Vovo Zegino—oni Adu Yo?

‘Mi ini he ya he ho ngba fuyo susi ngi mbaro, na ka manga gupai ngba tiyo wa du yo ni ungayo te. Ga Mbori gamahe fu aboro nibasasa nga ri riahe ki mbiri he, ki duna ngbarago tiyo rogo gayo asunge dunduko.’—BATUNGUSIPAI 3:12, 13.

1. Tipagine rengbe ani tini ka duna maabangirise tipa raka kumbatayo?

DUNGU aboro naberã gupai nga Mbori Tanduapai-dũ nga kere gbegbere sino boro, nga guko du harakaya. Ono tie, gu kekepai du kuari re nga gu rengo oni ka bihe rogo Fugo ko yo nga gu naye be toro. Si na ngbanya kuti gupai nga ko nga “Mbori ngbarago,” ki du a na ngbanya kuti gupai nga ko amoi bambata avungurani rogo paradiso nga ga kpotosende. (1 Timoteo 1:11, NW; Bambata Pai 2:7-9) Ho ani agbata dudungurobipai ni tipa ka rugatise na pa gu raka kumbatayo nga gu Mbori akidohe tipaha fu gako aboro, si aidanga wirika agu apai nika ye na nyenye ngbarago fu rani iriwo ti rani te.

2. Gini bete apai oni angera tipaha kumbatayo?

² Rogo gu paparaha ye mbata fu gere, ani awisigi aba biata dagba agu aba biama nga gu Baibiri afura rogo kumbatayo tipa “vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende.” (Yesaya 65:17) Gu sa dagba agu sangbaanebi nga gu rengbe ani ka kido kuti ni re nikekehe rogo Yugoti 21:1. Agu averesi naye fuo gure nagumbapa gu regbo Mbori Tanduapai-dũ nika aria agu apai nga ga kpotosende ni kina boro ipo kurogo wenehe. Ko awega agu aume nga ga rungo kusayo. Aboro akpikonga berewe be gbinza, be akaza, watadu be tunguotunguopai te. Duna rungo ngbaduseyo mbiko kpio boro, akpee, na aima ago kusayo. Nga gu bawene maabangirise! Ono ya mo ani rengbe ka ino gupai nirengo nga si aye aye, na gini ome rengbe gu maabangirise re ka du nani kuri rani kina boro awere?

Nduapai Tipa Kido

3. Tipagine rengbe ani tini ka kido kuti ga Baibiri akidohe tipa raka kumbatayo?

³ Ani kparianga wai Yugoti 21:5 afura kindi. Si napepa Mbori nga guko sungu rii gako mbatabakindo nga ga ngbangbaturũ, ko niyaa: “Oni ngére, mi nambakada ahe dunduko ni vovo ho.” Gu ga Mbori kidohe re ngbaa kisusi agu atakapande ranirii dunduko nga ga rikaaboro, kisusi pa agu amamu irangbii naapepaha fu aboro, watadu ga aboro nyanyaki maabangirise tipa gupai du kumbatayo. Si nabaha nga gu takapandepai rengbe ani ka kido kuti ni nga ga gu Boro Baibiri aya tipa ni ni “arengba nga na re zire” te. (Tito 1:2) A wa du sino aboro, oni rengbe ka berã gupai nga anga kurapai ho berewe ani aidaha fuo gi te re, ani gbia ngbarago be gi wene maabangirise re na kini kido kuti Mbori. Ono si aidanga ani ru kina ku herẽ te. Dungu apai gu duho si aida ani wirikihe tipa gaani raka kumbatayo.

4, 5. Gini sangbaanebi nga ga Baibiri ani niima wisigoho rengbe ka nyakasa gaani kido tipa agu apai du kumbatayo?

⁴ Ani berẽnga berewe riipa gupai gu paparaha ye mbata fu gere agumbaha tipa ga Baibiri akidohe tipa vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende. Yesaya nafura kumbatayo tipa ngbatunga gu vovo sinoraka re, na gako sangbanebi aduni digisidigisihe ho aYuda akaraga tiyo ni ku ringara kpuyo yo na ki sigira ziazia iriso yo berewe. (Ezara 1:1-3; 2:1, 2; 3:12, 13) Ono, ya mo gure nangia agu apai dunduko ga Yesaya sangbanebi aayugopaha? Wa gu sa te! Si adu nga agu apai ko aima fura tipaha mbata adigo nibakerehe kumbatayo. Tipagine da ani tini ti gu digisopai re? Mbiko gupai ani agedaha rogo 2 Petero 3:13 na Yugoti 21:1-5. Gu kekeapai re nayugopa vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende nga gu nika fu undo fu aKristano rogo zegino dunduko.

⁵ A wa ani nibihe mbata, Baibiri namangasunge na gu fugo nga “vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende” bara biama. Ani ima wisigo agu akuraha biata dagba gere na ki da ti gu digisopai nangarasa rani. Baibiri nagumbaha kumbatayo nzunzu nga Mbori nika dia gbigbita apai kusayo na gu kura apai nga gu naye na rungo na fuo gure, ko ki fu maku fu ngbatunga aboro rogo gako vovo sinoraka nga gu kido ko he tipaha.

6. Gu biama sangbanebi nafura tipa “vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende” nagumbapa ginipai kumbatayo?

⁶ Awere, ani wisiginga yangara gu gumbapai nga “vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende” nga gu du rogo Yesaya 66:22-24: “Bambiko wa vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende nga gu mi ka manga ha, nikanye anye ku bara bangire kindi, wo poi Yekova; wo angbatungaroni na rimoroni nikanye anye a. Si ayé ka du wa gere ya ti fogo diwi dati kura fogo diwi, na ti rago sabiti na dati kura rago sabiti, aboro dunduko ayé ka fu irisa bara bangire, wo poi Yekova. ‘Ono i akúra ka ngera ku ri kangba agu aboro naasa mungu kuti re; mbiko gayo agbiirẽ akpi nga te, gayo we abisa nga a te, i adú ni kere gbegberẽ he bangiri aboro dũ.’ ”

7. Tipagine si aida tini ani sa gupai nirengo nga Yesaya 66:22-24 aduni digisidigisihe rogo agu auru naye kumbatayo?

⁷ Gi sangbanebi re adigi kuti aYuda i naima sigira tiyo berewe rogo gayo ringara, ono si adu nga kura digisidigisihe adu adu kumbatayo. Gure arengbe ka manga gizo tona ti gu regbo Petero ake gako bambata waraga na gu regbo i ake gu buku nga Yugoti, mbiko si afura tipa ‘vovo ngbangbaturũ na vovo kpotosende’ kumbatayo. Ani rengbe ka ngera tipa bakere digisidigisi gupai re nabaha rogo vovo sinoraka. Ani makianga pa gu bete apai nga gu rengbe ani ka maabangirani ka gbia ngbarago behe.

8, 9. (a) Rogo gini gene ga Mbori aboro “nikanye anye” kindi? (b) Gu sangbanebi nayaa ga Yekova amoyambu airisombori tona “ti fogo diwi dati kura fogo diwi, na ti rago sabiti na dati kura rago sabiti” rogoyo nga gine?

⁸ Yugoti 21:4 nayugo gupai nga kpio adunga berewe te. Gu kekepai du rogo Yesaya kapita 66 naida na gupai re. Ani rengbe ka bi gupai rogo veresi 22 nga Yekova ima ino gupai nga gi vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende re adunga ho gbua ngbutuko, tipa kina guru regbo te. Kurii gure, gako aboro aaniraki; ki ‘nye anye’ ku barabangiriko kindi. Gupai Mbori naima mangaha tipa gako siasia aboro nafu ndupai fu rani ani duna kido kuti gipai re. Ndikidi aKristano agbia kere rungosi, aboro ki asaditiyo a runosi yo. (Yoane 16:2; Amokedi 8:1) Si ki vura du wo, zavura avura ga Mbori aboro nga aguyo nadu na bakere ome tiyo, wa ngbatunga gu ga aRomo Bakindo nangia Nero na Adolf Hitler, arengbanga ka runosi ga Mbori ruru aboro te, nga aguyo du rimoko riyo. Yekova abanda gu dungurati nga ga gako aboro, na ani rengbe ka duna gu kido nga ko rengbe arengba ka bandaha wa kina gure nyeanye kindi.

⁹ Teketeke a, aguyo du niruruyo fu Mbori ni papara vovo kpotosende, nga gu riko nga ga ndikidi airisimbori rogo vovo zegino, i anye anye wa du yo nibasasa mbiko i nikaa ndusunge ziazia iriso fu Bakusiahe dunduko. Gure adunga ni gu irisombori i amangaha bara sa gbua fuo susa aregbo watadu i amangaha bau te. Ga Mbori ndika, nga gu i afuhe fu aYisaraere kube Mose, aida i nimangi gu kura apai nga ga iriso Mbori rogo adiwi nibasasa, a wa fogo diwi anayugopaha, na rogo aposo nibasasa, a wa rago Sabiti anayugopaha. (Pa Amotumo 24:5-9; Pa Geda Aboro 10:10; 28:9, 10; 2 Pekapai 2:4) Sidu Yesaya 66:23 nafura tipa irisombori dedede, nga gu nandu kumbatayo rogo poso kurogo kuraha na rogo diwi kurogo kura diwi. Zanga ida gupai nga Mbori kinaho tini na gu biriki nga ga pambori adunga berewe ti gu regbo re te. ‘Aboro dunduko ayé ka fu irisa ku barabangiri’ Yekova.

10. Tipagine rengbe oni ka du tini na kido nga gbigbita aboro agbarasanga vovo zegino nyeanye kindi te?

¹⁰ Yesaya 66:24 nakido rani na gupai nga gu zereda na gu rurupai nga ga vovo kpotosende adunga ngbapai te. Gbigbita aboro agbarasanga paha te. Ani tingidi gupai nga 2 Petero 3:7 naya “rago sapangbanga na rago gbarasa azangasinombori” gudu barabangirani kumbatayo. Aguyo gayo raka nika digo angia azanga sinombori. Gbegberepai amanganga aboro wenesa te, si adunga wa gu ninamanga rogo agu avura nga ga aboro te, nga gu kangba aboro ringara asusa ga abanzengere rogo. Bakere Basapungbanga nakido rani nga gako uru angia uru gbarasa azanga sinombori.

11. Ginipai Yesaya ayugoho ya si angia gupai nika manga kumbatayo fu aguyo nasamungu kuti Mbori na kuti gako iriso?

¹¹ Gu ruruyo nika bata abi gupai nga fugo Mbori nga ga sangbanebi nga rengo. Veresi 24 nagumba gupai kumbatayo nga “kangba agu aboro naasa mungu kuti” Yekova angia gopai tipa gako sarangbanga. Gu nyanyaki afugo Yesaya apehe re rengbe ka sa gberarago ti aboro. Si ki vura du wo, si na ngbanya dagbaha na gu rengo nga ga kuru pangbanga. Gii agu angapa nadu rogo gu Yerusarema nadu mbata, aba adu yo tipa gugudo, na ti kura regbo, si anidu tipa kangba agu akuondika i anaimo yo na ki gbarasi ngbanga yo ya i arẽnga i kpisidi yo rogo iriiri gene te.a Yo ngaha re, agbire gbiati ngariangaria we anarita agu agugudo re kusayo niipo. Si ziazia tie nga, ga Yesaya berã nayugo ga Yekova yangara sarangbanga kurii akuondika.

Agu Apai Kido Ko He Tipaha

12. Gini kura apai Yesaya apehe berewe tipa raka rogo vovo zegino?

¹² Yugoti 21:4 napepa gupai fu rani nika dunga rogo gu vovo sinoraka naye re ya. Ono, ginipai nika du yo tie? Raka adu wai? Ani rengbe ka gbia wiri tingidapai tipaha nga gu rengbe boro ka kido kuti ni? Ii. Ni sangbanebi, Yesaya kapita 65 naringbisapa agu apai ani ka gbia ngbarago behe ka Yekova idi pa raka fu rani ho ko ka kusa vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende ni ni yangaraha. Aguyo i ka fu maku fuyo na nyenye ba rogo vovo kpotosende agbinzanga na ni yangaraha kini kpiki te. Yesaya 65:20 nakido rani ya: “Fogo gude adú nga yo nikaima ngbutuko berewe te, na gbinza boro atá digisa nga gani arame rengbe a ya, mbiko gude akpi fuo garã 100, boro ingapai du garãni 100, ni adú ni tiwatiwa ni.”

13. Waigu Yesaya 65:20 akido rani nga ga Mbori aboro agbia ngbarago agbia mbiko ngbabase?

¹³ Si nayugo gupai nga, ho gere adigi ni nibambataha tipa ga Yesaya aboro, agu agude nadu rogo gu ringara re adu nibandabandayo. Avurayo anayenga sa yo, wa gu aBabero amangihe mbata, ka tinda agude ngbamai ka ga na yo watadu ka yawa kadumba akumba ku sande na ki imi yo te. (2 Pekapai 36:17, 20) Rogo gu vovo zegino nga gu naye re, aboro adu nibandabandayo, rogo wene abayo, na ki rengbe ka gbia ngbarago be raka. Ka boro sia gupai nga ka samungu kuti Mbori, i aidanga ha funi ni naaraka kindi te. Mbori adia ni adia kusayo. Ginipai ka mangi ka garã gu boro ingapai ni basamungu re du sa kama? Ni akpi mbu ni nga kina ‘gude gbua’ ringbisihe kuti gu raka adunga digidoho tini ya.—1 Timoteo 1:19, 20; 2 Timoteo 2:16-19.

14, 15. Riimburu gupai du rogo Yesaya 65:21, 22, gini wene asunge rengbe oni kaa ngera kumbatayo tipaha?

¹⁴ Kuba gupai nga Yesaya dungura berã ko sa kina wai i ka dia bamangi ingapai niwia kusayo, ko naringbisapa agu apai aboro kaa raka rogo nga gu nika maapai rogo vovo zegino. Oni asadi ka berãnga pa tironi kurogo gu rago re. Gupai rengbe ka ye mbata ku berãroni yo nga agu apai ngbaa tironi gbe. Yesaya nake gupai rogo veresi 21 na veresi 22 nga: “I adúdua abambu ki niraki rogo; i arũka bakakue aati yo ki niri zuzuhe. I adúa nga bambu kura aboro ki raki rogo ho te; i arũ nga he kura aboro ki ri he te; bambiko wa gu rame nga ga ngua wo rame gimi aboro nikadu, gimi siasia aboro ará zezeredi tipa gbanga rago mbiko gu mangapai nga ga beyo.”

¹⁵ Kangia oni atagbianga inohe rogo dudua abambu watadu sopa bino te, ga Yesaya sangbanebi nafu gu berã nga wirikapai napido roni. Ono, ya mo oni aduna nyemu wirika gi sunge re be wene abayugupai, isoke be gaoni weneringi amurakporo nga aguyo nakpinyemu ka undo roni na ngbarago? Yesaya afuranga tipa gupai nga singia gaoni bambu aduna kikindigi abangirihe tini nga gu i kaa zaka ngbadimoho azaka, tipa wa ka gu wene wege naya zegiyo aya kuti kpotoroni, watadu si aduna gu bangiri bambu nika duni kisikisihe na agizaza nga gu rengbe oni kaa ngera tini kaa bi wai rago a’ariatihe vuru garã yo te. Oni adua gaoni bambu na sakasaka riihe tipa mai naazora tini na morogumba a? Watadu gu rago du oni rogo aida gupai nga rii bambu du kpasakpasa—wa gu du ku Bebererago ku Uroyo—nga gu rii bambu yo rengbe oni arengba ka dungura tironi na gaoni aborokporo kuho ni tipa wene riahe na tipa ka fura dagbaroni?—Pa Fu Rugute ni Ue he 22:8; Nemaya 8:16.

16. Tipagine rengbe oni ka maabangironi tini tipa vovo zegino ya si anyeanye kindi na ngbarago?

¹⁶ Gu nyakipaha kisusi ino gu ngbatunga futufutuapai re nga, oni adu adu na ba be roni oni kaa raka rogo. Si angia gaoni—angianga wa gu duhe areme ho rengbe oni ka mbu ni na dua gaoni bambu fuo gure kura boro kia kini raki rogo ya. Yesaya 65:21 nagumba gupai a nga oni arũka ahe na kini ri zuzuhe. Ziazia tie, gure nga guruso gumba gupai nika manga. Oni agbia bakere ngbarago be gaoni asadatise, nga zuzu gaoni asunge ni tironi. Oni arengba ka manga gure vuru gbanga regbo yo—“wa gu rame nga ga ngua.” Gure ima rẽ nirengo na gu ringbisapai nga, “mi nambakada ahe dunduko ni vovo ho.”—Atambuahe 92:12-14.

17. Gini kidohe avunguagude nika bihe ni kparakpara ngarasahe?

¹⁷ Kangia vungugude nga oni, agi fugo re afõngbaduroniyo afõ: “I amánga nga sunge gbua te, i abátika nga agude tipa tunguotunguo gbudagbuda [fudifudipai, NW ] te; mbiko i adú ni atita agu aboro maku nga ga Yekova yo, na awiriyo wa sa na yo. Ono si ayé ka du wa gere mbata i nikayamba he, mi akáraga pai, ho i nafura ni mi agía ha agia.” (Yesaya 65:23, 24) Oni ininga pa gu ima naye be ‘batika gude tipa fudifudipai’ ti gupai namangi kina boro roni? Si aidanga ani tangara bange gu kpakarakpakaraapai rengbe agude ka du nani nga gu nafuda avunguyo na kini fudi kura aboro te. Kurii gure, ani ima bi agu avunguagude nadingiso tiyo na kina gayo asunge, gayo mangaapai, watadu orafuo pa ngbarago sidu kini di kina bete regbo gbua na awiriyo. Na kparapai ti gure, Yekova nakido rani ya ko agia agu apai agia nga gu ani aidaha na ki karagapai tipa gaani azingo, na kini moibangiriko tipa ka giaha.

18. Tipagine rengbe oni tini ka duna gu maabangirise nga ga gbia ngbarago be anyaa rogo vovo zegino?

¹⁸ Baraho oni aberã ni tipa gupai rengbe oni ka gbia ngbarago behe rogo vovo zegino, oni berẽnga pa gupai fugo Mbori nga ga sangbanebi agumbapaha: “Waru na wiri [vusende] aríka wa sa, bahu ari kazimorũ wa babagara; nvutu nikangia ga wo riahe. Ami aímisa nga aboro ki nigbarasi yo ri gi kparakpara ziazia bagangara yo te, wo poi Yekova.” (Yesaya 65:25) Agu aboro nga abake kpiaahe a’asadi ka ke kpia gupai re, ono anga gere nga kpiapai gbua ni sangba berã nga ga abake kpiahe te. Gere amanga amanga nirengo. Zereda amaapai dagba aboro na dagba aboro na anyaa a. Dungu abawirikipai tipa unga ahe gbiati abakpinyemu anyaa nadia bakere gayo regbo raka ka wirikapai tipa bete ngbatunga anyaa watadu gu ngbatunga ra sa gbua. Na kparapai ti gure, oni berãnga pa gupai oni ka rengba ka wirikaha ho anyaa nika gundenga ni be aboro ya. Fuo gure tie, oni arengba ka mbeda na azire na gu kura rukutu anyaa Mbori akusira nga agura naraka rogo bere angua watadu tapatapa abere—ii, oni abi ra, ki wirikipai be ra, na ki gbia ngbarago be ra. (Eyobo 12:7-9) Oni amangaha wo zanga he imisi roni, zanga oni du ngbapai be boro watadu be nyaa. Yekova nayaa: “Ami aímisa nga aboro ki nigbarasi yo ri gi kparakpara ziazia bagangara yo te.” Nga gu ariapai nikangiaha ti agu apai ani abikoho na si kini mangi rani areme!

19, 20. Tipagine du ga Mbori aboro tini kia ti gu dungu aboro du areme?

¹⁹ A wa i niima gumbaha mbata, aboro arengbanga ka gumbapa agu apai du kumbatayo zukazuka te, wa i navura nibakibangiriyo tipa agu apai nika manga rogo gi vovo kutu agarã re vurũ. Gure nasa gberarago ti dungu aboro, kini vundu yo, watadu ki sa yo ka i dunga na maabangirise ya. Peter Emberley, nga barugupa sunge rogo gu universite nga ga Canada ake gupai nga: “Ni yangaraha, dungu [sosono] aboro nangera bangiriyo na gu nyanyakipa asanahe nga ga raka. Da nga mi? Ginihe nirengo mi a’asada tire nyanyakii ka mangaha? Gini ũkumbo mi ka mbuhe fu gu rikaaboro i ka vunga yo kumbatayo? I nasota bebere gayo raka ka gbia zereda gbiati ranirii na tipa ka manga gayo raka si duna rogoyo tini.”

²⁰ Oni rengbe ka rugatironi na ndu gupai duhe tini wa gure tipa dungu aboro. I rengbe ka gbata gene ka gbia ngbarago be mangasunge watadu rogo ngbatunga agu ambaro nafu ngbarago fu boro. Si ki vura du wo, i ainonga gupai du kumbatayo te, sidu gayo raka rengbe ka du zanga nyakapaha, zanga rugapai, watadu zanga rogoyo tini. Awere tie, oni ringbisinga gure na gaoni bipai tipa raka, nibi gupai nga gu wisigi ani he re. Oni ima ino gupai nga rogo gu ga Yekova vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende nga gu kido ko he tipaha, ani arengba ka ngera pati rani na kini gumba gupai na ngbaduraniyo dunduko nga, ‘Nirengo, Mbori ima manga ahe dunduko nivovoho!’ Nga gu ngbarago nikangia gure!

21. Gini bangisapai du rogo Yesaya 65:25 na ki du berewe rogo Yesaya 11:9?

²¹ Anga gu ani agu sa berãpa raka rogo ga Mbori vovo zegino te. Ko nayamba rani, na kini zungodi rani a ani irisi ko na rengo awere tipa ka rẽ tipa raka ho “he ka ímisanga boro ni na ka gbarasa . . . [ni] ri gako ziazia bagangara [ya].” (Yesaya 65:25) Ono tie, ya mo oni nirugunga tironi na gupai nga Yesaya aima gumbapai wa ngbatunga gure mbata, na ki kodi gupai kurogo nga gu duna nyanyakipaha tipa gbia ani ngbarago be vovo zegino? Yesaya 11:9 nayaa: “I aímisa nga aboro watadu gbarasa yo ri gi kparakpara ziazia gangara wa sa te; bambiko kpotosende ahí be ina pa Yekova wa aime nahisa gango baime.”

22. Si naida gaani wisigo sangbaanebi biama nga ga Baibiri nyakasi gaani diaberã tipa ani mangi ginipai?

²² “Ina pa Yekova.” Ho Mbori nika manga ahe ni dunduko nivovoho, araki auru kpotosende aduna ruru inohe tipa ko na tipa gupai ko akpinyemuhe. Gure akoda kura apai susi gu gbua nga ka wirikapai be gu kusikusiahe nga anyaa. Si akoda ino gu Fugo ko naye be toro. Ni kpiapai, oni berẽnga pa agu apai nga gu bi ani he be wisigo sangbaanebi gbua biama nga gu nafura tipa “vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende.” (Yesaya 65:17; 66:22; 2 Petero 3:13; Yugoti 21:1) Oni na wene ndupai be roni tipa ka geda Baibiri na auru dunduko. Gure nga papara gupai oni naamangaha dedede? Kangia si wo tipa roni te, gini ngbatunga mbakadapai rengbe oni ka mangaha tipa wa ka oni rengbe ka geda bete agu apai na auru dunduko nga gu Mbori aida ka pehe? Oni nika bi gupai nga, kurii maa oni bangironi tipa ka gbia ngbarago rogo vovo zegino, oni agbia bakere ngbarago kina boro awere, a wa kina gu bake Atambuahe agbiaha.—Atambuahe 1:1, 2.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Waigu ka Oni Karagapai?

• Tipagine rengbe ani tini ka digisoho kuti gupai nga Yesaya 66:22-24 nafura tipa agu apai du kindi kumbatayo?

• Ginihe gbe oni amaabangironi tipaha dagba agu apai nga gu gumba yo paha rogo agu sangbaanebi du rogo Yesaya 66:22-24 na Yesaya 65:20-25?

• Gini ndupai du be roni tipa duna kido tipa gaoni raka kumbatayo?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 15]

Yesaya, Petero, na Yoane afura kumbatayo tipa apapara “vovo angbangbaturũ na vovo kpotosende”