‘Oni Dunduko Nga Awirina’
“Ka i yambunga roni nga Rabi ya, mbiko gaoni bayugupai sa, baraho du oni ni dunduko nga awirina.”—MATAYO 23:8, NW.
1. Ginipai rẽ tipa ani wisigihe?
“DA RẼ tipa i irisi ni gbe, mokedi watadu boro Beteere?” wogu gu dee ni Kristano naraka Asia yo ku Uroyo, nga guri nainonga karagapai sa gu sanahe re ya asana mokedi nga guri naye Australia yo. Ri aida ka ino da si aida i irisi ni gbe, mokedi nga guni ye rogo kura ringara watadu gu bamangisunge nandusunge rogo gu be basunge nga ga Watch Tower Society du rogo gayo rago. Gu sanahe re, nga gu nayugopa gu sino ziazia nga da kii pani, atunguo gu mokedi re atunguo. Ono tie, gu sanahe nga da kii pani, nasumba ti nyemu inopa gu tandu du be aboro na pa wai du yo na ome kurii aboro.
2. Waigu si aida ani bi akuarani airisimbori?
2 Anga gipai re ni vovopai te. Zavura kina boro ga Yesu abawiriki aduna torotiri kango dagba tiyo tipa guni pani akii kisusi. (Matayo 20:20-24; Marako 9:33-37; Ruka 22:24-27) I aye a rogo gu rika nga ga agu aboro nadu na gu sino tiyo nga ga da kii pani, nga gu ga aYuda pambori nadu rogo bambata kama agarã. Na pa gi rika re berãko yo, Yesu afu rugute fu gako abawiriki ki ya: “Ka i yambunga roni nga Rabi ya, mbiko gaoni bayugupai sa, baraho du oni ni dunduko nga awirina.” (Matayo 23:8, NW ) Gu rimo nga ga pambori wa ngbatunga gu nga “Rabi,” du rogoyo nga “Bayugupai,” “naida ka kusa rukoo na gu berã nga ga du kurii aboro rogo gu boro yo du gi rimo re kuri ni, na aguyo adunga ha ri yo ya si kini sa yo i naakpi aguyo du nani na kini bi tiyo wa kiinga payo te; sidu toro gipai re nabaha na gupai si amangaha ki du kia ti gu ‘taatapai du rogo Kristo yo,’ ” wogu Albert Barnes agumbaha, nga wene bawirikipai nga ga Baibiri ko. Nirengo, aKristano nane yamba agu ababipai du dagba yo na gu rimo nga “Bakumba . . . ,” kini mo ka maa ndikidi rimo ni fuo gure rogo mangasunge na gu fugo nga “bakumba” ni fugo zomia boro. (Eyobo 32:21, 22) Ngba kura gene, agu abaakumba namangapai ringbisihe kuti ga Yesu rugute nafu irisa fu agu aboro du rogo dungurati, a wa kina gu Yekova afu irisa fu ruru airisi ko na wa kina gu a Yesu Kristo afu irisa fu ruru apefuo ko.
Gu Kpiapai nga ga Yekova na ga Yesu
3. Waigu Yekova airisi gako kusikusi atoro?
3 Wa vura du Yekova nga “Bahe ki susi,” ko aima digo ni fu irisa fu agu aboro ko akusiyo nikoda ko yo kurogo gako asunge. (Atambuahe 83:18) Ho ko akusi bambata boro ni, Yekova akodi bangisa Wiriko kurogo gu sunge kusa aboro re ni “bangbasia boro sunge.” (Asanza 8:27-30; Bambata Pai 1:26) Yekova asana gako amaraika ngbangbaturũ yo a i gumba gupai du bangiriyo tipa wai ka gbarasa gu gbigbita Bakindo nangia Aba ho Ko adiberã ni tipa ka mangaha wo.—1 Abakindo 22:19-23.
4, 5. Waigu Yekova airisa agu aboro ko akusiyo?
4 Yekova nazogarago ni Bakere Bakindo rogo haurago. (Pa Fu Rugute ni Ue he 3:24) Pai ho si aida ko sana aboro tipaha te. Si ki vura du wo, ko naumbasipa tiko, ka pehe ngba kura gene, tipa ka degatuko fuo aboro. Bake Atambuahe abi bia ki ya: “Da du wa Yekova nga gaani Mbori, du gako basunga ari yo, naumbasi tiko ka ngana agu ahe du ngbangbaturũ yo na ku auru kpotosende no a? Ko natumba rurungbura boro nvutu yo.”—Atambuahe 113:5-8.
5 Mbata fu ko gbarasi aboro Sodomo na Amora, Yekova adege tuko kuti ga Abarayama asanahe na ki mangi gu ruru sarangbanga ko aidaha. (Bambata Pai 18:23-33) Wa Yekova avura ino sangbana ga Abarayama asanahe, ko adege tuko na zerangbaduse kuti Abarayama na ki idi na gako berãkuriipai.
6. Gu irisa Yekova ayuguhe ho Abakuka asana ko na sanahe ni, sangbanaha angia gine?
6 Yekova adege tuko a kuti Abakuka, nga guko nayaa: “Ako Yekova, mi [ni]ka akpara ni gbanga ha waĩ tipa undahe, ka mo agia nga ha ya?” Ya mo Yekova abi gu sanahe re wa ti kango kuti gako pagbia? Oó, ko abi ga Abakuka asanahe ni gupai daada, fuo gure ko ki mo ka yugopa gako ringbisapai ka zingisa aKasado i mangi gako sarangbanga. Ko akido gu nebi re na gupai nga ‘gi sapangbanga gumba ko paha kumbatayo re akeesa nga te.’ (Abakuka 1:1, 2, 5, 6, 13, 14; 2:2, 3) Ni berã Yekova nyanyakii riipa gupai naafuda Abakuka na kini karagapai sani, Ko aduna irisa tipa gu nebi re. Ni sangbanaha, kpakpu gu nebi naabakabangiriko re aha na rago ki ngba tiko, ko ki duna kido dunduko kuti Mbori gako bata. Gere niyuguyuguhe rogo gu buku nga Abakuka nga gu naye be toro, nga gu buku nanyakasa gaani kido kuti Yekova areme.—Abakuka 3:18, 19.
7. Tipagine ga Petero sunge rago Pendekote rogo 33 ti Gaani Regbo adu tini na nyanyakipaha?
7 Yesu Kristo nga kura wene kpiapa duna irisa tipa kura aboro. Yesu agumba gupai fu gako abawiriki nga “gu ni ka oro rimore ku bara bangiri aboro, mi aóra rimoni [aora] ku bara bangiri Buba du ngbangbaturũ yo.” (Matayo 10:32, 33) Ono tie, rogo gu yuru i akusi ko, gako abawiriki agindigo ko dunduko, na gu mokedi nangia Petero ki oro rimoko bara biata. (Matayo 26:34, 35, 69-75) Yesu abinga kina agu apai nadu kuzegi ti Petero te, ko abi agu aberã nadu ku kpotoko yo, gako ndikidi saberã. (Ruka 22:61, 62) Kusa, fuo arame gbua 51, Kristo afu irisa fu gi mokedi naima saberã re ni ida ko ho fuko ko fura kuba ga Yesu abawiriki 120 rago Pendekote na ki mangisunge na bambata “arifungura gu [kindo] nga ga ngbangbaturũ.” (Matayo 16:19; Amokedi 2:14-40) I afu gu mamu fu Petero nga ‘ko ngarasi awirinako ho ko ka sa tiko ni berewe.’—Ruka 22:31-33.
Fu Irisa Fu Aborokporo
8, 9. Ni du ko na irisa tipa diako, waigu rengbe kumbakudee ka wirika Yekova na Yesu?
8 Si ni wenepai fu akumbakuadee na avunguagude ka wirika Yekova na Yesu Kristo ho i amangasunge ni na gu gayo pagbia fu Mbori he fuyo. Petero angarasi akumba ki ya: “Akumba, oni rá kporo na yo [adia roni] na rugatinapai, nifu irisa fu de wa arengba nga ome de na ga kumba ya.” (1 Petero 3:7) Oni berẽnga gupai nga oni zadi rurungbura akoro, nga gu rengbe ka kpi taata susi gu kurungbu i ambakadihe rogo ngua. Anga oni rengbe ka zadaha na bakere rugatise tee? Kumba rengbe ka mangaha wo ni wirika ko Yekova, kini dege tuko kuti agu aberã nga ga diako ho ko adiaberã ni tipa agu apai nga ga kporo. Oni tingidi gupai nga Yekova adi regbo wenengai ka sakapai na Abarayama. Mbiko du kumba ni boro zangarengbaa, si rengbe ka du nga ko abinga agu apai du tipa pai dunduko te. Sidu anga si ni pa tatamana fuko ka irisa diako nimakia ko gari aberã nzunzu tee?
9 Rogo agu aringara i aima sigira gu pagbia nga ga akumba rogo nyanyakii, kumba du wa ka ko moi gupai ku berãko yo nga si rengbe ka ida gupai be diako nga ri dibe bakere gunde mbata ri nika gumba agu apai du ngbaduriyo fuko. Oni wiriki gu gene Yesu Kristo amangi gako abawiriki rogo ho ko aduni auru kpotosende, nga agu abawiriki nangia papara gu riko nga ga gu dee ko nika dia ri. Ko anangerafuo yo, kini berẽpa gayo angbanda rogo borose na rogo toro, zavura mbata i nika fura tipa guhe zingoho amanga yo a. (Marako 6:31; Yoane 16:12, 13; AEfeso 5:28-30) Kurii gure, oni di regbo ka kparia gupai gaoni nairakporo amangaha tipa roni na tipa gaoni aborokporo, na oni ni yugu gaoni tambuahe ni afugo na ni mangapai. I tibarayo ue nga Yekova na Yesu agbia ngbarago be aboro, ki tambuayo, na ki fu maku fu aguyo narẽ nani. (1 Abakindo 3:10-14; Eyobo 42:12-15; Marako 12:41-44; Yoane 12:3-8) Fuo kumbaari da ni guni sa dagba aDezire Yekova, de sa ni Kristano naraka Asia yo ku Uroyo ayaa: “Kumbaami anapera mbatayo fere na adagbandue biata watadu biama, kini mbu re mi tindi ahe dunduko. Awere, ko natinda amangu na kini tambua re tipa agu apai mi amangaha kporo yo!” Agu afugo nga ga ndikidi tambuahe naundo gaoni nairakporo ri bi gupai nga kii pari akio bangironi.—Asanza 31:28.
10, 11. Ginipai rengbe avunguagude ka wirikaha be gu wene kpiapai nga ga Yekova rogo mangapai na gu rikaaboro nangia aYisaraere nangia abasamungu?
10 Ho avunguagude amangapai ni na awiriyo, gbe nga ho i afu rugute ni fuyo, si naida i wiriki ga Mbori kpiapai. ‘Yekova anaza aYisaraere na aYudo berewe na berewe’ tipa i sa tiyo kusayo ti gayo gbegbereapai, ono i “anyakasi riyo kindi.” (2 Abakindo 17:13-15) AYisaraere a’asadi tiyo a ka ‘nanga ko ni ngbayo; ki gumba zire fu ko ni mirãyo.’ Dungu avunguagude rengbe ka berã ya awiriyo namangapai ti kura aregbo wa kina gure. AYisaraere “aasadi Mbori berewe na berewe” na ki imisi ko, ki sa gberarago ti ko. Si ki vura du wo, Yekova “anavu yo avu tipa gayo irairaapai, ka ko agbarasa nga yo ya.”—Atambuahe 78:36-41.
11 Yekova azungodi aYisaraere a niyaa: “Oni yé awere, ani móngo saki pai na oni . . . ka gaoni ingapai vura du ni zamba ha vurũ, si adú adu kpau wa morogumba.” (Yesaya 1:18) Wa Yekova avuranga duna ingahe tiko ya, ko ayambu gu rikaaboro nangia abasamungu re i ye ka mbakadapai dagba tiyo na ko. Nga gu wene sino fu avunguagude ka wirikaha rogo mangapai na awiriyo! Ho si aidaha ni wo, oni fu irisa fuyo ni dega oni turoni sa gupai du ngbayo, na oni ki sakipai na yo tipa ndu gupai si aida tini i aria sino yo.
12. (a) Tipagine si aida tini ani ne fu irisa fu awirani susi gu ani afuhe fu Yekova? (b) Ginipai si aidaha ka si du nga ani nika duna irisa tipa gu kiki nga ga awirani ho ani aruga yo ni?
12 Rengo ngaha, ti kura aregbo, si naida i fu nyanyaki rugute fu agude. Avunguagude akpinga nyemu ka du wa Eri, nga guko ‘nanairisa awiriko susi Yekova’ te. (1 Samuere 2:29) Avurũ, si naida agude bi gu nyemuse du kugii ndu gupai i afu rugute tini. Si naida i duni agu aboro rengbe ka duna tambuahe tipa gupai nga avunguyo nakpinyemu yo akpi. Pauro naruga avunguagude: “Ka oni wí nga ngba awironi i zingi ya, kina mbu ti yo ni ga Gbia [Yekova, NW ] rabahe na rugahe.” (AEfeso 6:4) Wa vura duhe nga abaagude namanga gayo pagbia, gupai i aida ka gumbaha herẽ nga bagude berẽpa gu kiki nga ga agude ni zanga ni manga yo i zingi mbiko du arakaya kisusi. Ii, berãpa gu kiki nga ga agude naida regbo gbiati asadatise be avunguyo, ono sangbana mangaha wo gu rẽarẽ na gi asadatise re.
13. Ga Baibiri bipai nga gine tipa gu sosono aboro du kporo?
13 Fu boro irisa fu gani aborokporo susi gupai nga kina duna irisa tipa diani na awirini. “Ho oni nagbinza ni, oni gisangba awironi,” wogu ga aboro Japan sanza apehe. Gupai gu sanza re aida ka gumbaha nga, si naida sosono avunguagude ne kiiso gayo pagbia kisusi na si naida i gi gupai agu awiriyo naima sona agumbaha. Wa vura duhe ni sangba Kekeapai nga avunguagude duna irisa tipa awiriyo ni dega yo tuyo kuti gupai i agumbaha, si aidanga agude yugu gu sino nga ga zanga irisa koyo du agu aborokporo ni ima sona te. “Ka mo nipáyasi nga namo ho ri nagbinza ni ya,” wogu Asanza 23:22 apehe. Bakindo Soromo aduna irisa tipa gi sanza re na ko airisi nako ho ri aye ni koyo du ko ni ka hõpai beko. Soromo azinahe i moi mbatabakindo ku pati gako ku kumbabeko yo na ko ki dege tuko kuti gupai nadu ngba sosono nako nga Bataseba tipa gumbaha fuko.—1 Abakindo 2:19, 20.
14. Waigu rengbe ani ka fu irisa fu gu sosono aboro du rogo dungurati?
14 Dagba agu agumerani nga ga toroyo, ani rogo wene aba tipa ‘ka ngbe kumbatayo’ rogo fu irisa fu gu sosono aboro du rogo dungurati. (ARomo 12:10) Si rengbe ka du nga i arengbanga ka manga apai wa gu i anamangaha mbata te, na gure rengbe ka sa gberarago tiyo. (Batungusipai 12:1-7) Gu sosono mbedimbedi Dezire nanye ku bari be kaza rogo gu ba i angera fuo gbarigbari aboro kaza rogo ayugupa gu gberarago re rogo agi afugo re: “Mi na nyemu ka kpi tipa wa ka mi susi na gimi sunge kumbatayo.” Tipa ngbatunga gu sosono aboro re, yugo ani gupai nga ani naberã payo aberã na ki duna irisa tipa yo rengbe arengba ka undo yo. I arugu aYisaraere ki yaa: ‘Oni rú kuari bara bangiri gbinza aboro, kini irisi sosono aboro.’ (Pa Amotumo 19:32) Ani yugu gupai nga ani naberãpa sosono aboro aberã ni sa ani yo i bi gupai nga ani naida yo aida na ani na nyemu yo ti rani. ‘Ru kuari’ rengbe ka koda sungo sande na kini dege turani kuti agu apai i amangihe rogo dungu agarã kusayo. Gure afu irisa fu sosono aboro na gere ki kumukosi gaani raka roko toroyo.
“Oni Duni Bambata Aboro Rogo Yugo Irisa”
15. Ginipai rengbe abaakumba ka mangaha tipa ka duna irisa tipa agu aboro du rogo dungurati?
15 Agu aboro du rogo dungurati nazambua ho abaakumba amaa wene kpiapai ni fuyo. (1 Petero 5:2, 3) Wa vura du yo na bakere sunge beyo, agu abaakumba naberãpa awirina nga bambata aboro ka ye fuo aparanga, fuo abairakporo, fuo agu anaagude du nisayo, fuo anairakporo, na fuo sosono aboro, singia agi aboro re rogo fudifudiapai watadu i rogo te. Abaakumba nadega tuyo kuti gupai agu aboro du rogo dungurati aida ka gumbaha na i kini tambuayo tipa gupai rengbe yo ka mangaha. Gu bakumba nakparia apai na kini fu tambuahe tipa gupai wirina nga kumba watadu dee amangaha, ni nawirika Yekova, nga guko natambua gu gako kusikusi aboro nga ga kpotosende yo.
16. Tipagine si aida tini ani bi abaakumba ya i rẽ tipa kina gu bangisa irisa du tipa kura aboro rogo dungurati?
16 Ni wirika yo Yekova, abaakumba namaa wene kpiapai rogo manga ga Pauro rugute: “Rogo gu nyemuse nga ga awirina, oni duna nunga akuaroni. Oni duni bambata aboro rogo yugo irisa fu akuaroni.” (ARomo 12:10, NW ) Gere rengbe ka duni kpakarakpakarapai fu agu abaakumba naraka rogo agu aringara aboro aberãpa gayo aba rogo dagba aboro. Ni kpiapai, rogo ringara sa Asia yo ku Uroyo, afugo ho ue tipa gu fugo nga “wirina,” gu kuraha sa natumbapa boro kuari gu kuraha sa kingia kungboho. Fuoho aturonga te, agu aboro du rogo dungurati anayamba abaakumba na sosono aboro na gu fugo tipa wirina natumba payo kuari, kini mangisunge na gu kungboho tigaha tipa gu yangara awirina. Ono tie, i angarasi yo i naamangasunge ti aregbo dunduko na gu kungboho, mbiko a wa Yesu agumbaha, ‘oni dunduko nga awirina.’ (Matayo 23:8, NW ) Wa vura duhe nga kparakparapai arengbanga ka duho ziazia wa kina gere rogo kura aringara te, ani dunduko si aida ani duna rubangirise tipa gu sino du ti aboro nga ga kparaka aboro kurogo arika.—Yakoba 2:4.
17. (a) Tipagine si aida tini abaakumba duni agu aboro rengbe aboro arengba ka mbeda nayo? (b) Rogo gini agene rengbe abaakumba ka wirika Yekova rogo manga agu aboro du rogo dungurati?
17 Rengo ngaha, Pauro angarasi rani ani mangi kura abaakumba wa agu aboro “re na irisa susi,” ono i kindi nga kina awirina. (1 Timoteo 5:17) Kangia ani rengbe arengba ka ‘gbísa mbembedii na ranirii nga ga fugo ku pati gu mbatabakindo nga ga undahe’ nga ga Bakindo Haurago, si rengbenga fu rani ani mbedi na abaakumba, nga aguyo si aida i wiriki Yekova tee? (AEbere 4:16; AEfeso 5:1) Ababipai rengbe ka wisigopa wai aboro ambeda na yo nimakia yo pa bara wai aboro aye koyo du yo ni tipa rugute watadu i fu berã tipa apai fuyo. Oni wirikipai be gu gene Yekova akoda kura aboro rogo kurogo gako asunge. Ko nafu irisa fu kura aboro ni fu ko asunge fuyo. Ka si vura du nga gu berã kura Dezire nafuhe nawira si arunga te, abaakumba du wa ka i bi gu bakabangirise nga gu yugu ni he re na nyanyakipaha. Oni tingidipa gu gene Yekova amangipai rogo tipa ga Abarayama sanahe nga ga wisigopai na tipa ga Abakuka kpee nga ga rungo.
18. Waigu rengbe abaakumba ka wirika Yekova rogo ruga aguyo du rogo dungurati nga aguyo naida undo?
18 Gu kura akuarani aKristano kinaho naida rugapai. (AGaratio 6:1) Si ki vura du wo, payo gu kii akio bangiri Yekova, ki duni agu aboro rẽ i mangi yo na irisa. “Ho gu boro nafu rugute amanga re ni na irisa, si nasa re mi duna ranirii ka ndu koyo du ni ni,” wogu Dezire sa apehe. Dungu aboro nakaragapai wenengai sa rugute ho i amanga yo ni na irisa. Si rengbe ka dia gbanga regbo, ono degatue ka gia aguyo mangi irairaapai nasaha taata fuyo i di gu rugute si aidaha tipa yo. Oni moi wai ku berãroniyo Yekova anasakapai na aYisaraere berewe na berewe mbiko gu nunga yo nadu tiko. (2 Pekapai 36:15; Tito 3:2) Gu rugute i afuhe na rugatinapai tipa agu apai du tipa boro na ni nunga, si nafõngbadu agu aboro yo naida undo.—Asanza 17:17; AFiripoio 2:2, 3; 1 Petero 3:8.
19. Waigu si aida oni bi agu aboro aidanga agu apai idi aKristano kuti ni ya?
19 Yugo ani irisa fu aboro nandu a ki kodi aguyo rengbe arengba ka duni awirinarani rogo toroyo kumbatayo. Si rengbe ka du nga ngbatunga agu aboro re adianga gaani pangbanga awere kugume niipo te, ono si naida ani mangipai na yo rogo zerangbaduse na ki duna irisa tipa yo wa du yo ni aboro. Yekova “akpi nga nyemu aboro kpi wa sa te, ono ko nakpi nyemu aboro da ti zungadi tiyo dunduko.” (2 Petero 3:9) Anga si naida ani duna ga Yekova bipai tee? Ni berãpa aboro dunduko, ani rengbe kaa mbakada gene tipa manga dezirepai ka ani asadi tirani dedede ka du nga gayo wene amurakporo. Rengo ngaha, ani nane gu kodatise rengbe ka maa boro ngbapai rogo toroyo. (1 AKorindo 15:33) Si ki vura du wo, ani rengbe arengba kindi ka yugo “wene sino nga ga aboro,” zanga sawia agu aboro aidanga gupai idi ani he ya.—Amokedi 27:3, NW.
20. Si naida gu kpiapai nga ga Yekova na ga Yesu Kristo fõngbaduraniyo ani mangi gine?
20 Ii, Yekova na Yesu Kristo nabi rani nibasasa ni agu aboro rẽ tipa irisa. Dedede, ani tingidinga wai i amangapai na ani si ki sa rani tigaani ani duni bambata aboro rogo yugo irisa fu akuarani a wo. Na ani nitingidinga afugo gaani Gbia nga Yesu Kristo dedede nga gu nayaa: ‘Oni dunduko nga awirina.’—Matayo 23:8, NW.
Waigu ka Oni Karagapai?
• Waigu si aida oni bi akuaroni airisimbori?
• Waigu gu kpiapai nga ga Yekova na ga Yesu afõngbaduroniyo oni duna irisa tipa kura aboro?
• Waigu rengbe akumbakuadee na avunguagude ka fu irisa fu kura aboro?
• Bi akurayo aKristano wa awirinayo nafõngbadu abaakumba yo i mangipai rogo gini agene?
[Gu kpiaahe du ti kpewaraga 16]
Oni irisi gaoni nairakporo na agu afugo nga ga tambuahe
Oni duna irisa tipa awironi ni dega oni turoni kuti yo
Oni mangi agu aboro du rogo dungurati na irisa