Iwaka Leminyaka Lesithathu—Ngaba Liya Kuwazalisekisa Amathemba Akho?
UKUBALA imizuzwana eseleyo kuye kwaqalisa. Iwotshi enkulu yamanani engaphambili kwiziko lenkcubeko laseBeaubourg eParis, eFransi, ibonisa inani lemizuzwana eseleyo. Iya kuqhubeka ibala ngokuzingisileyo kude kube sezinzulwini zobusuku ngoDisemba 31, 1999. Ngelo xesha, kuya kwenzeka okuthile okwabonwa kwaba kanye kuphela ngaphambili kwiXesha Lethu Eliqhelekileyo: ukuqalisa kwewaka leminyaka elitsha, iwaka leminyaka lesithathu.
“Owama-2000, ngandlel’ ithile, ‘usesona siganeko sikhulu esakhe salindelwa’ kwimbali yoluntu,” utsho njalo umphengululi kwezentlalo uBernward Joerges waseBerlin, eJamani. Kutheni kukho ulindelo olunjalo nje? Ngapha koko, unyaka wama-2000 ngomnye nje unyaka kumsinga wexesha. Ngaphandle koko, lo nyaka ugqalwa kuphela ngabo balandela ikhalenda yaseNtshona. Ngokwekhalenda yamaSilamsi, owama-2000 C.E. ufika ebudeni bonyaka wamaSilamsi we-1420; ngokwekhalenda yamaYuda, ngowe-5760 A.M.
Kodwa kudliwanondlebe kwiDagens Nyheter yemihla ngemihla yaseSweden, uNjingalwazi uJoerges uyacacisa: “Ngenxa yenkqubo yokusekwa kwamathanga nokwandiswa kolawulo kumazwe angamathanga, ubalo lwethu lwamaxesha lukaGregory, oluqalela kumhla ekucingelwa ukuba uYesu wazalwa ngawo, luye lwamkelwa ngokubanzi kwimimandla emikhulu yehlabathi.” Ngaloo ndlela owama-2000 uya kuba ngunyaka ophawula isiganeko esigungqisa ihlabathi kwinxalenye enkulu yoluntu. UNjingalwazi Joerges uthi: “Bonke abantu baya kuthelekisa indlela esi siganeko esibuchaphazela ngayo ubomi babo buqu nako konke okukokunye.”
Kanti abaninzi bacinga okungakumbi kunokuphawula nje ixesha. UJoerges uthi, “imisebenzi emikhulu kwaneenkqubo ‘zokuphawula’, zokubonisa ukubaluleka nokubhiyozela esi siganeko sele ziqhubeka kuzo zonke iindidi zabantu zobomi nabakwimigangatho eyahlukahlukeneyo kwezentlalo.” Waleka umsundulo esenjenje, “kulo lonke igaqa lomhlaba, abacebi bemisebenzi emikhulu yezorhwebo ‘namagcisa ezemiboniso’ bayaphupha baze bacebe iziganeko ezikhulu.” Ezinye iimboni zithi “iincwadi ezithetha ngenkulungwane edluleyo ziya kube ziyintaphane. Onke amaziko amakhulu osasazo aya kuba emaxhaphetshu ekuqaleni kwewaka leminyaka. Iziko losasazo likamabonwakude laseNtshona Jamani liceba inkqubo yosasazo yeeyure ezingama-24 zokuphuma kwelanga kulo lonke ihlabathi.”
Kwakhona amajelo osasazo aya kuqiniseka ukuba akuvakalisa ngemincili ukuzalwa komntwana oya kuba ngowokugqibela ngowe-1999 noya kuba ngowokuqala ukuzalwa ngowama-2000. Iintatheli ziya kuba nolangazelelo lokufumana abambalwa abaseleyo abazalwa kwinkulungwane ye-19 ukuze zibabuze ukuba kunjani na ukuphila kwiinkulungwane ezintathu nakumawaka amabini eminyaka! Bambi bade bavakalelwe kukuba lonke eli futhe lewaka leminyaka liya kubangela uhlobo oluthile lokuphazamiseka okukhulu okungokweemvakalelo. Ngokolunye uqikelelo olothusayo, ekukhaleni kwentsimbi yasezinzulwini zobusuku kuSuku Olungaphambi koNyaka Omtsha, abaninzi baya kuzibulala.
Phezu kwako nje ukubaxwa okucacileyo okunjalo, kuyaqondakala ukuba esi siganeko sibangel’ imincili. Kwabaninzi kwihlabathi lethu elithwaxwa ziingxaki, iwaka leminyaka elitsha lijongwa njengomqondiso wethemba, isango eliya kwikamva elilunge ngakumbi. Bambi bakhangela kwinzululwazi nakwimfundo yobugcisa ukuvelisa ikamva apho siya kudla ngokulunge ngakumbi size siphile ithuba elide, sisebenze kancinane size sihlale emakhaya ithuba elingakumbi; apho oomatshini abazisebenzelayo baya kusikhulula kwimisebenzi ekruqulayo; apho ukuxubana kwezinto okuphantsi kolawulo kuya kuguqulela amanzi ekubeni sisibaso. Banombono wekamva loomabonwakude abazithabathela imifanekiso besebenzisa ukukhanya, iminxeba ebonisa umfanekiso, oomatshini bokuthumela imiyalezo ebhaliweyo ngemibala-bala eyahlukahlukeneyo neminxeba eguqulela ulwimi ngoko nangoko. Baphupha ngokuya kwenza uphando eNyangeni, kuMars okanye kweminye imimandla esesibhakabhakeni, besimba ubutyebi bayo.
Kodwa asingabo bonke abanethemba. Bambi abaphandi balibona iwaka leminyaka elitsha njengeliya kuzisa ixesha lokwanda okungalawulekiyo kwabemi bomhlaba nelokuwohloka kwemekobume. Ukungcoliswa komoya kuya kuguqulela umoya ojikeleze umhlaba ekubeni yigreenhouse eshushu. Umkhenkce ogubungela iindawo eziphakamileyo uya kunyibilika ibe iilwandle ziya kuzala, zizalise ngamanzi imimandla enemveliso nemiweyo kodwa zobangela ukuba izigidi zeehektare zomhlaba olinywayo zibe ziintlango. Zikubona kwangaphambili ukuwohloka kwenkqubo yezoqoqosho yehlabathi, ukungazinzi kwezobupolitika okuya kugungqisa oorhulumente namabutho oluntu, ulwaphulo-mthetho olungalawulekiyo, ibe okubi ngaphezu kwako konke, imbubhiso yenyukliya eya kutshabalalisa bonke ubomi babantu.
Iimboni zihambele phambili kwiingqikelelo zazo ngoxa zilambatha xa kufikelelwa ekuqinisekeni ngewaka leminyaka elisondelayo. Ngokucacileyo zininzi izibakala ezingenakubonwa ezibandakanyekileyo ekuxeleni kwangaphambili ikamva ngokuchanileyo. Isazi esilichule ngekamva sikufanisa ukwenza oko nokudlala umdlalo wechess: “Ngaphambi kokuba ndenze nantoni na ngokulandelayo, ndiye ndikhangele iindlela zokudlala ezininzi kwangaphambili kangangoko ndinako. Kodwa emva kokuba lowo ndikhuphisana naye edlalile, ndiye ndiphinde ndenjenjalo kwakhona.”
Ukuba yintoni esiyiqulathelwe ngunyaka wama-2000, oko kuya kubonakala kuphela ekuhambeni kwexesha. Noko ke, oku akuthethi ukuba ufanele ungaqiniseki ngekamva lakho. IBhayibhile inikela ubungqina obaneleyo bokuba sikufuphi kwixesha lokuqalisa kwewaka leminyaka elilelona lakhe labaluleka kunelo eliqalisa kungaphelanga minyaka ilishumi. Eli waka leminyaka lisondelayo liya kugqwesa lee nakuphi na okuye kwalindelwa ngabantu! Oku kuthetha ntoni ngokungqalileyo? Kuya kuquka ntoni? Siyakumema ukuba uqwalasele inqaku lethu elilandelayo uze ufunde oko iBhayibhile ikutshoyo.