Oni Duna Gu Berã Nga Ga Toro Na Ki Raki!
“Gu berã nga ga Toro si nga unga.”—AROMO 8:6.
1, 2. Gini kparakparapai Baibiri amangaha dagba “borose” na “toro”?
ANGA si ni taatapai boro kakuti ruru mangapai tipa ka du gigirii barabangiri Mbori dagba gu riko aboro ima gbera kini taasi kina pa gu nyemu apai nasa ngbarago ti boroyo te. Ono tie, Ziazia Kekeapai nayugo gu kparakparapai ziazia du dagba “borose” na “toro,” kini yugu gupai namanga ni gbegbere sangbana mbu boro ti ni tipa gu borose nga ga ingapai nizogo ni na kini yugu gu wene asangbana nakura mbiko mbutise fu ga Mbori ziazia toro si duna ome kurii boro.
2 Ni kpiapai, Yesu Kristo ayaa: ‘Toro nafu unga; borose amanganga he wa sa te; agu apai gumba mi fu roni si nga toro, na unga.’ (Yoane 6:63) Gu mokedi nangia Pauro akepai fu agu aKristano nadu Garatia yo ki ya: “Borose naso vura aso na Toro, Toro ki niso vura aso na borose.” (AGaratio 5:17) Pauro agumba gupai a nga: “Gu ni narũ he fu kina boroni ni aké zirã ake be borose; ono gu ni narũ he fu Toro ni aké nyenye unga be Toro.”—AGaratio 6:8.
3. Gine si aidaha tipa boro mbu iraira nyemu apai na iraira aberã?
3 Ga Yekova ziazia toro—nga gako zaza ome—rengbe arengba wenengai ka nyasa riipa gu bibiriko “nyemuahe nga ga borose,” na ki di gu gbegbere ome kusayo du kurii gu boro rani nga ga ingapai. (1 Petero 2:11) Tipa ani zaki tirani be gu zio nga ga iraira nyemu apai, si na nyanyakipaha ani duna gu undo nga ga ga Mbori toro, mbiko Pauro akepai ki ya: “Gu berã nga ga borose si nga kpio, ono gu berã nga ga Toro si nga unga na zereda.” (ARomo 8:6) Gu gumbapai nga ka duna gu berã nga ga toro nayugopa gine?
“Gu berã nga ga Toro”
4. Gu gumbapai nga “gu berã nga ga Toro” nayugopa gine?
4 Ho Pauro akepai ni tipa “gu berã nga ga Toro,” ko amangisunge na gu pa-Giriki nayugopa “gene berãpai, maaberã fuo pai, . . . sogimapai, kakaka nyemupai, nyanyaki asadatise.” Wirina gu fugo re nga “ka berã, ka berãpai ngba kura gene.” Sidu, duna gu berã nga ga toro nayugo gupai nga boro du nirugurugu ni, na ni zogozogo ni, be gu zaza ome nga ga Yekova na si kini fõngbaduniyo sa mangapai. Si nayugo gupai nga na ngbaduraniyo dunduko, ani mbu berã rani, na gaani kpinyemu apai, na gaani kakaka nyemu apai si du tii gu ome nga ga ga Mbori ziazia toro.
5. Si naida ani rafu gu ome nga ga ziazia toro da kuti gini bakioho?
5 Pauro anyakasipa bakio wai si aida ani rafu gu ome nga ga ziazia toro ho ko aafura ni tipa padu ani ni ‘akanga nga ga toro.’ (ARomo 7:6) Rii mburu gayo idapase kuti ga Yesu motumo tumorii, i aima kusa aKristano kusayo tii gu maapai rii nga ga ingapai na i ki ima ‘kpi’ ti gu gayo mangaapai nadu mbata i adu tiihe ni akanga. (ARomo 6:2, 11) Aguyo nakpiki rogo ngbatunga gu gene nga ga masaku re, i kindi areme ni ungayo ti kpotoyo na ki du awere na ranirii ka pefuo Kristo ni “akanga [fu] rurupai.”—ARomo 6:18-20.
Bakere Ariapai
6. Gini ariapai agu aboro nada ni “akanga [fu] rurupai” amangaha?
6 Si ni bakere ariapai nirengo ka mbu mangasunge ni ‘akanga fu ingapai’ tipa ka ndusunge fu Mbori ni “akanga [fu] rurupai.” Pauro akepai tipa bete agu aboro namangi ngbatunga gu ariapai re ki ya: ‘I azundu roni, i asa roni ni ziazia roni, i adi pai ri roni kusayo ni rimo Gbia Yesu Kristo, na rogo toro gaani Mbori.’—ARomo 6:17, 18;1 AKorindo 6:11.
7. Tipagine duhe tini na nyanyakipaha ka duna ga Yekova bipai?
7 Tipa ani susi rogo ngbatunga gu iiriwo ariapai re, si naida gupai mbata nga ani wirikipai tipa wai Yekova abi apai. Akutu agarã kusayo, gu bake Atambuahe nangia Davide azungodi Mbori kakaka niyaa: “Ako Yekova, mo yúgu gamo apai fere; . . . Mo ngbé fere ku mbata yo rogo ga rengo, ki yugu pai fere.” (Atambuahe 25:4, 5) Yekova adege tuko sa ga Davide pai, na Ko rengbe arengba a ka karagapai sa ngbatunga gu kparakpee re fu gu gako amoyambu du areme. Wa duhe nga ga Mbori agene na gako rengo ni gigirihe na ni ziaziaha, berãkuriihe afu undo afu fu rani ka ani duni asadiasadi rani ka manga gu bibiriko nyemu apai nga ga borose.
Gu Nyanyakipa Sunge nga ga Fugo Mbori
8. Tipagine duhe tini ni dingisoro fu rani ani niwisigi Baibiri?
8 Fugo Mbori, nga Baibiri, nga sabe gako toro. Sidu, nyanyakipa gene sa nga gu rengbe ani ka mbu gu toro re si mangisunge kurii rani rogo nga geda ani Baibiri na kini wisigihe—kini mangihe wo na auru dunduko ka si rengbe wo. (1 AKorindo 2:10, 11; AEfeso 5:18) Hiiso ani berã rani na ngbaduraniyo na gu rengo na andika nga ga Baibiri aundo rani ani ru gene agu azubohe namanga kuti gaani padu wenengai rogo toroyo. Ii, ho a’asada akura ni nga gu naida ka sa rani ani mangi wasiro, ga Mbori toro rengbe ka sa rani ani tingidi agu andika nga ga Ziazia Kekeapai nga gu rengbe ka nyakasa gaani diaberã kaa mangapai ringbisihe kuti gupai Mbori akpinyemuhe. (Atambuahe 119:1, 2, 99; Yoane 14:26) Sidu, ka i ananganga rani ani ndu ngba iraira gene ya.—2 AKorindo 11:3.
9. Waigu wisigo Baibiri anyakasa gaani diaberã ka banda gaani pagume dagba rani na Yekova?
9 Wa ani kaa ndu kumbatayo kindi na gaani wisigo Kekeapai zanga nyomoro mbiko gu undo du rogo agu abuku du mburuhe rii Baibiri, ga Mbori toro aduna ome kurii berã rani na ngbadurani, kini sa gaani irisa tipa ga Yekova andika si kii. Gaani pagume dagba rani na Mbori kini mo ka dani banyanyakipa he rogo gaani raka. Ho ani agbia tirani ni na asada, ani anyenga kuti berãpa gu ngbarago rengbe ani ka gbiaha be manga gu irairapai re te. Kuba gure, gupai ani abakabangirani tipaha nibasa nga pa kakuti gaani ruru mangapai fu Yekova. Bi ani gaani pagume dagba rani na ko na nyanyakipaha nafõngbaduraniyo ani sovura kuti gu nyemu apai dunduko rengbe ka gbarasa gu pagume re.
“Ako, Nyemu ga Rugute Namanga Re Amanga Ni Rengo!”
10. Tipagine si aida irisa ga Yekova andika tini tipa boro duna gu berã nga ga toro?
10 Ka ani aida ka duna gu berã nga ga toro, anga kina ino Fugo Mbori rengbe kuho te. Bakindo Soromo aima ruga tiko wenengai gbe na pa ga Yekova andika, ono ko akpa ti mangaha rogo yangara papara gako raka. (1 Abakindo 4:29, 30; 11:1-6) Kangia ani na gu berã nga ga toro, ani bi gupai a nga si naida ani duna irisa tipa ga Mbori ndika na gbaduraniyo dunduko, angianga kina ino gupai gbua Baibiri apehe ya. Gure nayugo gupai nga ani wisigi ga Yekova andika sirisiri na kini asadi tirani zanga nyomoro kaa manga agu apai si agumbaha. Bake Atambuahe aduna ngbatunga gi berã re. Ko abibia ki ya: “Ako, nyemu ga rugute namanga re amanga ni rengo! Si nga gu mi nabaka bangire tipa ha na uru pitipiti.” (Atambuahe 119:97) Ho du ani ni nirengo na bakabangirise tipa manga ga Mbori andika, gbaduraniyo nafõ rani ani yugu agu asino nga ga Mbori. (AEfeso 5:1, 2) Kuba gupai nga ani duni gu rungorungo aboro gu nyemu apai nga ga kpoto yo aima diabe yo, ani nayugo zuzu toro, na nyemu pa sa ngbarago ti Yekova nanyaga rani kusayo ti gu kungbo “apai borose amanga.”—AGaratio 5:16, 19-23; Atambuahe 15:1, 2.
11. Waigu rengbe oni ka sakarogo gupai yo nga, gu ga Yekova ndika nazahe ti meteka nga bandahe fu rani?
11 Waigu rengbe ani ka sonosa dudunguro irisa na nyemuse tipa ga Yekova andika? Gu kura gene sa nga, ka wisigopa nyakapaha sirisiri. Ani makianga pa gu ga Mbori ndika nayaa kina agu aboro rogotiyo nimangi kodaba na kini zahe ti meteka na bari. (AEbere 13:4) Ya mo irisa gi ndika re nabengeta rani na wene apai? Ya mo gu Barani nga ga ngbangbaturũ ko rengbe ka rũ gu ndika naka na wene apai berani? Wa gu sa te! Oni binga agu apai namanga rogo gu raka nga ga gu dungu aboro arakanga ringbisihe kuti agu andika ruru mangapai nga ga Yekova ya. Gu dunavuse airaha aidanga ha ya nandu na yo dedede sa baagude vuseyo watadu agbaa rogatise watadu gu rogatise adunga na ngbarago ya. Dunguyo si aida i sonosi gude zanga bani watadu zanga nani. Kurii gure, aguyo namanga meteka nakusa tiyo fu agu akaza naye be kodaba. (1 AKorindo 6:18) Na kangia ga Yekova moyambu mangi meteka, ngbaduniyo rengbe ka rungosi ni nikerehe. Asada ni ka dia agu agberarago kusayo naye mbiko gu sangbakpotoyo nakitangbaanga ni rengbe ka sa ni rame kpangba bangirini tipa dungu ayuru, na si rengbe a ka rungosi berã ni. (Atambuahe 32:3, 4; 51:3) Anga si ziazia tie nga, gu ga Yekova andika nazahe ti meteka, ko arũhe tipa si banda rani tee? Ii, bakere undo kinaho nirengo naye be kakuti gigiri mangapai!
Oni Kparikpee Tipa ga Yekova Undo
12, 13. Tipagine da ha ada tini ka kparakpee ho bi boro gupai ni nga iraira nyemu apai ima zubo ni?
12 Nirengo, duna gu berã nga ga toro naida gu kparakpee naye ngbaduseyo. Ruhe aru ka sanahe tipa ga Mbori ziazia toro, mbiko Yesu ayaa: “Wa . . . ini [oni] pa gama wene ahe fu awironi, [anga gu] Baroni du ngbangbaturũ yo ko susi na gama Ziazia Toro fu agu yo nasana ko, te?” (Ruka 11:13) Rogo kparakpee, ani rengbe ka yugo gupai nga ani nakido kuti toro tipa si undo rani rogo gaani arungbura. (ARomo 8:26, 27) Kangia ani kparia gupai nga iraira nyemu apai namanga rani watadu gbegbere aberã naye ku riraniyo, watadu kangia gu kuarani nakpinyemu rani gbe berã rani fuo gipai re, si adu ni pa tatamana ka gumba kina gipai re sa rogo gaani kparakpee kini sana Mbori tipa undo ka diabe gi nyemu apai re.
13 Yekova rengbe arengba ka undo rani ani dungura berã rani kuti agu apai du niruruhe, du nigigirihe, du niwenehe, na agu apai i atambuaha. Naruhe fu rani tie ani zungodi ko kakaka tipa wa ka “gu zereda nga ga Mbori” banda ngbaduraniyo na gaani ome berãpai! (AFiripoio 4:6-8) Sidu tie, ani kparikpee tipa ga Yekova undo si sa rani ani “nipeke fuo rurupai, sinombori, idapase, nyemuse, zadapase, [na] zera.” (1 Timoteo 6:11-14) Mbiko gu undo nga ga gu Barani nga ga ngbangbaturũ ko, abakabangirise gbiati a’asada akionga ki fu rii ome rani te. Kuba gure, gaani raka aduna gu zereda nga ga berã nga gu Mbori naafuhe.
Ka Oni Rungosinga Toro Ya
14. Tipagine du ga Mbori toro tini ni ome tipa du gigirii?
14 Gu ga Yekova amoyambu ima nyaka namanga gu ga Pauro rugute nga: “Ka oni bísi nga Toro ya.” (1 ATesaroniko 5:19) Wa duhe nga ga Mbori toro nga “Ziazia Toro,” si gigirii, giangiri. (ARomo 1:4) Sidu, ho si amangasunge ni kurii rani, gu toro re nga ome tipa manga ziazia apai, watadu gigiri apai. Si naundo rani ani nye ku ngba gu gigiri gene raka nga ga giasangba Mbori. (1 Petero 1:2) Gu bibiriko mangaapai dunduko boro amangaha si nga zanga irisa tipa gu toro re, na sangbanaha rengbe ka du nikerehe. Wai wo?
15, 16. (a) Waigu rengbe ani ka rungosi ga Mbori toro? (b) Waigu rengbe ani ka ne rungosi ga Yekova toro?
15 Wenepai, Pauro akepai ki ya: ‘Ka oni rúngosinga ga Mbori ziazia toro ya, nga guhe i adu ni dezireroni rogo sa rago tumorii.’ (AEfeso 4:30) Ziazia Kekeapai nayugo ga Yekova toro ni guhe nga ngbaanga, watadu ni ‘ngbaanga tipa guhe nika ye’ fu ruru mbedimbedi aKristano. Guhe re nga unga zangakpio ngbangbaturũ yo. (2 AKorindo 1:22; 1 AKorindo 15:50-57; Yugoti 2:10) Ga Mbori toro rengbe ka yugo gene ruru raka fu gu mbedimbediyo na fu agu abadiangbayo duna gu maabangirise nga ga raka auru kpotosende na si rengbe ka undo yo i ne gu mangaapai nga ga ingapai.
16 Gu mokedi re azahe ti nyemu gumba ziree, nyemu dihe, nyemu manga wasiwasipai, na agu akuraha. Ka ani mbu ngbatunga agu apai re si nigbe rani, gure yugu gupai nga ani namangapai ni sogote kuti gu rugute du rogo Fugo Mbori yo nga gu naye be toro. (AEfeso 4:17-29; 5:1-5) Na kandara ni betehe, ani kini rungosi ga Mbori toro rogo gi gene re, nga gupai nirengo ani aidanga ka mangaha ya. Wa duhe were, ka guni dagba rani tona kaa basa gu rugute nga ga Fugo Yekova, si rengbe ka du nga ni tona sonosa agu aberã watadu asino nga gu rengbe ka ndu na ni sa manga ingapai niwia na ki sa gupai nga ni zanga ga Mbori weneringise nabaha. (AEbere 6:4-6) Ka si vura du nga ani amanganga ingapai kina boro awere te, si rengbe ka du nga ani ima maa ndurani ngba gu gene re. Ni manga ani pai kindi kia ti gu rugute nga ga toro, ani rengbe kaa rungosihe. Gure yugu gupai a nga ani nasovura kuti Yekova na kini rungosi ko, nga mburu ziazia toro. Ni agu aboro nakpinyemu Mbori, ani aidanga ka manga gupai re wa gu sa te. Kuba gure, ani kparikpee fu Yekova tipa gako undo si sa rani ka ani rungosinga gako toro ya, ono ani rengbe ka ye na taarimo tipa ziazia rimoko ni ndu ani kindi kumbatayo na gu berã nga ga toro.
Oni Nye Kindi na gu Berã nga ga Toro
17. Bete agu asasa nga ga toro rengbe ani ka maaha nga gine, na tipagine duhe tini ni pa tatamana kaa mangapai tipa ka da ti ni?
17 Gu bawene gene rengbe ka sa rani ani du kindi na gu berã nga ga toro nga, ka maa agu asasa nga ga toro na kini mangipai ka da ti ni. Nibipa agu azingo nga gaani na agu apai du tipa rani, gaani asasa rengbe ka du nga ka mbakada gaani asino wisigopai, kiiso gaani sunge tungusapai, watadu asadatise ka rẽ tipa kura kparakpara mamu nga ga sunge, ngbatunga gu du wa sunge zakagene ti aregbo dunduko, sunge Beteere, watadu sunge amokedi. Gere asa gupai nga berã rani hi be agu apai nga ga toro na si ki undo rani ani sovura kuti zera fu gu rungbura nga ga aboro watadu ka sovura kuti maa agu asasa nga ga aũzegino kini orofuoho na ka sovura kuti gu nyemu apai angianga ga Kekeapai ya, nga gu moipai rogo gi sinoraka re. Gere nirengo nga gu gene nga ga tatamana, mbiko Yesu azinahe niyaa: “Ka oni dúngura nga ũkumuko ni gaoni zegino ya, no ayawe agbarasa ahe ni na gbegbe, no airadĩ akua bambu ni nidĩ ahe; ono oni dúngura ũkumuko ni gaoni ku ngbangbaturũ yo; yo ayawe agbarasa nga ahe ni na gbegbe ya, yo airadĩ akua nga bambu ni nidĩ ahe ya. Bambiko bara ho du ga ũkumuko ni, ngbaduro du kina ku ho a.”—Matayo 6:19-21.
18. Tipagine duhe tini na nyanyakipaha gbe ani nye kindi kuti gu berã nga ga toro rogo gi yangara arame re?
18 Duna gu berã nga ga toro na kini imi gu nyemu apai nga ga gi zegino re kusayo nga pa tatamana nirengo rogo gi ‘yangara arame’ re. (2 Timoteo 3:1-5) Nirengo, “zegino napaya apaya, [“zegino nago ago kusayo,” NW ] na gaha nyemuhe: ono gu ni ka amanga gu pai Mbori akpi nyemu he ni [a]nye anye kindi.” (1 Yoane 2:15-17) Ni kpiapai, kangia paranga Kristano moi gu sasa nga ga sunge tungusapai ti aregbo dunduko, gere rengbe ka du ni gu imarago nika hasarago funi rogo gu kpakarakpakara agarã nga ga sosono agude watadu ga sosono aparanga. Ho ka i sosodi ni ni tipa ni mbupa gani ruru mangapai, ngbatunga gu boro re aima duna ziazia bipai tipa gupai ni aida ka mangaha rogo ga Yekova sunge. Gu boro du wenengai rogo toroyo re abihe ni gupai zanga tatamana, watadu ni pa mungo, ka gbarasapa da ti gu gani asasa nga ga toro tipa kina gbata aũzegino watadu gbata gu ngbarago ingapai akido ni tipa ka fuhe funi. Oni tingidi gupai nga, padu Mose wenengai rogo toroyo nasa ko ko “[sia] kina gu pai nga i mangi ko gbegberẽ dagba ga Mbori aboro, susi gu pai nga ngi tipa rago ngbutuko rogo gu ngbarago nga ga ingaapa.” (AEbere 11:24, 25) Singia ani nga aparanga watadu sosono aboro, ani namanga siapai wa kina ngbatunga gure ho ani akakuti duna gu berã ni nga ga toro kuba kakuti gu berã nga ga gu borose naima ti.
19. Gini aundo ani ka gbia ngbarago behe ka ani nye kindi kuti gu berã nga ga toro?
19 “Gu berã nga ga borose si nga vura Mbori,” baraho du “gu berã nga ga Toro . . . [ni tigaha] nga unga na zereda.” (ARomo 8:6, 7) Ka ani nye kindi kuti duna gu berã nga ga toro; ani adu rogo bawene zereda; ngbadurani na gaani ome berãpai ki duni bandabandaha wenengai be gu ome nga ga gaani ingapai; ani ki rengba wenengai gbe ka sovura kuti agu a’asada naye sa rani ani mangi irairapai, na ani aduna ga Mbori undo tipa ka diabe gu vura du dagba borose na toro nga gu nandu kina kumbatayo.
20. Tipagine rengbe ani ka duna kido tini nga ani rengbe arengba ka diabe gu vura du dagba borose na toro?
20 Ni ndu ani kindi kumbatayo na gu berã nga ga toro, ani nabanda nyanyakipa kpamiatise dagba rani na Yekova, nga mburu unga na mburu ziazia toro. (Atambuahe 36:9; 51:11) Satana Bakitingbanga na agu aboro namangasunge fuko namanga agu apai dunduko rengbe yo ka mangaha tipa ka gburuwa gu pagume du dagba rani na Yekova Mbori. I na’asada ka duna ome kurii berã rani, kini ini gupai nga ka ani zere fuyo, gere asa rani niyangaraha ani duni avura Mbori kini ndu na ani sa kpio. Ono ani rengbe arengba ka diabe gi vura du dagba borose na toro re. Gure nga gupai nadu tipa Pauro, mbiko ni ke ko pa gako vura kuti boroko, ko asanahe mbata ki ya: “Da ka batasi re ti gi boro kpio re?” Fuo gure, ni yugo ko gupai nga bata rengbe arengba ka du, ko apoi kuari ki ya: “Mi natambua Mbori mbiko Yesu Kristo gaani Gbia.” (ARomo 7:21-25) Ani rengbe arengba ka tambua Mbori a rogo Kristo yo tipa mbakada ko gene fu rani ani dibe gu rungbura nga ga aboro na ani ki nye kuti duna gu berã nga ga toro na gu iiriwo maabangirise nga ga nyenye unga.—ARomo 6:23.
Oni Natingidaha?
• Rogo gupai yo nga ka duna gu berã nga ga toro nga gine?
• Waigu rengbe ani ka mbu ga Yekova toro si nimangisunge kurii rani?
• Oni sakirogo ndu gupai du wisigo Baibiri, na irisa ga Yekova andika, na ka kpara fuko tini na nyanyakipaha rogo gaani vura kuti ingapai.
• Waigu maa agu asasa nga ga toro narengbe ka maa rani ngba gu gene nga ga unga?
[Gu kpiaahe du ti kpewaraga 14-16]
Wisigo Baibiri naundo rani ani ru nyanyakii gene agu azubohe namanga kuti gaani padu wenengai rogo toroyo
Si gu daada ani kparikpee tipa ga Yekova undo tipa si sa rani ani dibe iraira nyemu apai
Agu asasa nga ga toro rengbe ka undo rani ani nye kindi kuti gu berã nga ga toro