Fīmālie ʼi Te Temi Nei—Fīmālie ʼo Talu Ai

HE KOʼE koa ʼe maʼu gataʼa te fīmālie, pea kapau ʼe maʼu he koʼe koa ʼe faka temi pe ia? ʼE feala koa ke fakatafito totatou fīmālie ki he moemisi—ki he meʼa ʼe tou fakaʼamu kiai ʼo laka age ʼi te meʼa ʼaē ʼe feala ke kaku kiai? ʼE hage pe te meʼa ʼaia ko he moemisi.

Ko te moemisi ʼe ko te lītuʼa ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko moʼoni ʼi te maʼuli mo ʼona ʼu mamahi, kae mavae muʼa te ʼatamai ki he faʼahi ʼe matamatalelei pea mo fīmālie. Kae ko te ʼu fihifihia ʼo te maʼuli moʼoni ʼe ina tau holoʼi fakafokifā te moemisi ʼaia, pea mo fakaʼala ia ia ʼaē ʼe ina fai te moemisi ʼaia.

Tou tokagaʼi age muʼa te faʼahi ʼe kumi kiai e te hahaʼi ia te fīmālie—ʼaē ko te koga meʼa. Ohage la, ʼe lagi fakatupu e te ʼu kolo lalahi he faʼahiga sio ki he ʼu temi fakafiafia, ko he ʼu totogi lalahi pea mo he ʼu nofoʼaga fīmālie. Ei, ʼe lagi ko he fīmālie kua fualoa tanatou fakaʼamu kiai. Kae ʼe moʼoni koa te faʼahiga sio ʼaia?

Te Koga Meʼa—Ko He Kolo Lahi Moʼoni Peʼe Ko He ʼu Fakaʼamu Pe Koa?

ʼI te ʼu fenua ʼaē ʼe lolotoga laga, ʼe lahi te hahaʼi ʼaē ʼe nātou fia ʼolo ki te ʼu kolo lalahi ʼuhi ko te ʼu fakaneke ʼaē ʼe fakahāhā ʼi te televisio peʼe ko te sulunale. Ko te ʼu kautahi ʼaē ʼe nātou fai te ʼu potu ʼaia, ʼe mole nātou faiga ki tokotou fīmālie kae ʼe nātou faiga tāfito ki tanatou falā. ʼE nātou fufū te faigataʼaʼia ʼo te maʼuli kae nātou fakahā he ʼu faʼahiga fīmālie. Koia, ʼe fakapipiki tahi te fīmālie mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fakahā ʼi tanatou ʼu fakaneke ki te ʼu kolo lalahi.

Koutou tokagaʼi age muʼa te faʼifaʼitaki ʼaenī. Neʼe fakatuʼu e te kau takitaki ʼo te fenua ʼo te Potu Uesite ʼo Afelika ia te ʼu pano lalahi, ʼe fakahā lelei ai ko te suluka ʼe tatau mo he pulihi feiā ʼo he falā neʼe kita gāue kinakina moʼona maʼu. Neʼe ko he fakatokaga ki te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te kovi ʼo te suluka. Moʼo fakafihiʼi te potu ʼaia, neʼe fakatuʼu e te kau faʼu suluka pea mo te hahaʼi fai fakatau ia te ʼu pano ʼe ʼasi te kau fai suluka ʼe hage mai ʼe nātou fīmālie pea mo lelei tonatou maʼuli. Pea tahi ʼaē meʼa, ko te sosiete faʼu suluka, neʼe ina faka tui te ʼu teu matalelei ki tana kau gāue pea mo tonatou ʼu puloga base-ball, pea mo ina fakatotonu age ke nātou ʼolo ʼo tufa ʼi te ala te suluka ki te kau tūpulaga, pea ke nātou ʼui age ke nātou “ ʼahiʼahi.” Tokolahi ʼi te kau tūpulaga ʼaia ʼe nātou ʼōmai mai te ʼu kolo liliki, pea ʼi tanatou mole māhani ki te ʼu fakaneke kākā ʼaia, neʼe nātou tō ki te ʼu hele ʼaia. Kua nātou liliu ko he kau popūla ki te suluka. Neʼe ʼōmai te kau tūpulaga ʼaia mai te ʼu kolo liliki ko te kumi ʼo he faʼahiga maʼuli lelei ke feala hanatou lagolago ki tonatou ʼu famili, peʼe nātou fīmālie ʼi te faʼahi ʼo te paʼaga. Ko te meʼa ʼaē neʼe hoko, neʼe lahi age te falā ʼaē neʼe nātou pulihi ki te ʼu meʼa noa kae mole nātou fakaʼaogaʼi ki he ʼu meʼa lelei.

Ko te ʼu pano publicité ʼo ʼuhiga mo he faʼahiga maʼuli fīmālie ʼi te ʼu kolo lalahi, ʼe mole fakahoko tuʼumaʼu e te hahaʼi faifakatau. ʼE lagi ko he ʼu fakaneke ʼe fai e te hahaʼi ʼaē neʼe nātou ʼolo ki te ʼu kolo lalahi, pea kua nātou ufiufi ʼi hanatou toe liliu ki tonatou kolo. ʼI tanatou mole fia fakahā tonatou ʼu faigataʼaʼia, ʼe nātou laupisi ʼo ʼuhiga mo ʼonatou ʼu koloā pea mo te ʼu meʼa neʼe nātou lava fakahoko ʼi te kolo lahi. Kae kapau ʼe tou vakavakaʼi fakalelei tonatou maʼuli, pea ʼe tatau mo tonatou faʼahiga maʼuli ʼāfea ʼi te kolo veliveli, koteʼuhi ʼe nātou faiga mālohi ʼi te faʼahi ʼo te paʼaga ohage pe ko nātou fuli ʼaē ʼe nonofo ʼi te kolo lahi.

Ko te meʼa ʼaē ʼe hoko māhani ʼi te ʼu kolo lalahi, ko te hahaʼi foʼou ʼaē ʼe nātou ʼolo kiai moʼo kumi he fīmālie, ʼe nātou tō ki te ʼu hele ʼo te hahaʼi aga fakakākā. Koteā tona tupuʼaga? ʼI te agamāhani, ʼe mole nātou maʼu honatou temi ke ʼi ai honatou ʼu kaumeʼa lelei ʼi te kolo lahi pea ʼe nātou mamaʼo ʼi te famili. Koia ʼe mole ʼi ai he tahi moʼo tokoniʼi nātou ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahiga hele ʼo te maʼuli ki te koloā ʼi te ʼu kolo lalahi.

Neʼe mole tō ia Josué ki te hele ʼo te suluka. Tahi ʼaē meʼa, neʼe mahino kia ia ʼe mole ina lavaʼi te faʼahiga maʼuli ʼaē ʼe fakamaʼua age ʼi te kolo lahi. Ki tona faʼahi, neʼe mole ina maʼu ʼi te kolo lahi te ʼu meʼa lahi ʼaē neʼe fakaʼamu kiai. Neʼe mahino kia ia neʼe mole ina maʼu te fīmālie moʼoni ʼi te kolo lahi; ʼe mole pe ʼaoga kia ia te kolo lahi. Neʼe ina tali tana mole lava maʼuli ʼi te kolo lahi, mo tana faihala ʼi tana ʼu fakaʼamu, pea neʼe fia mālalo ʼo toe liliu ki te kolo veliveli.

Neʼe tuʼania naʼa vāʼi ia ia. Kae neʼe fakatalitali lelei ia ia e tona famili pea mo tona ʼu kaumeʼa. ʼAki te agalelei ʼo tona famili, mo tana kua māhani mo tona kolo, mo te ʼofa ʼo tona ʼu kaumeʼa ʼi te kokelekasio faka Kilisitiano, neʼe ina logoʼi te fīmālie lahi ʼaē neʼe mole ina maʼu ʼi tana nofo ʼi te kolo lahi, kae neʼe maʼuli mamahi ai. Ko te meʼa ʼaē neʼe punamaʼuli ai, neʼe lahi age te falā ʼaē neʼe ina maʼu mo tona famili ʼi tana gāue kinakina mo tana tāmai ʼi te ʼu gāueʼaga, ʼi tana gāue ʼaē ʼi te kolo lahi.

Te Falā—Koteā Koa Te Fihifihia Moʼoni?

ʼE koutou maʼu anai koa he fīmālie ʼi te maʼu falā? ʼE tala fēnei e Liz, mai Kanata: “ ʼI taku kei veliveli, neʼe ʼau ʼui ʼe hoki pulinoa te tuʼania mokā ʼe ʼi ai he falā.” Neʼe manako ki te tagata neʼe maʼu falā. Pea neʼe nā ʼohoana. Neʼe maʼuli fīmālie koa? ʼE hoko atu fēnei e Liz: “ ʼI te temi ʼaē neʼe ʼau ʼohoana ai, neʼe ʼi ai tomā ʼapi matalelei mo te ʼu motokā e lua, pea ʼi te lelei ʼo tomā maʼuli faka paʼaga neʼe ma toʼo te ʼu koloā fuli ʼaē neʼe ma loto kiai, mo te ʼu folau pea mo te ʼu fakafiafia. Ko te meʼa ʼaē ʼe faikehe, neʼe kei ʼau tuʼania ki te falā.” ʼE ina fakamatala te tupuʼaga: “Neʼe lahi te falā neʼe feala ke ma pulihi noa. Neʼe hage ia mokā lahi te falā ʼaē ʼe ma maʼu, pea neʼe hage ia neʼe lēsili ai mo te pulinoa ʼo te fīmālie. Ko te falā neʼe mole ina pulihi te tuʼania.”

Kapau maʼa koutou ʼe mole feʼauga takotou falā ke koutou fīmālie, koutou fai te fehuʼi ʼaenī: ‘Koteā koa te fihifihia moʼoni? ʼE ko te mole feʼauga koa ʼo te falā peʼe ko te mole fakaʼaluʼalu fakapotopoto ʼo te falā?’ Ka ina manatuʼi tana kei veliveli, ʼe ʼui fēnei e Liz: “ ʼE ʼau mahino ʼi te temi nei, ko te ʼu fihifihia faka paʼaga ʼo te temi ʼaē neʼe kei ʼau veliveli ai ko te mole fai ʼo he fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te falā. Neʼe mātou tohi maʼua, koia neʼe mātou tuʼania ai, he neʼe lahi tuʼumaʼu te ʼu maʼua ʼaē neʼe tonu ke mātou huʼi.”

Kae, ʼi te temi nei, ko Liz mo tona ʼohoana kua nā fīmālie age, logola ʼe mole lahi hanā falā. ʼI tanā akoʼi te moʼoni ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua, neʼe mole kei nā tokagaʼi te ʼu fakaneke ki te falā kae neʼe nā kamata mulimuli ki te poto ʼo te ʼAtua, ʼaē neʼe kau ai te ʼu palalau ʼaenī: “Kae kia ia ʼaē ʼe fakalogo kia te ʼau, ʼe nofo fīmālie anai pea mo maʼuli tokalelei, ʼo mole ina tuʼania he malaʼia.” (Tāʼaga Lea 1:33) Neʼe nā loto ke lahi age te ʼaoga ʼo tonā maʼuli ʼi he toe falā ʼe lava foaki age e he fale paʼaga. ʼI te temi nei, ʼi tonā ʼuhiga misionea ʼi te fenua mamaʼo, ʼe akoʼi e Liz mo tona ʼohoana ki te hahaʼi maʼu koloā mo te hahaʼi māsisiva, kua vave fakatuʼu e Sehova ʼAtua ia te fīmālie moʼoni ʼi te kele katoa. Ko te gāue ʼaia ʼe maʼu ai te fīmālie pea mo te tokalelei ʼaē ʼe haʼu mai he ʼuhiga māʼoluga age pea mo he ʼu koga māʼoluga ʼaupito, kae ʼe mole maʼu te faʼahi ʼaia mai he falā.

Tou manatuʼi te koga maʼuhiga ʼaenī: ko te ʼu koloā ʼaē ʼe foaki mai e te ʼAtua, ʼe maʼuhiga age ʼi te ʼu koloā fakasino. ʼI te Tohi-Tapu katoa, ʼe mole faka maʼuhigaʼi ai te maʼu ʼo he ʼu koloā fakamālama, kae ʼe faka maʼuhigaʼi ia te maʼu ʼo he higoa lelei ia muʼa ʼo Sehova, ko he koga ʼe tou lava taupau ʼaki tatatou fai tuʼumaʼu ia te finegalo ʼo te ʼAtua. Neʼe fakaloto mālohiʼi tatou e Kilisito Sesu ke tou “maʼu koloā ki te ʼAtua” pea ke tou tānaki he “ ʼu koloā ʼi selo.”—Luka 12:21, 33, MN.

Te Maʼu Tuʼulaga—ʼE Koutou Aʼu Anai Kifea?

Kapau ʼe koutou holi ke koutou maʼu tuʼulaga ke koutou maʼu ai te fīmālie, koutou fai te fehuʼi ʼaenī: ‘Ko ai ʼaē kua kaku ki te tuʼulaga māʼoluga pea kua ina maʼu te fīmālie moʼoni? Koteā te tuʼulaga ʼaē ʼe ʼau faiga kiai?’ Ko he gāue lelei ʼe feala pe ke hage ʼe ina fakatupu he faʼahiga fīmālie, kae ʼe ina taki kita ki te lotomamahi peʼe ko he tūkia fakamataku.

ʼE fakahā e te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko, ko te tuʼulaga ʼaē ʼe foaki mai e te ʼAtua, ʼe lahi age te fīmālie ʼaē ʼe kita maʼu ai ʼi he maʼu tuʼulaga ʼi te tagata. ʼE ko Sehova tokotahi pe ʼe ina lava foaki te maʼuli heʼegata ki te tagata. ʼE fakamaʼua kiai ke tohi totatou higoa ʼi te tohi ʼa te ʼAtua, te tohi ʼo te maʼuli, kae mole tohi ʼi he tohi faka sosiale.—Ekesote 32:32; Apokalipesi 3:5.

Ka koutou tuku keheʼi muʼa takotou fakaʼamu, ʼe koutou faka ʼuhiga feafeaʼi tokotou ʼaluʼaga ʼo te temi ʼaenī, pea ʼi tona fakahagatonu koteā koa tokotou ka haʼu? ʼE mole he tahi ʼe ina maʼu te ʼu meʼa fuli. Ohage ko tona ʼui e te Kilisitiano fakapotopoto, “neʼe ʼau ako ʼi te maʼuli ʼe mole feala ke ʼau maʼu te meʼa ʼaenī PEA mo te meʼa ʼaē, ʼe feala ke ʼau maʼu te meʼa ʼaenī PEʼE ko te meʼa ʼaē.” Koutou tuʼu muʼa pea koutou lau te fakamatala ʼi te talanoa “ ʼE fakamatala ʼi Bénin.”

Koutou tali muʼa ki te ʼu fehuʼi ʼaenī: koteā koa he fakatuʼutuʼu maʼuhiga ki toku maʼuli? Koteā te ala ʼaē ʼe fakahagatonu age kiai? ʼE ʼau lolotoga ʼalu nei ʼi te ala ʼaē ʼe mole maʼu ai te fīmālie, pea ʼe mole ʼau maʼu gafua age koa la te meʼa ʼaē ʼe ʼau loto moʼoni kiai mo kapau ʼe ʼau lava ʼalu ʼi he tahi age ala?

ʼI tana ʼosi fai tokoni ʼo ʼuhiga mo te mole faʼa maʼuhiga ʼo te ʼu meʼa fakasino mokā fakatatau ki te ʼu meʼa fakalaumālie, neʼe ʼui e Sesu ke tou haga taupau he mata ʼe “lelei.” (Mateo 6:22) Neʼe ina fakahā fakalelei ko te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito ʼi totatou maʼuli, ʼe ko te ʼu meʼa fakalaumālie pea mo te ʼu fakatuʼutuʼu fakalaumālie, ʼaē ʼe fakatafito ki te huafa ʼo te ʼAtua pea mo tona Puleʼaga. (Mateo 6:9, 10) Ko te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe mole pipiki kiai, ʼe mole faʼa maʼuhiga.

ʼE lahi te ʼu meʼa toho paki ʼi te temi nei ʼe nātou lava fakaʼata lelei te ʼu meʼa ʼaē ʼe tuʼu ōvi mai, pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tuʼu mamaʼo. ʼE ko takotou agamāhani koa te fakaʼaʼata lelei ia meʼa fuli pe ʼe koutou sio kiai, ko tona faka ʼuhiga ʼaē ke maʼuhiga kia koutou te ʼu meʼa ʼaia, peʼe koutou holi kiai, peʼe koutou moemisi ʼe kua koutou maʼu ia te ʼu meʼa fuli ʼaia? Tatau aipe peʼe mole koutou feiā, kae ko te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tokaga tāfito kiai te kau Kilisitiano, ia te Puleʼaga, ʼe feala ke liliu ʼo mole kei maʼuhiga mo kapau ʼe koutou tokakaga ki he ʼu tuʼuga meʼa, ʼo mole kei koutou ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tokagaʼi. Koʼeni te tokoni mālohi ʼa Sesu: “Ke koutou haga kumi muʼa te puleʼaga pea mo tona faitotonu, pea ʼe toe foaki atu anai mo te ʼu meʼa fuli ʼaia kia koutou.”—Mateo 6:33, MN.

Fīmālie ʼi Te Temi Nei ʼo Talu Ai

ʼE lagi tou moemisi fuli ki he ʼu meʼa ʼe lelei age maʼa tatou totonu pea mo nātou ʼaē ʼe tou ʼoʼofa ai. Kae mai te ʼaluʼaga ʼaē ʼe tou agahala, ʼe tou maʼuʼuli ʼi he mālama agahala, ʼo fakatahi mo te nounou ʼo te temi maʼuli, koia ʼaē ʼe tonu ai ke tou fakafeauga pe ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou fakaʼamu kiai pea mo tou lavaʼi. Kua hili nei kiai te ʼu taʼu e lauʼi afe, neʼe fakamahinohino fēnei e te tagata faitohi faka Tohi-Tapu: “Neʼe ʼau maliu pea neʼe ʼau mamata ʼi te lalo laʼā ʼe mole ʼa te tagata vaʼe vave ia te mālo ʼi te lele, peʼe ʼa te tagata mālohi ia te mālo ʼi te tau, peʼe ʼa te kau popoto ia te maʼu ʼo te meʼa kai, pea ʼe mole ʼa te hahaʼi ʼatamai te maʼu ʼo te ʼu koloā, pea ʼe mole ko nātou ʼaē ʼe nātou maʼu te ʼatamai mālama ʼaē ka nātou maʼu anai te ʼofa, heʼe ko te ʼu temi pea mo te ʼu meʼa fakafokifā ʼe hoko kia tatou fuli.”—Tagata Tānaki 9:11.

ʼI ʼihi temi ʼi tatatou hoha fau ki te ʼu meʼa ʼo te maʼuli, ʼe galo kia tatou totatou ʼuhiga totonu pea mo te meʼa ʼaē ʼe ʼaoga moʼoni ke tou maʼu ai te fīmālie moʼoni. Koutou fakatokagaʼi age muʼa te ʼu palalau fakapotopoto ʼaenī: “Ko ʼaē ʼe manako ki te paʼaga ʼe mole mākona anai ʼi te paʼaga, ʼo feiā mo ʼaē ʼe manako ki te ʼu koloā, pea mo te totogi. Mo te meʼa ʼaia ʼe vaʼiganoa. ʼE moe fīmālie ia ia ʼaē ʼe kaugana, peʼe veliveli peʼe lahi tana kai; kae ko te mahu ʼo ia ʼaē ʼe maʼu koloā ʼe mole ina fakagafua kia ia ke moe.” (Tagata Tānaki 5:10, 12, Today’s English Version) Ei, ʼe fakatafito koa kiteā tokotou fīmālie?

Kapau ʼe tatau tokotou faʼahiga maʼuli mo te meʼa ʼaē neʼe fakaʼamu kiai ia Josué, ʼe koutou lava fetogi koa takotou ʼu fakatuʼutuʼu? Ko nātou ʼaē ʼe nātou ʼoʼofa moʼoni kia koutou ʼe nātou tokoni atu anai, ohage ko te famili ʼo Josué pea mo tona ʼu kaumeʼa ʼi te kokelekasio faka Kilisitiano. ʼE lagi koutou fīmālie age anai ʼi he koga meʼa ʼe mole faʼa maʼuhiga, ʼaki he ʼu hahaʼi ʼe nātou ʼoʼofa kia koutou, ʼi hakotou ʼolo ki he kolo lahi ʼe koutou fakatahi ai mo he ʼu hahaʼi ʼe lagi nātou faigaʼi anai ke nātou kākāʼi koutou.

Kapau kua lahi ʼaupito te ʼu meʼa ʼaē kua koutou maʼu, ohage ko Liz mo tona ʼohoana, ʼe koutou lava fakatonutonuʼi koa tokotou faʼahiga maʼuli, ke lahi age tokotou temi mo tokotou mālohi moʼo tokoni ki te hahaʼi, peʼe nātou koloaʼia peʼe māsisiva, ke nātou ako ke nātou ʼiloʼi te Puleʼaga, ia te puleʼaki pe ʼaia ki te maʼu ʼo te fīmālie moʼoni?

Kapau ʼe koutou maʼu tuʼulaga ʼi te faʼahi faka sosiale, ʼe lagi koutou faigaʼi fakamalotoloto anai ke koutou fakahā te tupuʼaga ʼo takotou faiga ki te koga ʼaia. ʼE lagi moʼoni, kua ʼi ai te tahi ʼu lelei kua hilifaki atu moʼo hikihiki tokotou maʼuli. Kae ʼe koutou lava fakamuʼamuʼa koa te Puleʼaga—ia te puleʼaki moʼoni pe ʼaē ke maʼu ai ia te fīmālie ʼo talu ai? Koutou manatuʼi te ʼu palalau ʼa Sesu: “ ʼE lahi age te fiafia ʼi takita foaki, ʼi takita tali.” (Gaue 20:35, MN ) Kapau ʼe koutou kau ki te ʼu gāue kehekehe ʼi te kokelekasio faka Kilisitiano, ʼe koutou ʼiloʼi anai te fīmālie.

Ko nātou ʼaia ʼaē ʼe nātou falala katoa kia Sehova mo tona Puleʼaga ʼe nātou tuputupu ʼi te fīmālie ʼi te temi nei, pea ʼe nātou ʼamanaki ki he fīmālie katoa ʼi te temi ka haʼu. Neʼe ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo: “Neʼe ʼau tuku tuʼumaʼu ia Sehova ʼi ʼoku muʼa. ʼE mole ʼau tūkia anai, heʼe nofo ʼi toku toʼomataʼu. Koia neʼe fiafia ai toku loto pea ʼe fiafia toku kolōlia. Pea tahi ʼaē meʼa, ʼe nofo anai toku kakano ʼi te fīmālie.”—Pesalemo 16:8, 9.

[Talanoa ʼo te pasina 6]

ʼE fakamatala ʼi Bénin

Ko te hisitolia ʼaenī ʼe kua lahi tona fakamatala, pea mo lahi te ʼu fetogi ʼe maʼu ai. Mole heʼeki faʼa fualoa, koʼeni te fakamatala ʼaē neʼe fai ki te kau tūpulaga e te matuʼa ʼi Bénin, ʼi te Potu Uesite ʼo Afelika.

Neʼe liliu te tagata tautai ki tona ʼapi pea neʼe felāveʼi mo te tagata fai matani gāue mai te tahi fenua. Neʼe fehuʼi age e te tagata ʼaia ki te tagata tautai pe koʼe kua hake vave age. Neʼe ina tali age neʼe feala hana nofo fualoa age ʼi te tai, kae kua feʼauga pe te meʼa ʼaē kua ina maʼu maʼa tona famili.

Pea fehuʼi age e te tagata fai matani gāue, “Koteā ʼaē ʼe ke fai ʼi te ʼu temi fuli ʼaē ʼe ke ava ai?”

Neʼe tali age e te tagata tautai: “ ʼE ʼau ʼalu ʼo fai taku kiʼi gelu. ʼE ʼau gaoʼi mo taku ʼu tamaliki. Pea ʼe fai tamatou kiʼi momoe mokā vevela. ʼI te afiafi ʼe lelei tamatou kakai faka famili. ʼOsi ʼaia pea ʼe ʼau fakatahi mo toku ʼu kaumeʼa ʼo fai mahōlō, pea mo fai te tahi ʼu meʼa.”

Pea tuʼusi te palalau e te tagata fai matani gāue ʼo ina ʼui age fēnei: “Koʼeni ʼe ʼau maʼu pepa pea neʼe ʼau ako te ʼu faʼahi ʼaia. ʼE ʼau lava tokoni atu. ʼE tonu ke ke gelu fualoa. ʼE toe lahi age anai tau gelu pea ʼe feala anai hau totogi hou vaka ʼe lahi age. ʼAki te vaka lahi ʼaia, ʼe toe lahi age anai tau gelu pea ʼe feala anai ke ke laga he taulaga ki te ʼu vaka gelu.”

Pea fehuʼi age e te tagata tautai: “ ʼOsi ʼaia pea ā?”

“Pea ʼe mole ke fakaʼaogaʼi anai he tagata moʼo fakatau tau ʼu ika, kae ʼe ke lava felogoi tonu anai mo te fale fakatau ika peʼe ke laga hau fale ika. ʼE ke lava mavae anai ʼi tou kolo ʼo ʼalu ki Cotonou, peʼe ki Palesi, peʼe ki New York pea ke fakahaʼele ai tau matani gāue. Pea ʼe ke lava fakatau tau matani gāue kae ke maʼu ai he ʼu tuʼuga miliona.”

Neʼe fehuʼi age e te tagata tautai: “ ʼO fai ʼaia lolotoga temi e fia?”

Pea tali e te tagata fai matani gāue: “Lolotoga te ʼu taʼu ʼe lagi 15 peʼe 20.”

Pea toe hoko atu e te tagata tautai: “ ʼOsi ʼaia pea feafeaʼi?”

Pea fakamahino age e te tagata fai matani gāue: “Pea ʼe lelei age anai tou maʼuli. Pea ʼe ke lava letelete anai. Pea ʼe ke lava mavae anai mai te maʼuli hoha ʼo te ʼu kolo lalahi pea ke ʼalu ʼo nofo mamaʼo ʼi he kiʼi kolo veliveli.”

Pea fehuʼi age e te tagata tautai: “Koteā anai tona fua ki toku maʼuli?”

ʼOsi ʼaia pea ʼe ke maʼu anai hou temi ke ke gelu ai, mo ke gaoʼi mo tau ʼu tamaliki, pea mo ke moe mokā vevela, ke ke kai fakatahi mo tou kiʼi famili, pea mo ke fai mahōlō fakatahi mo tou ʼu kaumeʼa.”

[Paki ʼo te pasina 7]

ʼE maʼu koa te fīmālie ʼi te faiga ki muʼa?

[Paki ʼo te pasina 8]

ʼE faiga moʼoni tokotou ʼu tēhina Kilisitiano ke koutou fīmālie