Gaoni Sona Kumbatayo Du Niyuguyuguhe Fu Aboro Dunduko
“Mo bérẽ pa agi apai re gbe; mo fú tiro sa ni kakaka dunduko; ga susa na apai ki du ni yuguyugu he fu aboro dũ.”—1 TIMOTEO 4:15.
1. Waigu rengbe oni ka ino nga rindi-ngua ima zama ki da tipa rihe?
ONI berẽnga pa gu rindi-ngua nziri ngbaroni gbe, nga buu, ananasi, manga, watadu gu kura rindi-ngua. Oni rengbe ka ino gu regbo si nazamu ki da tipa i rihe? Nirengo, oni rengbe arengbe ka inoho. Guzuguzu fuõho, kpotoho, na wai duhe beroni yo fuo nora oni vuroho nayugo gupai fu roni nga bawene ũngba napido roni. Ho oni amaa wiri mbadaha ni ku ngbaroni yo, oni rengbe ka uka ome roni ki ya, na ngbaha! Na nzirihe! Si nafu bakere ngbarago fu roni ho oni arihe ni.
2. Waigu boro ayugo gupai nga ni ima nyaka rogo toroyo, na wai si asa boro nidu na akurani?
2 Kura apai kinaho rogo raka yo nawira gu taata kpiapai re. Ni kpiapai, a wa duhe tipa pa zama rindi-ngua, pa nyaka boro rogo toroyo nayugo tihe a wo rogo agene nibakiakia. Ani naino gupai nga boro ima nyaka rogo toroyo ho ani abi agu asino ni ti ni nga rugatinapai, dudungurobipai, tatamana, na kura asino. (Eyobo 32:7-9) Nirengo, si ni pa ngbarago kaa sungo na kini mangisunge na agu aboro nayugo ngbatunga agu asino re rogo gayo aberã na gayo mangaapai.—Asanza 13:20.
3. Fugo Yesu tipa agu aboro nadu ti rago ko nayugo ginipai tipa nyaka boro?
3 Ngba kura gene, boro rengbe ka du nga sosono boro ti kpoto ni, ono gu gene ni afura rogo na kini mangipai rogo nayugo gupai nga ni ata nyakanga rogo gani berã na rogo toroyo te. Ni kpiapai, ho ko aafura ni tipa agu abasamungu nadu ti rago ko, Yesu Kristo ayaa: “Yoane aye ka ko ari nga he ki nimbiri he ya, i ki ya, Daimona namanga ko. Wiri boro aye ki niri riahe nimbiri he, i ki ya, Oni ngére, boro aramana, bambiri imekakue.” Wa agu aboro re avura duni nyanyaki aboro ti kpoto yo, Yesu ayaa i aamangapai wa kina “agude,” i aadunga ni nyanyaki aboro te. Si du ko agumba gupai tini nga: “I asapa ngbanga fu tatamana mbiko sabehe.”—Matayo 11:16-19.
4. Gini agene rengbe ga boro sona kumbatayo na gani nyaka rogo toroyo ka du rogo niyuguyuguhe fu aboro dunduko?
4 Mbiko gu fugo Yesu re, ani rengbe ka ino gupai nga boro na ndikidi tatamana mbiko agu apai ni amangaha na ti sangbana gani mangaapai, mbiko ndikidi tatamana nga guhe i aino tini nga boro ima nyaka rogo toroyo. Ani bingo gu rugute Pauro afuhe fu Timoteo tipa gipai re. Fuo tangara ko agu apai si aidi Timoteo nimangihe, Pauro ayaa: “Mo bérẽpa agi apai re gbe; mo fú tiro sa ni kakaka dunduko; ga susa na apai ki du ni yuguyugu he fu aboro dũ.” (1 Timoteo 4:15) Ii, pa sona Kristano ka dani nyanyaki boro rogo toroyo nga gupai du “ni yuguyuguhe” fu aboro, watadu du ziazia ku bangiri aboro. Pa nyaka Kristano rogo toroyo nga gu sino ka i aokangaha ya, si wa kina gu we naki imaima aboro dunduko kini bihe. (Matayo 5:14-16) Sidu tie, ani ka wisigo bangua agene ue, nga gu rengbe ga boro sona kumbatayo na gani nyaka rogo toroyo ka du rogo niyuguyuguhe fu aboro dunduko: Nga (1) pa sona ni rogo inohe, rogo rugatinapai, na rogo tatamana; (2) pa yugo ni zuzu toro rogo gani mangaapai.
Padu Sa Rogo Idapase yo na Rogo Inohe
5. Rogo gu fugo yo nga ka nyaka nga gine?
5 Agu abuku nasakarogo afugo yo dunguhe nasakarogo gu fugo yo nga ka nyaka ya si nayugopa guhe ima sona wenengai, guhe ima nyasa gaha sona. A wa i niima gumbaha mbata, rindi-ngua ni zambaha ho si nanyaki ni, fuo gure, kpotoho na fuõho na wai duhe ngbaa yo ki da wa iraha aida si du. Sidu tie, gu fugo nga ka nyaka, kura rogoyo nga guhe duni wenehe, guhe kurapai akpanga kusayo tini ya.—Yesaya 18:5; Matayo 5:45-48; Yakoba 1:4, NW.
6, 7. (a) Gine nayugo gupai nga Yekova na nyemu gupai kakaka nga airisi ko sono kumbatayo ki duni nyanyaki aboro rogo toroyo? (b) Ginipai nyaka rogo toroyo nambedi nani?
6 Yekova Mbori na nyemu gupai tiko kakaka nga airisi ko sono kumbatayo ki dani agu aboro ima nyaka rogo toroyo. Tipa i mangihe wo, ko ima mbakada apai ni bawenehe rogo ga aKristano dungurati tipa si undo yo. Gu mokedi nangia Pauro akepai fu agu aKristano nadu Efesa yo niyaa: “Ko afu agu yo i du ni amokedi; agu yo ni anebi; agu yo ni abatungusipai; na agu yo ni amoyambu na abayugupai; sa du ga Mbori aboro nzunzu [“sa ruga ga Mbori ziazia aboro,” NW ], sa gu sunge nga mangaapai, sa sonosa boro Kristo; dati kina da ani ti gu du sa nga ga idapase, na ga ina Wiri Mbori, sa du ni bakumba, sa rengba na sona gu hibepai nga ga Kristo. Ka ani adú nga berewe ni agude, niwo ku bani niya ni yuge yugopai dunduko, be ga aboro biriki, ni nangahe, ku sangba birĩingapai yo ya.”—AEfeso 4:11-14.
7 Pauro asakipai rogo agi averesi re ki ya, gu bete nduapai Mbori ambakadipai tini wa gure rogo dungurati nga, ka sa rani dunduko ani ‘du sa rogo idapase yo, na ki duna ruru inohe,’ ki da ni “bakumba” watadu ni sosono aboro, na ki da ti ‘basona Kristo.’ Kina agi apai re sa rengbe ka sa rani ka ani wonga kubani na kubani be gu kungbo aberã na yugopai nga ga aboro ya. Sidu, ani nabi gu mbembedi pagume duho dagba sona kumbatayo ka da ni gu Kristano ima nyaka na padu ‘sa rogo idapase yo, ki duna ruru inohe tipa Wiri Mbori.’ Dungu apai gu duho rogo ga Pauro rugute yo si aida ani mangihe.
8. ‘Padu sa’ rogo idapase na rogo ruru inohe naida ginipai berani?
8 Ni bambatapai, wa duhe nga si naida ani “du sa” rogo idapase yo, gu Kristano ima nyaka du wa ka ni du sa na akurani rogo idapase na rogo inohe. Ni akanga kina kuti gani aberã kini nyakasihe watadu ki duna kura aberã kia ti gu giarogopaiyo du awirina nani rogo Ziazia Kekeapai te. Kuba gure, ni naida rengo nabaha, a wa Yekova Mbori ayugoho fu gako aboro rogo Wiriko yo, nga Yesu Kristo, na rogo gako ‘ruru kangara moyambu.’ Ni ri ani gu riahe nga ga toro dedede nga gu i afuhe fu rani “ti ragoho” rogo agu abuku nga ga aKristano, pati adunguratise yo, na pati kikindigi adunguratise yo, ani rengbe ka ino gupai nirengo nga ani naka kuti ‘padu sa’ rogo idapase yo na rogo inohe na akuarani nga aKristano.—Matayo 24:45.
9. Oni sakinga rogo gu fugo yo nga “idapase,” a wa Pauro akehe rogo gako waraga fu aEfeso.
9 Ni ue pai, gu fugo nga “idapase” ayugonga pa agu apai nibakiakia du aKristano na ida kuti ni wa du yo nibasasa te, ono si nayugopa gaani aida nabaha, nga “bagizaha, na basonaha na badunguraha.” (AEfeso 3:18; 4:5; AKorosaio 1:23; 2:7) Nirengo, waigu rengbe Kristano ka du sa na akurani aidipase ka ni duna ida gbua kina kuti bete apai nga ga “idapase” ki zanga ida kuti akuraha? Gere nayugo gupai nga, si aidanga rago ngba tirani kina be gu tonatona yugopai nga ga Ziazia Kekeapai watadu ka duna kina ngbarangbara inohe tipa rengo te. Kuba gure, si naida ani duna nyemu gbia undo wenengai be gu mbakadaapai dunduko Yekova namangihe rogo gako riigbu, kini wisigi Fugo ko kakaka. Ani du wa ka ani asadi tirani nyanyakii ka duna ruru inohe na ruru giarogopaiyo tipa gupai Mbori akpinyemuhe na tipa gako ringbisapai. Gere nakoda gupai nga ani di regbo kaa geda Ziazia Kekeapai na kini gedi agu awaraga nasakarogo Ziazia Kekeapai yo, kaa kparakpee fu Mbori tipa gako undo na gako rugapai, ka du dedede pati agu adunguratise nga ga aKristano, na kaa tungusa wene pangbanga nga ga Kindo kini mangi gu sunge wenengai nga ga sa aboro ni abawiriki.—Asanza 2:1-5.
10. Rogo gu fugoyo mangi yo sunge nani rogo AEfeso 4:13 nga gine nga gu nayaa, ‘dati da ani nabarani ti’?
10 Ni biata pai, Pauro atona fura tipa gu papara apai biata si aida ani mangihe na agu afugo nga, “da ti kina da ani [nabarani, NW ] ti” agu apai re. Ni bi gu fugo nga “nabarani,” buku sa nasakarogo Ziazia Kekeapai yo nayaa, ‘si naida ani duni nyanyaki aboro rogo toroyo wa du ani nabarani dunduko.’ Ka pehe ngba kura gene, ani nibasasa si aida ani asadi tirani wenengai ka da ni agu aKristano ima nyaka rogo toroyo wa sa na awirinarani dunduko. Gu buku nga The Interpreter’s Bible nayaa: “Pa manga agu apai nga ga toro aidanga boro kpara ti ni ti akurani tipa kaa manga apai nisani te, wa kina gu a bangisa pa boro arengbanga ka sona zanga kura apani sono ya.” Pauro atingidi agu aKristano nadu Efesa yo ya si naida i asadi tiyo nyanyakii ka ruga tiyo na agu apai nga ga idapase wa sa na “ziazia aboro dunduko.”—AEfeso 3:18a, NW.
11. (a) Sona kumbatayo rogo toroyo ayugongo ginipai te? (b) Ginipai si aida ani mangihe tipa kaa sona kumbatayo rogo toroyo?
11 Fugo Pauro ziazia nga, sona kumbatayo rogo toroyo nga kungbo hiiso berãse na inohe watadu na bakere wirikapai te. Gu Kristano ima nyaka rogo toroyo azeresanga ngba akurani na gani inohe te. Kuba gure, Ziazia Kekeapai nayaa: “Ga ruru aboro gene du wa gu imarago nga ga ngbawiso, naki aki ki susi ki da ti kina bebere uru.” (Asanza 4:18) Ii, anga gu boro re “du wa gu imarago nga ga ngbawiso” te, ono gani “gene” du wo. Ka ani a’asada tirani zanga piriga kaa ndu sa na awirina rogo gu bakere giarogo Ziazia Kekeapai yo Yekova asa gako aboro i du nani, ani kaa sona kumbatayo rogo toroyo. Rogo gi gene re, kaa ndu sa na awirina rogo giarogo Ziazia Kekeapai yo nayugo gupai nga ani nagbiso kumbatayo, na gure nga gupai ani aida dunduko kaa mangaha.—Atambuahe 97:11; 119:105.
Oni Yugu “Zuzu Toro”
12. Tipagine du yugo zuzu toro tini nga nyanyakipa pai rogo gaani asadatise ka sona rogo toroyo?
12 Wa vura duhe nga ‘padu sa rogo idapase na rogo ruru inohe’ nga nyanyakipa pai, si a ni nyanyakipa pai kinawo ka yugo zuzu ga Mbori toro rogo gaani gene raka yo nabaha. Tipagine? Si wo mbiko a wa ani niima bihe, gu boro ima nyaka rogo toroyo arengbanga ka oka asino ni te, ono i naino pa nyaka ni ti agu asino ni rengbe ka fu undo fu kura aboro na kini ngarasi yo. Rengo ngaha, pa asada ani tirani ka sona rogo toroyo nga kungbo asadatise kaa manga apai zezeredi ki duna gu berã nga ani ima mbakada sino rani tigaani te. Kuba gure, wa ani kaa sona rogo toroyo, kini pefuo gu rugute nga ga ga Mbori toro, bakere ariapai amanga rogo gaani berã na rogo gaani mangaapai. Gu mokedi nangia Pauro ayaa: “Oni péke Toro, ka oni amánga nga gu nyemuhe nga ga borose ya.”—AGaratio 5:16.
13. Gini ariapai nayugo gupai ziazia nga boro nasona kumbatayo?
13 Pauro asusi kumbatayo na tangara “agu apai borose amanga,” duni dunguhe na nga “binibangirise” watadu duni yuguyuguhe. Mbata fu boro rugu ti ni na pa ga Mbori andiko, ni namangapai ringbisihe kuti gu mangaapai nga ga zegino, sidu si rengbe ka du nga ni namanga dungu agu apai Pauro afura tipaha: “Nga, bari, na pa meteka, na wasiro, na irisa kpiaahe, na soroka, na asogote, na kpata, na aringo, na azinga, na kpika pai, na kparaka, na kparakpara pai, na kpiboro, na kpibuda, na do pumbo gbarakagbaraka, na tunga agi apai re.” (AGaratio 5:19-21) Ono wa boro asona kumbatayo rogo toroyo, ni nadiabe gi gbegbere “apai borose amanga” re tooni tooni, “zuzu toro” kini dibaha. Gi ariapai i abihe abi ti boro re nayugo gupai ziazia nga, ni nasona ni gu Kristano nika nyaka rogo toroyo.—AGaratio 5:22.
14. Oni sakinga rogo gu gumbapai ue nga “agu apai borose amanga” na gu nga “zuzu toro.”
14 Si naida ani kparia gu gumbapai ue nga, “agu apai borose amanga,” na gu nga “zuzu toro.” ‘Mangaapai’ nga sangbana ga boro asunge. Ka pe pai ngba kura gene, agu apai Pauro atangaraha ni gu mangaapai nga ga borose, si rengbe ka duni sangbana gupai boro ataino aino kini mangihe watadu ni sangbana gu ome du gu kpoto rani nani naima ti budungu. (ARomo 1:24, 28; 7:21-25) Ngba kura gene, gu gumbapai nga “zuzu toro,” si nayugo gupai nga agu asino fura yo tipaha re, si nga sangbana gu mangapai nga ga ga Mbori toro ti boro, si nga kungbo mbakada sinose te. A wa ngua narengbe ka zuko rindihe ho i angera ni fuoho wenengai, sidu boro nayugo zuzu toro ho ziazia toro amangasunge ni rogo ni yo zanga he duho nakiso gene behe.—Atambuahe 1:1-3.
15. Tipagine duhe tini ni nyanyakipa pai ka maaberã fuo “zuzu toro” dunduko?
15 Gu kurapai si aida ani wisigihe nga, pa manga Pauro sunge na gu fugo nga “zuzu” toro, nga gu fugo ko amangisunge nani ka yugopa gu wene asino dunduko ko aafura tipaha. Toro akusanga badungu zuzuhe nibakiakia tipa ani siaka kina gu ngba tirani te. Agu asino dunduko Pauro atangaraha, nga nyemuse, ngbarago, zereda, gbanga hipai, mangapase, na weneringise, zera, idapase, na rugatise, anga guho du paha kusende ti kuraha te, na wa duhe dunduko, si nasa Kristano ni ukadi vovo borose. (AEfeso 4:24; AKorosaio 3:10) Sidu, wa vura duhe nga gu kura asino dagba agi asino re rengbe ka yugo tihe gbaiga rogo gaani raka yo, si ni nyanyakipa pai nga, ani moiberã rani fuo agu asino dunduko Pauro afura tipaha. Ni manga ani he wo, ani rengbe wenengai ka duna gu sino du wa ga Kristo rogo gaani raka yo.—1 Petero 2:12, 21.
16. Gaani berã nga gine ho ani a’asada tirani ni ka duni agu aKristano ima nyaka, na waigu rengbe ani ka manga gupai re?
16 Gu nyanyakipa pai rengbe ani ka wirikaha rogo ga Pauro sakapai nga, rogo gaani asadatise ka duni agu aKristano ima nyaka, anga gupai ani aida ka mangaha nga ka duna bakere inohe watadu bakere wirikapai te, ani aidanga a kaa yugo tirani ni ziazia aboro kisusi te. Gaani berã nga ka sa ga Mbori toro si nimangisunge rogo rani yo zanga he duho nakiso gene behe. Padu ani ni agu aboro ima nyaka rogo toroyo naru gbe kina riipa wai gaani berã na mangaapai akaragapai sa gu rugapai nga ga ga Mbori toro. Waigu rengbe ani ka manga gipai re? Ani du wa ka ani zaki ngbaduraniyo na berã rani ga Mbori toro duna ome kuriihe. Gere naida ani du pati agu adunguratise nga ga aKristano dedede na kini karagapai pati ni. Si naida a ani wisigi Fugo Mbori dedede na kini berẽ kuriihe, kini mbu gaha andiko si nirugu rani rogo gaani mangaapai na kura aboro, rogo agu apai ani asiaha kaa mangaha, na rogo gaani diaberã sa apai. Ka ani aamanga gure, gaani sona kumbatayo adu niyuguyuguhe fu aboro dunduko.
Gaoni Sona Kumbatayo Du Tipa Taasa Rimo Mbori
17. Waigu du pagume dagba sona kumbatayo na taasa rimo gu Barani nga ga ngbangbaturũ ko?
17 Ni yangaraha, padu gaani sona kumbatayo niyuguyuguhe fu aboro dunduko ayenga na taarimo fu rani te, ono si naye na taarimo fu gu Barani nga ga ngbangbaturũ ko, nga Yekova, nga guko nasa rani ani nyaki rogo toroyo. Rogo gu yuru nadu mbata fu i imi Yesu, ko agumba gupai fu gako abawiriki nga: “Ka oni azuka gbe, si ka Buba du ti ni ni taasitaasi ko; si ka oni du tini a ni gimi abawiriki.” (Yoane 15:8) Abawiriki afu taarimo fu Yekova ni gu zuzu toro i anayugoho na ni zuzu gayo sunge tungusapai nga ga Kindo.—Amokedi 11:4, 18; 13:48.
18. (a) Gini wene ke ahe namanga areme rogo toroyo ? (b) Gini kpakarakpakarapai gi sunge ke ahe re akusaha?
18 Areme, Yekova fu gako maku kurii gako aboro wa i amanga sunge ke ahe rogo gu gene nga ga toro rogo zegino dunduko. Tipa badungu agarã awere, vovo aboro wa 300,000 nakpara gayo raka fu Yekova na agarã dunduko na kini yugu gayo kparatise ni zio yo bapatiza ime yo. Gere nafu ngbarago fu rani, na nirengo, si nafu ngbarago a ku ngbadu Yekova yo. (Asanza 27:11) Ono tie, tipa gipai re nifu ngbarago na taarimo kindi fu Yekova, si naida ngbatunga gu vovo aboro re ‘nita rogo Kristo yo kindi, tarã yo ki duni duaduaha rogo ko yo, gayo idapase ki ru nyanyakii.’ (AKorosaio 2:6, 7) Gere nafu kpakarakpakara asunge ue fu ga Mbori aboro. Pai sa nga, kangia zi oni bapatiza bambeda, oni aida na gu kpakarakpakarapai nga ka asada tironi tipa gaoni “susa na apai . . . du ni yuguyugu he fu aboro dũ”? Ngba kura gene, kangia oni aima du rogo rengo tipa bete regbo, oni aida na gu kpakarakpakara sunge nga ka ngerafuo vovo aboro tipa i du wenengai rogo toroyo? Rogo agi apai ue dunduko re, si ziazia nga si naida ani asadi tirani ka duni agu aboro ima nyaka rogo toroyo.—AFiripoio 3:16, NW; AEbere 6:1.
19. Gini mamu na maku rengbe ka duni gaoni ka gaoni sona kumbatayo duni yuguyuguhe fu aboro?
19 Wene apai nasungudo agu aboro dunduko na’asada tiyo nyanyakii gayo sona kumbatayo duni yuguyuguhe fu aboro. Oni tingidi gu wene afugo Pauro agumbaha fuo ngarasa ko Timoteo ya si naida gako sona kumbatayo duni yuguyuguhe fu aboro dunduko: “Mo bérẽ pa tiro, na ga yugopai; ki ka kuti agi apai re; bambiko manga mo wa gere mo abátasa tiro na agu yo nagia paha ngba ro.” (1 Timoteo 4:16) Ni asada oni tironi kakaka gaoni sona kumbatayo duni yuguyuguhe fu aboro, oni rengbe arengba tigaoni a ka du ti gu wene mamu nga ga taasa rimo Mbori na kini gbia ngbarago be gu wene amaku ko ka fuhe fu roni.
Oni Natingidaha?
• Rogo gini agene rengbe boro ka yugo gupai nga ni ima nyaka rogo toroyo?
• Gini ngbatunga inohe na giarogopaiyo nayugo gupai nga boro ima nyaka rogo toroyo?
• Waigu yugo “zuzu toro” ayugo gupai nga boro nasona kumbatayo rogo toroyo?
• Gini kpakarakpakarapai si aida ani dihe wa ani a’asada tirani ka nyaka rogo toroyo?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 24]
Gu rindi-ngua ima zama, watadu ima nyaka, aboro nainoho ti kpotoho
[Gu kpiaahe du ti kpewaraga 27 na 28]
Ani nasona kumbatayo rogo toroyo ni ndu ani sa na gu rengo Mbori naima yugoho
Kparakpee naundo rani ani yugu “zuzu toro” rogo gaani raka yo