ბიბლიურ სიტყვეფიშ ენწყუმა

Გ Დ Ი Კ Მ ნ Ს Ქ Შ Ძ Წ

Გ

• გეენა —

  ჰინომიშ მინდორიშ ბერძნულ სახელ, ნამუთ ჯვეშ იერუსალიმიშ სამხრეთ-დასავლეთით რდჷ (იერ. 7:31). ბიბლია თე სახელს წინასწარმეტყველურ კონტექსტის ირინუანს თი ადგილიშ ეიოჭარალო, სოდეთ ღურელ კათა იჸუაფუდ მიწორღვაფილ (იერ. 7:32; 19:6). ვა არსებენს მუთუნნერ მტკიცებულება, ნამდა გეენას ცხოველეფს ვარდა ადამიანეფს ცოცხალო ოჭვალო ვარდა ოწამებელო ინაჸათანდეს. თაშ ნამდა, თე ადგილ ვეჸუაფ თი ადგილიშ სიმბოლო, ნამდგას კოჩიშ თოლ ვარწყე დო სოდეთ ითამ ადამიანეფიშ შურეფ უშქირატ დაჩხირს იტანჯებნა. იესო დო თიშ მოწაფეეფ სიტყვა „გეენას“ ირინუანდეს „მაჟია ღურაშ“, მარადიულ განადგურებაშ, სიმბოლოთ (გმც. 20:14; მთ. 5:22; 10:28).

Დ

• დამოწმება —

  ბერძნულ სიტყვა „მარტირიონ“ დო თი ბერძნულ სიტყვეფ, ნამუთ მნიშვნელობათ თიწკუმა ხოლოს რე, მეუთითენს ნაძირეფუშ დოვარ მორჩქილაფირიშ გაცხადებაშა, დადასტურებაშა. ღორონთიშ სამეფოშ დო იესოშ, მუჭოთ მესიანურ მეფეშ, როლიშ გურშენ დამოწმება წიგნ „საქმეეფიშ“ მთავარ თემა რე (სქ. 2:32; 3:15). პირველ საუკუნეშ ქრისტიანეფ ამოწმენდეს, ადასტურენდეს თის, მუთ მუნეფიშ თოლით ძირეს, მაგალთო, იესოშ ცხოვრებაშე შხვადოშხვა სიტუაციას დოვარ თიშ ღურაშ დო გათელებაშ ფაქტეფს (სქ. 1:21, 22; 10:40, 41). თინეფ, მით იესოშ ღურაშ უკულ გინირთეს თიშ მიმაჸუნალეფო, შხვეფს ეჩიებდეს, შხვანერო ქოფთქუათინ, ამოწმენდეს, მუ მნიშვნელობა უღუდ იესოშ სიცოცხლეს, ღურას დო გათელებას (სქ. 22:15).

• დაშებულიშ ნარღება —

  ბიბლიურ გაგებათ თენა რე აზროვნებაშ თირუა დო თეწკუმა ართო, მთელ გურით წუხება ულირ ცხოვრებაშ წესიშ, გლახა საქციელიშ ვარდა თიშ გურშენ, ნამდა მუდგარენქ ვეჸუ კეთებულქ. დაშებულიშ მთელ გურით ნარღებას კოჩ საქციელიშ თირუაშა მეჸუნს (მთ. 3:8; სქ. 3:19; 2 პტ. 3:9).

Ი

• იეჰოვა —

  ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს „წმინდა წერილეფიშ ახალ ქვეყნიერებაშ თარგმან“ სახელ „იეჰოვას“ 237-შა მიშინუანს. ღორონთიშ სახელიშ გიმორნაფაქ გინოჭყვიდილქ იჸუ თუდო მოჩამილ ფაქტეფიშ საფუძველშა:

  • 1) იესო დო მოციქულეფიშ დროს ებრაულ წერილეფიშ ასლეფს ირდიხას გიმორნაფილ რდჷ ტეტრაგრამატონ (თენა რე ღორონთიშ სახელ, ნამუთ იჭარუდ ოთხ ებრაულ თანხმოვანით (יהוה)).

  • 2) იესო დო მოციქულეფიშ დროს ებრაულ წერილეფიშ ბერძნულ თარგმანეფს ხოლო გიმორნაფილ რდჷ ტეტრაგრამატონ.

  • 3) ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფშე იძირე, ნამდა იესო ხშირას მიშინუანდჷ ღორონთიშ სახელს დო შხვეფს ხოლო ოგებაფუანდჷ თის (ინ. 17:6, 11, 12, 26).

  • 4) ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფ ებრაულ წერილეფიშ გაგრძელება რე, ათეშენ ვეჸუაფუდ ლოგიკურ ბერძნულ წერილეფშე იეჰოვაშ სახელიშ გიშაღალა.

  • 5) ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს ღორონთიშ სახელიშ კუნტა ფორმა რე გიმორნაფილ (გმც. 19:1, 3, 4, 6).

  • 6) ჯვეშ იუდაისტურ ნაჭარეფშე იძირე, ნამდა იუდეველ ქრისტიანეფ მუნეფიშ ხეშნაჭარეფს ღორონთიშ სახელს ირინუანდეს.

  • 7) ნამთინე ბიბლეისტ ოთანხმ თი აზრის, ნამდა ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს ებრაულ წერილეფშე მოჸუნაფილ ციტატეფს მოშინაფილ იჸუაფუდ ღორონთიშ სახელ.

  • 8) ღორონთიშ სახელ ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფიშ 100-შე მეტ ნინაშა კეთებულ თარგმანს რე გიმორნაფილ. არგამა რე, ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს ღორონთიშ სახელიშ,

  „იეჰოვაშ“, დორთინაფაშ საფუძვლიან მიზეზეფ არსებენს. ზუსტას ათეშენ იჸუ დორთინაფილქ „ახალ ქვეყნიერებაშ თარგმანს“ ღორონთიშ სახელქ. თიშ მათარგმნალეფ ღორონთიშ სახელს დიდ პატის ცენა დო ირნერო უთხილანა, ნამდა ორიგინალ ტექსტშე მუთუნქ ვაშასქიდან (გმც. 22:18, 19).

კ

• კარავეფიშ დღახუ —

  მოსავალიშ ეჭოფუაშ დღახუს ხოლო უძახუდეს. თის აღნიშნენდეს ებრაულ კალენდარით 15—21 ეთანს. თე დღახუთ დიხაშ დამუშებაშ წანაშ თებას ზეიმენდეს. თიმ დღას ხიოლ უღუდეს დო მადლობას ურაგადუდეს იეჰოვას ხვეიან მოსავალიშ გურშენ. დღახუშ პერიოდის ხალხ კარავცალ მუდგარენეფს ცხოვრენდჷ, ნამუთ ფურცელამ ნოჸელეფით გინორთვილ დუდიშგითაფორაფალ რდჷ. თენა თინეფს ეგვიპტეშე გიშულას გაშინანდჷ. თენა თი სუმ დღახუშე ართ-ართ რდჷ, ნამდგაშ დროს ქომოლკათას იერუსალიმშა ულა ოვალუდ (ლვ. 23:34; ეზრ. 3:4).

Მ

• მომზადებაშ დღა —

  საბატონიშ წოხოლენ დღა. თე დღას ებრაელეფ საბატონშო ემზადებდეს. „მომზადებაშ დღა“ ობიშხას ბჟაშ ენულათ ითებუდ, მუდგაშ უკულ იჭყაფუდ საბატონ. ებრაელეფშო დღა ბჟაშ ენულათ იჭყაფუდ დო ბჟაშ ენულათ ითებუდ (მრ. 15:42; ლკ. 23:54).

ნ

• ნირგულ საქციელ —

  ბერძნულ სიტყვა „ასელგია“, გიმირინუაფ თიცალ მოქმედებეფიშ ეიოჭარალო, მუჟამსით კოჩ სერიოზულო აშენს დო თეშნერო გინურთანს ღორონთიშ კანონშე, გიმირჩქინანს მანგარ უპატიცემლობას დო არგამათ არდებულ დამოკიდებულებას. ნირგულ საქციელ იძირე, მუჟამსით კოჩის მუთუნო ვემიორჩქ დო შეურაცხმყოფელ დამოკიდებულება უღჷ მუჭოთ კანონიშ დო დოდგინელ წესეფიშ, თეშ უფლებამოსილება უღუნ ფერ კათაშ მიმართ. „ნირგულ საქციელშა“ ვემშურს შედარებით ჭიჭე ფორმაშ არასწორ მოქმედება (გალ. 5:19; 2პტ. 2:7).

Ს

• სამარე —

  კაცობრიობაშ საერთო სამარე; თიშ ებრაულ ეკვივალენტ რე „შეოლ“ დო ბერძნულ — „ჰადეს“. ბიბლიას თის სიმბოლურ ადგილიშ ვარდა მდგომარეობაშ მნიშვნელობა უღჷ, სოდეთ ღურელეფ მუთუნს ვა გინაფლენა დო ვართ მუთუნიშ კეთება შეულებნა (დბ. 47:30; ეკ. 9:10; სქ. 2:31).

• სექსუალურ უზნეობა —

  ბერძნ. „პორნია“. წმინდა წერილეფს მოჩამილ თე სიტყვა მეუთითენს არძანერ უზნეო სექსუალურ ურთიერთობაშა. თეშა მიშურს ჩილ დო ქომონჯ შქას ღალატ, პროსტიტუცია, დაუქორწინებელეფ შქას სქესობრივ კავშირ, ჰომოსექსუალიზმ დო ზოოფილია. „გამოცხადებას“ თე სიტყვა გიმორნაფილ რე თი უზნეო ურთიერთობაშ ეიოჭარალო, ნამუთ ტყურა რელიგიას, „დიდ ბაბილონს“, ქვეყნიერებაშ მართველეფწკუმა უღჷ ძალაუფლებაშ დო სიმდიდრეშ მიოღებელო (გმც. 14:8; 17:2; 18:3; მთ. 5:32; სქ. 15:29; გლ. 5:19).

Ქ

• ქა —

  ცხოველიშ ქა, ნამდგას ირინუანდეს მუდგარენიშ ოშუმალო, ზეთიშ ინაბუნალო, მელანიშ დო კოსმეტიკურ საშვალებეფიშ ჭკუდო დო მუსიკალურ ვარდა ნიშანიშ მიოჩამალ ინსტრუმენტო (1 სმ. 16:1, 13; 1 მფ. 1:39; ეზკ. 9:2). „ქა“ ხშირას გიმორნაფილ რე ძალაუფლებაშ, დაპყრობაშ დო გერჯგინაშ მნიშვნელობათ (კნ. 33:17; მქ. 4:13; ლკ. 1:69).

• ქიანა —

  ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს 30-შე მეტშა რე მოშინაფილ ბერძნულ სიტყვა „ეონ“, ნამუთ თე თარგმანს „ქიანათ“ რე მოშინაფილ. თინა ეჭარუნს დროშ თი პერიოდის, ეპოქას, ნამუთ მუდგარენ ნიშნეფით დოვარ ართათ მოხვალამირ მოვლენეფით გიშეგორუ. ბიბლია გიმირინუანს ფრაზას „თე ქიანა“, მუთ მეუთითენს ქიანას რენ თი მდგომარეობაშა დო ცხოვრებაშ წესშა (2 ტმ. 4:10). ღორონთიქ კანონიშ შეთანხმებაშ საფუძველშა დაჭყაფ ქიმეჩ იუდაისტურ ეპოქას დო იესო ქრისტეშ გიშაჸიდირალიშ საფუძველშა — ქრისტიანულ ეპოქას, მუჟამსით ცხებულ ქრისტიანეფიშ კრებას ქიმიაჩ დაჭყაფუქ. თე დროს რეალობათ გინირთჷ თიქ, მუთ კანონიშ შეთანხმებას რდჷ მოჩამილ. თენა ახალ ეპოქაშ დოჭყაფაშ ნიშან რდჷ. მუჟამსით თე ბერძნულ სიტყვა ორიგინალ ტექსტის მრავლობით რიცხვის რე, თინა მეუთინენს შხვადოშხვა ეპოქაშა, ულირ დოვარ ანწიანშა (მთ. 24:3; მრ. 4:19; რმ. 12:2; 1 კრ. 10:11).

• ქობალიშ დღახუ —

  შხვანერო „ეიოჸუნაფალიშ უმშოიან ქობალიშ დღახუ“. თე ქობალს ხვალე ქვირ დო წყარით ზანდეს. თე დღახუ ებრაელეფიშ სუმ არძაშ უდიდაშ დღახუშე პირველ რდჷ. თინა იჭყაფუდ პასექიშ მაჟია დღას, 15 ნისანს, დო შქვით დღას იგრძელებუდ. თე დღახუს ებრაელეფს ეიოჸუნაფალ ვა უღუდუნ ფერ ქობალიშ მეტ შხვანერ ქობალ ოკო ვა უჭკუმდესკო, მუთ თინეფს ეგვიპტეშე გიშულას გაშინანდჷ (გმ. 23:15; მრ. 14:1).

• ქრისტეშ მოულა —

  ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს თე ფრაზათ ეჭარილ რე თე ქვეყნიერებაშ ბოლო დღალეფს იესო ქრისტეშ, მესიანურ მეფეშ, კოჩიშ თოლშო უძირაფუო მოულა. ქრისტეშ მოულა უბრალოთ მოულაშ პროცესის ვა ნიშნენს, თეშა მუსხირენ ხანით დოსქილადა ხოლო მიშურს (მთ. 24:3).

Შ

• შესაწირ ქობალ —

  12 ქობალ, ნამდგას ჟირ რიადო ამშვ-ამშვო გილადვანდეს სტოლს დიო კარავიშ დო უკულ ტაძარიშ წმინდას. ღორონთშა შეწირულ თე ქობალს ირ საბატონს ახალ ქობალეფით თირანდეს. მუჭოთ წესინ, ჯვეშ ქობალიშ ჭკუმუაშ ნება ხვალე მღვდელეფს უღდეს (2 მტ. 2:4; მთ. 12:4; გმ. 25:30; ლვ. 24:5—9; ებ. 9:2).

• შურ —

  მუჭოთ წესინ, თაშ ითარგმნუ ებრაულ სიტყვა „ნეფეშ“ დო ბერძნულ სიტყვა „ფსიქე“. ბიბლიას თე სიტყვეფ მუჭო რე გიმორნაფილინ თის ქიდვეკვირებუთ-და, არგამა რე, ნამდა თინეფ უმენტაშო მეუთითენს 1) ადამიანშა, 2) ცხოველშა 3) ადამიანიშ დოვარ ცხოველიშ სიცოცხლეშა (დბ. 1:20; 2:7; რც. 31:28; 1 პტ. 3:20). თიშ გინაწონს, მუჭო გიმირინუაფ ბრელ რელიგიურ კონტექსტის სიტყვა „შურ“, ბიბლიაშე იძირე, ნამდა ჟირხოლო, „ნეფეშ“ დო „ფსიქე“, მუჟამსით ფიზიკურ გუნაჭყეფუეფწკუმა რე გიმორნაფილ, მეუთინენს თიშა, მუთ რე ხორციელ, ძირაფა დო ხეშ მეთხუმა შილებენ ფერ დო ღურუნ ფერ. „ახალ ქვეყნიერებაშ თარგმანს“ თე ორიგინალ სიტყვეფ კონტექსტიშ მიხედვით რე თარგმნილ, მაგალთო, მუჭოთ „სიცოცხლე“. ბრელ ადგილს სქოლიოს რე მითითებულ ორიგინალ სიტყვა დო კონტექსტ მოძირანა, მუ მნიშვნელობათ გიმირინუაფ თე სიტყვა მთავარ ტექსტის. მუჟამსით რაგად მეურს მუდგარენიშ მთელ შურით კეთებაშენ, თინა მეუთითენს მთელ არსებათ, მთელ გურით კეთებაშა (კნ. 6:5; მთ. 22:37). ნამთინე კონტექსტის თე ორიგინალ სიტყვეფ შილებე გიმირინუაფდას ცოცხალ არსებაშ სურვილშა. თინეფ შილებე ღურელ ადამიანშა ხოლო მეუთითენდას (რც. 6:6; იგ. 23:2; ეს. 56:11; ანგ. 2:13). თეს გეძინელ, ებრაულ სიტყვა „რუახ“ დო ბერძნულ სიტყვა „პნევმა“ ხოლო თარგმნილ რე, მუჭოთ „შურ“, მუდგას მუსხირენ მნიშვნელობა უღჷ. თე მნიშვნელობეფშე არძა მეუთითენს კოჩიშ თოლშო უძირაფ ძალაშა, ნამდგაშ მოქმედებაშ შედეგეფ იძირე. თე ებრაულ დო ბერძნულ სიტყვეფ გიმორნაფილ რე თიცალ მუდგარენეფწკუმა, მუნერით რე 1) ბორია, 2) ფიზიკურ გუნაჭყეფუეფიშ სასიცოცხლო ძალა, 3) ძალა, ნამუთ კოჩიშ სიმბოლურ გურშე მოურს დო გინაჭყვიდირაფუანს, ქოთქუას ვარდა გაკეთას მუდგაინ, 4) კოჩიშ თოლშო უძირაფ ძალათ შთაგონებულ სიტყვეფ, 5) სულიერ სხეულ უღუნ ფერ პიროვნებეფ დო 6) ღორონთიშ მოქმედ ძალა, წმინდა ძალა (გმ. 35:21; ფს. 104:29; მთ. 12:43; ლკ. 11:13).

Ძ

• ძელ, წამებაშ ძელ —

  ვერტიკალურო გერნაფილ მანგ სტოლბა, ნამდგას კოჩის მიკამარგენდეს. ნამთინე ქიანას თის ირინუანდეს დუმაშებელიშ დასაჯებელო ვარდა ღურელიშ მიკაბუნაფალო, ნამდა თინა ირკოჩიშ წოხოლე დამცირესკო ვარდა შხვეფს ჭკუა ქუდაგურესკო. ასურელეფ, მით უდუნდებელ მაჩხუპერეფ რდეს, ტყვეეფს წვანდამ ძელეფს თეშ გიოხუნუანდეს, ნამდა ძელქ ქვარა დო კიდირ გემკორთკო. ებრაულ კანონით თის, მიდგას თიცალ სერიოზულ ცოდას გიადვალუდ ბრალ, მუნერით რე ღორონთიშ წინააღმდეგ რაგად ვარდა კერპეფიშ თაყვანიშცემა, დიო ქუალეფით ვარდა შხვა მეთოდით დოჸვილუნდეს დო უკულ ძელს ვარდა ჯას მიკაბუნუანდეს შხვეფშა ჭკუაშ დაგურაფალო (კნ. 21:22, 23; 2 სმ. 21:6, 9). რომაელეფ მინშა დუმაშებელს ძელს მიკაკირანდეს ონდო მუსხირენ დღაშა ჭუათ, ჸუმენათ, შქირენათ ვარდა ჩხანაშ გეშქუმალათ ვა ღურუდ. მინშა დუმაშებელს ძელს ხე დო კუჩხით მიკაჭკადანდეს, მუჭოთ თექ იესოშ შემთხვევას მოხვად (ლკ. 24:20; ინ. 19:14—16; 20:25; სქ. 2:23, 36). თიცალ ძელიშ ეიოჭარალო, მუნერსით იესო მიკაჭკადეს, გიმირინუაფ ბერძნულ სიტყვა „სტავროს“, ნამუთ ვერტიკალურო გერნაფილ მანგ სტოლბას ნიშნენს. ვა არსებენს თიშ მტკიცება, ნამდა თე ბერძნულ სიტყვა ნიშნენს „ჯვარს“, თი რელიგიურ სიმბოლოს, ნამდგას ქრისტეშახ ბრელ საუკუნეთ ადრე წარმართეფ ირინუანდეს. „წამებაშ ძელ“ ბოლოშახ გინოჩანს ორიგინალ სიტყვაშ აზრის, მუშენდა იესოქ სიტყვა „სტავროს“ გიმირინუ თი ტანჯებაშ, წამებაშ დო ონჯღორეშ ეიოჭარალო, ნამდგას მუშ მიმაჸუნალეფ შეხვადუდეს (მთ. 16:24; ებ. 12:2).

Წ

• წმინდა შურ —

  ღორონთიშ მოქმედ ძალა, ნამუთ კოჩიშ თოლშო უძირაფ რე დო, ნამდგას ღორონთ მუშ ნებაშ შეიოსრულებერო ირინუანს. თე ძალა წმინდა რე თიშენ, ნამდა 1) იეჰოვაშე მოურს, მით რე არძაშ უმოს წმინდა დო მართალ დო 2) ღორონთ თე ძალას მუშ წმინდა განზრახვეფიშ შეიოსრულებერო ირინუანს (ლკ. 1:35; სქ. 1:8). თინა ნათარგმნა რე ებრაულ სიტყვაშე „რუახ“ დო ბერძნულ სიტყვაშე „პნევმა“. ქორთულ ბიბლიეფიშ უმენტაშის თინა თარგმნილ რე მუჭოთ „სულიწმიდა“. ქოძირით „შურ“.

• წმინდეფ —

  სულიერო დო ზნეობრივო სუფთეფ. თეშნერო მიშინუაფუნა თინეფ ხოლო, მით ღორონთიშ მსახურებაშო რენა გიშართილ. ბიბლიაშე იძირე, ნამდა „წმინდეფ“ იშენდოიშენ უცოდველეფს ვა ნიშნენს. ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილეფს „წმინდეფო“ რენა მოშინაფილ თინეფ, მით ღორონთიქ გიშეგორ, ნამდა მუწკუმა განსაკუთრებულ ურთიერთობა ნოღვედესკო (სქ. 9:13; რმ. 1:7).