Paranga Aboroo, Oni Sa Gaoni Sona Kumbatayo Na Apai Si Du Niyuguyuguhe
“Mo berẽ pa agi apai re gbe; mo fú tiro sa ni kakaka dunduko; ga susa na apai ki du ni yuguyugu he fu aboro dũ.”—1 TIM. 4:15.
1. Ginipai Mbori aidaha tipa paranga aboro?
“AKO paranga kumba, mo ngí ti rago parangaro, kpotoro yo ngárãsi ro ti rago parangaro.” (Batu. 11:9) Si nga gupai gu tatamanatatamana Bakindo nangia Soromo akehe. Yekova Mbori nga gu boro gupai re aenge yo du ní ni, ko naida aparanga du na ngbarago. Na kurigure, Yekova aidanga boro ngi sa ti kina regbo paranga ní te, ono ko naida ní nangiangi fuo sona ní a. Ono tie, paranga aboro naamanga badungu iraira apai, nga gu rengbe ka gbarasapa ngbarago beyo kumbatayo. Zavura gu ruru kumba nangia Eyobo, ko adu na gberarago tiko “ki ya mi di mosoro ga parangare irairapai.” (Eyo. 13:26) Ho du Kristano ni niparanga ní, si naadunga nitaatapai tipa ní mangi gu diaberã du niwenehe te. Pa manga ní agu adiaberã du nigbegberẽhe ima rengba ka ye na fudifudiapai kurogo gani raka.—Batu. 11:10.
2. Gini rugute rengbe ka undo paranga aboro ka i mangingo kere irairaapai ya?
2 Si naida paranga aboro du na rugatinapai. Oni makianga agu apai gu mokedi nangia Pauro agumbaha fu agu aKristano nadu Korinda yo. Ko akepai ki yaa: “Ka oni dú nga ni agude rogo gaoni berã ya. . . . Ono rogo berã oni dú ni sosono aboro.” (1 Kor. 14:20) Pa irisa paranga aboro agu arugute du tipa kaa berã wa agu aboro naima nyaka rengbe ka undoyo ka i mangingo kere irairaapai ya.
3. Ginipai si aida mo mangihe tipa ka nyaka?
3 Kangia paranga boro nga mo, mo ini gupai nga, si naida boro mangi asadatise amanga tipa ka nyaka. Pauro aya fu Timoteo wee: ‘Ka boro páyasinga paro mbiko wa du mo niparanga wa sa ya; ono mo du nikpiapai fu aguyo idipai, rogo fugo, rogo sino unga, rogo nyemuse, rogo idapase, na rogo wene sino a. Mo fu tiro tipa gedapai gbaiga fu dungu aboro, tipa zungodi aboro, na tipa yugopai. Mo berẽpa agi apai re gbe; mo fú tiro sani kakaka dunduko; ga susa na apai kidu niyuguyuguhe fu aboro dũ.’ (1 Tim. 4:12-15) Si naida gupai nga, agu aKristano nga aparanga, i susi kumbatayo, watadu ka sona kumbatayo, na gipai re kidu niyuguyuguhe fu aboro.
Gine Nga Susa na Apai?
4. Ginipai sona kumbatayo rogo toro yo akodaha?
4 Ka susa na pai nga “ka sona kumbatayo, watadu ka manga wene ariapai.” Pauro angarasi Timoteo tipa ko kakuti agu apai ko awiriki, tipa ko sono kumbatayo rogo fugo, rogo sino mangapai, rogo nyemuse, rogo idapase, na rogo wene sino, na tipa ka digiso gako sunge a. Si aidi ko mangi asadatise tipa ka sa gako raka si du nikpiapai. Sidu, si aidi Timoteo naasona kumbatayo kindi rogo toro yo.
5, 6. (a) Ti gini regbo ga Timoteo sona kumbatayo atona kadu niyuguyuguhe? (b) Wai rengbe gu paranga aboro du areme ka wirika Timoteo nibipa sona kumbatayo?
5 Ho Pauro ake gi rugute re ni, bara rogo agu agarã nangia 61 kuti 64 F.B.K. Timoteo aima ngia gu bakumba naima nyaka rogo toro yo ti gu regbo re. Anga si nga ko aanyakanga mbata rogo toro yo te te. Rogo gu garã nangia 49 watadu 50 ho garã Timoteo aambeda ni kuti 20 watadu ku giihe yo tooni, “agu awirina nadu Rusetura yo na Ikonio yo i agumba ruru pai kuti ko.” (Amo. 16:1-5) Ti gu regbo re, Pauro adi Timoteo i ki mere gene sunge amokedi yo. Fuo dia Pauro bete adiwi na Timoteo ko ki bi wai ko asono kumbatayo, ko akediko ku Tesaronike yo tipa ko fu wasa fu agu aKristano nadu yo na ki nyakasiyo i ru nyanyakii rogo idapase yo. (Oni gedi 1 ATesaroniko 3:1-3, 6.) Si ziazia nga, ga Timoteo sona kumbatayo aima du niyuguyuguhe mbuko kindi niparanga.
6 Oni, gu paranga aboro du rogo dungurati, oni asaditironi kadu na gu wene asino adunga tironi awere ya, tipa gaoni sona kumbatayo du niyuguyuguhe, na oni ki ini wai ka yugo rengo fu aboro wenengai. Ho garã Yesu aduni 12, ko aima tona ‘kaa sona rogo tatamana yo.’ (Ruka 2:52) Ani bingo wai tie rengbe oni ka sa gaoni sona kumbatayo si du niyuguyuguhe fu aboro rogo abangiriba biata: (1) ho du oni ni rogo fudifudiapai, (2) ho oni ambakadatironi ni tipa rogatise, (3) wa oni aʹasada tironi kadu ‘niwene moyambu.’—1 Tim. 4:6.
Oni Duna “Rugatinapai” ti Regbo Fudifudiapai
7. Fudifudiapai rengbe ka sa paranga aboro i du wai?
7 Kristano du garãri nga 17 du rimori nga Carol, ri afura tipa gupai nanaamanga tipa ri ki yawee, “Gu kura aregbo adu kinaho bakere gberarago anaazio re, ka ome adunga tire ya, na mi kidu nifudifudi re berãre yo, si kini sa gupai nga ka mi idinga ka guari rii ba wiso ya.”a Tipagine ri anidu ti ni nifudifudi ri were? Gupai si anidu wo ti ni nga, ho garãri aduni bawe, bari na nari ambutiyo, ri kini tona kaa raka fuo kina nari, na nari kingia gu boro aidanga ka mangapai ringbisihe kuti agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai du tipa iriiri mangaapai ya. Isoke apai nafuda roni afuda a wakina Carol, na oni ki bihe nga gene beroni tipa ka kura rogoho te.
8. Gini fudifudiapai Timoteo asovura kuti ni?
8 Wa Timoteo aasona rogo toro yo, ko asovura a kuti kere fudifudiapai. Nikpiapai, regbo adu kinaho ko ‘aawoka dedede be vukoyo.’ (1 Tim. 5:23) Ho Pauro akediko ni ku Korinda yo tipa ko ndu ka ruga gupai kura aKristano akusihe yo nibipa ga Pauro sunge, Pauro aya fu gu dungurati re wee i mangipai na Timoteo wenengai, tipa ko andu kadu na “gunde” dagbayó. (1 Kor. 4:17; 16:10, 11) Si nawira gupai nga, Timoteo angia boro zee, watadu iragunde.
9. Gine nga rugatinapai, na wai duhe kia ti gu toro nga ga gunde?
9 Kusa, Pauro anyakasi Timoteo ki yaa: ‘Mbori aafunga toro gunde furani te; ono gu nga ga ome na nyemuse na rugatinapai.’ (2 Tim. 1:7) “Rugatinapai” nga ka ino wai ka berã wenengai tipa pai. Si nakodapa hi boro gu fudifudiapai nagbia ní. Gu kura paranga aboro nidu na gu toro nga gunde na i kini idi ka diabe gu fudifudiapai nagbiayo nifuyo tiyó sa bakere rame watadu bi terevizioni, dia kere angua kutii kpotoseyo watadu bakere mbira buda, manga wiri apumbo dedede, gbiati kodaba. Ziazia Kekeapai naruga aKristano i ‘mbu agu apai zanga sinombori na gu nyemuahe nga ga zegino, kidu na rugatise, na rurupai, na sinombori, rogo gi zegino du awere re.’—Tito 2:12.
10, 11. Wai rugatinapai aundo rani ani nyaki rogo toro yo?
10 Ziazia Kekeapai nazungodi ‘agu akumba nga aparanga i du ni airarugatise.’ (Tito 2:6) Tipa oni irisi gi rugute re, si naida gupai ngawee ho du oni ni rogo fudifudipai, oni kpari fu Mbori na kidu naa kido kutiko. (Oni gedi 1 Petero 4:7.) Si naida oni du na kidu kuti ‘gu ome Mbori naafuhe.’—1 Pet. 4:11.
11 Rugatinapai gbiati kparakpee naundo Carol. Fugori nga: ‘Si adu fere nimbumbupai gbe tipa mi hi ga nina wasiwasiapai. Ono kparakpee naundo re nzunzu. Mi ini gupai nga Yekova na kina re, sidu, mi agundenga berewe te.’ Oni tingidi gupai nga, fudifudipai rengbe arengba ka mbakada roni na ki nyakasi roni. (Tam. 105:17-19; Kpe 3:27) Ka mo vura du kina rogo gini fudifudiapai vurũ, Mbori ambunga ro te. Ko ‘aundo ro’ aundo.—Yes. 41:10.
Mbakadatise Tipa gu Rogatise Naye na Ngbarago
12. Tipagine si aida gupai ti ni nga, gu Kristano naida ka manga rogatise, ní berẽ mbata wenengai kurii gupai du rogo Asanza 20:25?
12 Gu kura paranga aboro namanga rogatise mbiko gupai nga i nabihe nga si nika sayo i duna ngbarago, ka i nasungongo nisayo ya, na i kusi goyo be gu fudifudiapai namanga kporoyo. Ono tie, agu azungahe nga ga rogatise, si nga gu nyanyakipa pai si aidanga boro guagu sa mangaha ya. Ti agu aregbo i aakeka Ziazia Kekeapai ti ni, gu kura aboro kinaho namangi mozunga fu Mbori mbata fu wisigo yó agu apai nadu tipaha mbata wenengai. (Oni gedi Asanza 20:25.) Ti kura aregbo, paranga aboro naaberãnga wenengai tipa agu apai si nika ida i niimangihe tingbafuo mangayó rogatise te. Ono tingbafuo mangayó rogatise, i kini ini gupai nga, badungu apai duho si aidaha rogo gu ramukporo nga ga rogatise.
13. Gini asanahe si aida agu aboro naida ka manga rogatise sana tiyó nani, na wari rengbeyó ka gbia wene arugute ni tipa rogatise?
13 Sidu, mbata fu mo tona ka mbakadapa rogatise na boro, si naida mo sana tiro ki yaa: ‘Tipagine mi aida ka manga rogatise ti ni? Gini apai mi amaabangire nga si rogatise nika mangaha fere? Ya mo ní nga gu ngbatunga boro mi aida ka dia ní? Ya mo mi ima mbakada tire tipa agu apai dunduko si aida diakumba watadu kumbakudee nimangihe?’ ‘Ruru kangara moyambu’ aima keka badungu apai nga gu rengbe ka undo roni oni wisigipai wenengai.b (Mt. 24:45-47) Si naida oni naabi agu apai re wa agu arugute naye yo du Yekova ni. Oni wisigi agu apai sirisiri gumbayo ho yo. Ka oni dunga “wa farasi na dongi a ya, adu nga na rugatinapai ti ra ya.” (Tam. 32:8, 9) Oni nyaki berãroni yo ki rugutironi naapa agu apai nga ga rogatise. Ka oni bihe nga oni ima rẽ ka tona mbakadapa rogatise, oni tingidi gupai nga, si naida oni du “ni kpia pai . . . rogo wene sino.”—1 Tim. 4:12.
14. Wai rengbe sona rogo toro yo ka undo ro ka mo mangi rogatise?
14 Nyaka rogo toro yo nayeaye a na weneapai tingbafuo rogatise. Gu Kristano naima nyaka rogo toro yo naʹasada tiní ka “rengba na sona gu hibepai nga ga Kristo.” (Ef. 4:11-14) Ní naʹasada tiní nyanyakii tipa kadu na agu asino duwa ga Kristo. Kristo ‘aamanganga gupai nangba ti kinako te.’ (Rom. 15:3) Ho kumbakudee singia diakumba agbatanga kina gupai ni ngbaa tiní ya, si nasa gupai nga gayó ramukporo du na zereda gbiati ngbarago. (1 Kor. 10:24) Si naida kumbakudee mbupa kura apai ambu tipa ka kpinyemu diako, na si naida diakumba ra fu kumbaari wenengai a wa Yesu ara fu Riko nga Mbori.—1 Kor. 11:3; Ef. 5:25.
“Mo Dígisi ga Mangaapai”
15, 16. Wai rengbe oni ka sa gaoni sona kumbatayo si du niyuguyuguhe tingba sunge tungusapai?
15 Pauro agbeberã Timoteo kuti gako nyanyakipa sunge, ki kepai fuko ki yaa: “Mi naruga ro ku bangiri Mbori, na Kristo Yesu a, . . . mo nitúngusi pai; mo ké na ni.” Ko aya berewe wee: “Mo mángi sunge batungusipai, mo dígisi ga mangaapai.” (2 Tim. 4:1, 2, 5) Tipa Timoteo mangi gipai re, si aidi ko ‘nirigi tiko nigupai nga ga idapase.’—Oni gedi 1 Timoteo 4:6.
16 Wai rengbe oni ka ‘riga tironi nigupai nga ga idapase’? Pauro akepai ki yaa: “Mo fu tiro fu gedapai, daho mi ka ye ni, na tungusapai na yugopai. Mo berẽ pa agi apai re gbe; mo fú tiro sa ni kakaka dunduko.” (1 Tim. 4:13, 15) Tipa boro nimangipai niwenehe susi wai si nidumbata, si naida ní naawisigopai nisani kakaka. Wai oni naawisigopai? Ya mo oni fu tironi sa “gu dudungura apai nga ga Mbori”? (1 Kor. 2:10) Watadu kina bete asadatise gbua oni naamangaha? Pa berã oni kurii agu apai oni awisigoho rengbe ka fõngbaduroniyo oni sono kumbatayo.—Oni gedi Asanza 2:1-5.
17, 18. (a) Ginipai si aida oni asaditironi kaa mangaha? (b) Wai rengbe gu sino berã Timoteo adu nani ka undo roni?
17 Paranga nazakigene nga Michelle ayaa: “Tipa kaa manga wenengai tingba sunge tungusapai, mi na wene ringbisiringbisi regbo bere tipa wisigopai, na mi naakpanga adunguratise te. Mbiko agi apai re, mi nabi tire nga mi nasona asona rogo toro yo.” Ka oni mangisunge abazakigene, si rengbe arengba ka undo roni oni ini mangasunge wenengai na Ziazia Kekeapai gene tungusapai yo, na kini sono rogo toro yo. Oni asaditironi kadu niwene abagedipai na kini fu wene akaragapai ti regbo adunguratise. Ka oni aida ka sona kumbatayo rogo toro yo, si naida oni di regbo ka mbakada agu agumbapai wenengai i afuhe furoni rogo gu Sukuru Nga ga Siokrasia, na ki mangisunge na kina gu waraga yuguyo bara apai furoni kurogoho.
18 ‘Mangasunge batungusipai’ nga ka mbakada gu gene oni atungusapai ngbaha na kini undo aboro i gbia bata. Gipai re naida gupai nga oni duna “birĩ yugopai.” (2 Tim. 4:2, NW) Pa ndu oni tipa tungusapai na agu aboro ini gu sunge re wenengai rengbe arengba ka undo roni oni wiriki abirĩ tungusapai, a wa Timoteo awirikihe be Pauro. (1 Kor. 4:17) Pauro agumbapai fu agu aboro ko atungusipai fuyó ki yawee ko aafunga kina wene pangbanga fuyó sa te, ono ko afu ‘mbisimoko a,’ bambiko i angba tiko gbe. (1 Tesa. 2:8) Tipa oni rengbe ka pekafuo gu kpiapai nangia ga Pauro, si naida oni duna kina gu sino berã Timoteo adu nani, nanaamaaberãko tipa aboro na ‘kini gbandaka wene pangbanga.’ (Oni gedi AFiripoio 2:19-23.) Ya mo oni nidu na gi sino re tironi tingba sunge tungusapai?
Sona Kumbatayo Naye na Ndikidi Ngbarago
19, 20. Tipagine sona kumbatayo rogo toro yo afu ngbarago ti ni fu boro?
19 Si naida boro mangi bakere asadatise amanga tipa ka sona rogo toro yo. Ono ka oni awirika abirĩ yugopai nizerangbaduse, oni “sa dungu aboro [asa] ni aira kumuko” rogo toro yo, na i kidu ‘nigaoni ngbarago na gaoni ũtaarimo.’ (2 Kor. 6:10; 1 Tesa. 2:19) Fred nga bamangisunge Kindo ti aregbo dũ ayaa: “Mi nadia gimi regbo awere gbe kuti undo aboro susi gu nadumbata. Kina rengo du nzunzu nga, gu ngbarago boro agbiaha ho ní agamahe ni, si kii kisusi gu ní agbiaha ho boro afu he ni funi.”
20 Wirina nga Daphne afura tipa gu ngbarago ri agbiaha mbiko sona ri rogo toro yo ki yaa: “Wa mi aawirika badungu apai tipa Yekova, si asa re mi du na dawedawe pagume dagbare naako. Ho boro aino ni nga ní nasa ngbarago ti Yekova bakere gbe ringbisihe na omeni, si nafu bakere ngbarago na wasa funi!” Ka si vura du nga kura aboro akparianga gupai nga oni nasona rogo toro yo te, oni ini gupai nga, Yekova ima kpariaha, na ko nabi gaoni sona kumbatayo na kikiipaha. (Eb. 4:13) Zanga kapa, oni, nga agu aKristano nga aparanga, oni rengbe arengba ka fu taarimo na irisa fu gu Barani du ngbangbaturũ yo. Oni naafu ngbarago afu kindi fuko niʹasada oni tironi ka sa gaoni sona kumbatayo si du niyuguyuguhe.—Snz. 27:11.
[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]
a I aima aria bete agu arimo keke yó ho ane re.
b Agu apapara kekeapai i akusihe tipa paranga aboro nga, “Is This Person Right for Me?” du rogo gu buku nga Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2; “Ga Mbori Rugute Tipa Sia Badia Rogatise,” du rogo gu Ngbaõbambu Sinziri nga ga Banzinga 1, 2001; na “How Wise Is a Teenage Marriage?” rogo gu Awake! nga ga Mbirinvuo 22, 1983.
Ginipai Wiriki Oni He?
• Gine sona kumbatayo rogo toro yo akodaha?
• Wai rengbe oni ka sa gaoni sona kumbatayo si du niyuguyuguhe
• ho du oni ni rogo fudifudipai?
• ho oni aida ka manga rogatise ni?
• tingba sunge tungusapai?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 18]
Kparakpee rengbe ka undo roni oni hi fudifudiapai
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]
Wai rengbe agu abatungusipai nga aparanga ka ino abirĩ yugopai?