ʼE ʼAfio Ia Sehova—ʼAki Te Teokalasia
“ ʼE hau anai ia Sehova ki he ʼu temi ʼe mole ʼiloʼi hona gataʼaga.”—Pesalemo 146:10.
1, 2. (a) He koʼe koa neʼe mole lava ʼo iku ki he meʼa te ʼu faiga ʼa te tagata ʼo ʼuhiga mo te takitaki? (b) Ko te faʼahiga puleʼaga fea ʼaē neʼe tokotahi pe ʼo ʼuhiga mo tana lava lelei moʼoni?
TALU mai te temi ʼo Nimilote, neʼe ʼahiʼahiʼi e te tagata te ʼu faʼahiga puleʼaki kehekehe moʼo takitaki ʼo te sosiete fakatagata. Neʼe ʼi ai te ʼu puleʼaga neʼe puleʼi ʼaki te mālohi e te tagata pe e tahi, te ʼu puleʼaga neʼe takitaki e te tokotahi, te ʼu puleʼaga ʼe takitaki e he kūtuga, pea mo te ʼu faʼahiga temokalasi kehekehe, ʼaē ko he puleʼaga ʼe fili e te hahaʼi fakalogo. Neʼe fakagafua e Sehova te ʼu faʼahiga puleʼaga fuli ʼaia. ʼIo, koteʼuhi ko te ʼAtua ko te Matapuna pe ʼaia e tahi ʼo te faipule fuli, ʼi tona tahi faʼahiga ʼaluʼaga neʼe ko ia ʼaē neʼe ina fakatuʼu ia nātou ki tonatou ʼu tuʼulaga faka temi. (Loma 13:1) Kae, ko te ʼu faiga fuli ʼa te tagata ʼo ʼuhiga mo te puleʼaga neʼe mole lava ia. ʼE mole he pule fakatagata neʼe kua ina fakatuʼu he sosiete ʼe loaloaga, ʼe tuʼu maʼu, pea mo faitotonu. Ko te meʼa neʼe tau hoko, “ko te tagata ʼe ina puleʼi pe te tagata ki tona kovi ʼo ia.”—Tagata Tānaki 8:9.
2 ʼE tonu koa ke tou punamaʼuli ki te faʼahi ʼaia? Kailoa! Ko te tagata heʼe haohaoa neʼe mole fakatuʼutuʼu ia ke ina takitaki ia ia totonu. “ ʼE mole ʼa te tagata ʼaē ʼe haʼele te takitaki ʼo tana haʼele.” (Selemia 10:23) Koia, ʼi te hisitolia katoa ʼo te tagata, neʼe ko te faʼahiga puleʼaga pe e tahi neʼe lava lelei moʼoni. Ko ia ʼafea? Ko te teokalasia ʼaē ʼe takitaki e Sehova ʼAtua. Ko te kupu faka Keleka ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te “teokalasia” ʼe faka ʼuhiga ki te pule [kratos] ʼe fai e te ʼAtua [theos]. Ko te puleʼaga fea ʼaē ʼe feala ke lelei age ʼi ʼaē ʼo Sehova ʼAtua totonu?—Pesalemo 146:10.
3. Koteā he ʼu ʼuluaki faʼifaʼitaki ʼo ʼuhiga mo te teokalasia neʼe fai ʼi te kele?
3 Ko te teokalasia neʼe fai ʼi te kiʼi temi nounou pe ʼi Eteni, ʼo aʼu ki te temi ʼaē neʼe agatuʼu ai ia Atama mo Eva kia Sehova. (Senesi 3:1-6, 23) ʼI te temi ʼo Apalahamo, ʼe ʼiloga neʼe ʼi ai te teokalasia ʼi te kolo ʼo Salemi, ʼaki ia Melekiseteki ʼi tona ʼuhiga hau pea mo pelepitelo. (Senesi 14:18-20; Hepeleo 7:1-3) Kae, ko te ʼuluaki teokalasia fakafenua ʼaē neʼe takitaki e Sehova ʼAtua neʼe fakatuʼu ʼi te toafa ʼo Sinaï ʼi te 16 sēkulō ʼi muʼa ʼo totatou temi. Neʼe hoko feafeaʼi koa te faʼahi ʼaia? Pea neʼe fakaʼaluʼalu feafeaʼi koa te puleʼaga faka teokalatike?
Kua Tupu Te Teokalasia
4. Neʼe fakatuʼu feafeaʼi e Sehova te fenua faka teokalatike ʼo Iselaele?
4 ʼI te taʼu 1513 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe hāofaki e Sehova te kau Iselaele mai te popūla ʼaē ʼi Esipito pea neʼe ina fakaʼauha te kautau ʼo Falaone ʼi te Tai Kula. Pea neʼe ina taki ai leva te kau Iselaele ki te Moʼuga ʼo Sinaï. ʼI te temi ʼaē neʼe nātou nonofo ai ʼi te vaʼe moʼuga, neʼe ʼui fēnei age e te ʼAtua kia nātou ʼaki ia Moisese: “Neʼe koutou sisio tonu ki te meʼa ʼaē neʼe ʼau fai ki te kau Esipito, ke ʼau fua koutou ʼi he ʼu kapakauʼi akuila pea ke ʼau ʼaumai koutou kia ʼau. Pea ʼi te temi leva ʼaenī, kapau ʼe koutou fakalogo lelei ki toku leʼo pea kapau ʼe koutou taupau moʼoni taku fuakava, pea ʼe koutou liliu moʼoni anai ko haku meʼa makehe ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼu fenua ʼaē.” Neʼe tali fēnei age e te kau Iselaele: “Ko meʼa fuli ʼaē kua folafola kiai ia Sehova, ʼe mātou fai leleiʼi anai.” (Ekesote 19:4, 5, 8) Ko te fuakava neʼe fakatuʼu, pea ko te fenua faka teokalatike ʼo Iselaele kua tupu.—Teutalonome 26:18, 19.
5. Neʼe feafeaʼi he fealagia ke ʼui ko Iselaele neʼe takitaki e Sehova?
5 Kae, ko Iselaele neʼe takitaki feafeaʼi e Sehova, ʼaē ʼe fakapulipuli? (Ekesote 33:20) Ko te takitaki neʼe fai ʼaki te ʼu lao pea mo te kau pelepitelo ʼaē neʼe foaki e Sehova. Ko nātou ʼaia ʼe nātou fakalogo ki te ʼu lao pea mo nātou atolasio ʼo mulimuli ki te ʼu fakatuʼutuʼu fakaʼatua, ʼe nātou tauhi ki te Teokalate Lahi, ko Sehova. Pea tahi ʼaē meʼa, ko te pelepitelo lahi neʼe nofo mo te Ulime pea mo te Tumime, ʼaē neʼe fai ʼaki e Sehova ʼAtua te takitaki ʼi te ʼu temi faigataʼa. (Ekesote 28:29, 30) Ki muli mai, ko te kau fakafofoga ʼa Sehova ʼi te teokalasia, neʼe ko te kau tagata ʼāfea poto pea neʼe tonu ke nātou mulimuli ki te maʼuliʼi ʼo te Lao ʼa te ʼAtua. Kapau ʼe tou vakaʼi te fakamatala ʼo ʼihi ʼo te ʼu hahaʼi ʼaia, ʼe tou mahino lelei age anai ki te ʼaluʼaga ʼo te maʼua ʼaē ke fakalogo ki te faipule ʼa te ʼAtua.
Ko Te Maʼu Tuʼulaga ʼi Te Teokalasia
6. He koʼe koa neʼe mole ko he meʼa faigafua ki te tagata hana maʼu tuʼulaga ʼi he teokalasia, pea ko te faʼahiga tagata feafeaʼi ʼaē neʼe ʼaoga ki te tuʼulaga ʼaia?
6 Ko nātou ʼaia ʼe maʼu tuʼulaga ʼi Iselaele neʼe nātou maʼu he pilivilesio lahi, kae neʼe mole ko he meʼa faigafua kia nātou te nofo fakapotopoto. Neʼe tonu ke nātou nonofo tokakaga ke ʼaua naʼa liliu ʼi he temi ʼo maʼuhiga age te ʼuhiga tagata ʼo nātou ʼi te tāpuhā ʼo te huafa ʼo te ʼAtua. Ko te talanoa ʼaē ʼe haʼu mai te ʼAtua ʼaē “ ʼe mole ʼa te tagata ʼaē ʼe haʼele te takitaki ʼo tana haʼele” neʼe moʼoni ki te kau Iselaele ohage pe ko tana moʼoni ʼaē ki te hahaʼi ʼaē. Ko Iselaele neʼe tuputupu pe ʼi te ʼu temi ʼaē neʼe manatuʼi ai e te kau tagata ʼāfea ko Iselaele neʼe ko he teokalasia pea neʼe tonu ke nātou fai te finegalo ʼo te ʼAtua, kae mole ko te finegalo ʼo nātou totonu. Hili te temi neʼe mole heʼeki faʼa fualoa ki te temi ʼaē neʼe fakatuʼu ai ia Iselaele, ko te tāmai ʼo te ʼohoana ʼo Moisese, ia Setelo, neʼe ina fakahāhā lelei peʼe ko te faʼahiga tagata feafeaʼi ʼaē ʼe tonu ke maʼu, “ko he kau tagata ʼe nātou faʼafai, ʼe nātou manavasiʼi ki te ʼAtua, ko he ʼu tagata agatonu, ʼe nātou fehihiʼa ki te koloā heʼe faitotonu.”—Ekesote 18:21.
7. Ko te ʼu ʼaluʼaga fea ʼaē neʼe liliu ai ia Moisese ko he faʼifaʼitaki lelei ʼo ʼuhiga mo he tahi ʼe maʼu tuʼulaga ʼi te takitaki ʼa Sehova ʼAtua?
7 Ko Moisese ʼaē neʼe ʼuluaki ʼi te maʼu tuʼulaga ʼi Iselaele. Neʼe ko he faʼifaʼitaki lelei ʼo ʼuhiga mo te maʼu tuʼulaga ʼi te fakatuʼutuʼu faka teokalatike. ʼE moʼoni, neʼe ʼi ai te moʼi lakaga e tahi neʼe hā ai te vaivai fakatagata ia ia. Kae ko Moisese neʼe falala tuʼumaʼu aipe kia Sehova. ʼI te temi ʼaē ʼe malaga ai he ʼu fehuʼi ka mole heʼeki maʼu he puleʼaki kiai, neʼe ina kumi te takitaki ʼa Sehova. (Vakaʼi ia Faka au 15:32-36.) Neʼe feafeaʼi koa te tekeʼi e Moisese te fakahala ʼaē ke ina fakaʼaogaʼi tona tuʼulaga māʼoluga moʼo faka kolōliaʼi ʼo ia totonu? ʼIo, logope neʼe ina takitaki te hahaʼi ʼe lauʼi miliona, “neʼe ko ia tokotahi neʼe agavaivai ʼi te ʼu tagata fuli pe neʼe nonofo ʼi te fuga kele.” (Faka au 12:3) Neʼe mole ʼi ai hana ʼu fakatuʼutuʼu fia māʼoluga kae neʼe tokaga ia ʼo ʼuhiga mo te kolōlia ʼo te ʼAtua. (Ekesote 32:7-14) Pea ko Moisese neʼe tui mālohi. Neʼe fēnei te palalau ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo Moisese ʼi muʼa ʼo tana liliu ko te tagata takitaki hahaʼi: “Neʼe nofo mālohi ia ohage ia ʼe sio ki ʼAē ʼe fakapulipuli.” (Hepeleo 11:27) ʼE mahino papau ia, neʼe mole galo ia Moisese ko Sehova ko te Pule totonu ʼo te fenua. (Pesalemo 90:1, 2) ʼE ko he faʼifaʼitaki lelei ia kia tatou ʼi te temi nei!
8. Koteā te fakatotonu neʼe fai e Sehova kia Sosue, pea he koʼe koa ʼe maʼuhiga te fakatotonu ʼaia?
8 ʼI te fakaʼaluʼalu ʼo mamafa fau te takitaki ʼo Iselaele e Moisese tokotahi, neʼe ʼai e Sehova tona laumālie ki te toko 70 tagata ʼāfea ʼe nātou tokoni anai kia ia ki te fakamāuʼi ʼo te fenua. (Faka au 11:16-25) ʼI te ʼu taʼu ki muli mai neʼe takitahi te kolo mo tona ʼu tagata ʼāfea. (Vakaʼi ia Teutalonome 19:12; 22:15-18; 25:7-9.) Hili te mate ʼo Moisese, neʼe haga ia Sehova ʼo fakanofo ia Sosue ko te tagata takitaki ʼo te fenua. ʼE feala ke tou fakakaukauʼi atu ki te pilivilesio ʼaia, neʼe ko he toe gāue ia ʼa Sosue. Kae, neʼe ʼui age e Sehova te meʼa neʼe mole tonu ke galo ia ia ʼi he temi: “ ʼE mole tonu anai ke fakamamaʼo te tohi ʼo te lao ʼi tou gutu pea ʼe tonu anai ke ke lau leʼo veliveli ʼi te ʼaho mo te po, ke ke tokaga ʼo fai ia meʼa fuli ʼe tohi ai.” (Sosue 1:8) Koutou fakatokagaʼi, e logope neʼe kua taʼu 40 tupu te gāue ʼa Sosue, neʼe ʼaoga ai pe ke ina haga lau te Lao. ʼE ʼaoga foki mo tatou ke tou ako te Tohi-Tapu pea mo fakafoʼou totatou ʼatamai ʼo ʼuhiga mo te ʼu lao pea mo te ʼu moʼoni ʼa Sehova—tatau aipe peʼe kua fualoa tatatou gāue peʼe lahi te ʼu pilivilesio ʼe tou maʼu.—Pesalemo 119:111, 112.
9. Koteā te meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi Iselaele ʼi te lolotoga ʼo te temi ʼo te kau tuʼi fakamāu?
9 Ko te kau tuʼi fakamāu ʼaē neʼe nātou hoa leva kia Sosue. Kae, ʼi te lolotoga ʼo tonatou temi ‘neʼe tautau fai e te kau Iselaele te meʼa ʼaē ʼe kovi kia mata ʼo Sehova.’ (Kau Fakamāu 2:11) ʼO ʼuhiga mo te temi ʼo te kau tuʼi fakamāu, ʼe ʼui fēnei e te fakamatala: “ ʼI te ʼu ʼaho ʼaia, neʼe mole ʼi ai he hau ʼi Iselaele. Neʼe kua māhani te tahi fai ʼo te meʼa ʼaē ʼe totonu ʼi tana sio.” (Kau Fakamāu 21:25) Neʼe nātou tahi fai te ʼu tonu ʼa nātou totonu ʼo ʼuhiga mo te aga pea mo te tauhi, pea ʼe fakahā e te hisitolia neʼe tokolahi te kau Iselaele neʼe nātou fai te ʼu tonu ʼe kovi. Neʼe nātou tauhi tamapua pea mo nātou tautau fai te ʼu fakapō fakalialia. (Kau Fakamāu 19:25-30) Kae, neʼe fakahā e ʼihi te tui ʼe tāu mo he faʼifaʼitaki.—Hepeleo 11:32-38.
10. ʼI te temi ʼo Samuele, neʼe feafeaʼi koa te katoa ʼo te fetogi puleʼaga ʼi Iselaele, pea koteā te meʼa ʼaē neʼe ina ʼauʼaumai ki te faʼahi ʼaia?
10 ʼI te temi ʼo te tuʼi fakamāu fakamuli ʼaē ko Samuele, neʼe tau ia Iselaele mo te fihifihia ʼo ʼuhiga mo te puleʼaga. ʼI tanatou sisio ʼaē ki te ʼu fenua fili ʼaē ʼi ʼonatou tafa ʼe puleʼi e te ʼu hau, neʼe fakakaukau ia te kau Iselaele ʼe toe ʼaoga mo he hau kia nātou. Neʼe galo kia nātou kua ʼosi ʼi ai tanatou Hau, pea ko tonatou puleʼaga ʼe ko he teokalasia ia. Neʼe ʼui fēnei e Sehova kia Samuele: “Neʼe mole ko koe ia ʼaē neʼe nātou lituʼa ki ai, kae ko ʼau ʼaē neʼe nātou lituʼa ki ai ke ʼaua naʼa ʼau liliu ko he hau kia nātou.” (1 Samuele 8:7) ʼE fakamanatuʼi mai e te faʼifaʼitaki ʼaē ʼe nātou tuku mai, ʼe ko he meʼa faigafua pe te puli ia tatou tatatou sio fakalaumālie kae tou maʼu he manatu tahi mo te malamanei ʼaē ʼi ʼotatou tafa.—Vakaʼi ia 1 Kolonito 2:14-16.
11. (a) Logope te fetogi puleʼaga, neʼe feafeaʼi koa te hoko atu ʼo te ʼuhiga teokalasia ʼaē ʼo Iselaele ʼaki te takitaki ʼo te ʼu hau? (b) Koteā te fakatotonu neʼe fai e Sehova ki te ʼu hau ʼo Iselaele, pea koteā tona tupuʼaga?
11 Kae, neʼe tali e Sehova te kole ʼa te kau Iselaele pea neʼe ina fili tonatou ʼu ʼuluaki hau e lua, ko Saulo pea mo Tavite. Neʼe hoko atu pe te ʼuhiga teokalasia ʼaē ʼo Iselaele ʼaki te takitaki ʼa Sehova. Ke manatuʼi e tona ʼu hau te faʼahi ʼaia, neʼe maʼua ke nātou tahi fai he hiki ʼo te Lao pea ke nātou lau ʼi te ʼaho fuli pe, “ke ina ako te manavasiʼi kia Sehova, tona ʼAtua, ke ina taupau te ʼu folafola fuli ʼi te lao ʼaia, feiā pea mo te ʼu lekula ʼaia, ʼo ina maʼuliʼi; ke ʼaua naʼa fia māʼoluga age tona loto ʼi ʼona ʼu tēhina.” (Teutalonome 17:19, 20) ʼIo, neʼe loto ia Sehova ke ʼaua naʼa fia māʼoluga ia nātou ʼaē ʼe nātou maʼu tuʼulaga ʼi tana teokalasia pea ke hā tana Lao ʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fai.
12. Koteā te fakamatala ʼo ʼuhiga mo te agatonu ʼaē neʼe fai e Tavite?
12 Neʼe maʼu e te Hau ko Tavite te tui makehe kia Sehova, pea neʼe fakatuʼu e te ʼAtua te fuakava ʼe liliu anai ia ia ko he tāmai ki he hākoga hau ʼe tuʼu anai ʼo heʼegata. (2 Samuele 7:16; 1 Hau 9:5; Pesalemo 89:29) Neʼe ʼaoga ia ke faʼifaʼitakiʼi te fakalogo ʼa Tavite kia Sehova ʼaki te agavaivai. Neʼe ina ʼui fēnei: “E Sehova, ko te hau ʼe fakafiafia ʼi tou mālohi; pea ʼe holi mālohi ia ke lahi tona fiafia ʼi tau fakamaʼuli!” (Pesalemo 21:1) Logope neʼe tautau tūkia ia Tavite ʼuhi ko te vaivai fakasino, kae ʼi tona ʼuhiga pule neʼe mole falala ia ki te mālohi ʼo ia totonu kae neʼe falala ia ki te mālohi ʼo Sehova.
Ko Te Meʼa Neʼe Hoko Pea Mo Te ʼu Aga ʼe Mole Faka Teokalatike
13, 14. Koteā ʼihi aga neʼe fai e te ʼu hākoga ʼo Tavite neʼe mole faka teokalatike?
13 Ko te kau tagata takitaki Iselaele neʼe mole nātou hage fuli ko Moisese pea mo Tavite. Tokolahi neʼe nātou fakahā te ʼu aga heʼe fakaʼapaʼapa mamafa ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakatuʼutuʼu faka teokalatike, ʼo nātou fakagafua te tauhi hāla ʼi Iselaele. Māʼia mo ʼihi pule agatonu neʼe nātou fai te ʼu aga ʼe mole faka teokalatike ʼi ʼihi lakaga. Ko te faʼahi ʼaē neʼe fakaʼofaʼofa ʼaupito neʼe ko te faʼahi ʼo Salomone ʼaē neʼe ina maʼu te toe poto lahi pea mo te koloaʼia. (1 Hau 4:25, 29) Kae, neʼe mole ina tokagaʼi te lao ʼa Sehova, neʼe hahaʼi tona ʼu ʼohoana pea neʼe ina fakagafua te tauhi tamapua ʼi Iselaele. ʼE mahino ia, neʼe fefeka te takitaki ʼa Salomone ʼi tona ʼu taʼu fakaʼosi.—Teutalonome 17:14-17; 1 Hau 11:1-8; 12:4.
14 Neʼe tau te foha ʼo Salomone ko Lopoame mo te kole ke fakamaʼamaʼa te ʼāmoga ʼo tana ʼu hahaʼi fakalogo. Mole ʼui ke ina fakamalūlū te fatogia, kae neʼe ina haga ʼo fakaʼāʼāsili te fefeka ʼo tana pule—ʼo mavae ai mai ia ia te ʼu telepi e 10 ʼi te ʼu telepi ʼaē e 12. (2 Fakamatala 10:4-17) Ko te ʼuluaki hau ʼo te puleʼaga ʼo te ʼu telepi ʼaia e hogofulu neʼe mavae neʼe ko Selopoame. ʼI tana faiga ʼaē ke ʼaua naʼa toe fakatahi tona puleʼaga mo te toega puleʼaga ʼaē, neʼe ina fakatuʼu te tauhi ki te ʼuhiʼi pipi. ʼE mahino ia ʼe ko he fakatuʼutuʼu faka politike neʼe lelei tona fakakaukauʼi, kae ʼe ko he meʼa noaʼi ia ʼo te teokalasia neʼe mamafa ʼaupito. (1 Hau 12:26-30) Ki muli mai, ʼi te fakaʼosiʼosi ʼo te temi loaloaga ʼo tana gāue agatonu, neʼe fakagafua e te Hau ko Asa ke ʼulihi tona hisitolia ʼo ia e te fiatuʼu. Neʼe ina gaohi koviʼi te polofeta neʼe haʼu kia te ia mo te tokoni mai ia Sehova. (2 Fakamatala 16:7-11) ʼIo, māʼia mo nātou ʼaē kua fuafualoa ʼi te moʼoni ʼe tautau ʼaoga kia nātou he tokoni.
Te Fakaʼosi ʼo Te Teokalasia
15. ʼI te temi ʼaē neʼe nofo ai ia Sesu ʼi te kele, neʼe feafeaʼi koa te hāla ʼa te kau tagata takitaki faka Sutea ʼi tonatou ʼuhiga tagata maʼu tuʼulaga ʼi te teokalasia?
15 ʼI te temi ʼaē neʼe nofo ai ia Sesu Kilisito ʼi te kele, neʼe kei nofo ia Iselaele ʼi te teokalasia. Kae malaʼia foki, tokolahi ʼi tona kau tagata ʼāfea ʼaē neʼe maʼu tuʼulaga neʼe mole tokakaga ki te ʼu meʼa fakalaumālie. ʼE mahino ia neʼe nātou hāla mo maʼuliʼi te agavaivai ohage ko tona fakahā e Moisese. Neʼe hinoʼi e Sesu te hehema fakalaumālie ʼo nātou ʼi tana ʼui ʼaē: “Ko te kau sekelipa mo te kau Faliseo kua heheka ʼi te hekaʼaga ʼo Moisese. Koutou fai pea mo tauhi ia meʼa fuli ʼe nātou ʼui atu kia koutou, kae ʼaua naʼa koutou fai ʼo mulimuli ki ʼanatou gāue, heʼe nātou ʼui kae mole nātou fai.”—Mateo 23:2, 3.
16. Neʼe fakahā feafeaʼi e te kau tagata takitaki faka Sutea ʼo te ʼuluaki sēkulō tanatou mole fakaʼapaʼapa ʼaē ki te teokalasia?
16 ʼI tanatou ʼosi ʼave ʼaē ia Sesu kia Posio Pilato, neʼe fakahā e te kau tagata takitaki faka Sutea te kua ōfeʼi mamaʼo ʼaē ʼo nātou mai te fakalogo faka teokalatike. Neʼe sivisivi ia Sesu e Pilato pea ina ʼui ai ko te tagata ia ʼe mole hana hala. ʼI tana ʼaumai ia Sesu ia muʼa ʼo te kau Sutea, neʼe ʼui fēnei e Pilato: “Koʼena! Tokotou hau!” ʼI te kalagaʼi ʼaē e te kau Sutea ke matehi ia Sesu, neʼe fēnei te fehuʼi ʼa Pilato: “ ʼE ʼau haʼi anai koa tokotou hau ki he pou?” Neʼe tali fēnei age e te kau pelepitelo pule: “Ko tomatou hau e tahi ko Sesale.” (Soane 19:14, 15) Neʼe fakamoʼoni ia e nātou ia Sesale ʼi tona ʼuhiga hau, ka neʼe mole nātou fakamoʼoni nātou kia Sesu ‘ ʼaē neʼe haʼele mai ʼi te huafa ʼo Sehova’!—Mateo 21:9.
17. He koʼe koa neʼe gata leva te ʼuhiga fenua faka teokalatike ʼa Iselaele?
17 ʼI tanatou fakafisi ʼaē kia Sesu, neʼe fakafisi te kau Sutea ki te teokalasia, koteʼuhi neʼe ko ia te tagata maʼuhiga ʼo te ʼu fakatuʼutuʼu faka teokalatike ʼi he temi ka haʼu. Ko Sesu ko te foha faka hau ʼo Tavite ʼaē ka ʼafio anai ʼo heʼegata. (Isaia 9:6, 7; Luka 1:33; 3:23, 31) Koia, neʼe gata ai ia te Iselaele ʼo te kakano ʼi tona ʼuhiga fenua ʼaē neʼe fili e te ʼAtua.—Loma 9:31-33.
Te Teokalasia Foʼou
18. Ko te teokalasia foʼou fea ʼaē neʼe tupu ʼi te ʼuluaki sēkulō? Fakamahinohino.
18 Kae, ko te līaki ʼaē ʼo te Iselaele fakasino e te ʼAtua neʼe mole ko te fakaʼosi ʼaia ʼo te teokalasia ʼi te kele. ʼAki ia Sesu Kilisito, neʼe fakatuʼu e Sehova te teokalasia foʼou. Neʼe ko te kokelekasio faka Kilisitiano fakanofo ʼaē neʼe liliu ko te fenua foʼou. (1 Petelo 2:9) Neʼe fakahigoaʼi e Paulo “ko te Iselaele ʼa te ʼAtua,” pea ko tana ʼu hahaʼi ʼe ʼōmai “mai te telepi, mo te lea, mo te hahaʼi, mo te fenua fuli pe.” (Kalate 6:16; Fakahā 5:9, 10) Logope ʼe nātou fakalogo ki te ʼu puleʼaga fakatagata ʼi te ʼu fenua ʼaē ʼe nātou maʼuʼuli ai, ko te ʼu hahaʼi ʼo te teokalasia foʼou ʼaia ʼe puleʼi moʼoni e te ʼAtua. (1 Petelo 2:13, 14, 17) ʼI te ʼosi tupu ʼo te teokalasia foʼou, neʼe faigaʼi e te kau tagata takitaki ʼo te Iselaele ʼo te kakano ke nātou tāʼofi te kau tisipulo mai te fakalogo ki te fakatotonu ʼaē neʼe tuku age e Sesu kia nātou. Koteā tanatou tali? “ ʼE tonu ke mātou fakalogo ki te ʼAtua, ohage ko he fakalogo ki he pule, ʼi he fakalogo ia ki te tagata.” (Gāue 5:29) ʼIo, ʼe ko he manatu faka teokalatike ia!
19. Neʼe ko he ʼaluʼaga feafeaʼi ʼaē neʼe feala ai ke fakahigoaʼi te kokelekasio faka Kilisitiano ʼo te ʼuluaki sēkulō ko he teokalasia?
19 Kae, neʼe feafeaʼi koa te haʼele ʼo te teokalasia foʼou ʼaia? ʼIo, neʼe ʼi ai te Hau, ko Sesu Kilisito, ʼe ina fakafofoga te Teokalate Lahi, ia Sehova ʼAtua. (Kolose 1:13) Logope ko te Hau ʼe fakapulipuli ʼi selo, ko tana ʼafio ʼaē ki tana ʼu hahaʼi fakalogo ʼe moʼoni, pea ko ʼana ʼu palalau ʼe nātou takitaki tonatou maʼuli. ʼO ʼuhiga mo he taupau ʼe hā mai, ko te ʼu tagata ʼāfea faiva ʼi te faʼahi fakalaumālie kua hinoʼi. ʼI Selusalemi, ko te kūtuga ʼo te ʼu taʼi hahaʼi ʼaia neʼe nātou gāue ʼi tonatou ʼuhiga kolesi pule. Neʼe fakafofoga te kolesi ʼaia e te ʼu tagata ʼāfea ʼe feʼaluʼaki ohage ko Paulo, mo Timoteo, pea mo Tito. Pea ko te ʼu kokelekasio neʼe taupau e te ʼu kolesi ʼo te kau tagata ʼāfea. (Tito 1:5) ʼI te temi ʼaē neʼe malaga ai te fihifihia, neʼe haga te kau tagata ʼāfea ki te kolesi pule peʼe ko he tahi ʼi tana kau fakafofoga, ohage ko Paulo. (Vakaʼi ia Gāue 15:2; 1 Kolonito 7:1; 8:1; 12:1.) Pea tahi ʼaē meʼa, ko nātou fuli ʼo te kokelekasio neʼe ʼi ai te vahe ʼo nātou ʼo ʼuhiga mo te lagolago ʼaē ki te teokalasia. Neʼe nātou maʼua ia muʼa ʼo Sehova ʼo ʼuhiga mo te maʼuliʼi ʼo te ʼu moʼoni faka Tohi-Tapu.—Loma 14:4, 12.
20. Koteā te meʼa ʼe feala ke ʼui ʼo ʼuhiga mo te teokalasia ʼo te temi ʼaē neʼe hoa ki te temi ʼo te kau ʼapositolo?
20 Neʼe fakatokagaʼi e Paulo ʼi te hili ʼo te mate ʼo te kau ʼapositolo, ʼe tuputupu anai te ʼapositasia, pea ko te meʼa ʼaia neʼe hoko moʼoni. (2 Tesalonika 2:3) ʼAki te temi, ko te hahaʼi ʼo nātou ʼaia ʼe nātou lau tonatou ʼuhiga Kilisitiano neʼe kaku ki te toko miliona pea ʼo hoko ai ki te toko teau miliona. Neʼe nātou fakatuputupu te ʼatu ʼu puleʼaga faka ʼēkelesia kehekehe ohage ko te ʼēkelesia hiérarchique, ko te ʼēkelesia presbytérienne, pea mo te ʼu ʼēkelesia congrégationaliste. Kae, neʼe mole fakaʼiloga ia e te ʼu aga pea mo te ʼu akonaki ʼo te ʼu ʼēkelesia ʼaia te pule ʼa Sehova. Neʼe mole ko he ʼu teokalasia ia!
21, 22. (a) Neʼe toe fakatuʼu feafeaʼi e Sehova te teokalasia ʼi te lolotoga ʼo te temi ʼo te fakaʼosi? (b) Koteā te ʼu fehuʼi ʼe tali anai kiai te alatike ka hoa mai?
21 ʼI te lolotoga ʼo te temi ʼo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī, ʼe tonu ke ʼi ai he vaelua ʼo te kau Kilisitiano moʼoni pea mo te kau Kilisitiano loi. (Mateo 13:37-43) Ko te meʼa ʼaia neʼe hoko ʼi te taʼu 1919, neʼe ko he taʼu maʼuhiga ʼi te hisitolia ʼo te teokalasia. ʼI te temi ʼaia neʼe hoko te lea faka polofeta faka kolōlia ʼaē ia Isaia 66:8: “Ko ai ʼaē kua logo ki he meʼa feiā? Ko ai ʼaē kua sio ki he ʼu meʼa feiā? Ko he fenua ʼe tupu anai koa ʼi te ʼu nunuʼa ʼo te fanauga ʼi te ʼaho pe e tahi? Peʼe ko he fenua ʼe tupu anai koa ʼo tuʼa tahi?” Ko te tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia ko he ʼio leʼolahi! ʼI te taʼu 1919 neʼe toe maʼu e te kokelekasio faka Kilisitiano tona ʼuhiga “fenua” kua mavae kehe. Ko te “fenua” faka teokalatike neʼe kua tupu moʼoni ohage neʼe tupu ʼi he ʼaho e tahi! ʼAki te ʼalu ʼo te temi, neʼe fakatonutonuʼi te kautahi ʼo te fenua foʼou ʼaia ke lahi tana tatau mo te fenua ʼaē neʼe kua maʼu ʼi te ʼuluaki sēkulō. (Isaia 60:17) Kae neʼe ko te teokalasia aipe. ʼI te aga pea mo te akonaki, neʼe ina fakaʼiloga tuʼumaʼu aipe te ʼu lao pea mo te ʼu moʼoni ʼaē ʼe haʼu mai te ʼAtua pea ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu. Neʼe fakalogo tuʼumaʼu aipe ki te Hau ʼaē neʼe fakanofo, ia Sesu Kilisito.—Pesalemo 45:17; 72:1, 2.
22 ʼE koutou fakatahi koa mo te teokalasia ʼaia? ʼE koutou maʼu tuʼulaga koa ʼi ai? Kapau ko ia ʼaia, ʼe koutou ʼiloʼi koa te faka ʼuhiga ʼo te fai ʼo he meʼa ʼi he ʼaluʼaga faka teokalatike? ʼE koutou ʼiloʼi koa te ʼu hele ʼaē ʼe tonu ke koutou fakamamaʼo mai ai? Ko te ʼu fehuʼi ʼaenī e lua fakamuli ʼe vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaē ʼe hoa mai.
ʼE Feala Koa Hakotou Fakamahinohino?
◻ Koteā te teokalasia?
◻ ʼI te ʼaluʼaga fea ʼaē ko Iselaele neʼe ko te teokalasia?
◻ Koteā te fakatuʼutuʼu neʼe fai e Sehova moʼo fakamanatuʼi age ki te ʼu hau ko Iselaele neʼe ko te teokalasia?
◻ ʼI te ʼaluʼaga fea ʼaē ko te kokelekasio faka Kilisitiano neʼe ko te teokalasia, pea neʼe faʼufaʼu feafeaʼi?
◻ Ko te kautahi faka teokalatike fea ʼaē neʼe fakatuʼu ʼi totatou temi?
[Paki ʼo te pasina 12]
Neʼe fakamoʼoni ia te kau tagata takitaki faka Sutea kia Sesale, kae neʼe mole nātou fakamoʼoni nātou ki te Hau ʼaē ʼa Sehova neʼe fakanofo ʼi he ʼaluʼaga faka teokalatike