Agu Asangbaanebi Naima da ti Rengo

Mbata kusayo, ani nifura tipa wai ga Delphi sunge soroka aingisi Croesus, ni sangbanaha, bakindo aParaso ki dibe ko. Ono tipa Ziazia Kekeapai, si na sangbanebi rogoho yo nga gu nakoda gu bakindo nangia ga aParaso ko nga gu na digisitihe na futufutu he dunduko vuru bete regbo yo gbua.

Mbu agarã koyo wa 200 mbata fu i batika bakindo​​—⁠gu ga aEbere nebi nangia Yesaya agumba pa Kurese ti rimoko na ki sakipa wai ko nika zio gu bakere bakporo nangia Babera.

Yesaya 44:​24, 27, 28: “Ya Yekova wẽ, . . . mi du naya fu ngirimo, ‘Mo ugudi, mi aúgudisa gamo adi dũ’; nagumba pai tipa Kurese, ‘Ko nga gi babanda akandoro, ko adígisa pa gu pai mi akpi nyemu he dunduko’; niya tipa Yerusarema a, ‘I adúa ha adua,’ na tipa yekaru, ‘I amáa mburu he amaa.’ ”

Ringbisihe kuti gu ga aGiriki bakeke kuru apangbanga nangia Herodotus, agu abanzengere nangia ga Kurese yo age gene gu Di nga Ferata, nga gu naafu kaa kura rogo gu bakporo nga Babera. Gupai Kurese amangihe re aundo gako abasovura tipa i ndu rogo ugudi ime tipa ka rimo ku bakporo yo. Fuo zioyo bakporo, Kurese azakigene fu agu aYisaraere i aziyo ku Babera yo na ki mbu yo tipa i karaga tiyo ka me Yerusarema berewe, nga gu i agbarasihe si ki ima dia agarã 70 kusayo.

Yesaya 45:1: “Ya Yekova wẽ fu gako mbedimbedi boro nga Kurese, gu ko zadi mi kumbabeko, ko zogo arikaaboro mbata yo fu ko, ka azaka giri dimose nga ga abakindo, ka aza angbadimo mbata yo fu ko a, ka i akisa nga angbadimo bakporo ya.”

AParaso arimi ku bakporo yo ti agu angbadimo i azakihe, kini mbuhe kuho zanga ngerafuoho. Ka aBabero aini ga Kurese pai, ka i aima kiso agu angbadimo dunduko nanaazaka kuti di. Ono, gene aadunga berewe be bakporo te.

Gi sangbanebi re nga gu sa dagba gu badungu he du rogo Ziazia Kekeapai yo nga gu naada ti rengo.a Gu sangbaanebi nga ga Ziazia Kekeapai wa agu apai wiri aboro apehe tipa kumbatayo, nga gu naye be gayo azire ambori te, ndikidi sangbanebi naenga ti gu Ko naya: “Nataki pande pa digidapai ti tonatona rago na pa agu ahe ata manga nga ya bakuru yo, niya, ‘Gi rugapai arú aru, mi amánga agu apai ngba ti re dũ.’ ”​​—⁠Yesaya 46:⁠10.

Kina ndikidi Mbori sa du rimoko nga Yekova rengbe ka gumba ngbatungapai wa gu re. Rogo gu rimo yo re nga, “Ko Nasa Tiko Kadu Nigu Boro ko Aida Kadu Nga Ní.” Si nayugo pa gu rengba na pai du beko ka ino gupai du kumbatayo na ka saha si mangi ringbisihe kuti gupai ko akpinyemuhe. Si nakido rani nga ko nika yeaye na agu akidohe dunduko ko nakido paha.

AGU ASANGBAANEBI NADIGISO TIHE AREME

Ya mo mo nakpinyemu ka ino agu apai agu asangbaanebi nga ga Ziazia Kekeapai apehe tipa gaani regbo? Agarã wa 2,000 kusayo, Ziazia Kekeapai afura tipa kumbatayo ki ya, “gbegberẽ rago” nika ye “rogo kusa rago.” Kusa rago nga ga gine? Si nga ga kpotosende watadu ga aboro te, ono ga avura, arungosiro, gbiati arungo nga gu naima manga aboro tipa agarã kutu awere. Ani wisigingo bete agu asangbaanebi nga gu nayugo pa “kusa rago.”

2 Timoteo 3:​1-5: “Rogo kusa rago . . . , aboro akpi kina nyemu tiyo, ki du ni airakpinyemumarã, airaruka, airarekangose, agberẽngba yo, abasasangba avunguyo, atambua nga he ya, airazanga ziaziapai, airasakparakpa, aguaurundika, airasoapai, airazanga rugatise, airaerã, akpi nga nyemu wene pai ya, airabiriki, airanyakari, airaabiatise, i akpí nyemu sangba borose susi nyemu Mbori; ki nika kuti kpia sinombori, ono i ati kangu tandu he.”

Ya mo mo idi kuti gupai nga ngbatunga gi manga apai re nasona kina kumbatayo rogo aboro yo areme? Ya mo mo idi kuti gupai nga agu aboro nakpinyemu marã gbiati airarukö ke rani ake kirikiri? Ya mo mo bingo gupai nga aboro naida ahe ni bakerehe na ka i aidanga ka giatiyo na akurayo ya? Ni rengo mo ima bi gupai nga bakere basasangba avunguse nakio kina kumbatayo na badungu aboro nakpinyemu sangba borose susi nyemu Mbori. Na aˈuru dunduko apai agberã kina kumbatayo.

Matayo 24:​6, 7: “Oni agía pa avura na serekpo avura. . . . Rika aboro azínga kuti gu rika aboro, ngbi ki zingi kuti gu ngbi.”

Kura aboro gumba pa bange agu aboro kpiki be vura gbiati rukutu avura natona rogo gu garã nangia 1914 nga amirioni 100, gu namba naima susa bange kura aboro rogo kura aringara. Mo berẽnga pa agu aume, gberãrago, gbiati arungo pakpio gi bange aboro re naye na ni. Ya mo aringara wirikipai ti gipai re na ki mbu sovura?

Matayo 24:7: “Angbongi nikadu.”

Gu riigbu nga World Food Programme agumba gupai nga: “Rogo gi zegino ani akusa riahe tipa aboro dunduko re, aboro nga amirioni 815​​—⁠dagbayo, sa dagba ribua nara na gomoro zanga rihe rogo ayuru dunduko. Kurii gure​​—⁠sa dagba biata​​—⁠narungo kindi be zingo riahe.” Si nayugo gupai nga rogo agarã dunduko, agude wa mirioni nakpi be gomoro.

Ruka 21:11: “Kpotosende adú ni zigizozigizo ho bakere.”

Rogo agarã dunduko, bakere abazigizo du bangehe nga 50,000 ninaamanga aboro kini ini pai aino tipaha. Gu kura arukutihe du wa 100 nagbarasa mekemeke arago, na bakere bazigizo sa ni naamanga na agarã dunduko. Gu kura aboro bi gupai nga, bangbanda gu garã nangia 1975 na 2000, bazigizo aimi aboro nga 471,000.

Matayo 24:14: “Gi wene pangbanga nga ga ngbi re i atungusa ha rogo zegino dunduko mbiko ndika fu arikaaboro dũ; ragoho ki digi adiga.”

ADezire Yekova du bangeyo naima susa amirioni muambe aima tona ni tungusipai na kini mangi dezirepai tipa gu wene pangbanga nga ga ga Mbori Kindo rogo kpotosende dunduko rogo aringara wa 240. I natakapande gi wene pangbanga re rogo arago dunduko rogo kikindigi agbata, rogo agbaria na rii abaagangara yo. Gu sangbanebi re naya, ho gi sunge re nika nyasa ni kuti gupai Mbori akpinyemuhe, “ragoho ki digi adiga.” Rogo gupai yo re nika ngia gine? Si nika ngia digido gu zogarago nga ga wiri aboro na ga Mbori Kindo ki tona ka zogarago. Gini akidohe nika da ti rengo tii ga Mbori Kindo? Mo ndu kumbatayo na geda gipai re tipa ka inoho.