Ca guenda ni naquiiñeʼ quixhe íquenu gápanu
«Biʼni pur ibani lu jneza ne pur sa lu gaxha de Dios. Cadi usaanu de guni cre lu laa, ne gunaxhii laa de idubi ladxidóʼ loʼ. Cadi iree lu gana, ne uca nadóʼ.» (1 TIM. 6:11.)
1. Xi ricá ique stale binni guni lu xquendanabani.
XI RIGUIXHE ique stale binni ugaanda lu xquendanabani yanna. Biblia na stale tu ricá ique gapa stale cosa ni que zacané laacaʼ. Nuu tu riníʼ ique ca cosa risaca ca nga ni rusiecheʼ binni (Pro. 28:19). Xcaadxi binni qué rituilú guni guendaquéiquiiñeʼ ne riníʼ íquecaʼ ni jma risaca lu xquendanabánicaʼ nga gúnicaʼ ni gusiecheʼ laacaʼ ne chizacaʼ (Sal. 119:150). Nécapeʼ guni binni stale stipa pur gapa ca cosa ni risaca ca la? qué iquiiñeʼ diʼ cani purtiʼ zeeda gácani «casi ñaca [ñúnicabe] stipa pur ninaazeʼ[cabe] bi» (Ecl. 1:14).
2. 1) Xi ndaayaʼ cudii Jiobá caadxi xpinni. 2) Ne xi sti ndaayaʼ zudiibe xcaadxi xpínnibe.
2 Peru apóstol Pablu guníʼ nuu ti cosa ni jma risaca ne naquiiñeʼ quixhe ique ca xpinni Cristu ugaanda, laabe guniʼbe xi laani ne ca diidxaʼ riʼ: «Ti ganda chindaya icaa premiu ni naguixhe Dios ibáʼ para cani nuu né Cristu Jesús tobi si» (Fili. 3:14). Biblia na 144,000 xpinni Cristu ni bibí nga cheʼ guibáʼ ne chiguni mandarné Jesús ti mil iza luguiáʼ binni Guidxilayú, ne lade ca binni ca nuu Pablu. ¡Nabé sicarú nga ni maʼ gudixhe Dios para ca hombre ne gunaa riʼ! Peru xcaadxi xpinni Cristu la? naguixhe íquecaʼ guibánicaʼ lu Guidxilayú riʼ sin gaca huaracaʼ ne sin chuʼ dxi gáticaʼ. Cumu nadxii Jiobá ca binni ca la? nga runi, bidiibe lugar guicaacaʼ guendanabani ni biniti Adán ne Eva que (Apo. 7:4, 9; 21:1-4).
3. Ximodo zanda gusihuínninu rudiʼnu xquíxepeʼ Dios pur ni biʼniʼ para laanu.
3 Cumu guiranu binni ruchee laanu la? qué zanda diʼ guni ganarnu guendanabani ni qué zaluxe ca ne stipa si stinu (Isa. 64:6). Ti modo si zanda guicaanu ni nga guni crenu guti Jesucristu, ni biseendaʼ Jiobá, para gulá laanu. Xi zanda gúninu para gusihuínninu rudiʼnu xquíxepeʼ Dios pur ni biʼniʼ ca yaʼ. Zanda gudiʼnu xquíxepeʼ laabe pa chinándanu conseju riʼ: «Biʼni pur ibani lu jneza ne pur sa lu gaxha de Dios. Cadi usaanu de guni cre lu laa, ne gunaxhii laa de idubi ladxidóʼ loʼ. Cadi iree lu gana, ne uca nadóʼ» (1 Tim. 6:11). Yanna, lu tema riʼ zazíʼdinu ximodo gápanu ca guenda ca ne zacá gusihuínninu cani jma lu xquendanabáninu (1 Tes. 4:1).
«Biʼni pur ibani lu jneza»
4. Xiñee nánnanu nabé risaca nga gúninu ni jneza, ne ximodo zanda gúninu ni.
4 Lu guiropaʼ carta bicaa apóstol Pablu ra nuu Timoteu guníʼ caadxi guenda ni naquiiñeʼ gápanu ne ni guniʼbe primé lúcani nga gúninu ni jneza lu xquendanabáninu (1 Tim. 6:11; 2 Tim. 2:22). Xcaadxi textu zeeda lu Biblia laaca rucaacaʼ laanu gúninu ni jneza (Pro. 15:9; 21:21; Isa. 51:1). Para gúninu ni la? primeru naquiiñeʼ guizíʼdinu de tobi lucha Dios ni dxandíʼ ne de xiiñibe Jesucristu ni biseendabe (Juan 17:3). Ca binni ni runi zacá la? rucaani laacaʼ gaca arrepentircaʼ de ca pecadu sticaʼ ne zacá gúnicaʼ ni gusiecheʼ Dios (Hech. 3:19).
5. Xi naquiiñeʼ gúninu para chuʼnu galán nezalú Dios, ne para cadi guixélenu de laabe.
5 Millón de binni ni riuulaʼdxiʼ guni ni jneza maʼ bidiicaʼ xquendanabánicaʼ Jiobá ne maʼ bisihuínnicaʼ ni ora guyuunísacaʼ nezalú binni. Pa maʼ guyuunísaluʼ, ñee maʼ bidiiluʼ cuenta naquiiñeʼ gúniluʼ stipa pur guʼnuʼ ni jneza lu xquendanabániluʼ la? Nanna dxíchidu cayúniluʼ ni. Tobi de cani zacané laanu gúninu ni jneza nga iquiiñenu Biblia para gánnanu «uná nga jneza ne uná nga ni cadi jneza» ora quixhe íquenu gúninu xiixa (biindaʼ Hebreos 5:14). Casi pa maʼ nápaluʼ iza para guichaganaluʼ, ñee maʼ biéneluʼ cadi naquiiñeʼ diʼ gaca xnóvioluʼ o gaca xnóvialuʼ tuuxa ni cadi naca xpinni Cristu ne caʼruʼ chúʼnisa la? Ñee maʼ gudixhe íqueluʼ cadi gúniluʼ zacá la? Zúniluʼ cani pa lii riuuláʼdxiluʼ gúniluʼ ni jneza (1 Cor. 7:39).
6. Xi qué zúninu pa racaláʼdxinu gúninu ni jneza.
6 Ti binni ni ruyubi guni ni jneza la? cadi naquiiñeʼ diʼ guiníʼ ique jma risaca que sti binni (Ecl. 7:16). Jesús guníʼ cadi jneza diʼ guiníʼ tuuxa laa nga runi ni jneza que xcaadxi binni (Mat. 6:1). Zanda gusihuínninu cayúninu ni jneza pa guchaʼnu xpiaʼnu, modo riníʼ íquenu ne cani racaláʼdxinu gúninu. Pa gúninu stipa pur gúninu ca nga la? nagana para gueeda gúninu cosa malu (biindaʼ Proverbios 4:23; zanda gúʼndaluʼ Santiago 1:14, 15). Jiobá zaguu ndaayaʼ laanu ne zacané laanu gápanu xcaadxi guenda ni risaca.
«Biʼni pur [...] sa lu gaxha de Dios»
7. Xi riníʼ sanu «gaxha de Dios» lu diidxaʼ griegu.
7 Pa gúninu stipa pur chuʼnu gaxha de Dios la? zannaxhiinu laabe, zuni respetarnu laabe ne qué zuchéʼnenu laabe. Ti diccionariu na lu griegu diidxaʼ sanu «gaxha de Dios» nga «gúninu stipa para cadi gusaananu de guidxíbinu gucheenenu Dios». Stale biaje qué nusihuinni diʼ ca israelita que nuucaʼ gaxha de Dios purtiʼ qué nuzuubacaʼ stiidxabe nécapeʼ guleebe laacaʼ de Egipto.
8. 1) Xii nga bisihuinni Adán ne ni biʼniʼ que. 2) Ximodo bihuinni cosa ni «nagaʼchiʼ» que.
8 Dios bizáʼ Adán sin donda, neca zaqué la? bicheené Dios. Ne ni bíʼnibe que casi ora nusihuínnibe qué ziuu binni ni chuʼ gaxha de Dios sin gucheené laa. Gudiʼdiʼ stale iza nin tobi de cani zá de Adán qué ñanda ñuni ni, purtiʼ guirácabe gulenécabe donda stiʼ Adán que. Yanna, tuu nga zanda chuʼ gaxha de Dios sin gucheené laabe yaʼ. Gudiʼdiʼ stale mil iza qué nihuinnigá tu zanda chuʼ gaxha de Dios purtiʼ Biblia na beeda gácani ti cosa «nagaʼchiʼ», peru ora bidxiña dxi la? bisihuinni Jiobá tu zanda chuʼ gaxha de laa. Ne gúcani ora guluube xquendanabani primé xiiñibe ndaaniʼ María para gale casi ti binni ni qué gapa donda. Dede dxi gúlebe hasta dxi biiticabe laabe, bisihuínnibe ximodo nga naquiiñeʼ gannaxhii binni ne guni respetar Jiobá sin gucheené laabe. Ca oración ni bíʼnibe laaca bisihuínnicani runi respetarbe Bixhózebe (Mat. 11:25; Juan 12:27, 28). Ngue runi, espíritu stiʼ Dios gucané Pablu para guiníʼ naca Jesús ti ejemplu purtiʼ guyuube gaxha de Dios ne qué nucheebe (biindaʼ 1 Timoteo 3:16).
9. Ximodo zanda gusihuínninu cayúninu ni na Dios.
9 Cumu binni ruchee laanu la? qué zanda diʼ gúninu cásipeʼ modo biʼniʼ Jesús. Peru zanda gúninu stipa pur gúninu ni na Dios guiráʼ dxi, ne para gúninu ni naquiiñeʼ chinándanu ejemplu stiʼ Jesús (1 Ped. 2:21). Zacá la? qué zácadinu casi ca binni ni rucaachiʼ tu laa, cani riníʼ «runi cre [...] Dios, peru qué [r]usihuinni [...] enda nandxóʼ» stibe (2 Tim. 3:5). Ndiʼ rusiidiʼ laanu nápanu xidé gusihuínninu lu xquendanabáninu cayuni adorarnu Dios. Cásixa ora cuinu lari ni gácunu dxi guichagananu o ni gácunu ora chisinu o ni gácunu ora gúninu sti cosa la? naquiiñeʼ guietenaláʼdxinu nácanu «xpinni Dios» (1 Tim. 2:9, 10). Nga runi, para gusihuínninu cayúninu ni na Dios lu xquendanabáninu la? naquiiñeʼ chinándanu ca ley stibe guiráʼ ora.
«Biʼni pur [...] cadi usaanu de guni cre lu» Dios
10. Xi caquiiñeʼ gúninu ti chuʼ fe stinu naguidxi.
10 Biindaʼ Romanos 10:17. Para ganda gápanu ti fe naguidxi la? naquiiñeʼ guiníʼ íquenu de ca cosa rusiidiʼ Biblia. Ne para gúninu nga la? nápanu cani rudii «mozo ni nuu xpiaani ne ni runi jneza» laanu. Casi libru El hombre más grande de todos los tiempos, Guizíʼdinu de Maestru ni Jma Nanna Gusiidiʼ ne “Ven, sé mi seguidor”, guionnaʼ libru riʼ zacanécani laanu gunibiáʼ chaahuinu Cristu ne chinándanu ejemplu stibe (Mat. 24:45-47). Mozo ni nuu xpiaaniʼ ne ni runi jneza ca riguixhe chaahuiʼ ca guendaridagulisaa nahuiiniʼ ne naroʼbaʼ ni rápanu, ne stale de ni rizíʼdinu lúcani ruzeeteʼ de Cristu. Ñee riníʼ íqueluʼ ximodo zanda iquiiñeluʼ cani rudii mozo ca jma jneza ti zacá jma gúniluʼ ni na «stiidxa» Dios la? (Heb. 2:1.)
11. Ximodo riguidxi fe stinu ora runi orarnu ne ora ruzúʼbanu diidxaʼ.
11 Fe stinu laaca riguídxini ora guni orarnu. Ti biaje gudxi ca discípulo stiʼ Jesús laa: «Bitale fe stidu». Laanu laaca naquiiñeʼ guinábanu Dios ni gunábacabe ca (Luc. 17:5). Guinábanu Jiobá gudii laanu espíritu santu stiʼ para gápanu fe, purtiʼ laani nga tobi de ca cosa ni rudii espíritu ca (Gál. 5:22). Ne laaca naquiiñeʼ guzúʼbanu stiidxaʼ Dios para ganda iguidxi fe stinu. Nga runi, gucheechenu diidxaʼ jma, ne nga zusiecheʼ laanu. Laaca jneza guiníʼ íquenu xi guiráʼ ndaayaʼ ricaanu ora ruyúbinu primeru Reinu stiʼ Dios ne guyúbinu gúninu ni jneza, purtiʼ nga laaca ruquidxi fe stinu (Mat. 6:33).
«Biʼni pur [gannaxhiiluʼ] de idubi ladxidóʼ loʼ»
12, 13. 1) Gunáʼ nga mandamientu cubi ni bidii Jesús. 2) Ximodo zanda gusihuínninu dxandíʼ nadxiinu ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu.
12 Biindaʼ 1 Timoteo 5:1, 2. Pablu bidii stale conseju ni zacané laanu gusihuínninu nadxiinu ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu ora guidxaagalunu laacaʼ. Para gusihuínninu cayúninu ni na Dios la? naquiiñeʼ chinándanu mandatu cubi stiʼ Jesús ra na «ganaxhii saa[n]u» cásica gunnaxhiibe laanu (Juan 13:34). Apóstol Juan guníʼ: «Pa nuu tuuxa napa ni caquiiñe ne guʼya qué gapa stobi gastiʼ, ne qué guiá laabe la? ximodo na nadxii Dios» (1 Juan 3:17). Ñee rietenalaʼdxuʼ guiráʼ ra bisihuínniluʼ nadxiiluʼ binni pur xiixa ni bíʼniluʼ pur laa la?
13 Sti modo zanda gusihuínninu nadxiinu binni nga ora gutiidiláʼdxinu donda sticaʼ ne cadi gápanu xiana laacaʼ (biindaʼ 1 Juan 4:20). Zanda chinándanu ni na conseju riʼ: «Cadi ixhacalaʼdxi saa tu, ne laguni perdonar ni guni stobi laatu. Casi bini perdonar [Jiobá] laatu, zacaca laguni» (Col. 3:13). Ñee nuu tuuxa lade ca binni ridagulisaa ni naquiiñeʼ gutiidiláʼdxiluʼ stonda la? Pa zacá ni, ñee zutiidiláʼdxiluʼ stóndabe la?
Biʼniʼ stipa pur «cadi iree lu gana»
14. Xi zanda guizíʼdinu de ca xpinni Cristu ni guyuu Filadelfia.
14 Cadi ngueca diʼ nga gúniluʼ stipa pur quixhe íqueluʼ ugaandaluʼ xiixa nagueendaca que xiixa ni guindaa o ni nagana para ugaandaluʼ laa. Nga runi, para guicaanu guendanabani ni qué zaluxe ca la? naquiiñeʼ guni huantarnu. Jesucristu gudxi ca xpinni ni guyuu Filadelfia ca diidxaʼ riʼ: «Bizuuba tu stiidxa ra gudxe laatu cadi ixhacalaʼdxi tu. Nga runi zapa laatu dxi gueeda enda naná» (Apo. 3:10). Ne ca diidxaʼ ca guníʼ Jesús cadi naquiiñeʼ guixhacaláʼdxinu o guireʼnu gana purtiʼ zacá zanda gudxíʼlunu ca guendanagana guidxaagalunu ne intiica cosa dxabaʼ uquiinde laanu gúninu. Ca xpinni Cristu de Filadelfia zándaca qué nixhacaláʼdxicaʼ ora bidxagalucaʼ guendanagana. Ngue runi, guníʼ Jesús zacané laacabe guidxagalúcabe ti guendanagana jma naroʼbaʼ ni zeeda guidxiña ra nuucabe (Luc. 16:10).
15. Xi guníʼ Jesús de cani qué rixhacalaʼdxiʼ o qué riree gana.
15 Jesús maca nanna zacananalaʼdxiʼ ca binnilidxi ca discípulo sticaʼ laacaʼ, purtiʼ cadi xpínnibe ca binni ca ne xcaadxi binni laaca zuni laacabe zacá, ngue runi gúdxibe laacaʼ ca diidxaʼ riʼ biaʼ chupa biaje: «Cani qué ixhacalaʼdxi dede dxi iluxe irá ni la? zalá» (Mat. 10:22; 24:13). Jesús laaca gudxi laacabe ximodo zanda guni huantárcabe. Ti biaje bichaagabe ca binni ni «rucaa diaga stiidxa Dios ne ricaa ca ni ne enda nayecheʼ» casi ti layú ni napa stale guié purtiʼ qué randa ridxagalucaʼ guendanagana. Peru cani rudxiilú guendanagana la? bichaagabe laacaʼ casi ti layú chaʼhuiʼ purtiʼ «ricaa ca» stiidxaʼ Dios ne «zacá riree ndu ni» (Luc. 8:13, 15).
16. Xi libru nga napa millón binni para gacané laa guni huantar.
16 Ñee maʼ biéneluʼ xii nga naquiiñeʼ guni binni para cadi guiree gana la? Naquiiñeʼ guiaana ni rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios ndaaniʼ íquecaʼ ne ndaaniʼ ladxidoʼcaʼ. Ne ni zacané laanu para gúninu zacá nga Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras, libru riʼ gucuá ni jnézapeʼ ne cadi nagana diʼ guiene binni ni zeeda luni, ne maʼ stale binni napa ni lu diidxaʼ ni riníʼ. Pa guiníʼ íquenu cani guidúʼndanu luni guiráʼ dxi la? zabeendunu stale ni galán (Sal. 1:1, 2).
Biʼniʼ stipa pur gácaluʼ «nadóʼ» ne gápaluʼ guendariuudxi
17. 1) Xiñee naquiiñeʼ gácanu binni nadóʼ. 2) Ximodo bisihuinni Jesús guca binni nadóʼ.
17 Guirutiʼ diʼ nga riuulaʼdxiʼ ugaanicabe donda ique pa cadi laa biʼniʼ o guníʼ xiixa. Stale binni ora gúnicabe laa zacá nabé ridxiichicaʼ. Peru ni jma jneza guni tuuxa nga cadi guidxiichi (biindaʼ Proverbios 15:1). Ni dxandíʼ nga naquiiñeʼ gúninu stale stipa para gúninu ni. Jesús gudixhe ti ejemplu ni zanda chinándanu ora guiníʼcabe mal de laanu neca qué gápanu donda. Biblia na: «Ora uluu dí cabe laabe, qué niguu dí be laacaʼ. Ne ora ucaná be, qué ñabi be laaca gapa gá si ca laacaʼ, sínuque bisaana be irá ni lu ná Dios ti laa ruuya irá cosa jneza» (1 Ped. 2:23). Nécapeʼ qué zanda gácanu nadóʼ cásipeʼ biʼniʼ Jesús la? zanda gúninu stipa guiráʼ dxi pur gácanu ni.
18. 1) Xi zabeendunu pa gácanu binni nadóʼ. 2) Ximodo rusihuínninu sti guenda ni zeeda lu Biblia.
18 Chinándanu ejemplu stiʼ Jesús ne chuʼnu listu para guicábinu «cani racalaʼdxi ganna xii nga runi cre» nu, peru gúninu ni ne «diidxa nadóʼ ne respetu» (1 Ped. 3:15). Pa binni nadóʼ laanu la? qué zadinde diidxanenu binni ora maʼ canagucheechenu diidxaʼ o xcaadxi xpinni Cristu purtiʼ si gadxé modo riníʼ íquecaʼ (2 Tim. 2:24, 25). Nga runi, pa gácanu binni nadóʼ la? qué zadindenédinu binni. Zándaca pur nga guníʼ Pablu lu guiropa carta bicaa ra nuu Timoteu cadi guyúbinu tíndenenu binni (2 Tim. 2:22; zanda gúʼndaluʼ 1 Timoteo 6:11). Nga runi, ora gápanu guendariuudxi la? rusihuínninu sti guenda ni rabi Biblia laanu naquiiñeʼ gápanu (Sal. 34:14; Heb. 12:14).
19. Xi naguixhe íqueluʼ gúniluʼ yanna ra maʼ bidúʼndanu de gadxe guenda ca, ne xiñee.
19 Tema ni maʼ bidúʼndanu riʼ riguuni gana laanu quixhe íquenu gápanu gadxe guenda, ne laacani nga: gúninu pur guibáninu jneza, sanu gaxha de Dios, cadi gusaananu de guni crenu Dios, gannaxhiinu de guidubi ladxidoʼno, cadi guireʼnu gana, gácanu nadóʼ ne gápanu guendariuudxi. ¡Guiranu zabeendunu ni galán pa gúninu stipa pur gápanu cani! Ne pa gúninu zacá la? zusisácanu Jiobá ne laabe zacanebe laanu guchaʼnu modo laanu para guni adorarnu laabe jneza.
Guiníʼ íquenu ca
guendarinabadiidxaʼ riʼ
• Ximodo zusihuínninu cayúninu ni jneza ne ridxíbinu guchéʼnenu Dios.
• Xi zacané laanu cadi gusaananu de guni crenu Dios ne cadi guireʼnu gana.
• Xiñee naquiiñeʼ gannaxhiinu xcaadxi xpinni Cristu.
• Xiñee naquiiñeʼ gácanu nadóʼ ne gápanu guendariuudxi.
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 12]
Jesús guníʼ cadi jneza diʼ nga guininu rúninu ni jneza para si guuyaʼ binni laanu
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 13]
Naquiiñeʼ guiníʼ íquenu de cani rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios para iguidxi fe stinu
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 15]
Gúninu stipa pur gannaxhiinu binni ne gácanu binni nadóʼ