Te Kumi ʼo Te ʼu Fakakikite ʼe Feala Ke Kita Falala Kiai
ʼI TE hili pe ʼo te fakanofo ʼa te hau Masetonia ʼaē neʼe fakahigoa ki muli age ko Alexandre le Grand, ʼi te taʼu 336 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe ina ʼaʼahi te sagatualio ʼo Delphes ʼaē neʼe tuʼu ʼi te lotomalie ʼo Heleni. Neʼe ina fakatuʼutuʼu ke ina ʼohofiʼi pea mo faʼao he koga lahi ʼo te mālama ʼo te temi ʼaia. Kae neʼe ina loto ke fakapapauʼi age kia ia e te ʼu ʼatua ʼe lava lelei anai tana ʼu fakatuʼutuʼu fakaofoofo. ʼE ʼui e te fagana, ʼi te ʼaho ʼaē neʼe ina ʼaʼahi ai ia Delphes, neʼe mole feala ke felāveʼi mo te pelepitelo fafine. ʼI tana fia maʼu te tali ki tana fehuʼi, neʼe kole liuliuga e Alexandre ki te pelepitelo fafine ke ina fai age he fakakikite. ʼI tana ʼita neʼe kalaga fēnei: “Tama, ʼe ke māfimāfi!” ʼI te manatu ʼa te hau tūpulaga ʼaia, neʼe ko he fakamelomelo lelei ʼaia pea neʼe faka ʼuhiga ʼe mālo anai ʼi te tau.
Kae kanapaula neʼe ina vakaʼi te ʼu lea faka polofeta ʼo te Tohi-Tapu ʼi te tohi ʼo Taniela, kanaʼauala neʼe ina ʼiloʼi ai pe koteā te ikuʼaga moʼoni ʼo tana tau. Neʼe fakamatala totonu e te ʼu lea faka polofeta ʼaia ʼe vave anai tana ʼu mālo. ʼE ʼui e te talatisio, neʼe feala kia Alexandre ke ina vakaʼi te meʼa ʼaē neʼe tohi e Taniela. Ohage ko tona ʼui e te tagata fai hisitolia Sutea ko Josèphe, ʼi te hū ʼa te hau Masetonia ki Selusalemi, neʼe fakahā kia ia te lea faka polofeta ʼa Taniela, lagi ko te kapite 8. (Taniela 8:5-8, 20, 21) ʼE toe lau foki, ʼuhi ko te faʼahi ʼaia neʼe mole maumauʼi e te ʼu foʼi solia ʼo Alexandre te kolo ʼaia.
Ko He Meʼa ʼe ʼAoga Ki Te Tagata Fuli
Ko te tagata, pe ko te hau pe ko te tagata māhani, ʼi te temi ʼāfea pea mo te temi nei, ʼe ina fakaʼamu ki he ʼu fakakikite ʼe feala hana falala kiai ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu. ʼI totatou ʼuhiga hahaʼi ʼatamai, ʼe tou vakaʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi te temi muʼa, ʼe tou mālama ki te temi ʼaenī, pea ʼe tou fia ʼiloʼi tāfito pe koteā ʼaē ka hoko ʼi te ka haʼu. ʼE moʼoni te ʼui ʼa te tāʼaga lea Siaina: “Kapau ʼe feala ki he tahi ke sio fakatomuʼa ia ʼaho e tolu ki te meʼa ʼaē ka hoko, pea ʼe maʼu koloā anai ia taʼu ʼe lauʼi afe.”
ʼI te ʼu temi fuli, ko te lauʼi miliona hahaʼi neʼe nātou faiga ke nātou ʼiloʼi te ka haʼu ʼo nātou vakaʼi te ʼu meʼa ʼaē, ʼi tanatou manatu, neʼe haʼu mai te ʼAtua. Ohage la ko te kau Keleka ʼo te temi ʼāfea. Neʼe lahi te ʼu sagatualio ohage ko te sagatualio ʼo Delphes, mo Délos pea mo Dodone, ʼaē neʼe ʼolo kiai te hahaʼi Keleka moʼo fakafehuʼi tonatou ʼu ʼatua ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa faka politike, peʼe ko te ʼu meʼa faka solia, peʼe ʼo ʼuhiga mo nātou totonu ohage la ko te ʼu fai folau, mo te ʼohoana, pea mo te ʼu fānau. Neʼe mole gata pe ki te ʼu hau pea mo te ʼu tagata takitaki solia, kae ko he ʼu telepi katoa pea mo he ʼu kolo lalahi katoa neʼe nātou kumi te takitaki ʼa te ʼu laumālie ʼaki te ʼu tala fakakikite ʼaia.
ʼO mulimuli ki te ʼui ʼa te polofesea, ʼi te temi nei kua “mafola fakapunamaʼuli te ʼu kautahi ʼaē ʼe nātou vakaʼi peʼe feafeaʼi anai te ka haʼu.” Kae ʼe mole fia tokagaʼi e te tokolahi te Tohi-Tapu, te tohi pe ʼaia e tahi ʼaē ʼe ina fakahā he ʼu lea faka polofeta totonu. ʼE nātou fakafisi ki te ʼui ʼaē ʼe feala ke nātou maʼu ʼi te ʼu lea faka polofeta ʼo te Tohi-Tapu te meʼa ʼaē ʼe nātou kumi. Ki ʼihi hahaʼi popoto ko te ʼu lea faka polofeta ʼo te Tohi-Tapu, ʼe tatau pe mo te ʼu lea faka polofeta ʼaē neʼe fai e te ʼu hahaʼi fai fakakikite ʼo te temi ʼāfea. Pea ʼi te agamāhani, ko te hahaʼi tuigataʼa ʼo totatou temi ʼe nātou lotolotolua ʼo ʼuhiga mo te ʼu lea faka polofeta ʼo te Tohi-Tapu.
Koia ʼe mātou fakaafe ai koutou ke koutou vakaʼi te Tohi-Tapu. Koteā ʼaē ʼe kita maʼu mokā kita fakatatau te ʼu lea faka polofeta ʼo te Tohi-Tapu pea mo te ʼu tala fakakikite ʼa te tagata? ʼE feala koa ke lahi age takotou falala ki te ʼu lea faka polofeta ka mole ki te ʼu tala fakakikite ʼāfea? Pea ʼe feala koa hakotou fakatafito tokotou maʼuli ki te ʼu lea faka polofeta ʼo te Tohi-Tapu?
[Paki ʼo te pasina 3]
Neʼe fakakikite e te Tohi-Tapu ʼe vave anai te ʼu mālo ʼa Alexandre
[Haʼuʼaga ʼo te paki]
Cortesía del Museo del Prado, Madrid, Spain
[Paki ʼo te pasina 4]
Ko Alexandre le Grand
[Haʼuʼaga ʼo te paki]
Musei Capitolini, Roma