ʼi te taʼu 1951 ʼi toku taʼu 17. ʼI te taʼu 1952, ʼi te kua maʼu ʼo te fimalie ʼo taku faʼe, neʼe au pionie vaelua ʼi temi mo te ʼu tuagaʼane ʼe toko tolu lolotoga mahina ʼe lua. Neʼe matou maʼuʼuli ʼi te vaka pea matou faifakamafola ia kolo ʼe lua ʼi Drenthe. Neʼe au pionie katoa ʼi te taʼu 1953. Hili ki ai te taʼu, neʼe ʼaʼahi tamatou kokelekasio e te tehina taupau feʼaluʼaki kei tupulaga. Neʼe ko Markus. Neʼe ma ʼohoana ʼi Maio 1955, he neʼe ma manatu ʼe lelei age anai moka ʼe ma tauhi taumatuʼa kia Sehova.—Ekl. 4:9-12.

Markus: Hili tamā ʼohoana, neʼe ʼuluaki fekauʼi maua ke ma pionie ʼi te kolo ko Veendam (Groningue). Neʼe ma nonofo ʼi te kiʼi koga fale ko tona laulahi ko meta pe ʼe lua ki te tolu. Kaʼe neʼe fakamataleleiʼi pe e Janny te kiʼi koga fale ʼaia. ʼI te ʼu po fuli, neʼe tonu ke ma toʼo ki tuʼa tamā laupapa pea mo ʼama kiʼi hekaʼaga liliki ʼe lua, pea ma folahi leva toma palepale.

Hili mahina ʼe ono, neʼe fakaafe maua ke ma kau ki te gaue fakasiliko, ʼi Belgique. ʼI te taʼu 1955, neʼe teitei pe ko te toko 4 000 kau faifakamafola ʼi te fenua ʼaia. ʼI te temi nei, ko te toko 24 000 tupu kau faifakamafola! ʼI te kolo ko Flandre, ʼi te potu noleto ʼo Belgique, ʼe palalauʼi ai e te hahaʼi te lea ʼe tatau mo te Pays-Bas. Kaʼe ʼe ʼi ai tanatou faʼahiga puʼaki ʼo te lea, koia neʼe faigataʼa ai ʼi te kamata hamatou femahinoʼaki.

Janny: ʼE tonu ke kita maʼuli fakasakilifisio moka kita kau ki te gaue fakasiliko. Neʼe ma olo lelue ʼo ʼaʼahi te ʼu kokelekasio pea ma nonofo ʼi te ʼu ʼapi ʼo te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼI te mole homa ʼapi ke ma olo ki ai ʼi tamā ʼosi ʼaʼahi he kokelekasio, neʼe ma nonofo ai ʼi te ʼu ʼapi ʼo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼo kaku ki te Monite, pea ma olo leva ki te tahi kokelekasio ʼi te Feliatolu uhu. Kaʼe neʼe ma manatu tuʼumaʼu pe, ko tamā selevise ʼaia neʼe ko he tapuakina ia mai ia Sehova.

Markus: ʼI te kamata, neʼe mole ma iloʼi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼo te ʼu kokelekasio, kaʼe neʼe natou agalelei pea mo tali kaiga lelei. (Hep. 13:2) ʼAki te temi, neʼe ma ʼaʼahi tuʼa lahi te ʼu kokelekasio fuli ʼo Belgique ʼae ʼe palalauʼi ai te lea ʼo Pays-Bas. Neʼe ma maʼu ai ni tapuakina lahi. Ohage la, neʼe teitei pe ke ma iloʼi te ʼu tehina mo tuagaʼane fuli ʼo te ʼu kokelekasio ʼae ʼe palalauʼi ai te lea ʼo Pays-Bas, pea neʼe ma ʼoʼofa mamahi ia natou. Neʼe ma sio ki te lahilahi ake ʼa te toko lau ʼi teau kau tupulaga pea mo liliu ʼo fotufotuʼa ʼi te faʼahi fakalaumalie, mo foaki tonatou maʼuli kia Sehova, ʼo natou fakamuʼamuʼa ai te ʼu gaue ʼo te Puleʼaga ʼi tonatou maʼuli. ʼE ko he toe fiafia lahi tamā sio ʼae ko te tokolahi ia natou ʼe natou tauhi agatonu kia Sehova ʼi te selevise temi katoa. (3 Soa. 4) ʼAki te fefakalotomalohiʼaki ʼaia, neʼe faigafua ai kia maua hamā hoko atu tamā selevise ʼaki he loto katoa.—Loma 1:12.

TE ALUʼAGA FAIGATAʼA PEA MO TE TAPUAKINA LAHI

Markus: Talu mai te ʼaho ʼae neʼe ma ʼohoana ai, neʼe ma loto ke ma kau ki te Ako ʼo Kileate. ʼI te ʼaho fuli neʼe ma ako te Fakapilitania teitei hola katoa. Kaʼe neʼe mole faigafua te ako ʼo te lea Fakapilitania ʼaki te ʼu tohi, koia neʼe ma fakatotonu ai ke ma olo ki Pilitania ʼi toma temi malolō moʼo palalau ʼi te lea moka ma faifakamafola. Pea ʼi te taʼu 1963, neʼe ma maʼu te sila mai te pilo gaue ʼo te fale lahi fakamalamanei ʼae ʼe tuʼu ʼi Brooklyn. Neʼe ko tohi ʼe lua, ko te tahi maʼa ʼaku pea mo te tahi maʼa Janny. Neʼe fakaafe au ke au kau ki te ako ʼo Kileate ʼae ka fai ia mahina ʼe hogofulu. ʼE ko te ako ʼe fai tafitō moʼo akoʼi ʼo te ʼu tehina pea ke natou toe popoto ʼi te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu gaue. Koia ʼi te toko 100 kau ako ʼae neʼe fakaafe, neʼe ko tehina ʼe toko 82.

Janny: ʼI taku tohi, neʼe kole mai ke au fakakaukauʼi ʼi te faikole pe au loto lelei ke au nofo ʼi Belgique lolotoga te kau ʼae ʼa Markus ki te ako ʼo Kileate. ʼE moʼoni, neʼe au lotomamahi ʼi te kamata. Neʼe hage kia au neʼe mole tapuakina e Sehova ʼaku faiga ʼae ke au kau ki te ako ʼaia. Kaʼe neʼe au manatuʼi age foki, ʼe tokoni anai te Ako ʼo Kileate kia Markus mo natou ʼae ʼe kau ki ai ke natou fakamafola te logo lelei ʼi te kele katoa. Koia neʼe au tali ai ke au nofo pea neʼe fekauʼi au ke au pionie makehe ʼi Gand, ko te kolo ʼo Belgique, pea mo Anna mo Maria Colpaert, te ʼu pionie makehe ʼe toko lua kua nā mahani ʼi te selevise ʼaia.

Markus: Neʼe tonu ke lelei age taku palalau ʼi te Fakapilitania, koia neʼe fakaafe au ke au alu ki Brooklyn ia mahina ʼe nima ʼi muʼa ʼo te kamata ʼo te ako. Neʼe au gaue ʼi te Selevise Momoli ʼo Te ʼu Tohi pea mo te Selevise Gaue. ʼI taku gaue ʼae ʼi te pilo gaue ʼo te fale lahi fakamalamanei pea mo tokoni ki te teuteuʼi ʼo te ʼu tohi ʼae neʼe momoli ki te potu Asia, mo Eulopa pea mo Amelika Saute, neʼe au iloʼi lelei age ai tatatou famili fakamalamanei. ʼE au manatuʼi lelei te tehina ko A. H. Macmillan, ʼae neʼe taupau feʼaluʼaki ʼi te temi ʼo te tehina ko Russell. ʼI taku nofo ʼae ʼi Brooklyn, neʼe kua matuʼā pea mo teitei pe ke tuli, kaʼe neʼe kau tuʼumaʼu pe ki te ʼu fono. Neʼe malave ʼaupito kia au te faʼahi ʼaia pea mo au mahino ai ʼe mole tonu ke tou meʼa noaʼi ʼatatou fakatahi.—Hep. 10:24, 25.

Janny: Neʼe tuʼa lahi tamā fefaitohiʼaki ʼi te vahaʼa he neʼe lahi tamā femanatuʼaki. Kaʼe neʼe leleiʼia e Markus tana ako ʼi Kileate pea neʼe au fiafia lahi ʼi taku minisitelio. ʼI te toe liliu mai ʼa Markus mai Amelika, neʼe ko ʼaku ako Tohi-Tapu ʼe 17. Neʼe faigataʼa tamā mavete ʼaia ia mahina ʼe 15, kaʼe neʼe au sio ki te tapuakina ʼo maua e Sehova ʼuhi ko te ʼu sakilifisio ʼae neʼe ma fai. ʼI te ʼaho ʼae neʼe toe liliu mai ai ia Markus, neʼe tuai te vakalele ʼi ni hola, pea ʼi tana kua tau mai leva, neʼe ma faʼufua ʼo ma fetagihi. Talu mai ai mo tamā gaue fakatahi tuʼumaʼu pe.

ʼE MA FAKAMALO ʼO ʼUHIGA MO TE ʼU PILIVILESIO FULI

Markus: ʼI taku toe liliu mai te Ako ʼo Kileate ʼi Tesepeli 1964, neʼe fekauʼi maua ki te Petele. Neʼe mole ma iloʼi ʼi te temi ʼaia ʼe mole ma nonofo ai anai ʼo talu ai. Hili pe mahina ʼe tolu, pea neʼe fekauʼi maua ke ma ʼaʼahi te ʼu tisitilike ʼo te kolo ko Flandre. Pea ʼi te temi ʼae neʼe fekauʼi ai ia Aalzen mo Els Wiegersma ke nā misionea ʼi Belgique, neʼe ko naua leva ʼae neʼe nā ʼaʼahi te ʼu tisitilike, pea neʼe ma toe liliu ai ki te Petele ʼo au gaue ʼi te Selevise Gaue. Mai te taʼu 1968 ki te taʼu 1980, neʼe tuʼa lahi tamā fetofetogi gaue, ʼi ʼihi temi ʼi te Petele peʼe ʼi te gaue siliko mo tisitilike. Pea ʼi te taʼu 1980 ki te taʼu 2005, neʼe au toe ʼaʼahi te ʼu tisitilike.

Logope te fetofetogi ʼaia ʼo tamā selevise, kaʼe neʼe mole galo kia maua neʼe ma foaki ʼoma maʼuli ke ma tauhi katoa ai kia Sehova. Neʼe ma fiafia moʼoni ʼi he gaue pe neʼe foaki mai, he neʼe ma tui papau neʼe hoko te ʼu fetogi selevise ʼaia, moʼo fakalakalaka ki muʼa te ʼu gaue ʼo te Puleʼaga.

Janny: Neʼe au fiafia ʼaupito ʼi te pilivilesio ʼae ke au alu mo Markus ki Brooklyn ʼi te taʼu 1977 pea mo Patterson ʼi te taʼu 1997 ki te ako ʼae ʼo te ʼu tehina ʼe kau ki te ʼu Komite ʼo te Filiale.

ʼE ILOʼI E SEHOVA TE ʼU MEʼA ʼAE ʼE ʼAOGA KIA MAUA

Markus: ʼI te taʼu 1982, neʼe tafa ia Janny pea neʼe toe lelei. Hili taʼu ʼe tolu, neʼe aga ʼofa te kokelekasio ʼo Louvain ʼo foaki mai tamā koga fale ʼi te fata ʼo tanatou Fale Fono. Talu mai taʼu ʼe 30, neʼe ko tamā hoki maʼu ʼae toma ʼapi. ʼI te ʼu Feliatolu fuli, ʼi te kua katoa ʼo tamā uta ke ma olo ai ʼo ʼaʼahi he kokelekasio, neʼe tuʼa lahi taku hifo pea mo hake ia mata tuʼuga ʼe 54 moʼo fakahifo ʼama uta. Meʼa lelei foki, ʼi te taʼu 2002, neʼe fai te ʼu fakatuʼutuʼu ke ma nonofo ai ʼi lalo. ʼI toku taʼu 78, neʼe fekauʼi leva maua ke ma pionie makehe ʼi te kolo ko Lokeren. ʼE ma fiafia lahi ʼi tamā selevise ʼaia pea mo tamā kei lava olo ʼo faifakamafola ʼi te ʼaho fuli.

Janny: Kapau ʼe fakatahiʼi ʼoma taʼu ʼi te selevise katoa, pea ko ʼoma taʼu ʼe 120. Neʼe ma sio ki te hoko ʼo te fakapapau ʼa Sehova ʼae ʼe mole ina tuku anai tatou pea kapau ʼe tou tauhi agatonu kia te ia, pea ʼe mole pe puli anai he meʼa ʼe ʼaoga kia tatou.—Hep. 13:5; Tet. 2:7.

Markus: ʼI tamā kei tupulaga, neʼe ma foaki toma maʼuli kia Sehova. Neʼe mole ma kumi ʼi he temi ke ma maʼu koloa. Neʼe ma tali lelei he selevise pe ʼe fekauʼi maua ki ai, heʼe ma tui papau ʼe maʼuhiga age ia ia ʼae ʼe tou tauhi ki ai, ʼi te potu ʼae ʼe fekauʼi tatou ki ai peʼe ko totatou poto.