Ga Ma Lemnag Felngin Ban’en fa Kirebun?

“ARAM e ngiyal’ nth’abi fel’, ma aram e ngiyal’ nth’abi kireb, . . . aram ngalan’ e spring ni ngan athapeg ban’en, ma aram ngalan’ e garbeb ndariy e fel’, urngin ban’en nib fel’ e bay nga m’on rodad, maku dariy ban’en nib fel’ nga m’on rodad.” Pi thin nem ni yoloy Charles Dickens’ u lan e babyor rok ni A Tale of Two Cities ni be tamilangnag ni pi n’en ni ke buch e ma suruy lanin’dad, nge tafinay rodad, nge lem rodad.

Fagali mach ni be weliy morngaagen e London nge Paris u nap’an e cham ni French Revolution. Girdi’ nu France u nap’an e bin 18 e chibog e yad ba gafgow, ma fare cham e ke tamilangnag ni urngin e girdi’ ma bay mat’awrad, ma aram “ngalan’ e spring ni ngan athapeg e fel’.” Machane kan chuweg e pi tayugang ko ngiyal’ nem nge yaram ko am e ngiyal’ nem, ma aram “ngalan’ e garbeb ndariy e fel’” rorad ya be sor iyan ko yam’ nge magothgoth.

Lem ni be lemnag felngin ban’en fa lem ni be lemnag kirebun? Aram e ke tor nga baraba’ fare magawon ni immoy be’ riy. Maku aram rogon e chiney.

Ke Taw ko Ngiyal’ ni Ra Be’ ma Thingari Yaliy Ir

Gur be’ ni ga ma lemnag felngin urngin ban’en fa? Gubin ngiyal’ ma ga ma athapeg e tin nib fel’ ban’en? Fa ga ma lemnag kirebun urngin ban’en nge ngiyal’ nga m’on rom, ni ga ba adag ni nge fel’ machane ka ga be lemnag ni ra kireb?

Mu lemnag felngin nge kirebun dalip ban’en ko re fayleng ney ni be weliy morngaagen u but’. Nge mu’ ma ga fl’eg i yaliy ko uw rogon e lem rom, ma ga fithem, ‘Gag be’ ni gu ma lemnag felngin urngin ban’en fa gu ma lemnag kirebun?’

Gapas ndabi M’ay Biid: I in yang u fayleng ni ga manang ni bay e magawon nge cham riy? Ireland, nge fare binaw ni ka nog yu Yugoslavia faram, nge Middle East, nge Burundi, nge Rwanda​—aram e pi binaw ni ma yib ngan’dad. Rayog ni ngan pithig e pi magawon ney ma nge mudugil e gapas u ga’ngin e fayleng fa? Fayleng e be sor iyan ko gapas fa?

Par nib Fel’ Rogon: Fare ulung ko pi nam nu Europe ni European Union e ur nameged ni ra taw ko duw ni 1999 ma ra taareb e salpiy rorad machane yad ba magawon ko inflation nge malfith ko am. Ma pi nam ni binaw ko America nge Africa e be sasalap e girdi’ riy ma aram e ke kireb e par rorad ya ke gel e inflation ma ke ruw raba’ e girdi’ riy ni bochan e laniyan’ ko girdi’. Ra fel’ rogon e par nga m’on fa?

Dariy e Maruwel: U nap’an e towal ko 1997 ma pi galesiya nu Britain e ke taareban’rad ngay ni ngar rogned ko pi tayugang ko am ni ngar ayuweged e girdi’ nge yog e maruwel ngorad. Machane ke chugur ni 30 percent ko urngin e girdi’ nu fayleng ni susun ni bay e maruwel rorad e kan talegrad ko maruwel fa de gaman e maruwel rorad, ere rayog ni nge yog e maruwel nib fel’ ko urngin e girdi’​—ni baga’ nib muun ngay e piin fel’ yangaren?

Rib mom ni ngan lemnag kirebun e pi n’en nem! Machane bay felngin, ma gamad be piningem ni ngam lemnag ko uw rogon nrayog ni ngam par ni ga be lemnag felngin ban’en.

[Sasing ko page 3]

Fare cham ni French Revolution

[Credit Line]

Kan fek ko fare babyor ni Pictorial History of the World