ZƐŊ-LƐƐI 21
ŊULEI 21 Keep On Seeking First the Kingdom
Daa-leei Kɔri Nyii Pai Wɔlɔ Kɛi Naai
“Kwa daa-leei kɔrii nyii pai pai.”—IB. 13:14.
MƐNI-ŊUŊ
Mɛni-ŋuŋ-ŋai kwa pɔri maa-kɔrii Ibulu ŋuŋ 13 su nyii pai kpɔnii kua lonii ma da tinaa-tuɛ-perei.
1. Le ɓe Zisɛ e mo naa-tuɛ a gɛɛ e kɛ pai kɛi a Zerusalɛŋ?
ZISƐ e lɛɛ pai saai, e tuɛ-mɛni ɓo ŋɔpolu-ɓelai dia. Duɛ-mɛnii ŋi ŋaa-see maa-ŋuŋ e kɛ a tãi di Zerusalɛŋ da Ŋala-pɛrɛ kɛtɛi sukara lai. E mo a gɛɛ folo tɔnɔ ta, nɔii-maa-kpɛ-ɓelai dikɛ pai “Zerusalɛŋ maa tinani.” (Luu 21:20) Zisɛ e mo ŋɔpolu-ɓelai dia a gɛɛ da Lomaŋ soya-ŋai kaa di Zerusalɛŋ maa tinaŋ, di kula Zuda ŋaa ma di pu. Zisɛ woo ŋaa-see e kɛ a tãi Lomaŋ soya-ŋai di Zerusalɛŋ maa tinaŋ lai.—Luu 21:21, 22.
2. Lia-woo kɛɛ leŋ ɓe zia-nuui Pɔɔ e dɛɛ Ibulu Korai-ɓelai pɔ nyii-ŋai kɛ Zuda da Zerusalɛŋ?
2 Lomaŋ soya-ŋai di lɛɛ pai Zerusalɛŋ maa tinani, zia-nuui Pɔɔ e worɛ-woo kɔlɔ mɛni kpanaŋɔɔ tɛɛ Zuda da Zerusalɛŋ Korai-ɓelai pɔ. Nyaŋ gɔlɔi ti ɓa Ibulu kɔlɔi. Gɔlɔi ti su, Ziova e lia-woo tɛɛ Zuda da Zerusalɛŋ Korai-ɓelai pɔ e pilaŋ mɛnii kɛ pai kɛi ma. Le ɓe kɛ pai kɛi? Dikɛ pai Zerusalɛŋ sukarai. A gɛɛ Korai-ɓelai ti di ŋuŋ-maa-ɓo sɔlɔ ɓo, maa nɛ̃ɛi kɛ dikɛ a di kpɛtɛɛ a gɛɛ di dipolu tɔɔ dipɛrɛ-ŋai da dipɔni-ŋai dia. Mɛni ma Pɔɔ kɛɛ lonoi e pilaŋ Zerusalɛŋ ma, e mo nyɛɛi: “Taa-lee fe kuyeei ɓɛ nyii gaa wɔlɔ nɔ naai, kɛlɛ, kukaa daa-leei kɔrii nyii pai pai.”—Ib. 13:14.
3. Le ɓa ‘daa-leei nyii gɔɔ pilani kaa mai,’ nyaŋ le mɛni ɓe maa nɛ̃ɛi ku gɔri lai?
3 Tãi Korai-ɓelai di mɛni-kpɛtɛɛ kɛ la a gɛɛ di kula Zerusalɛŋ da Zudai, tãi ta nua di ɣɛlɛ-maa kula dikponoi. Kɛlɛ di mɛni-kpɛtɛɛi e pa a ŋuŋ-maa-ɓo dipɔ. Saa, nua da pɔri ɣɛlɛ-maa kulai kukponoi kpɛni fei kufa kukili tɔɔ kapa kpaa nuu-kpune gɔmɛti ma a gɛɛ e kumɛni-kpɔlu-ŋai kpɛɛ. Kɛlɛ le mɛni ɓe kwa nyiŋi kɛ lai? Kpɛni fei ku gɔlɔŋ a gɛɛ tãi kpua yee mu, Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai a pai ŋwana-lɔɔ ɣeniɛi ŋi su karai. Kukaa ‘daa-leei kɔrii nyii gɔɔ pilani kaa mai,’ zukulai ɓa nyii pai pai, Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai.a (Ib. 11:10; Mf. 6:33) Ŋuŋ-tuɛ-woo-ŋai kelee zɛŋ-lɛɛi ŋi sui a pai lonoi e pilaŋ mɛni-ŋuŋ saaɓai ŋi ma: (1) berei Pɔɔ ŋɔlia-wooi e kpɔŋ maa tɛɛ la Korai-ɓelai wɔlɔ ti kɛi pɔ a gɛɛ di kanaŋ “daa-leei kɔrii,” (2) berei Pɔɔ e di kpɛtɛ la tinaa-tuɛ-pere mɛni ma, da (3) berei ŋɔlia-wooi a pɔri saa kpɔŋ maa tɛɛi la kupɔi.
IKILI TƆƆ ZIOVA MA NYII VE PAI WƆLƆ BOLU TƆƆI YAI
4. Le mɛni ɓe Zerusalɛŋ taa-leei maa mɛni e kɛ a gbanaŋɔɔ la Korai-ɓelai wɔlɔ ti kɛi dia?
4 Zerusalɛŋ taa-leei maa mɛni e kɛ a gbanaŋɔɔ Korai-ɓela dia kpɛni fei naa ɓe Korai-toli-kpɔŋ maa-ŋuŋ kɔɔ e pilaŋ naa 33 C.E. su, nyaŋ naa ɓe ŋɔnɔ gbɔŋ-gie-mai teniŋ-tɔɔ-ɓelai seeɛ e kɛ naa. E tee nyiti ma, pɛrɛ-ŋa e kɛ Korai-ɓela tamaa yeei daa-leei ŋi su e pɛlɛ la sãa takpɛni-ŋa dia. Kɛlɛ, Zisɛ e mo ŋɔpolu-ɓelai dia a gɛɛ maa nɛ̃ɛi kɛ di kula Zerusalɛŋ da Zuda.—Mf. 24:16.
5. Zia-nuui Pɔɔ e kpɔŋ maa tɛɛ leŋ Korai-ɓelai pɔ a gɛɛ dikɛ a di kpɛtɛɛ mɛnii kɛ pai kɛi mɛni ma?
5 A gɛɛ Korai-ɓela dikɛ a di kpɛtɛɛ mɛnii kɛ pai kɛi mɛni ma, zia-nuui Pɔɔ e kpɔŋ dia a gɛɛ di Ziova ŋɔkili-ŋa-siai kɔlɔŋ e pilaŋ Zerusalɛŋ taa-leei ma. Pɔɔ e mo dia a gɛɛ Ziova fe ŋɔnɔ kɛ ni nyee seei zala-laa-soŋ-ɓelai mu da zala-ŋai da kaa gula ŋala-pɛrɛ kɛtɛi lai. (Ib. 8:13) Daa-leei ŋi su-ɓela tamaa ɣele dife diyee see ni Masayai mu. Ve ŋɔnɔ kɛ ni nua dia a kpa a gɛɛ di li Zerusalɛŋ Ziova fɛli mɛni ma, nyaŋ dikɛ pai Zerusalɛŋ da Ŋala-pɛrɛ kɛtɛi su karai.—Luu 13:34, 35.
6. Le mɛni ɓe Pɔɔ ŋɔlia-wooi nyii gaa Ibulu 13:5, 6 sui e kɛ a nɛlɛɛ la Korai-ɓela mɛni mai?
6 Tãi Pɔɔ e Ibulu kɔlɔi pɔ̃yɛ lai, Zerusalɛŋ e kɛ a taa-lee nyii nua tamaa da kaa ŋwɛli di li naa. Lomaŋ kɔlɔ pɔ̃yɛ-nuu tɔnɔ e mo nyɛɛ “Zerusalɛŋ e kɛ a daa-lee lɛlɛɛi nyii kɛ gwaai ti ma a tãi ti.” Koraŋ kelee, Zuu-ŋai da kaa kula kwaa takpɛni-ŋa ma di pa naa kuu takpɛni-ŋa kula mɛni ma, nyaŋ da kaa tii kɛ a kapa tamaa. Nyiŋi e kpiŋ gɛ a gɛɛ Korai-ɓelai taŋa di kapa tamaa sɔlɔ ɓo. Tãi ta nyiŋi ɓe gɛ Pɔɔ kɛ mo dia nyɛɛi: “Sɛŋ-kao-wɛli fe kɛ kaa kafulu-laai su. Zɛŋ nyii gaa kayeei kalii e laa mɛni ma.” Gɛ ni e ŋɔnɔ lono e pilaŋ kono-tee lɛlɛɛ ta ma nyii Ziova e gɛ vɛli-ɓela dia tɛitɛi. E mo nyɛɛi: “Fe pai wɔlɔ teei ya, kpaa maŋ fe pai wɔlɔ nyee kulai imu.” (Ibulu 13:5, 6 lono; Du. 31:6; Ŋu. 118:6) Maa nɛ̃ɛi kɛ gono-teei ŋi e lɛɛ Korai-ɓelai kɛ Zerusalɛŋ da Zudai kili-ŋa. Le mɛni ma? Kpɛni fei tãi kpua yee mu gɔlɔi ŋi sɔlɔ ɓoɔɔ polu ma, dikɛ pai dipɛrɛ-ŋai, dipɔni-ŋai da diyeei sãa tamaa ɣele lɛɛi polu. Nyaŋ dikɛ pai kɛ-ɣeniɛ kɛ pere nina kɔɔ pilani.
7. Le mɛni ɓe maa nɛ̃ɛi ku kukili-tɔɔ-maai su kpanaŋ la Ziova kponoi lonii ma?
7 Mɛni-ŋuŋ kwa pɔri maa-kɔrii: Le ɓe pai kɛi tãi kpua yee mu? ‘Mɛni-kpɔlu kɛtɛi’ kɔɔ a pai pilani, nyaŋ naa polu ma ŋwana-lɔɔ ŋeniɛi ŋi su a pai karai. (Mf. 24:21) Yɛɛ Korai-ɓelai kɛ Zerusalɛŋ, maa nɛ̃ɛi ku lɛɛ a kutɔɔi kpanaŋɔɔ, kukɛ a ku kpɛtɛɛ tãi ti mɛni ma. (Luu 21:34-36) Mɛni-kpɔlu kɛtɛi ŋɔtãi ma, tãi ta kwa pai kupɛrɛ-ŋai da kuyeei sãa kelee lɛɛi polu. Tãi ti ma, maa nɛ̃ɛi kukɛ a ku laa la a gɛɛ Ziova fe pai wɔlɔ bolu tɔɔi kua. Kɛlɛ lonii ma, mɛni-kpɔlu kɛtɛi kɔɔ e lɛɛ pai pilani, maa nɛ̃ɛi ku nɛ a gɛɛ kukili tɔɔi Ziova ma. Ikpiŋ mare kɛ, ‘Ŋamɛni-kpɛtɛɛ-ŋai a nɛ a gɛɛ naai a Ziova ŋɔkono-teei a gɛɛ a pai mɛi kaai?’ (1 Te. 6:17) Korai-ɓelai wɔlɔ ti kɛi dimɛni-kɔɔŋ-maai a pɔri kpɔnii kua a gɛɛ ku lɛɛ a kutɔɔi kpanaŋɔɔ a mɛni-kpɔlu kɛtɛ tãi. Kɛlɛ mɛni-kpɔlu kɛtɛi a pai kɛi a gɛtɛɛ e tɛɛ mɛni-kpɔlu kelee ta ma Korai-ɓela da wɔlɔ tɛɛ zui. Mɛni ma mɛni-kpɔlu kɛtɛi kɔɔ a pilaŋ, le ɓe pai kpɔnii kua a gɛɛ ku mɛnii kɔlɔŋ maa nɛ̃ɛi ku gɛi?
KA KATUƐ-ƁELAI WOO MƐNI
8. Lia-woo-ŋa kɛɛ leŋ ɓe Zisɛ e dɛɛ ŋɔpolu-ɓelai pɔ?
8 Koraŋ kpulu tɛɛi tãi Pɔɔ e kɔlɔ tɛɛ la Ibulu Korai-ɓelai pɔi, Lomaŋ soya-ŋai di Zerusalɛŋ taa-leei maa tinaŋ. Nyiŋi e nɛ a gɛɛ e kɛ a tãi a gɛɛ Korai-ɓelai di pu kpɛni fei dikɛ pai Zerusalɛŋ taa-leei su karai. (Mf. 24:3; Luu 21:20, 24) Kɛlɛ mi ɓe da pai lii naai? Zisɛ e mo dia nyɛɛi: “Diai di kaa Zuda, tɔɔ di pu di li nyee-ŋai su.” (Luu 21:21) Kɛlɛ yee tamaa e kɛ nɔii kpiniŋ ti su. Mɛni ma nyeei nenɛ ɓe da pai pui di li zui?
9. Le mɛni ɓe tãi ta Korai-ɓelai kili-ŋa e kɛ a buɔɔ la a pa nyeei ma da pɔri kɛ pui di li zui? (Ya pɔri ŋɔnɔ gwaa-ma-lɛ kɔlɔi kaai.)
9 Kwaa nyee-ŋai taŋa kaa nyii Korai-ɓela da pɔri kɛ pui di li zui: Sameria yee-ŋai, Galalii yee-ŋai, Ɛmɔŋ yeei da Lɛɓɔnɔŋ yee-ŋai, e pɛlɛ la nyee-ŋai dia nyii-ŋai kɛ Zɔdiŋ ya-leei polui. (Ya pɔri gwaa-ma-lɛ kɔlɔi kaai.) Taa-lee taŋa dikɛ nyee kwaa-ŋai ŋi ma nyii nua da kaa gaa yɛɛ da pɔri kɛ pui di li naa ŋuŋ-maa-ɓo mɛni ma. Gɔɔŋ-maa ɓa, Gamla taa-leei e kɛ yee kɛtɛ ta ma nyii kɛ a gbanaŋɔɔ a gɛɛ nua di seri naai. E kɛ Zuu-ŋai taŋa kili-ŋa a gɛɛ daa-leei ŋi e kɛ a kwaa ma lɛlɛɛ pu mɛni ma. Kɛlɛ Lomaŋ soya-ŋai di pɛlɛ daa-leei ŋi ma di zu kara, nyaŋ di naa-ɓela tamaa paa.b
Yee tamaa e kɛ naa ɓɛi Korai-ɓela da pɔri kɛ pui di li naai, kɛlɛ gelee fe kɛ ni a nɛlɛɛ dimɛni ma (Ŋoo-ɣɛli-kpului 9 kaa)
10-11. (a) Tãi ta Ziova e Korai-ɓelai teniŋ tɔɔ leŋ? (Ibulu 13:7, 17) (b) Mɛni lɛlɛɛ kɛɛ leŋ ɓe Korai-ɓelai di zɔlɔ ɓo dimɛi-ɓela woo mɛniɛ su? (Ya pɔri ŋɔnɔ votooi kaai.)
10 Tãi ta Ziova e tii kɛ a korai-toli-kpɔŋ laa-tuɛ-ɓelai a gɛɛ e Korai-ɓelai teniŋ tɔɔ. Kɔlɔ-kɔlɔŋ-nuu kɛtɛ tɔnɔ nyii da kɛ ma Eusebius kɛɛ lonoi e pilaŋ tãi ŋi ma e mo nyɛɛi: “Ɣala e nɛ bɔlɔ-ŋai kɛ Zerusalɛŋ dia a gɛɛ Korai-ɓelai di pu di li Pella nyii kɛ a taa-lee Perea kpiniŋ sui.” Pella e kɛ a kwaa ma lɛlɛɛ dimɛni ma kpɛni fei naa fe kɛ ni a goyaa Zerusalɛŋ ma. Mɛni ma ve kɛ ni a gbanaŋɔɔ a gɛɛ di seri naa. E tee nyiti ma, Pella-ɓela tamaa ɣele dife kɛ ni a Zuu-ŋa, mɛni ma Lomaŋ-ŋai dife kɔ ni dipɔ.—Ya pɔri gwaa-ma-lɛ kɔlɔi kaai.
11 Korai-ɓelai nyii-ŋai pu di li nyee-ŋai sui, di sia a Pɔɔ ŋɔlia-wooi nyii mo a gɛɛ di ‘dituɛ-ɓelai woo mɛni.’ (Ibulu 13:7, 17 lono.) Nyiŋi e gɛ di ɓalo. Mɛni-pɔlɔ-ŋa daa nɛ a gɛɛ Ɣala fe bolu tɔɔ ni diai dia nyii-ŋai kɛ “daa-leei perei kaai nyii gɔɔ-pilani e kɛ mai,” nyii zukulai ɓa Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai.—Ib. 11:10.
Pella e kɛ a nɛlɛɛ Korai-ɓelai mɛni ma (Ŋoo-ɣɛli-kpului 10-11 kaa)
12-13. Ziova aa ŋɔnuai teniŋ tɔɔ leŋ a mɛni-kpɔlu tãi?
12 Mɛni-ŋuŋ kwa pɔri maa-kɔrii: Ziova a tii kɛi a kutuɛ-ɓela a gɛɛ e lia-woo-ŋa tɛɛ kupɔ mɛni takpɛni-ŋa su. Ŋala-kɔlɔi laa fɛɛi a mɛni-kɔɔŋ-maa tamaa nyii berei lɛi Ziova aa tii kɛ la a sinaa a gɛɛ e ŋɔnuai teniŋ tɔɔ a mɛni-kpɔlu tãi. (Du. 31:23; Ŋu. 77:20) Nyaŋ kua maŋ kwaa gaa a zu ponoɔ a gɛɛ Ziova kaa tii kɛi a kutuɛ-ɓela a gɛɛ e ŋɔnuai teniŋ tɔɔ.
13 Gɔɔŋ-maa ɓa, tãi COVID-19 kɔlɔ-felai kɔɔ e pilaŋ lai, ‘kutuɛ-ɓelai’ dilia-woo-ŋa tɛɛ korai-toli-kpɔŋ-ŋai pɔ. Bɔlɔ-ŋai ŋi di lia-woo-ŋa tɛɛ korai-toli-kpɔŋ laa-tuɛ-ɓelai pɔ a pa berei ma kwa pɔri kɛi nii koyaŋ-ŋai tooi lai. Tãi kpua yee mu gɛɛ COVID-19 kɔlɔ-felai kɔɔ aa pilaŋ, ku pɔri Kɔ̃ŋvensɔŋ tooi sii-woo ŋuŋ lɔɔlu (500) su. Kubɔlɔ da sisɛ-ŋai di pɔri Kɔ̃ŋvensɔŋ kaai vãai ŋa kpaa TV mɛi. Di taŋa di kpiŋ diwoli tɔɔ ma vaa-kɔli kpanaŋ mɛi. Nyiŋi fe taa wɔlɔ kɛ ni a bɔlɔ. Kukɛ nii lia-woo lɛlɛɛ-ŋa sɔlɔ ɓoi a COVID-19 tãi, nyaŋ nyiŋi e ku kɛ zu tɔnɔ. Kwa pɔri laai la a gɛɛ a nɛɛ maŋ ku tɛɛ sukɔɔŋ kelee ta su tinaa-tuɛ-pere, Ziova a pai nii kpɔnii kutuɛ-ɓela dia a gɛɛ di mɛni-kpɛtɛɛ lɛlɛɛ-ŋa kɛ. A gɛɛ kukɛ a ku kpɛtɛɛ mɛni-kpɔlu kɛtɛi mɛni ma ku pɔri tuai a tare pere a tãi ti, maa nɛ̃ɛi ku kukili tɔɔ Ziova ma lonii ma, ku ŋɔnɔ kutuɛ-ɓelai woo mɛni. Kɛɛ tua-pere lɛlɛɛ takpɛni-ŋa kɛɛ leŋ ɓe pai kpɔŋ maa tɛɛi kupɔ?
KƐ A WƐLI-KƐ-MAA DA YEE-LAA-ƁO-NUU
14. Yɛɛ berei gaa la Ibulu 13:1-3 sui, tua-pere lɛlɛɛ-ŋa kɛɛ leŋ ɓe maa nɛ̃ɛi kɛ Korai-ɓela di nɛ Zerusalɛŋ su kara tãi e lɛɛ pai serii?
14 Mɛni-kpɔlu kɛtɛi kɔɔ a pilaŋ, a pai kɛi a tãi nyii maa nɛ̃ɛi ku wɛli-kɛ-maa lɛ la kukie-ni dia e tɛɛ la bɔlɔi ma. A pai ŋɔnɔ kɛi a tãi lɛlɛɛ a gɛɛ ku Korai-ɓelai pɔɔkɔɔŋ nyii-ŋai kɛ Zerusalɛŋ da Zuda. Da kaa wɛli-kɛ-maa lɛ dikie-ni dia a tãi kelee. (Ib. 10:32-34) Kɛlɛ maa nɛ̃ɛi kɛ di ‘wɛli-kɛ-maa lɛ dikie-ni dia’ e tɛɛ la bɔlɔi ma Zerusalɛŋ su kara tãi e lɛɛ pai serii.c (Ibulu 13:1-3 lono.) Bere nɔ ɓe maa nɛ̃ɛi kua maŋ ku wɛli-kɛ-maa lɛ la kukie-ni dia mɛni-kpɔlu kɛtɛi tãi e lɛɛ pai serii.
15. Le mɛni ɓe maa nɛ̃ɛi kɛ Ibulu Korai-ɓelai dikɛ la a wɛli-kɛ-maa da yee-laa-ɓo-ɓela a tãi di pu lai?
15 Tãi Lomaŋ soya-ŋai di Zerusalɛŋ maa tinaŋ la gɛ ni di li polui, nyiŋi e pere laa ɓo a gɛɛ Korai-ɓelai di pu. Kɛlɛ dife pɔri ni lii a diyeei sãa tamaa ɣele. (Mf. 24:17, 18) Mɛni ma maa nɛ̃ɛi kɛ di kpɔŋ maa tɛɛ dikie-ni pɔ di kɛɛ ziai ŋi kɛi a gɛɛ di li nyee-ŋai su. Nyaŋ gɛɛ daa seri Pella, maa nɛ̃ɛi kɛ di kpɔŋ maa tɛɛ dikie-ni pɔ a gɛɛ di kwaa-ŋa kɔri a gɛɛ dikɛ naa. Bɔlɔ da sisɛ-ŋai tamaa ɣele dikɛ ŋwɛlii a mii-sɛŋ, seɣe da ɓɛi da pɔri nyii naai. Nyiŋi e pere laa ɓo a gɛɛ Korai-ɓelai di pɔri tɔ̃ya wɛli-kɛ-maa lɛi dikie-ni dia.—Taitɔ 3:14.
16. Kwa pɔri wɛli-kɛ-maa lɛi leŋ kuɓaraŋ Korai-ɓela dia nyii-ŋai kpɔŋ maa wɛlii? (Ya pɔri ŋɔnɔ votooi kaai.
16 Mɛni-ŋuŋ kwa pɔri maa-kɔrii: Wɛli-kɛ-maa a kulii kula a gɛɛ ku kpɔŋ maa tɛɛ kuɓaraŋ Korai-ɓela pɔ da kɛ kpɔŋ maa wɛlii. Gɔɔŋ-maa ɓa, kuɓaraŋ Korai-ɓela tamaa ɣele daa kpɔŋ maa tɛɛ kubɔlɔ da sisɛ-ŋai pɔ nyii-ŋai kɔ kpaa mɛni-kpɔlu aa gɛ daa pui. Daa nyiŋi kɛ a zãai maa kpaaŋ kaa diai tɛɛ dipɔ da kpɔŋ maa tɛɛ dipɔ diɣala-mɛnii su. Gɔɔŋ-maa ɓa sisɛ ta nyii kɔ e gɛ e kula bɔ-taai Ukraine e mo nyɛɛi: “Kwaa berei kaa Ziova a kuteniŋ tɔɔi la, gɛ kpɔŋ maa tɛɛ kupɔ kubɔlɔ da sisɛ-ŋai sarai. Di ku soŋ a nɛlɛɛ, nyaŋ di kpɔŋ maa tɛɛ kupɔ ku kɛɛ Ukraine, Hungary da Germany ɓɛi kukaa naa lonii mai.” Kwa kɛ a kuyee la ɓoɔɔ ku zãai maa kpaaŋ kaa kubɔlɔ da sisɛ-ŋai diai tɛɛ dipɔ, gɛ ni kukaa tii kɛi gie ma a Ziova.—Tá. 19:17; 2 Kl. 1:3, 4.
Maa nɛ̃ɛi ku kpɔŋ maa tɛɛ Korai-ɓela pɔ nyii-ŋai mɛni-kpɔlu kpaa kɔ aa gɛ daa pu da kula dipɔ-taai (Ŋoo-ɣɛli-kpului 16 kaa)
17. Le mɛni ɓe nɛlɛɛi la a gɛɛ kukɛ a wɛli-kɛ-maa da yee-laa-ɓo-ɓela lonii mai?
17 Mɛni-kpɔlu kɛtɛ tãi a pai kɛi a tãi nyii maa nɛ̃ɛi ku kpɔŋ maa tɛɛ la kukie-ni pɔ e tɛɛ la berei ma kwa gɛi la lonii ma. (Ab. 3:16-18) Ziova kaa sɛŋ lɛi kua a pa berei ma kwa pɔri kɛi la a wɛli-kɛ-maa da yee-la-ɓo-ɓela lonii ma. Nyaŋ dua-pere lɛlɛɛ-ŋai ŋi maa mɛni a pai kɛi a gbanaŋɔɔ a tãi ti.
MƐNII PAI KƐI TINAA-TUƐ-PEREI
18. Kwa pɔri Ibulu Korai-ɓelai pɔɔkɔɔni leŋ?
18 Korai-ɓelai nyii-ŋai pu di li nyeei sui di pɔri ŋuŋ-maa-ɓo sɔlɔ ɓoi a Zerusalɛŋ sukara tãi. Berei maŋ di diyeei sãa kelee lɛɛ la polui, Ziova e dimɛi kaa. Le ɓe kwa pɔri maa-kɔrii dimɛni-kɔɔŋ-maai su? Kufe mɛni-ŋai kelee kɔlɔŋ nyii pai kɛi tinaa-tuɛ-perei. Kɛɛ Zisɛ e ku lia woo ɓo a gɛɛ kukɛ a ku kpɛtɛɛ a gɛɛ ku ŋoo mɛni. (Luu 12:40) Kwa pɔri ŋɔnɔ kukili-ŋa siai e pilaŋ nia-wooi ma Pɔɔ e dɛɛ Ibulu Korai-ɓelai pɔi, ku sia la kukɛ-ɣeniɛi su. Nyaŋ Ziova aa gono tee a gɛɛ ve pai wɔlɔ bolu tɔɔi kua. (Ib. 13:5, 6) Kwa ŋwɛlii ku kanaŋ daa-leei kɔrii nyii zu fe pai karai, nyaŋ daa-leei ti ɓa Ɣala Ŋɔkaloŋ-laai. Gɛ ni, kwa pai nuwa takpɛni-ŋai ŋaa-nɛ̃ɛ kulai nyii pai kɛi naai.—Mf. 25:34.
ŊULEI 157 Peace at Last!
a Wɔlɔ-wɔlɔ ti kɛi, kaloŋ ɓe a kaa kɛ taa-lee-ŋa mɛi. Mɛni ma da kaa taa-lee kɛɛ ti toli a kaloŋ-laa.—Zɛ. 14:2.
b Nyiŋi e kɛ 67 C.E. su, Korai-ɓelai kɛɛ daa pu da kula Zuda da Zerusalɛŋ.
c Ŋooi “wɛli-kɛ-maa” pilaŋɔɔi ŋwɛli-kɛ-maa su kpanaŋɔɔi ma kaayɔɔ su-ɓela da nɛ dikie-ni diai. Kɛɛ Pɔɔ e tii kɛ a ŋooi ŋi a gɛɛ e ŋwɛli-kɛ-maa su kpanaŋɔɔi lɛ nyii gaa kuyeei kubɔlɔ da sisɛ-ŋai mɛni mai.