Si Naida Gaani Susa Na Pai Kumbatayo Du Niyuguyuguhe
“Mo berẽ pa agi apai re gbe; mo fú tiro sa ni kakaka dunduko; ga susa na apai ki du ni yuguyugu he fu aboro dũ.”—1 TIM. 4:15.
1, 2. Ginipai ini ani he tipa ga Timoteo tonatona raka, na gu ariapai namangi baraho garãko aduni wa 20?
HO Timoteo aduni kindi nigude, ko aaraka rogo gu papara ga aRomo ringara nangia Garatia. Dungu adungurati i aima sigiraha rogo gu rago re tingbafuo dungu agarã fuo kpio Yesu. Ti kura regbo kusa, Timoteo na nako gbiati titako, arimi gu pambori nga ga aKristano na kini tungusipai kakaka rogo dungurati sa dagba agu adungurati nadu ti gu regbo re. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Ho Timoteo aduni niparanga Kristano, ko aima mangasunge na gako raka wenengai. Wakina ikpirogumba, apai atona ka ariatihe fuko.
2 Agi apai re atona dunduko ti gu regbo Pauro aye niuehe kurogo gayó dagbarago. Ti gu regbo re, garã Timoteo aambeda kuti 20 watadu susi he tooni. Ti regbo ga Pauro nunguro, gbe, ho ko anduni ku Rusetura yo, ko aini Timoteo nigu boro ‘awirina anaagumba rurupai tipa ní’ rogo dungurati. (Amo. 16:2) Gu gene Timoteo aamangapai ngbaha, si ayugu gupai nga ko ima nyaka rogo toro yo wa ko avurangia gude vurũ. Mbiko gu rugapai nga ga ziazia toro, Pauro gbiati gu gbuu nga ga abaakumba amoi beyo ri Timoteo na ki fu kparakpara sunge fuko rogo dungurati.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.
3. Gini momu sunge Timoteo agbiaha nga gu nanaamanganga dedede ya?
3 Gu mokedi nangia Pauro ayambu Timoteo tipa ko du nigako badia nunguro, nga gu momu ninaamanganga dedede ya! (Amo. 16:3) Ani berẽnga pa wai iriwo rago azi Timoteo na gu ngbatunga ngbarago ko adu nani! Tingbafuo agu agarã naye fuo gure, si adu nga Timoteo nikaa ndu nunguro na Pauro gbiati kura aboro, na kini mangi agu asunge amokedi gbiati abaakumba aʹasiapaha fuko ko niimangihe. APauro na Timoteo atona kaa mangasunge ni agu ababiapai ninaata ata, na gu gayó sunge re aundo badungu awirina i sono rogo toro yo. (Oni gedi Amokedi 16:4, 5.) Sidu, badungu awirina aini Timoteo mbiko gako sona kumbatayo rogo toro yo. Fuo Pauro mangisunge na Timoteo tipa agarã bawe, ko akepai fu agu awirina nangia AFiripoio ki yaa: “Kura boro adu nga ho na berãpase wa [Timoteo], ka banda pa roni sirisiri te. . . . Ono oni arugu tironi na pa ko, a, wa gude namanga pa bani, kina wo ko amangi pai, nigbandaka pa wene pangbanga na mi.”—Frp. 2:20-22.
4. (a) Gini nyanyakipa sunge i afuhe fu Timoteo? (b) Gini sanahe rengbe ka kura nibipa agu afugo Pauro du rogo 1 Timoteo 4:15?
4 Ti gu regbo Pauro ake waraga fu agu awirina nangia AFiripoio, ko afu nyanyakipa sunge fu Timoteo nga ko sia aboro ni abaakumba na aguyo ni amoyambu-undo. (1 Tim. 3:1; 5:22) Si tie ziazia nga, Timoteo nisako natona ka mangasunge ababiapai na aboro dunduko nadu naa kido kutiko. Ono, wa vura duhe wo, Pauro angarasi Timoteo rogo gu waraga re tipa gako ‘susa na apai du niyuguyuguhe fu aboro dũ.’ (1 Tim. 4:15) Ya mo ga Timoteo susa na pai aimanga du niyuguyuguhe fu aboro dũ tee? Ono ginipai Pauro aaberãha ho ko ape agi afugo ni re, na wai rengbe agu arugute re ka undo rani?
Gu Gene Ani Ayugo Gaani Sonakumbatayo Ngbaha
5, 6. Gini kpakarapai nakuru rogo gu dungurati nadu Efesa yo nibipa gaha giro rogo toro yo, na wai Timoteo abanda gu dungurati re be gu kpakarapai re?
5 Ani wisigingo gu banguapai 1 Timoteo 4:15 afura tipaha. (Oni gedi 1 Timoteo 4:11-16.) Mbata fu Pauro keke agi afugoko re, ko andu na nunguro ku Masedonia yo na ki ya fu Timoteo wee, ko nye kina Efesa yo. Tipagine ko ambuko ti ni yo? Mbiko bete agu aboro nadu rogo gu gbata re akusi kparakapai rogo dungurati niyugo yo agu apai nga ziree. Si aidi Timoteo banda dungurati tipa si du nigigirihe rogo toro yo. Wai ka ko arengbe ka manga gu sunge re? Nimaako wene kpiapai fu kura aboro i nipeke fuoho.
6 Pauro akepai fu Timoteo ki yaa: “Mo du ni kpia pai fu agu yo idi pai, rogo fugo, rogo sino unga, rogo nyemuse, rogo idapase, na rogo wene sino a.” Ko agbia gu kurapai kuti ni nga: “Mo berẽ pa agi apai re gbe; mo fú tiro sa ni kakaka dunduko; ga susa na apai ki du ni yuguyugu he fu aboro dũ.” (1 Tim. 4:12, 15) Si aidi Timoteo yugu gako sona kumbatayo rogo toro yo rogo asinoko yo angianga rogo gu pagbia ko adu nani kurii dungurati ya. Gere nga gu ngbatunga sonakumbatayo si aida aKristano dunduko naamangaha.
7. Ginipai si aida aboro dunduko mangihe rogo dungurati?
7 Badungu asunge duho areme rogo dungurati a wa si adu ti rago Timoteo. Kura aboro namangasunge ni abaakumba watadu ni amoundo abaakumba. Gu kurayo namangasunge tungusapai ni abazakigene. Aguyo nagbia ngbarago ti manga yó sunge ni agu ababiapai ninaata ata, na aguyo kini mangisunge Betere yo, watadu ni amokedi. Badungu asunge duho abaakumba amangaha rogo yugopai ti regbo kikindigi adunguratise na agu akuraha. Wa vura duhe wo, aKristano dunduko nga akumba na adee gbiati paranga aboro, si aida gayó sonakumbatayo rogo toro yo du niyuguyuguhe. (Mt. 5:16) A wa si adu tipa Timoteo, zavura agu aKristano duna kparakpara asunge beyo rogo dungurati, si naida gayó sonakumbatayo rogo toro yo du niyuguyuguhe fu aboro dunduko.
Ani moi Wene Kpiapai Rogo Fugoyo
8. Gini sangbanapai rengbe afugo rani ka ye nani kurii gaani irisombori?
8 Gene sa dagba agu kuraha si aida Timoteo moi wene kpiapai rogoho fu kura aboro angia wai ko aafura. Wai rengbe ani ka manga gaani sona kumbatayo si du niyuguyuguhe ngba gi gene re? Agu apai ani agumbaha, si nayugo gini ngbatunga boro nga ani. Yesu aima kparia gupai nga: “Ngba boro nagumba gu pai du kpotoni yo.” (Mt. 12:34) Gu wirina Yesu nangia Yakoba aima rugatiko naapa gupai rengbe afugo rani ka ye nani kurii gaani irisombori. Ko akepai ki yaa: “Ka boro yá dagba roni tigani wẽ, boro idapambori nga ni, ono ni aruga nga mirãni te ni ki ingisi ngbaduni, ga gi boro idapambori re, si ki du gbua”—Yak. 1:26.
9. Rogo gini gene si aida gaani afugo du nikpiapai?
9 Gu gene ani afura ngbaha fu akuarani rogo dungurati, si nayugopa wai sono ani kumbatayo rogo toro yo. Sidu, kuba gupai nga ani naapeka gbegberẽ afugo, watadu agu afugo naimisa kina ngbadu boro, si naida ani naamanga asadatise kaa peka kina agu apai rengbe ka nyakasa aboro, gbiati agu apai nafu wasa fuyó na kini ngarasi yó. (Snz. 12:18; Ef. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Padu ani barambeda tipa ka songodapai kubara ga Mbori tumbatumba arugute yo, na kini raki ringbisihe kina kuti ni, si nayugo gupai nga, ani nara nigorani fuko. (Rom. 1:15, 16) Nirengo, agu aboro duna ruru ngbaduyó yo nika kparia wai akparia ani amangasunge na gu gaani gamahe nga ga fugo, na i ki rengbe ka pekafuo gaani kpiapai.—Frp. 4:8 9.
Ani Du Niwene Kpiapai
10. Tipagine du gu idapase zanga biriki ti ni ninyanyakipa pai tipa boro sono kumbatayo rogo toro yo?
10 Anga kina nyakasa boro na wene kpiapai sa si aidaha be aKristano te, si naida i mangi bakere asadatise susi gure. Ho boro agumba rengo ni ki zanga mangaha, ní nga irabiriki. Pauro aima rugatiko wenengai naapa agu airabiriki nangia aFarusi na gu gbegberẽ sangbanaha si anaaye nani kuriyo. Ko aza Timoteo bara dunguhe tipa gu sino nga ga biriki re. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Ono Timoteo angianga irabiriki te. Rogo gu ga Pauro ue waraga ko akehe fu Timoteo, ko ayaa: “I atingidi pa gu ndikidi idapase fere du rogo ro yo.” (2 Tim. 1:5) Wa si avura duwo, si aidi Timoteo yugu gupai nga ko angia ndikidi Kristano. Si aidi ko mangihe wo rogo gu kpiapai nga ga wene sino.
11. Ginipai Pauro akehe fu Timoteo nibipa aũkumuko?
11 Rogo gu ga Pauro awaraga ue ko akehe fu Timoteo, ko angarasi Timoteo rogo dungu agene nibipa sino mangaapai. Nikpiapai, si aidanga Timoteo orofuo aũkumuko te. Pauro akepai fuko ki yaa: “Nyemu marã nga tarã ngbatunga gbegberẽapai dũ; agu yo nakpi nyemu he wo i aingi ainga ti idapase, ki nirupu tiyo arupa ni dungu arungo.” (1 Tim. 6:10) Bakere nyemu aũkumuko nazeresa boro azeresa rogo toro yo. Nigupai dukia ti gure, gu Kristano nagbia ngbarago be kina gu wiri bete ahe du bení, duna “riahe na roko,” ní nzunzu nga gu boro nayugo gani sonakumbatayo rogo toro yo.—1 Tim. 6:6-8; Frp. 4:11-13.
12. Wai rengbe ani ka sa gaani sonakumbatayo si du niyuguyuguhe rogo gaani raka?
12 Pauro afura a fu Timoteo tipa wai si aida agu adee nga aKristano “ukadi tiyo na gu roko adu nga na enda ti ni ya, nizogo tiyo na zera.” (1 Tim. 2:9) Agu adee nazoga tiyo nizera, si naida i du niwene kpiapai na kini mangisunge na berãyo wenengai tipa ka sia agu arokoo i avodaha, gu mbakadatise i asiaha, kodihe na gu kura apai nga ga raka i asiaha ka mangaha. (1 Tim. 3:11) Kina gu bangisa arugute re a du tipa agu aKristano nga akumba. Pauro azungodi ababiapai nga i ‘naazogo tiyo nazera, na nibayee yó.’ (1 Tim. 3:2) Ho ani ayugo agi asino ni re rogo gaani raka na aʹuru dunduko, gaani sonakumbatayo rogo toro yo nikadu niyuguyuguhe fu aboro dunduko.
13. A wa si adu tipa Timoteo, wai rengbe ani kadu niwene kpiapai rogo wene sino yo?
13 Si aidi Timoteo du niwene kpiapai a rogo wene sino mangaapai. Pauro amangisunge na gi fugo nga wene sino re rogo gi bangiriba re nibipa gu mangapai nga ga ruru sino kodaba. Nibipa Timoteo, si aidanga gbarasarimo du ti rimoko nibipa gako mangapai na adee te. Si aidi ko naamanga fu “gbinza ade wa [anako], paranga ade wa [adawiriko] rogo wene sino.” (1 Tim. 4:12; 5:2) Zavura gu mangapai nga ga wasiro du nigbugbuhe bangiri aboro, Mbori ima inopai tipaha. Sidu, awirina aenga inopai tipaha niyangaraha te. Na kina rengo du ngaha nga, gu wene mangapai nga ga Kristano, si arengbanga kadu nigbugbuhe te. (1 Tim. 5:24, 25) Agu aboro dunduko du rogo dungurati, i na momu beyo tipa ka yugo gayó sonakumbatayo rogo mangapai yo na wene sino.
Idapase na Nyemuse Nga Nyanyakipa Pai
14. Rogo gini gene Ziazia Kekeapai anyakasa gupai nga ani du na nyemuse dagbarani?
14 Gu banguapai i aino gu ndikidi pambori nga ga aKristano ti ni nga nyemuse. Yesu aya fu gako abawiriki wee: “Ka oni akpi nyemu akuaroni, si ka aboro ini ti ni dunduko ya gimi abawiriki nga oni.” (Yo. 13:35) Rogo gini gene ani ayugo gu nyemuse re ngbaha? Fugo Mbori nazungodi rani ani hipai fu ‘akuarani ninyemuse,’ na ‘ringirani ngbá angba fu akuarani, yee kpotorani yo, ani nivú akuarani avu,’ na kini di yó kugume. (Ef. 4:2, 32; Eb. 13:1, 2) Pauro akepai a ki yaa: “Tipa gu nyemuse nga ga awirina oni ngbá angba yee na akuaroni.”—Rom. 12:10.
15. Tipagine du nyemuse ti ni ninyanyakipa pai fu aboro dunduko, gbe, fu agu aKristano nga ababiapai?
15 Ka si adu nga ga Timoteo mangapai adu nigbegberẽhe fu awirinako nga aKristano, ka si agbarasipa gu wenepai agbarasa ka ko arengbe ka mangaha nibayugupai watadu nibabiapai. (Oni gedi 1 AKorindo 13:1-3.) Ono tipa gu ndikidi nyemuse Timoteo adu nani tipa awirinako, kodihe na gu sino nga ga dia aboro kugume, gbiati wene mangapai, si nga agu apai naayugupa gako sonakumbatayo rogo toro yo. Si adaada tie nga, rogo gu ga Pauro waraga ko akehe fu Timoteo, gu banguapai ko afura tipaha yo angia gu sino nga ga nyemuse nga gu Timoteo adu rogoho niwene kpiapai.
16. Tipagine si aida ga Timoteo idapase du ti ni ninyanyakihe?
16 Ho Timoteo aaraka ni Efesa yo, gako idapase adu rogo asada. Gu kura aboro adu kina yo nga aguyo natona kaa yugo agu apai naadunga na ngbanya kuti gu rengo nga ga aKristano ya. Agu akurayó anaagbaraga “kungba gumbagumba apai” watadu kaa weteka agu apai naafunga kandara wiri undo fu dungurati ya. (Oni gedi 1 Timoteo 1:3, 4.) Pauro afura tipa ngbatunga agu aboro re ki yawee i ‘naenda, i ainanga pai wa sa te, ono i nakaza mbiko asanahe na sakapai.’ (1 Tim. 6:3, 4) Ya mo ka Timoteo asungu asungo ki zanga mangapai kuti gu gbegberẽpai naarimo kurogo dungurati re? Oó, mbiko Pauro azungodiko tipa ko “so gu wene vura nga ga idapase” na ko banda tiko ti “gu kungba fura bau na kangu i aya ti ni ni zire, inahe.” (1 Tim. 6:12, 20, 21) Zanga kapa, Timoteo aima mangapai kuti agu arugute Pauro afuhe fuko.—1 Kor. 10:12.
17. Wai rengbe gaani idapase kadu rogo asada areme?
17 Si nigupai nagbeberã rani nga, Pauro aima pe gupai fu Timoteo nga, “rogo kusa rago agu yo nikati ku sa yo ti idapase, niidi pa agu atoro nga airanangahe, na gu yugopai nga ga adaimona.” (1 Tim. 4:1) Agu aboro dunduko du rogo dungurati kodihe na aguyo duna asunge beyo rogo dungurati, si naida gayó idapase du ninyanyakihe ki zanga wo wakina wai gu idapase nga ga Timoteo adu. Ka ani ru nyanyakii rogo idapase na ki diberã tipa ka sogote gu yugopai nga ga asamungu kuti ndikidi pambori, gaani sonakumbatayo rogo toro yo nikadu niyuguyuguhe na ani nikadu niwene kpiapai rogo idapase yo.
Ani Mangi Ome Tipa Gaani Susa na Pai Du Niyuguyuguhe
18, 19. (a) Wai rengbe oni ka sa gaoni susa na pai si du niyuguyuguhe fu aboro dunduko? (b) Ginipai ani nika wisigopai tipaha rogo gu papara kekeapai naye fuo gere?
18 Si tie ziazia nga, anga pa sona Kristano rogo toro yo nabipa ngbanya ní, gu birĩ i abatika ní nani watadu gu worimo du ní nani te. Na si a mbiko gu dungu agarã boro nadihe kutingba sunge rogo dungurati te. Kuba gure, si naida gaani ndikidi sonakumbatayo rogo toro yo yugutihe rogo giasangba Yekova, rogo afugo ni, gbiati gani mangaapai. (Rom. 16:19) Si naida ani degeturani kuti agu arugute ko afuhe furani nga, ani kpinyemu awirina na kini nyakasi gaani idapase. Ii, ani berẽnga aberã kurii afugo Pauro fu Timoteo na kini mangihe rogo gaani raka tipa gaani susa na pai du niyuguyuguhe bangiri aboro dunduko.
19 Gu kura sino nayugotihe rogo gaani sonakumbatayo rogo toro yo naapa nyaka ani rogo toro yo, si nga ngbarago, nga papara ga Mbori zuzu toro. (Gara. 5:22, 23) Gu papara kekeapai naye fuo gere nika yugo wai rengbe ani ka sonakumbatayo na kini banda gaani ngbarago ti agu aregbo du nigbegberẽhe.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Ginipai rengbe fugo rani ka yugoho tipa rani fu kura aboro?
• Wai du gaani sonakumbatayo rogo toro yo niyuguyuguhe rogo gaani sino mangapai?
• Tipagine si aida aKristano du ti ni niwene kpiapai rogo nyemuse na idapase?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 11]
Gu gene Timoteo aamangapai ngbaha, si ayugu gupai nga ko ima nyaka rogo toro yo, wa ko avurangia gude vurũ
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 13]
Ya mo pa sona oni kumbatayo rogo toro yo niyuguyuguhe fu kura aboro?