Agu ANdiko Sia Oni He

MO NI gu boro nairisa agu arugute du tipa mangaapai? Watadu mo nabi arugute tipa mangaapai ni gupai regboho aima susa? Gu nga rengo nga, aboro dunduko namangaapai kuti kura ngbatunga arugute, nga gu i aberã gupai tipaha nga nyakipaha anyaka. Kuti sangba gu buku nga The New Shorter Oxford English Dictionary, si nayaa i rengbe ka ringbisapa rugute tipa mangaapai ya si nga “ga boro andiko nitini tipa ruru mangaapai.” Arugute tipa mangaapai nasa rani ani mangi diaberã na kini ringbisipa gupai ani ka mangaha rogo gaani raka. Arugute tipa mangaapai rengbe ka du wa ũyugobara pavururago i ayambaha nga kombasi. (Oni bi kpiaha du gidigidi re.)

Ni kpiapai, Yesu anyakasi apefuo ko i irisi Gu Rugute Du Wa Dahabu du rogo Matayo 7:12 nga gu nayaa: “Were agu apai dunduko oni akpi nyemu aboro nimangi he fu roni, oni nimángi kina ha fu yo a.” Apefuo gu kumba nangia Confucius anairisa agu arugute mangaapai nga ga li na jen, nga gu nafura tipa agu asino du wa weneringise, umbasitise, fu irisa fu aboro, na ziotise kuti manga rurupai. Zavura agu aboro adunga rogo pambori yo ya i na bete arugute beyo a naringbisapa gupai fuyo si aida i mangihe.

Gini Ngbatunga Arugute Mangaapai Si Aida Ani Siaha Tipa Tirani?

Ono tie, si ni wenepai ka maa gupai ku berã rani yo nga, arugute tipa mangaapai rengbe ka duni wenehe watadu nigbegberehe. Ni kpiapai, vuru agu agarã bawe susi, gupai nafõngbadu badungu aboro yo bangeyo akio kina kumbatayo i naamanga apai si nga gupai ini yo ho ni gu mangaapai nga ga kina-re-mbata. Wa vura duhe nga dungu aboro avuranga gia gi fugo re mbata te watadu kini berẽ gupai nga si tipa yo te, kina-re-mbata nga gu ndiko mangaapai dungu aboro andu kuti ni mbiko i aima mbu tumbatumba andiko nga gu du tipa sino mangaapai. Kina-re-mbata nga gu mangaapai nga ga gbangbati, singia i naino ho ti gu rimo re watadu i naino ho ti kura rimo kia, dedede si nandu sa na kere nyemu aũzegino. Baira abamangisunge rogo bambu terevizioni sa China yo ayaa: “Arugute tipa mangaapai berani gbua kina ue. . . . Gu sa nga ka gbia agu ahe du ani na nyemuhe tirani. Gu kuraha nga ka dungura marã.”

Kina-re-mbata rengbe ka du wa manyeti. Waigu manyeti amangapai na kombasi? Ho du manyeti ni mbembedii pati kombasi, gu mbereke nga ga kombasi na’aria tihe kina koyo du manyeti ni ka si ayugonga bara rago nzunzu ya. Kinawo a duhe tipa sino mangaapai, gu sino nga ga kina-re-mbata rengbe ka vundo gu mbereke nga ga ga boro ruru mangaapai, kini sa gu kura apai dunduko nyakipaha ni moihe rogo gu ue ba fuo gu gani apai ni akpinyemuhe.

Si airiwo tironi ka ino gupai nga, gu sino nga ga kina-re-mbata, anga vovopai ngaha tee? Bambata avungurani natona gi sino mangaapai re rogo gayo raka ati Edeni yo ho i ambu agu andiko ni Bakusiyo afuhe fuyo. Gipai re a’aria gu mbereke nga ga arugute manga rurupai nga ga gayo kombasi. Ni atita Adamu na Eva, kina gu bangisapai re nafuda aboro areme nga gu ini yo ho bambeda ti gu rimo nga “kina-re-mbata.”—Bambata Pai 3:6-8, 12.

Ani nabi pa gbaraga gu sino berã re tihe gbe ti gu regbo gu sangbanebi nga ga Ziazia Kekeapai ayambaha nga ‘yangara areme’ nga gu duni ‘gbegberehe.’ Dungu aboro ‘nakpinyemu kina tiyo.’ Sidu, si airiwonga tirani gbe wa ani abi tirani rogo gu sosodapai naida ka sa rani ani wiriki gi sino mangaapai nga ga kina-re-mbata re te.—2 Timoteo 3:1-5.

Isoke oni vura ida kuti gu paranga nga Olaf nga guko nakepai fu gu bebasunge nga ga aDezire Yekova du Putu yo ki ya: “Si niba kpakarakpakarapai boro kakuti manga ruru sino, gbe fu rani nga aparanga. Ani nahõpai beroni, ka oni piriginga ti tingida rani na pa zio ani tirani kuti agu andiko nga ga Ziazia Kekeapai ya.”

Olaf ayugu gu bipai nga ga rubangirise. Agu andiko nga ga Mbori rengbe ka undo rani dunduko, aparanga na gu sosono rani, tipa ani kakuti tumbatumba andiko nga ga mangaapai. Si rengbe ka undo rani a ani sovura kuti gu mangaapai nga ga kina-re-mbata, singia i nayambaha wo watadu i nayambaha na kura rimo. Ka oni aida ka wirika wai nzunzu rengbe agu andiko nga ga Ziazia Kekeapai ka undo roni, ani nazungodi roni ya oni wisigi gu paparaha naye re.

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 4]

Dungu aboro areme aberãnga tipa gu zingo nga ga kura aboro ya