Agu Amotumo Nga Ga Tambuahe Nga Gu Nafu Ngbarago Fu Yekova
“Oni fú tironi ni unga ũmotumo, ni ziazia ha, si ngba fu Mbori.” —AROMO 12:1.
1. Ginipai Baibiri apehe tipa gu ome nadu ti agu amotumo i anafuhe tii ga Mose Ndika?
‘BAMBIKO rugute na kirima gu wene apai nikaye, angianga ndikidi kpiaha ya, aboro arengbanga ka sa yo ni ziazia yo te, nga aguyo nanaye na agarã na agi amotumo re i naatumo nani, nga gu i anatumoho dedede.’ (AEbere 10:1) Yo ngaha re, rogo bangisa gumbapai sa gbayaga, gu mokedi nga Pauro nanyakasa gupai nga agu amotumo dunduko i anafuhe tii gu Ndika nga ga Mose, si adunga na ome tini nyeanye kindi tipa batasa aboro te.—AKorosaio 2:16, 17.
2. Tipagine adungaha tini ni kungbopai ka asada ka giarogo gu futufutu atingidapai du Baibiri yo tipa agamahe na amotumo nga ga Ndika ya?
2 Gere nayugo gupai nga nyakinga pa gu tingidapai du rogo Bambata Abuku Bisue nga ga Baibiri tipa agamahe na amotumo bangiri aKristano areme tee? Ni parengo, vuru gu regbo susi garã sa gbua tooni, agu aboro nibasasa nadu ti manga Sukuru Sunge Siokrasia rogo agu adungurati nga ga aDezire Yekova rogo zegino dunduko anyasi geda gu bambata abuku bisue nga ga Baibiri barambeda. Gu kurayo a’asaditiyo nyanyakii ka gedaha na ka giarogo gu futufutuapai dunduko du rogoyo. Ya mo gayo asadatise dunduko gbua? Si arengbanga ka du wo nirengo te, bambiko “agu apai i ake mbata rogo Ziazia Kekeapai i ake he tipa gaani wirikapai, ani moi bangirani mbiko gu zera nga ga kekeapai na wasa.” (ARomo 15:4) Gu sanahe duho tie nga, Gini “wirikapai” na “wasa” rengbe ani ka dunguraha be gu dungu atingidapai du rogo Ndika yo tipa agamahe na amotumo?
Tipa Gaani Wirikapai Gbiati Wasa
3. Gaani bambata zingo nga gine?
3 Wa vura duhe nga si aidanga ani fu ndikidi amotumo rogo gu gene Ndika aringbisipaha te, ani na nyemu gupai kindi amotumo amangihe ni betehe tipa aYisaraere, nga, pa mbupai fu rani ti gaani ingaapai na pa gbia ani ngbarago be ga Mbori weneringise. Wa duhe nga ani afunga ndikidi amotumo berewe te, waigu rengbe ani ka gbia ngbatunga agu aundo re? Fuo fura Pauro tipa gu bete apai agu amotumo nangia ga anyaa anamangaha, ko ayaa: “Si du Kristo aya ti ni, ho ko aye ni ku zegino [no], ‘Motumo na gamunihe mo akpi nga nyemu he te, ono mo ambakadi boroboro tipa re; rago angba nga ti ro mbiko zozo amotumo du na baha, na amotumo tipa ingaapai te. Mi ki ya, “Ako Mbori, mo ngére, mi ye, ka manga sangbaro” wa i ake pa re waraga yo.’ ”—AEbere 10:5-7.
4. Waigu Pauro amangasunge na Atambuahe 40:6-8 tipa Yesu Kristo?
4 Ni dia ko fugo Atambuahe 40:6-8, Pauro nafura tipa Yesu ya ko ayenga ka sa ‘motumo na gamahe,’ “zozo motumo na motumo ingapai” si nyeanye kindi te, nga gu dunduko Mbori aidanga paha berewe ti gu regbo Pauro aake gako waraga ya. Kuba gure, Yesu aye na gu borose gu Bako nga ga ngbangbaturũ ko ambakadihe, nga gu borose narengbe rogo apai dunduko wa kina ga Adamu ho Mbori ambakadihe ni. (Bambata Pai 2:7; Ruka 1:35; 1 AKorindo 15:22, 45) Ni rengberengbe Wiri Mbori, Yesu aduna gu sunge beko si adu nga gu “tunga” nga ga dee amangaha, a wa i agumbaha kumbatayo rogo Bambata Pai 3:15, NW. Si adu nga ko amangapai tipa ka ‘mbura rii Satana,’ wa si avura du tipa Yesu tigako nga i ‘ambura gidoko’ vurũ. Ngba gi gene re, Yesu kini mo ka da ni gu gene Yekova afuhe tipa batasa ngbatunga aboro, nga gu gene aboro idapase aima digo nisungudihe tona ti kina agu auru nangia ga Ebere.
5, 6. Gini kikiipa gene kisusi tipa mbeda na Mbori du be aKristano?
5 Ni fura ko tipa gi kparakpara sunge nga gu Yesu amangihe re, Pauro ayaa: “Gu ko naina nga ingapai ya, Mbori asa ko ni ingapai tipa rani; ya ani ye ka du ni gu rurupai nga ga Mbori rogo ko yo.” (2 AKorindo 5:21) Gu gumbapai nga “asa ko ni ingapai,” i rengbe arengba ka saha a nga ‘asa ko ni motumo ingapai.’ Gu Mokedi nga Yoane nayaa: ‘Ko nga motumo gaani ingaapi; tipa gaani sa te, tipa ga zegino dunduko a.’ (1 Yoane 2:2) Sidu, wa aYisaraere avura duna gene mbeda koyo du Mbori ni beyo mbiko gayo amotumo nga gu nadu gbua tipa guru regbo, aKristano tigayo na bakere mburupai kisusi tipa ndu koyo du Mbori ni—nga gu motumo nga ga Yesu Kristo. (Yoane 14:6; 1 Petero 3:18) Ka ani mangi idapase kuti gu motumo tumorii nga gu fu Mbori he re na kini gisangba Ko, Ko rengbe ka mbupai fu rani a ti gaani ingaapai na ani ki gbia ngbarago be Gako weneringise na gako amaku. (Yoane 3:17, 18) Anga gure nga mburu wasa tee? Ono, wai tie rengbe ani ka yugo gupai nga ani na idapase kuti motumo tumorii?
6 Fuo ko sakirogo gupai yo nga aKristano na bakere mburupai beyo tipa kaa mbeda koyo du Mbori ni, gu mokedi nga Pauro nafura tipa agene biata, a wa ani agedaha rogo AEbere 10:22-25, nga gu rengbe ani ka yugo gaani idapase rogo na gaani tambuahe tipa gu mbakadaapai nga ga nyemuse nga ga Mbori. Wa vura duhe nga ga Pauro zungadihe adu gbe fu kina aguyo gene adu beyo ka “rima ku rogo ziazia ba”—nga mbedimbedi aKristano nga aguyo duna gu yambahe nga ga ngbangbaturũ—nirengo, si naida aboro dunduko moiberãyo sa agu afugo Pauro naye be toro ka i aida ka gbia undo be ga Yesu motumo nga gu naye na mbakadapai dagbase.—AEbere 10:19.
Oni Fu Gigiri Amotumo Nga gu Zanga Biriko
7. (a) Waigu AEbere 10:22 ayugopa gupai i anamangaha rogo fu motumo? (b) Si aniidi i mangi ginipai tipa ka rugatise na gupai nga Mbori idi na motumo?
7 Ni bambataha, Pauro nangarasa aKristano niyaa: ‘Ani mbédi ni ruru kpotorani yo nihiki be idapase, ngbadurani ki du ni migidimigidi he ti gbegberẽ sangba kpoto yo, bororani ki du ni zunduzundu he na gigiri ime.’ (AEbere 10:22) Agu afugo gumba yo ho herẽ nayugo gupai ziazia i anamangaha rogo fu motumo tii Ndika. Gere gu daada, mbiko tipa Mbori idi na amotumo, si aniidi i fuhe na wene ndupai na si ki duni guhe du gigirii na zanga biriko. Gu nyaa i anatumo na ũ anidu dagba rimbasa abagara watadu rimbasa avusende, wa ka i ya dagba gigirira, na ki du “zanga serõ” zanga duni gbarĩgbarĩru. Kangia gu motumo re anidu dagba azire, si aniidi si du dagba ambipo watadu paranga agbungu. Kangia boro animangi agu apai ringbisi yo paha re, “i . . . [ani]idi pa ha fu ni si mangi pa dada ingapai tipa ni.” (Pa Amotumo 1:2-4, 10, 14; 22:19-25) Gu motumo nga ga riahe anadunga na agbooro rogo te, nga guhe narukuba irairapai; si anadunga a na nzeme anyege rogo te, isoke nga ime rindi ngua, nga guhe rengbe arengba ka ngbi niipo. Ho i anafu motumo ni rii bamotumo—singia nyaa watadu riahe—i anagbia tikpo kuti ni, nga guhe nabanda he ka si zirĩnga ya.—Pa Amotumo 2:11-13.
8. (a) Ginipai si anaidaha be gu boro nafu motumo? (b) Waigu rengbe ani ka rugatirani na gupai nga Yekova idi na gaani iriso?
8 Ginipai tipa gu boro nanafu gu motumo re? Ndika ayugu gupai nga gu boro naye koyo du Yekova ni, ni du wa ka ni du gigirii zanga biriko. Gu boro nanidu nibirikosibirikosi ni mbiko kurapai, si aniidi ni fu motumo ingapai watadu motumo tindika mbata tipa ka mbakada gani padu gigirii bangiri Yekova wa ka ko idi na gani zozo motumo watadu motumo zereda. (Pa Amotumo 5:1-6, 15, 17) Sidu tie, ani nabi padu gigirii dedede barabangiri Yekova na nyanyakipaha? Ka ani akpinyemu Mbori idi na gaani iriso, ani du wa ka ani amangapai niipo ka mbakada gu kuo ga Mbori andika dunduko ka ani mangihe. Si naida ani mangipai niipo ka dia gu mbakadapai kugume Mbori namangihe tipa si undo rani—nga agu ‘abaakumba nga ga dungurati yo’ na Yesu Kristo “nga motumo gaani ingaapi.”—Yakoba 5:14; 1 Yoane 2:1, 2.
9. Bangua kparakparapai angia gine dagba agu amotumo i anafuhe fu Yekova na gu i anafuhe fu kungbo ambori?
9 Nirengo pa nyakasa gupai nga ka motumo dunga na wiri ngbatunga biriko tini ya nangia gu bangua kparapai nadu dagba agu amotumo i anafuhe fu Yekova na agu gu rikaaboro nake pati aYisaraere anafuhe fu gayo kungbo ambori. Ni sakapai tipa gi kparakparapai nadu tipa agu amotumo paha adu rogo gu Ndika nga ga Mose, kura buku sa nayaa: “Ani rengbe ka rugatirani na gupai nga si na pai dagbaha na soroka watadu pa kpere te; si na pai dagbaha na gu nzangaa nga ga pambori te, watadu kafa abarapase, watadu gu kodaba tipa marã nga ga pambori, watadu kodaba na gu kakaka vugaahe tipa ka duna mobara nga gu adunga ba zahe tini ya te, nga gupai i asogoho nyanyakii; watadu pa tumo na aboro; watadu pa fu motumo tipa gu kpikpiyo te.” Agi apai dunduko re nagbeberã sa parengo sa: nga Yekova ni ziazia ko, na ko ambunga gene fu ingapai watadu ka ida nani watadu ka ida na ngbatunga irairapai te. (Abakuka 1:13) Gu iriso na amotumo i afuhe fuko du wa ka si du gigirii na zanga biriko—ti kpotose, rogo sino mangapai, na rogo toroyo.—Pa Amotumo 19:2; 1 Petero 1:14-16.
10. Ringbisihe kuti gu ga Pauro zungadihe du nikekehe rogo ARomo 12:1, 2, gini sirisiri wisigotise si aida ani mangihe?
10 Wa duhe were, si naida ani wisigi tirani sirisiri rogo apai dunduko rogo gaani raka tipa ka rugatirani na gupai nga Yekova ima ida na gaani sunge. Ka ani ya berẽnga gupai nga wa ani naandu andu ku pati bete adunguratise nga ga aKristano na kini mangi bete sunge tungusapai amanga, pai ho ti agu apai ani amangaha ho du ani nisarani ni te. Ka ani ya berẽnga gupai a nga pa rimiso ani tirani kurogo manga agu asunge nga ga aKristano naidaha fu rani ngba kura gene ani zanga manga gupai si aidaha berani nga ka irisa ga Mbori andika rogo gaani raka ya. (ARomo 2:21, 22) Ani arengbanga ka maabangirani tipa ga Mbori maku watadu weneringise ka ani mbu kurapai nga gu duni bibirikoho bangiriko si birikosi gaani berã na gaani mangaapai te. Ani tingidi afugo Pauro: “Mi [n]akpara . . . fu roni, awirina, mbiko ga Mbori inaapai, oni fú tironi ni unga ũmotumo, ni ziazia ha, si ngba fu Mbori, si nga boro gaoni mangapai. Ka oni ríngbisi nga tironi na gi zegino re ya, ono oni sá tironi asa ni mbakada berároni berewe, oni kpária pa gu he nga ga Mbori nyemu he du ni wene he, nzunzu, ni ziazia ha.”—ARomo 12:1, 2.
Oni Fu Motumo Tambuahe na Ngbaduroniyo Dunduko
11. Gu gumbapai nga “kusapai gbayaga” nakoda ginipai, nga gu fura yo tipaha rogo AEbere 10:23?
11 Rogo ke ko waraga fu aEbere, Pauro nagbeberã yo kuti nyanyaki gene irisombori: “Ani ká kuti gu kusapai [gbayaga, NW ] nga ga gaani maabangirise, ka si wo nga ya; bambiko gu ko nakido he, ko nga irarengo.” (AEbere 10:23) Gu gumbapai nga “kusapai gbayaga,” rogoyo zukazuka nga “kusa ingapai,” na Pauro nafura a tipa “motumo tambuahe.” (AEbere 13:15) Gere natigida rani na pa ngbatunga gu motumo akumba wa Ebere, Noa, na Abarayama anafuhe.
12, 13. Ginipai boro Yisaraere anaidaha gbayaga ho ni anifu zozo motumo ni, na ginipai rengbe ani ka mangaha ka yugo gu bangisa sino re?
12 Ho boro Yisaraere anifu zozo motumo ni, ni anamangaha ‘wa ni akpinyemuhe barabangiri Yekova.’ (Pa Amotumo 1:3) Ni fu ni ngbatunga gu motumo re, ngbaduniyo anifõ ni ni kusipai gbayaga, watadu ka idapa ga Yekova badungu amaku na gako weneringise koyo du gako aboro ni. Ani tingidi gupai nga gu kparakparapai nadu ti zozo motumo angia gu motumo re ananyasa nabaha rii bamotumo—nga gupai rẽarẽ tipa yugo gupai nga boro ima fu ti ni dunduko fu Mbori. Teketeke a, ani nayugo gaani idapase kuti motumo tumorii na gaani tambuahe tipa gu mbakadapai re ho ani afu ‘motumo tambuahe ni fu Yekova na nyemuhe, nga gu zuzuhe nga ga ngbarani’ na ngbaduraniyo dunduko.
13 Wa aKristano avuranga ni fu ndikidi motumo ya—nga anyaa watadu akpepasio—i na gu sunge beyo nga ga manga dezirepai tipa gu wene pangbanga nga ga Kindo na ka sa aboro ni ga Yesu Kristo abawiriki. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Oni naamangasunge wenengai na agu amamu du beroni ka takapande gu wene pangbanga gbayaga nga ga ga Mbori Kindo tipa wa ka dungu aboro rengbe ka ye ka inopa gu iiriwo apai Mbori naigihe tipa aboro giasangbaa? Oni nadia gaoni regbo na kini mangisunge na gaoni ome na ngbaduroniyo dunduko tipa ka yugopai fu agu aboro duna nyemu rengo tiyo na kini undo yo i da a ni ga Yesu Kristo abawiriki? Gaani ngara rogo sunge tungusapai, nafu ngbarago fu Mbori, wa kina wene fuõ zozo motumo.—1 AKorindo 15:58.
Oni Ngi Angi Rogo Kodatise Na Mbori na Rogo Kodatise Na Aboro
14. Waigu du agu afugo Pauro du rogo AEbere 10:24, 25 wa kina gu berã nga ga motumo zereda?
14 Ni yangaraha, Pauro nagbeberãrani kuti gaani pagume na akuarani aKristano wa ani airiso Mbori. “Ani bérẽ pa akuarani ka nyakasa yo kuti nyemuse na wene mangaapai. Ka ani hé nga dungura tirani na akuarani, wa du sino agu yo ya, ono ani rúgu akuarani aruga [“oni ngarasi akuaroni angarasa,” NW ]; ki nimangi he susi, wa bi oni he ya gu uru re si nambeda.” (AEbere 10:24, 25) Agu afugo nga “ka nyakasa yo kuti nyemuse na wene mangaapai,” “dungura tirani na akuarani,” na ‘ngarasa akuarani,’ si natingida rani dunduko na pa gupai motumo zereda anamangaha Yisaraere yo tipa ga Mbori aboro.
15. Gini wiratise du dagba motumo zereda na ga aKristano adunguratise?
15 Gu fugo Ebere du tipa “zereda,” si nayugopa dungu azereda, isoke kini yugu gupai nga padu boro ti manga ngbatunga agu amotumo re nakusa pazereda dagba ni na Mbori na dagba ni na akurani airisimbori. Tipa motumo zereda, wene bawirikipai sa ayaa: “Nirengo, gere angia regbo kodatise nga ga ngbarago na gu Mbori nga ga Mokido ko, nga gu Ko anizogo pa tiko ka dani ga aYisaraere Geno ti regbo riahe nga ga motumo, a wa Ko anidu dedede ni gayo Geno.” Gere natingida rani na pa ga Yesu kidohe: ‘Ho aboro ka anidungura tiyo ni ue na biata ni rimore, mi anidu adu dagba yo.’ (Matayo 18:20) Ti agu aregbo dunduko ani nidu pati gu dunguratise nga ga aKristano, ani nagbia undo be gu kodatise nasonosa rani, na be gu yugopai nangarasa rani, na ino gu berã nga gaani Gbia nga Yesu Kristo gudu na ani. Gure nasa gu dunguratise nga ga aKristano ni pa ngbarago nirengo na ni gu regbo nanyakasa idapase.
16. Kita tingidapa motumo zereda, ginipai nasa ga aKristano adunguratise si duni regbo bakere ngbarago kisusi?
16 Rogo fu gu motumo nga ga zereda, anzeme nyaa dunduko—nga gu du pati areeru, pati awiri mbiaru, pati gu pasio du rii enderu, na apasio baworu, wa sa na nzeenze sa vusende—i anazoho fu Yekova ni gamahe, ka gunduso ngimehe rii bamotumo. (Pa Amotumo 3:3-16) I anabi nzeme nyaa ni bawene papararu kisusi. Fuhe rii bamotumo anayugopa fu bawene he kisusi fu Yekova. Gupai nasa agu adunguratise nga ga aKristano ni pa ngbarago gbe nga, ani nasambua Yekova yo, angianga kaa wirika kina apai sa ya. Ni umbasitise ono na bakere asadatise—ani namanga gere ni bika ani abia dodoromaa—kini dege turani wenengai, na kini karagapai ho rengbehe ni. Bake Atambuahe ayaa: “Oni támbua Yekova! Oni bí vovo bia fu Yekova, na gako tambuahe dagba rimbasa agu aboro nga . . . ziazia yo!”—Atambuahe 149:1.
Bakere Maku Napido Rani be Yekova
17, 18. (a) Gini bakere motumo Soromo amangihe ti regbo zaka gu yekaru nadu Yerusarema yo? (b) Gini amaku naye fu aboro ni sangbana gu pumbo zaka yekaru re?
17 Ti regbo zaka gu yekaru nadu Yerusarema yo, rogo saba diwi rogo gu garã nangia 1026 Mbata fu Gaani Regbo, Bakindo Soromo afu “motumo ku bara bangiri Yekova,” nga gu nakodi “zozo motumo, na motumo riahe, na nzeme amotumo zereda.” Kodihe kuti agu ahe i afuhe ni motumo nga ga riahe, i atumo na bange ababagara dunduko 22,000 na bange avusende dunduko 120,000 ti gu regbo re.—1 Abakindo 8:62-65.
18 Oni rengbe ka berãpa gu marã i atumoho na bakio gu sunge i amangihe tipa ka manga ngbatunga gu bakere pumbo re? Si ki vura du wo, agu amaku aYisaraere agbiaha akii susi bakio gu marã i amangisunge nani. Ti digido gu pumbo re, Soromo ayaa, “aboro ga, i ki ta sambua bakindo, ki niga ku rogo gayo abamburoko yo na wasa, ki ningi ngbaduyo yo tipa pa ga Yekova weneringise dunduko, nga gu ko anayugo fu gako moyambu nangia [Davide], na fu aYisaraere, nga gako aboro.” (1 Abakindo 8:66) Nirengo, a wa Soromo agumbaha, “gu maku nga ga Yekova nakumukosi boro, ko nagbia nga rungo kuti ni te.”—Asanza 10:22.
19. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa ka gbia bakere maku be Yekova awere na nyeanye kindi?
19 Ani naraka ti gu regbo i naima maa ‘ndikidi kpia apai’ kuba “kirima gu wene apai [si adu nga si] nikaye.” (AEbere 10:1) Rogo gu sunge nga ga ndikidi Gbia Motumo, Yesu Kristo ima rimo kina boro ku ngbangbaturũ yo na ki fu geno kureko tipa si dadi gu ingaapai nga ga agu aboro dunduko namanga idapase kuti gako motumo. (AEbere 9:10, 11, 24-26) Rii mburu gu bakere motumo re, na ni fu ani amotumo tambuahe fu Mbori na ngbaduraniyo dunduko nga agu amotumo duni gigirihe zanga biriko, ani rengbe arengba a ka ndu kumbatayo ki duna ‘wasa, kini ngi ngbaduraniyo’ kini ngere kumbatayo tipa dungu amaku be Yekova.—Maraki 3:10.
Waigu ka Oni Karagapai?
• Gini arugute gbiati wasa rengbe ani ka dunguraha rogo agu atingidapai du rogo Ndika yo tipa amotumo na agamahe?
• Gini bambatapai si aidaha tipa Mbori idi na ga boro motumo, na rogoyo nga gine tipa rani?
• Ginihe rengbe ani ka fuhe nga gu rengbe yo ka ringbisapaha kuti gu zozo motumo ngbadu aboro yo anafõyo i niifuhe?
• Rogo gini agene rengbe ani ka ringbisapa agu adunguratise nga ga aKristano kuti motumo zereda?
[Gu kpiaahe du ti kpewaraga 14-16]
Yekova afu ga Yesu motumo tumorii tipa ngbatunga aboro bati
Tipa Yekova idi na gaani sunge, si naida ani du zanga ngbatunga biriko
Ani naidapa ga Yekova weneringise gbayaga ho ani amanga sunge tungusapai ni